Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Górska

Protokolant sekr. sąd. Monika Karczmarska

po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2017 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w R. ((...))

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

I oddala powództwo;

II zasądza od powódki (...) w R. ((...)) na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 8513,19 zł (ośmiu tysięcy pięciuset trzynastu złotych dziewiętnastu groszy) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt: VIII GC 210/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 14 marca 2016 roku (...) z siedzibą w R. w (...) wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwoty 20000 euro tytułem zwrotu udzielonej pozwanemu pożyczki wraz z odsetkami umownymi w wysokości 8% w skali roku liczonymi od kwoty 15000 euro od dnia 21 sierpnia 2014 roku oraz od kwoty 5000 euro od dnia 22 listopada 2014 roku, jak również o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że 20 sierpnia 2014 roku udzieliła pozwanej pożyczki kwoty 15000 euro, a w dniu 21 listopada 2014 roku kolejnej pożyczki w wysokości 5000 euro. Termin spłaty pożyczek ustalono ostatecznie na dzień 15 kwietnia 2015 roku, a w związku z brakiem spłaty, zarówno umowa z 20 sierpnia 2014 roku, jak i aneks do umowy z 21 listopada 2014 roku zostały wypowiedziane pismem z 21 kwietnia 2015 roku. Pomimo dwukrotnego wezwania do spłaty pożyczki i upływu wyznaczonego na dzień 18 stycznia 2016 roku terminu, pozwana nie zwróciła należnych powodowi kwot.

Pozwana spółka wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwana wskazała, że pożyczka została udzielona w celu wspólnej realizacji projektu (...) przez powódkę, pozwaną oraz J. S., który w tym czasie działał z ramienia powódki. Pozwana we własnym imieniu, działając na rzecz wszystkich stron podjęła negocjacje celem przejęcia inwestycji od właściciela (...) spółki z o.o., a następnie przeniesienia nabytych wskutek tych działań praw i obowiązków na spółkę projektową, która to spółka miała wstąpić w miejsce pozwanej w prawa i obowiązki wynikające z zawartej umowy pożyczki. Z powodu rezygnacji powódki z finansowania tego przedsięwzięcia do zrealizowania projektu nie doszło. Pozwana podniosła, że strony łączyła ustna umowa o świadczenie usług przez pozwaną w zakresie zebrania i zabezpieczenia dla powódki umów o zagwarantowaniu terenu pod polski projekt (...) oraz zawiązania spółki projektowej. Reprezentant pozwanej U. R. (1) w ramach tej umowy analizował umowy dzierżawy zawarte przez spółkę (...) z właścicielami działek oraz dokonał oceny zgromadzonej dotychczas dokumentacji i zezwoleń; zawarł również umowę ze spółką (...), na mocy której wstępnie ustalono warunki przejęcia projektu przez pozwaną. Kwotę 15000 zł pozwana przeznaczyła na spłatę zaległych należności z tytułu czynszu dzierżawnego właścicieli nieruchomości, na których miała być prowadzona inwestycja. Podkreślając akceptację powódki przewidywanych kosztów realizacji inwestycji, w tym wynagrodzenie pozwanego za wykonane świadczenie, ujęte w tabeli kosztów, które miało wynosić 5000 euro miesięcznie w okresie od sierpnia do grudnia 2014 roku oraz 6750 euro miesięcznie od stycznia 2015 roku, pozwana zgłosiła zarzut potracenia wierzytelności wskazanej w pozwie z wierzytelnością pozwanego z tytułu wydatków i wynagrodzenia związanych z zawartą umową o świadczenie usług. Wzajemna wierzytelność pozwanej obejmowała kwotę 26.750 euro tytułem wynagrodzenia za czynności wykonane w okresie od sierpnia 2014 do stycznia 2015 r., 4.784 euro tytułem zwrotu kwoty wypłaconej spółce (...) za przejęcie praw do projektu i 3588,52 euro tytułem czynszu uiszczonego na rzecz właścicieli gruntów.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) w siedzibą w R. w (...) została zarejestrowana w dniu 7 lutego 2008 roku w rejestrze (...) pod numerem (...). Przedmiotem działalności spółki jest analiza, doradztwo, planowanie, projektowanie, budowa, dystrybucja, serwisowanie i obrót urządzeniami do wytwarzania energii z wiatru, słońca i biomasy, a kapitał akcyjny wynosi 250000 euro. Uprawnionym do reprezentacji spółki jako jedyny członek jej zarządu jest F. G..

Niesporne, a nadto:

- uwierzytelnione tłumaczenie z języka niemieckiego informacji z (...) z 03.08.2010r. o wpisie do rejestru (...) k. 8-9;

- uwierzytelnione tłumaczenie z języka niemieckiego informacji z (...) z 02.04.2008r. o wpisie do rejestru (...) k. 10-12;

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. powstała 22 listopada 2011 roku. Przedmiotem jej działalności jest wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucja i handel energią elektryczną oraz działalność w zakresie inżynierii i doradztwo techniczne. Jedynym wspólnikiem i zarazem prezesem zarządu była A. R..

Obecnie drugim wspólnikiem spółki oraz równocześnie prezesem zarządu jest U. R. (1).

Niesporne, a nadto:

- informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców z 14.03.2016r. – k. 13-18;

- informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców z 02.06.2016r. – k. 56-58;

E. C. oraz jego syn S. C. w ramach działalności gospodarczej pod nazwą (...) prowadzili na terenie gminy M. rozmowy z rolnikami celem wydzierżawienia od nich gruntów pod budowę farmy wiatrowej.

Datowanymi na 2 kwietnia 2008 roku umowami przyrzeczenia dzierżawy dziewiętnastu właścicieli nieruchomości gruntowych usytuowanych w gminie M. zobowiązało się do oddania w dzierżawę swoich gruntów S. C. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą (...) w celu wybudowania na tych terenach elektrowni wiatrowych wraz z oprzyrządowaniem i urzędnikami dodatkowymi, a następnie eksploatacji wybudowanych urządzeń.

Umowami zatytułowanymi „zmiana umowy przyrzeczenia dzierżawy z 2.04.2008r.”, których datę zawarcia określono jako „w dniu …… 2010r.”

- S. C. jako osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą (...) S. C. oraz jako prezes zarządu (...) spółki z ograniczoną siedzibą w R. oraz

- właściciele nieruchomości objętych umowami przyrzeczenia dzierżawy,

zmienili zawarte 2 kwietnia 2008 roku umowy przyrzeczenia dzierżawy w ten sposób, że w miejsce dzierżawcy S. C. wstąpiła (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R., przejmując ogół praw i obowiązków wynikających z umowy przyrzeczenia dzierżawy.

Dowód:

- umowy przyrzeczenia dzierżawy wraz z notarialnym poświadczeniem własnoręczności złożonych pod nimi podpisów oraz umowy zmieniające umowę przyrzeczenia dzierżawy wraz z notarialnym poświadczeniem własnoręczności złożonych pod nimi podpisów – k. 105-405;

- zeznania świadka E. C. – k. 490-491 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 11.01.2017r. – k. 489;

W 2008 roku swój pomysł – wraz ze zgodami rolników na posadowienie wiatraków na terenie wsi B., Ś. i Ś. – E. C. i S. C. przedstawili burmistrzowi M.. Koncepcja postawienia farmy wiatrowej zyskała aprobatę burmistrza R. R.. W celu jej realizacji gmina – na mocy uchwały Rady Miejskiej w M. nr (...) z dnia 21 listopada 2008 roku przystąpiła do opracowywania planu zagospodarowania przestrzennego, który był niezbędny dla realizacji tej inwestycji.

W gminie odbyło się kilkanaście spotkań dotyczących budowy farmy wiatrowej, na których początkowo obecni byli jedynie E. C. i S. C., a następnie uczestniczył w nich również reprezentant pozwanej U. R. (1). W imieniu gminy występował bądź burmistrz bądź urzędnicy odpowiedzialni za poszczególne sprawy. W gminie M. panowało przekonanie, że przygotowaniem pod realizację inwestycji zajmuje się pozwana, zaś inwestorem będzie powódka, przy czym E. C. i U. R. (1) traktowani byli jako przedstawiciele (...) E..

Dowód:

- zeznania świadka R. R. – k. 492-493 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 11.01.2017r. – k. 489;

- zeznania świadka I. K. – k. 493-494 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 11.01.2017r. – k. 489;

- uchwała nr (...) (...) z 21.11.2008r. – k. 422;

- wydany na wniosek S. C. wypis i wyrys ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla terenu miasta i gminy M. z 03.09.2008r. – k. 423-427;

U. R. (1) ma wiedzę o realizacji farm wiatrowych i z tego względu w latach 2008-2012 współpracował z (...) „spółką córką” belgijskiego (...), dla której sprawdzał opłacalność rozwijania projektów farm wiatrowych w Polsce. W związku z tą współpracą w 2011 roku odbyło się spotkania U. R. (1) i E. C., w którym uczestniczył także znajomy U. R. (1) J. S.. Podczas spotkania E. C. przedstawił projekt farmy wiatrowej w M.. Wobec braku zainteresowania projektem ze strony C. W. (...), na prośbę E. C. U. R. (1) przekazał projekt J. S., który pracował dla (...) spółki współpracującej z F. G..

F. G. wyraził zainteresowanie realizacją projektu farmy wiatrowej w M. i telefonicznie ustalił z U. R. (1) i J. S., że projekt ten – do etapu rozpoczęcia budowy – zrealizują.

Dowód:

- zeznania reprezentanta strony pozwanej U. R. (1) –k. 556-560 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 01.03.2017r. – k. 562;

- częściowo zeznania reprezentanta strony powodowej F. G. – k. 553-556 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 01.03.2017r. – k. 562;

Zamiarem powódki, pozwanej i J. S. było utworzenie w (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej, której komplementariuszem miała być powódka bądź inna niemiecka spółka. Wobec czasu potrzebnego na utworzenie takiej spółki i obaw o przejęcie posiadanej przez E. C. dokumentacji przez innego inwestora, strony uzgodniły, że pozwana – do czasu utworzenia spółki projektowej – będzie rozwijała projekt. W tym celu powódka miała przekazać pozwanej zaliczkę celem wykonywania dalszych prac związanych z projektem. Przekazanie tej zaliczki przybrać miało zaś formę umowy pożyczki.

Po utworzeniu spółki projektowej, spółka ta miała udzielić pozwanej zlecenia sporządzenia planu realizacji projektu i zapłacić za to zlecenie nie pozwanej, lecz powódce - w celu spłaty „pożyczki”, jak również dokonać zwrotu wszystkich środków otrzymanych w czasie realizacji projektu. Pozwana miała również zawrzeć ze spółką projektową umowę o rozwój projektu w oparciu o zestawienie kosztów, sporządzone przez U. R. (1) i przekazane przez J. S. F. G..

Zestawienie to U. R. (1) przesłał e-mailem do J. S. w dniu 13 sierpnia 2014 roku. Nadmienił również – używając w swojej wypowiedzi liczby mnogiej na określenie adresatów – że w pierwszym etapie projekt zostanie przejęty przez pozwaną, a założenie polskiej firmy rozpocznie się dopiero w styczniu.

Zestawienie tych kosztów zostało przesłane F. G. i zawierało tabelę kosztów opatrzoną logiem (...) E..

Zgodnie z tym zestawieniem kwota 15000 euro miała zostać przekazana do 15 sierpnia 2014 roku na zaliczkę na projekt i koszty U. R. (1). Do 15 września 2014 roku miała zostać przekazana pozwanej kwota 5000 euro; kolejna kwota 61500 euro obejmowała cenę projektu, kwota 6000 euro umowę na odbiór i koszty notarialne. Łącznie szacowane przez U. R. (1) koszty realizacji projektu wyniosły 72500 zł.

Koszty realizacji do 15 października 2014 roku obejmowały : płatność za projekt 18450 euro z VAT, 9500 euro zaliczki na monitoring ptaków i nietoperzy; koszty do 15 listopada 2014 roku obejmowały : 500 euro dla pozwanej, 1000 euro jako zabezpieczenie umów najmu, 600 euro na zapytanie kierowane do Ministerstwa Środowiska o rodzaj danych, jakie należy uwzględnić w raporcie środowiskowym.

Szacowane koszty do 15 grudnia 2014 roku obejmowały : 5000 euro dla pozwanej, 750 euro na nowe umowy najmu oraz 500 euro na drobne prezenty świąteczne w gminie (łącznie 6250 euro).

W celu oceny stopnia zaawansowania projektu oraz kosztów związanych z projektem U. R. (1) dokonał przeglądu dokumentacji niezbędnej do realizacji projektu, w tym analizy akustycznej i oceny oddziaływania na środowisko w zakresie emisji hałasu przedsięwzięcia budowy farmy (...) oraz uzgodnień z Dowództwem Sił Powietrznych.

Dowód:

- zeznania J. S. – k. 494-498 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 11.01.2017r. – k. 489;

- zeznania reprezentanta pozwanej U. R. (1) –k. 556-560 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 01.03.2017r. – k. 562

- e-mail U. R. (1) do J. S. z 13.08.2014r. – k. 60;

- uwierzytelnione tłumaczenie z języka niemieckiego e-maila U. R. (1) do J. S. z 13.08.2014r. – k. 495;

- e-mail J. S. do F. G. i U. R. (2) z 15.08.2014r. – k. 61

- analiza akustyczna i ocena oddziaływania na środowisko w zakresie emisji hałasu przedsięwzięcia budowy farmy (...) z 2008r. wraz z załącznikiem: dane do programu i mapa hałasu (3 warianty) – k. 406-419;

- wniosek do Dowództwa Sił Powietrznych z 26.08.2008r. wraz z pismem szefa sztabu- zastępcy dowódcy z 25.09.2008r. – k. 428-431;

Wobec domagania się przez E. C. szybkiej wpłaty zaliczki na realizację projektu, F. G. obiecał U. R. (1) przekazanie kwoty 15000 euro celem takiego zabezpieczenia projektu, by ostatecznie nastąpiło przejęcie praw do jego realizacji.

F. G. jako reprezentant powódki oraz A. R. jako reprezentant pozwanej podpisali w dniu 20 sierpnia 2014 roku umowę nazwaną „umowa pożyczki” nr (...)-01. W preambule umowy wskazano, że „pożyczkodawca jest zainteresowany udziałem w rozwoju polskiego projektu (...), dla której zakończona została już akwizycja terenów, którą prowadziły podmioty trzecie mocą odpowiednich, zawartych prawomocnie z właścicielami gruntów umów o zagwarantowaniu terenu, w celu późniejszej realizacji tego projektu farmy wiatrowej wspólnie z kolejnymi partnerami przez zawiązanie odpowiedniej spółki projektowej, zabudowania turbinami wiatrowymi i następnie eksploatowania jej”. Wskazano też, że pożyczkodawca zlecił pożyczkobiorcy zebranie i zabezpieczenie dla niego przedmiotowych umów o zagwarantowaniu terenu pod polski projekt (...). W tym celu strony ustaliły, że pożyczkodawca przyzna pożyczkobiorcy pożyczkę w wysokości ogółem 15000 euro na bazie uregulowań wspólnie przyjętych mocą umowy pożyczki.

Pożyczki tej udzielono na stały okres oraz wskazano, że podlega ona spłacie z dniem 15 grudnia 2014 roku, chyba że strony przedłużą okres jej obowiązywania. Oprocentowanie pożyczki określono według 8% stopy procentowej w skali roku (pkt III).

W pkt V umowy pożyczkobiorca zapewnił, że przyznana mu pożyczka zostanie wykorzystana wyłącznie do celu zabezpieczenia prawnego przedmiotowych umów o zagwarantowaniu terenu dla realizacji polskiego projektu (...), aby mogły one zostać w pełnym zakresie wykorzystane jako zastaw pod zabezpieczenie pożyczki przyznanej przez pożyczkodawcę na postawie umowy, a w przypadku jej niespłacenia mogły zostać również w całości przedmiotem zajęcia. Strony uzgodniły, że ewentualne spory sądowe należy rozstrzygać przed odnośnym sądem właściwym dla siedziby strony pozwanej; obowiązuje wyłącznie prawo miejsca sądu rozpatrującego sprawę z wyłączeniem przepisów kolizyjnych oraz prawa Narodów Zjednoczonych. .

Kwotę 15000 euro powódka przelała na rachunek pozwanej.

Dowód:

- przetłumaczona z języka niemieckiego umowa pożyczki z 20.08.2014r. – k. 19-23;

- umowa pożyczki z 20.08.2014r. – k. 73-76;

- zeznania przesłuchanego w charakterze reprezentanta strony pozwanej U. R. (1) – k.. 556-560 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 01.03.2017r. – k. 562

- zeznania świadka E. C. – k. 490-491 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 11.01.2017r. – k. 489

W dniu 25 sierpnia 2014 roku (...) spółka z o.o. w S. oraz (...) spółka z o.o. w U. zawarły porozumienie, zgodnie z treścią którego pozwana wyraziła wolę kupna wszystkich wartościowych dokumentów projektu i rozwijania tego projektu do momentu otrzymania prawomocnego pozwolenia na budowę, a następnie jego zbudowania i eksploatacji, zaś (...) – sprzedać te dokumenty pozwanej oraz wspierać projekt.

Uzgodniona cena za sprzedaż dokumentów, która miała się dokonać w formie aktu notarialnego, wyniosła 300000 zł netto, a po podpisaniu porozumienia spółce (...) miała zostać wypłacona zaliczka w kwocie 20000 zł. Po przejęciu projektu przez pozwaną w terminie do końca października na rzecz spółki (...) miała zostać wypłacona kwota 140000 zł plus VAT, a kolejne wpłaty miały następować w wysokości po 30000 zł miesięcznie przez cztery miesiące począwszy od listopada 2014 roku.

Z przekazanych spółce (...) środków miała ona opłacić rolnikom wszelkie zaległości za dzierżawę, a nadto strony uzgodniły zawarcie umowy na okres od stycznia 2015 roku do grudnia 2016 roku, na mocy której E. C. i S. C. mieli otrzymywać co miesiąc kwotę 3000 zł za działania dla dalszego rozwoju projektu. W przypadku niedotrzymania umowy przez pozwaną i niezapłacenia rat, wypłacone kwoty miały zostać uznane za utracone, a pozwana do grudnia 2015 roku miała zapłacić spółce (...) 50000 zł kary.

W dniu 26 sierpnia 2014 roku (...) spółka z o.o. w S. dokonała przelewu na rachunek bankowy E. C. kwoty 20000 zł.

Dowód:

- porozumienie z 25.08.2014r. – k. 432;

- potwierdzenie przelewu z 26.08.2014r. – k. 433;

Na spotkaniu, które odbyło się w S. we wrześniu 2014 roku na pytanie U. R. (1) F. G. oświadczył, że w przypadku nieznalezienia inwestora, projekt i tak zostanie skończony bądź sprzedany na wolnym rynku.

Dowód:

- zeznania reprezentanta pozwanej U. R. (1) –k. 556-560 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 01.03.2017r. – k. 562;

W dniu 21 listopada 2014 roku, odwołując się do zawartej 20 sierpnia 2014 roku umowy nazwanej umową pożyczki, strony sporządziły aneks do umowy, zgodnie z treścią którego powódka przyznała pozwanej kolejną pożyczkę w wysokości 5000 euro.

W punkcie II strony uzgodniły, że termin spłaty, w którym ma nastąpić spłata na rzecz pożyczkodawcy pełnej kwoty zarówno pierwszej pożyczki przyznanej pożyczkobiorcy, jak i pożyczki przyznanej w ramach aneksu przypada na dzień 15 kwietnia 2015 roku.

Nadto strony zgodnie stwierdziły, że pozostałe uregulowania i postanowienia umowy pożyczki obowiązują w dalszym ciągu bez żadnych zmian.

Aneks ten podpisany został z uwagi na fakt, że nie udało się jeszcze znaleźć inwestora. Reprezentant powódki F. G. zapewniał wówczas, że nie ma pospiechu oraz, że pożyczka spłacona będzie, jak się znajdzie inwestor.

Dowód:

- przetłumaczony z języka niemieckiego aneks do umowy z 21.11.2014r. – k. 24-26;

- aneks do umowy pożyczki z 21.11.2014r. – k. 77-78;

- zeznania reprezentanta strony powodowej F. G. – k. 553-556 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 01.03.2017r. – k. 562;

W celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia Jorg S. i F. G. poszukiwali inwestora, który sfinansowałby budowę (...). W tym celu spotkali się z przedstawicielami operatora sieci energetycznej w (...) V., który realizował w Polsce projekty we współpracy z innymi podmiotami, a powód również realizował dla tego operatora projekty. Zamiarem powoda było sprzedanie temu operatorowi projektu M..

Operator sieci energetycznej V., z którym współpracowała powódka, wycofał się z prowadzenia projektów w Polsce.

Dowód:

- częściowo zeznania reprezentanta strony powodowej F. G. – k. 553-556 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 01.03.2017r. – k. 562;

- zeznania świadka J. S. – k. 494-498 wraz z zapisem audio-video rozprawy z 11.01.2017r. – k. 489;

Po dokonaniu wpłaty 5000 euro w listopadzie 2014 roku, powód zaprzestał dokonywania wpłat pozwanej.

Niesporne

Pismem z 21 kwietnia 2015 roku powódka przesłała pozwanej wypowiedzenie umowy z dnia 20 sierpnia 2014 roku oraz aneksu zmieniającego z 21 listopada 2014 roku – ze skutkiem na dzień 31 kwietnia 2015 roku. W piśmie tym wskazała, że wbrew uzgodnieniom nie odnotowała do 15 kwietnia 2015 roku wpływu żadnej płatności, nie otrzymała do dnia wysłania wypowiedzenia żadnych umów o zagwarantowaniu terenu, pozwana nie podała żadnych nazwisk ani nazw potencjalnych inwestorów, nie została utworzona żadna spółka projektowa, i dlatego powódka uznała, że projekt (...) nie doszedł lub nie dojdzie do skutku.

Równocześnie powódka wezwała pozwaną do niezwłocznej spłaty pożyczki z dnia 20 sierpnia 2014 roku w kwocie 15000 euro oraz pożyczki udzielonej zgodnie z aneksem z dnia 21 listopada 2014 roku w kwocie 5000 euro z doliczeniem odsetek na dzień 31 kwietnia 2015 roku, zwracając uwagę na wymagalność pożyczki istniejącą w dniu 15 kwietnia 2015 roku. Należną jej kwotę określiła na 21015,89 euro.

Dowód:

- przetłumaczone z języka niemieckiego wypowiedzenie umowy wraz z wezwaniem do zapłaty z 21.04.2015r. – k. 27-28;

- wypowiedzenie umowy wraz z wezwaniem do zapłaty z 21.04.2015r. – k. 79-80;

Powódka kierowała do pozwanej wezwania do zapłaty:

- pismem z 25 sierpnia 2015 roku, w którym jako termin płatności wskazała 9 września 2015 roku,

- pismem z 18 stycznia 2016 roku zatytułowanym „ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty”, w którym poza żądaniem zwrotu pożyczki w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania, równocześnie zażądała zapłaty równowartości kwoty 40 euro przeliczonych na złote (tj. 163,56 zł) tytułem zwrotu kosztów dochodzenia należności.

Dowód:

- przetłumaczone z języka niemieckiego wezwanie do zapłaty z 25.08.2015r. – k. 29-30;

- wezwanie do zapłaty z 25.08.2015r. – k. 83-84;

- ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty z 18.01.2016r. wraz z dowodem nadania – k. 31-32;

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Jurysdykcja krajowa w rozpatrywanej sprawie znajduje podstawę w przepisach art. 4 ust. 1 w zw. z art. 63 ust. 1a Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...) z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U.UE.L.2012.351.1).

Zgodnie z tymi przepisami osoby prawne, których siedziba statutowa znajduje się na terytorium Państwa Członkowskiego mogą być pozywane przed sądami tego Państwa Członkowskiego.

W punkcie IX umowy strony poddały łączący je stosunek sprawny prawu sądu rozpoznającemu sprawę, a zatem prawu polskiemu. Uzgodnienie co do prawa właściwego dla łączącego strony stosunku prawnego pozostaje w zgodzie z art. 3 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (R. I) (Dz.U.UE.L.2008.177.6)

Powództwo oparto o przepis art. 720 §1 k.c., który stanowi, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Postępowanie dowodowe doprowadziło do wniosku, że treść łączącego stronę stosunku prawnego odbiega od zakresu praw i obowiązków stron umowy pożyczki. Nie ulega wątpliwości, że powódka przeniosła na pozwaną własność środków pieniężnych. Brak jest jednak podstaw do przyjęcia, że pozwana była zobowiązana zwrócić tę samą ilość środków pieniężnych.

Dokonując ustaleń dotyczących umowy łączącej strony Sąd opierał się na przepisach art. 65 §1 i 2 k.c., które stanowią, że oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje; w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Podstawę ustaleń stanowiły dokumenty, które nie były kwestionowane co do swej autentyczności, zeznania świadków oraz reprezentantów stron. Brak było podstaw do odmowy wiarygodności zeznaniom świadków, którzy wskazali na zakres prac wykonanych przez U. R. (1), jak również – jeśli chodzi o świadka J. S. – okoliczności przekazania przez powódkę na rzecz pozwanej spornych kwot i warunki ich zwrotu. Sąd nie dał wiary zeznaniom reprezentanta powódki F. G. w takim zakresie, w jakim pozostawały w sprzeczności z zeznaniami pozostałych świadków oraz zeznaniami reprezentanta pozwanej.

(...) miała być przeznaczona na projekt (...), co wynika z treści umowy, a czego nie kwestionował sam reprezentant powódki. Wskazywali też na to świadkowie J. S. oraz E. C., który otrzymał w tym celu 20000 zł od U. R. (1), który z kolei środki te, według wiedzy świadka, miał od (...). Takie przekonanie świadka wskazuje na to, że nie było wówczas wątpliwości co do celu, w jakim przekazywane są pieniądze przez powódkę.

Nie bez znaczenia dla ustaleń dotyczących charakteru łączącej strony umowy był czas podpisania umowy pożyczki. Nastąpiło to tuż przed zawarciem porozumienia ze spółką (...), od której powódka miała kupić prawa do umów dzierżawy, wszystkie zezwolenia, koncesje i dokumentację związaną z realizacją projektu M..

Z zeznań J. S. i z zeznań reprezentantów stron wynika, że zwrot pieniędzy miał nastąpić dopiero po ewentualnym znalezieniu inwestora, który miał wyłożyć kapitał na realizację projektu M. i późniejszą budowę farmy wiatrowej oraz po założeniu spółki projektowej. Strony przewidywały utworzenie spółki komandytowej, w której komplementariuszem miała być powódka bądź inna spółka niemiecka. Do tego czasu koszty inwestycji ponoszone miały być przez spółkę powodową.

Sąd nie dał wiary zeznaniom przedstawiciela powoda F. G. co do tego, że nie był zainteresowany realizacją projektu M., a pożyczki udzielił jedynie ze względu na przyjaźń z J. S.. Już z preambuły umowy pożyczki wynika, że dla powodowej spółki miały zostać zabezpieczone prawa wynikające z umów związanych z realizacją projektu farmy wiatrowej. Sam F. G. przyznał, że miał mieć udział w realizacji projektu, tyle tylko, że miało to nastąpić za pośrednictwem operatora energetycznego. Sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego byłoby przyjęcie, że reprezentant powódki zdecydowałby się przekazać kwotę 20.000 euro nieznanemu sobie wcześniej podmiotowi, kierując się jedynie pobudkami natury emocjonalnej, a nie dostrzegając żadnych korzyści ekonomicznych dla reprezentowanej przez siebie spółki.

Ze skierowanego przez powódkę do pozwanej pisma z dnia 21 kwietnia 2014 r. (k. 27) wynika wprost, że właśnie w celu zapewnienia udziału powodowej spółki w projekcie została zawarta umowa „pożyczki”. Istotne są również zeznania samego F. G., iż pożyczka miała być spłacona wtedy, gdy będzie „finansowanie przez inwestora”, co było zgodne ze stanowiskiem strony pozwanej. Reprezentant powódki przyznał też, że nie ustalano co będzie, gdy nie znajdzie się inwestora, wskazując na ustne ustalenia, że „jak się znajdzie inwestor to on spłaci pożyczkę”. O uzależnieniu zwrotu „pożyczki” od znalezienia inwestora świadczy także podpisanie aneksu do umowy, w którym zaznaczono, że nie znaleziono jeszcze inwestora. Podkreślenia wymaga, że sam F. G. zapewniał wówczas pozwaną, że nie ma pośpiechu w spłacie oczekując, że w dalszym okresie inwestor zostanie znaleziony i wówczas wchodził w rachubę zwrot „pożyczki”.

Za wiarygodne uznano zeznania reprezentanta pozwanej U. R. (1), który podał, że nigdy nie brano pod uwagę zwrotu „pożyczki” przez pozwaną, a co więcej, F. G. w sierpniu 2014 roku zapewniał go, że gdy nie znajdzie się inwestor, powódka sama sfinansuje ten projekt. Zeznania te korespondowały z dokumentami i zeznaniami świadków.

Potwierdzenie takiego scenariusza działań stanowi także zestawienie kosztów sporządzone przez reprezentanta pozwanej w porozumieniu z J. S.. Pomimo bezprawnego użycia logo powódki, zestawienie to było znane F. G. – przesłano mu je bowiem e-mailem z 15 sierpnia 2014 r. Takie zestawienie miało zostać przedstawione potencjalnym inwestorom – spółkom (...) bądź V.. Zestawienie to stanowiło – jak wynika z zeznań U. R. (1) - plan finansowy obrazujący konieczne koszty realizacji inwestycji. O charakterze umowy stron oraz o tym, że nie przewidywano zwrotu przekazanej kwoty przez pozwaną świadczy także i to, że, jak wynika z zeznań reprezentanta pozwanej, w przypadku przekazywania przez powódkę dalszych kwot na realizację inwestycji również podpisywane byłyby umowy „pożyczki”. Zasadny jest zatem wniosek, że umowa pożyczki stanowić miała jedynie formę, w jaką strony ubrały ustalenia, które w istocie nie zawierały essentialia negotii tej umowy.

Istotne znaczenie dla ustalenia charakteru łączącego strony stosunku prawnego miały zeznania U. R. (1) , korespondujące z zeznaniami J. S., z których wynika, że po znalezieniu inwestora miała zostać zawarta pomiędzy nim a pozwaną umowa o rozwój projektu. Pozwana wystawiłaby na rzecz inwestora fakturę obejmującą wszystkie koszty poniesione przez pozwaną, w tym również kwoty udzielonych pożyczek. Należność uiszczona byłaby przez inwestora nie na rzecz pozwanej, ale na rzecz powodowej spółki. W ten sposób doszłoby do zwrotu kwoty, przekazanej na podstawie umowy pożyczki. Taki tryb postępowania, jak wynika z zeznań reprezentanta pozwanej, stosowany był przez niego również w przypadku innych realizowanych przez niego projektów. Bez względu na to, czy pozwana miała zwrócić przekazaną mu kwotę ze środków inwestora, czy też bezpośrednio inwestor miał przekazać powódce środki, istotne jest to, że warunkiem zwrotu tych środków było znalezienie inwestora.

O tym, że strony nie przewidywały zwrotu „pożyczki” przez samą pozwaną świadczy również sama treść umowy pożyczki, w której wskazano, że tereny dzierżawy miały stanowić zabezpieczenie umowy pożyczki, a w przypadku braku spłaty miały zostać przeniesione na rzecz powoda. Wskazuje to na to, że powódka wcale nie oczekiwała, iż pozwana z własnych środków, bez względu na realizację projektu farmy wiatrowej, zwróci uzyskane środki finansowe.

Znalezienie inwestora leżało zaś poza zakresem obowiązków strony pozwanej; należało to do J. S. oraz strony powodowej. Skoro zatem realizacja przedsięwzięcia nie doszła do etapu, w którym ustalona byłaby osoba inwestora, to nie ziściły się przesłanki zwrotu (...) i 5000 euro przekazanych przez powódkę.

Sąd ocenił łączący stosunek prawny na podstawie art. 354 k.c. , który stanowi, że dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom ( § 1). W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel (§ 2).

Cel, w jakim zostały przekazane pozwanej środki pieniężne, jak i pozostałe uzgodnienia stron co do ich praw i obowiązków nie pozwalają na ustalenie łączącego stosunku prawnego zgodnie z literalnym brzmieniem umowy; odbiegały one bowiem od postanowień istotnych elementów umowy pożyczki. Pozwana wykonała swoje obowiązki wynikające z realizacji projektu farm wiatrowych. Z zeznań świadków I. K., R. R., E. C. wynika, że U. R. (1) uczestniczył w wielu spotkaniach w gminie, organizował spotkania z mieszkańcami, których celem było pozyskanie praw do nieruchomości. Zakres tych czynności nie był zresztą kwestionowany przez powódkę. Ta zaś, jako wierzyciel, nie spełniła spoczywającego na niej obowiązku znalezienia inwestora, tym samym uniemożliwiając realizację planowanego przedsięwzięcia.

Do takich samych wniosków prowadzi ocena stanu sprawy w świetle przepisów o wadach oświadczenia woli, w szczególności art. 83 k.c., który przewiduje nieważność oświadczenia woli złożonego drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Za złożone jedynie dla pozoru uznać należy - ujęte w umowie strony pożyczki - oświadczenie pozwanej o zobowiązaniu się do zwrotu środków pieniężnych w określonym terminie w sytuacji, w której ani pozwana nie zamierzała zwracać tej kwoty powódce, ani też powódka nie oczekiwała od pozwanej zwrotu pieniędzy, bez względu na to, czy projekt będzie realizowany, czy też nie. Obydwie strony były zatem zgodne co do tego, że postanowienie tej treści nie wywrze skutków prawnych. W tym zakresie postanowienie to było nieważne. Z zeznań J. S. wynika przy tym, że ujęto to w formie umowy pożyczki ze względu na kwestie podatkowe. Nie ulega wątpliwości, że w tym czasie nie wiadomo było, kto będzie komplementariuszem w planowanej spółce, nieznana była osoba inwestora, czym można tłumaczyć ujęcie obowiązku zwrotu w formie umowy pożyczki. Bez względu na przyczyny takiego stanu rzeczy istotne jest, że strony w istocie nie zamierzały wywołać skutków prawnych charakterystycznych dla umowy pożyczki, co czyni nieważnym oświadczenie pozwanej o zobowiązaniu się do zwrotu kwoty pożyczki.

Mając powyższe na uwadze powództwo oddalono.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania stanowiły przepisy art. 98 § 1 i 3 k.p.c., 99 k.p.c. W skład kosztów wchodzi wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej w wysokości 7200 zł, ustalone zgodnie z § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804), w brzmieniu obowiązującym przed zmianami wprowadzonymi przez Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1667), zgodnie z § 2 tego Rozporządzenia, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł, zaliczki na poczet wydatków świadków kosztów w kwotach 300 zł, 875,91 zł i 120,28 zł .