Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2017r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Aleksandra Żurawska

Sędziowie SO Agnieszka Terpiłowska

SO Maciej Ejsmont

Protokolant Bogusława Mierzwa

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2017r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa W. B.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...) w K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku

z dnia 18 listopada 2016 r. sygn. akt I C 1508/16

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Kłodzku do ponownego rozpoznania.

(...)

Sygn. akt II Ca 49/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy w Kłodzku oddalił powództwo W. B. przeciwko Skarbowi Państwa –(...) w K. o zapłatę.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 1 lipca 2016 r. W. B. złożył oświadczenie, że od dnia 16 lutego 2016 r. nie pali papierosów i w związku z tym nie wyraża zgody na przebywanie w celi z osobami palącymi. Tego samego dnia przeniesiony został do celi mieszkalnej przeznaczonej dla skazanych nieużywających wyrobów tytoniowych. Od 16 lutego 2016 r. do dnia przeniesienia powoda do celi zajmowanej przez osadzonych niepalących tytoniu powód nie informował pracowników strony pozwanej, że zaprzestał palenia papierosów, a przeciwnie deklarował, że pali oraz za pośrednictwem swojej matki kupował tytoń i lufki.

W oparciu o ustalony w powyższy sposób stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo podlega oddaleniu. Powód nie udowodnił zasadności swojego żądania, a analiza materiału dowodowego przestawionego przez stronę pozwaną, dokonana z uwzględnieniem zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, wskazuje na całkowitą bezzasadność powództwa. Powód jest osobą doskonale zorientowaną w procedurach obowiązujących osoby osadzone w zakładzie karnym, w tym o konieczności formułowania wszelkich wniosków, skarg, podań i żądań w formie pisemnej. Tymczasem swoje powództwo oparł na twierdzeniu, jakoby wielokrotnie informował pracowników strony pozwanej o zaprzestaniu palenia i domagał się w związku z tym przeniesienia do celi zajmowanej przez osoby niepalące. Samo to twierdzenie, wobec zaprzeczenia strony pozwanej, nie mogłoby być wystarczające do wykazania faktu będącego podstawą żądania pozwu. Dodatkowo jednak musi być ono uznane za oczywiście niewiarygodne wobec treści dowodów przedstawionych przez pozwaną. Jedynym pisemnym żądaniem powoda jest jego oświadczenie z dnia 1 lipca 2016 r. Powód nie przedstawił żadnego wcześniejszego pisma, z którego wynikałoby, że informował o rzuceniu palenia i wnioskował o zmianę celi mieszkalnej. Co więcej, pisma takiego nie tylko nie przedstawił, lecz nawet nie wskazał na jego istnienie. Na brak wcześniejszego żądania powoda odnośnie przeniesienie go do celi zajmowanej przez osoby niepalące wskazuje nie tylko nieprzedstawienie stosownego dowodu, jak choćby oświadczenie z dnia 1lipca 2016 r., lecz również sama treść tego oświadczenia. W piśmie tym powód nie wspomniał choćby o wcześniejszych prośbach o przeniesienie, czy o wcześniej już przekazywanej informacji o zaprzestaniu palenia. Treść oświadczenia nakazuje wręcz przyjęcie, że jest to pierwsza informacja skierowana do strony pozwanej odnośnie podjętej przez powoda decyzji o zaprzestaniu palenia i pierwszy jego sprzeciw wobec przebywania w jednej celi z osobami palącymi papierosy. Wniosek taki potwierdza treść pozostałych dowodów przedstawionych sądowi przez stronę pozwaną, z których wynika, że powód do dnia 1 lipca 2016 r. nie tylko nie informował o prozdrowotnej zmianie w swoim życiu, lecz przeciwnie, wskazywał na swoje uzależnienie od palenia tytoniu.

Mając na względzie powyższe, sąd uznał, że zgłaszane przez powoda wnioski dowodowe o przesłuchanie świadków w celu wykazania, że został osadzony w celi dla osób palących, mimo swojej deklaracji o niepaleniu, podlegały oddaleniu, skoro samą deklarację powód złożył dopiero po dniu wniesienia pozwu. Podobnie oddaleniu podlegał wniosek dowodowy zmierzający do wykazania, że jako osoba niepaląca przebywał w celi z osobami palącymi, skoro istotne dla rozstrzygnięcia nie jest to, czy powód palił papierosy, lecz to, czy deklarował, że tego nie czyni i wnioskował o przeniesienia do celi zajmowanej przez osoby niepalące.

Skoro więc powód nie wykazał, aby jego wnioski o przeniesienie do innej celi zostały przez stronę pozwaną zignorowane, a przeciwnie, strona pozwana wykazała, że pierwszy taki wniosek został zgłoszony w dniu 1 lipca 2016 r. i niezwłocznie został uwzględniony, to tym samym w sprawie nie zaistniała podstawowa przesłanka warunkująca jakąkolwiek odpowiedzialność strony pozwanej.

Powód zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego całości . Zarzucił:

- brak przesłuchania w charakterze świadka K. M. na okoliczność wielokrotnego zgłaszania przez powoda wychowawcy T. K., że nie pali papierosów i wnosi o umieszczenie go w celi dla osób niepalących

- brak przesłuchania innych świadków zgłoszonych przez niego,

- brak dopuszczenia dowodu z odpisu jego skargi z dnia 27 czerwca 2016 r.

- brak zabezpieczenia jego książeczek zdrowia. Skarżący wniósł o dopuszczenie dowodów z zeznań świadków G. K., i T. K. na okoliczności wskazane w apelacji. Jednocześnie, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja jest uzasadniona.

Podniesione w apelacji uchybienia Sądu Rejonowego, polegające na oddaleniu wniosków dowodowych powoda, stanowiły naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd I instancji wskazał w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że powód nie udowodnił zasadności swojego żądania. Wskazał nadto, że powód nie wykazał, by złożył przed dniem 1 lipca 2016 r. w formie pisemnej wniosek o przeniesienie go do celi dla niepalących. Stwierdził też wreszcie, że „zgłaszane przez powoda wnioski dowodowe o przesłuchanie świadków w celu wykazania, że został osadzony w celi dla osób palących, mimo swojej deklaracji o niepaleniu, podlegały oddaleniu, skoro samą deklarację powód złożył dopiero po dniu wniesienia pozwu”.

Tymczasem, powszechnie przyjęte jest na gruncie judykatury i doktryny, że pominięcie dowodu na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. (czy też oddalenie go) może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy okoliczności faktyczne zostały wyjaśnione zgodnie z twierdzeniami strony wnioskującej o przeprowadzenie określonego dowodu. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 września 1966 r., II CR 314/66, OSNCP 1967, nr 2, poz. 39; z dnia 3 kwietnia 2001 r.,I CKN 373/00; z dnia 17 kwietnia 2008 r., I CSK 543/07; i z dnia 27 czerwca 2014 r., I CSK 497/13). Na gruncie niniejszej sprawy Sąd oddalił natomiast dowód z zeznań świadków, zgłoszonych na okoliczności stanowiące zasadniczy element podstawy faktycznej powództwa, to jest bezskutecznego zgłaszania przez powoda jego wychowawcy T. K. faktu zaprzestania palenia i wniosku o przeniesienie go dla celi dla niepalących, uznając następnie te okoliczności za nieudowodnione. Na te okoliczności powód zaoferował dowód z zeznań świadków T. K. ( w pozwie), G. K. (w pozwie i w apelacji) K. M. (na rozprawie) oraz z przesłuchania stron.

Nie było możliwe uznanie przez Sąd – na obecnym etapie postępowania - , że powód nie udowodnił zasadności swego roszczenia. Konstatacja ta mogła nastąpić jedynie w następstwie przeprowadzenia postępowania dowodowego, w tym zwłaszcza zeznań zawnioskowanych przez powoda świadków oraz stron. Możliwe jest, choć na obecnym etapie postępowania nie sposób przesądzić tego w żaden sposób, iż Sąd mógłby odmówić wiarygodności zeznaniom tych osób, bądź niektórych z nich - opierając się na swej swobodnej ocenie dowodów. Co za tym idzie, wniosek, że powód nie zgłaszał stronie pozwanej - przed dniem 1 lipca 2016 r. - zaprzestania palenia papierosów i żądania w związku z tym przeniesienia do celi dla niepalących, mógłby być wyprowadzony po przesłuchaniu tychże osób, nie zaś przed nim. Słusznie wskazuje się, że można wyciągać negatywne konsekwencje wobec podmiotu, który nie sprostał ciężarowi dowodzenia (art. 6 KC), ale nie w sytuacji, gdy jednocześnie sąd oddalił wniosek dowodowy zmierzający do udowodnienia faktów mających przemawiać za uwzględnieniem powództwa (tak: wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 11 marca 2016 r. I CSK 144/15, Legalis).

W tym miejscu wskazać należy też, że w istocie żadnego z przywołanych wniosków dowodowych powoda nie można uznać za spóźniony albowiem Sąd Rejonowy – wbrew przepisowi art. 210 § 2 (1) k.p.c. - nie pouczył W. B., działającego bez fachowego pełnomocnika, o treści art. 162, 207, 217, 229 i 230 k.p.c. Co za tym idzie, powód nie został pouczony o możliwości pominięcia przez sąd spóźnionych twierdzeń i dowodów (art. 207 § 6 k.p.c.), ani o konieczności zwracania przez strony uwagi sądu na uchybienia przepisom postępowania i wnoszenia o wpisanie zastrzeżenia do protokołu, co stanowi przesłankę skutecznego podnoszenia zarzutów apelacyjnych co do naruszenia przez sąd przepisów postępowania (art. 162 k.p.c.). Powód nie może zatem ponosić ujemnych skutków braku swej aktywności w analizowanym zakresie, bądź tez terminowego zgłaszania wniosków dowodowych.

W uzupełnieniu tej części rozważań wskazać należy, że powód w istocie zgłosił wniosek o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron. Uczynił to w pozwie, gdzie zawnioskował o dopuszczenie dowodu z zeznań Dyrektora (...) w K.. Osoba to nie może być przesłuchana w charakterze świadka (art. 259 pkt 3 k.p.c.), a jedynie w charakterze strony. Nieznany jest przy tym ustawie dowód z „przesłuchania pozwanego”, a jedynie z przesłuchania stron. W konsekwencji, przyjąć należy, że powód skutecznie taki wniosek złożył i nie było podstaw do pominięcia go. Godzi się przy tym zauważyć, że także powód nie został w tej sprawie przesłuchany w charakterze strony, w rozumieniu środka dowodowego z art. 299 i nast. k.p.c. Składał on jedynie oświadczenia na rozprawie w dniu 18 listopada 2016 r. w ramach tzw. przesłuchania informacyjnego, nie będącego środkiem dowodowym.

Niezasadnie zarzucił natomiast powód, że Sąd Rejonowy oddalił dowód z dokumentu zawierającego jego skargę z dnia 27 czerwca 2016 r. skierowaną do Dyrektora (...)we W.. Dokument ten, zawarty w aktach sprawy na karcie 29, dopuszczony został w poczet dowodów na podstawie postanowienia z dnia 18 listopada 2016 r., wydanego podczas rozprawy. Niezasadny jest nadto zarzut powoda, że podczas rozprawy tej nie był obecny pełnomocnik strony pozwanej. Obecność pełnomocnika strony na rozprawie jest jego prawem, nie zaś obowiązkiem i jego niestawiennictwo nie tamuje rozpoznania sprawy. Wbrew zarzutom apelacji, w aktach sprawy znajduje się dokumentacji medyczna powoda, który nie zgłosił jednak żadnych wniosków dowodowych w tym zakresie.

Całokształt powyższych okoliczności wskazuje, na skutek istotnych uchybień przepisom postępowania, Sąd Rejonowy w istocie nie rozpoznał istoty sprawy, uchylając się od właściwej i pogłębionej analizy zgłoszonego przez powoda roszczenia. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności udzieli powodowi pouczenia, o jakim mowa w art. 210 § 2 (1) k.p.c. Następnie Sąd dopuści i przeprowadzi dowód z zeznań świadków: T. K., G. K., K. M. oraz z przesłuchania stron. Przeprowadzi postępowanie dowodowe oraz – stosownie do wyników tegoż postępowania – rozstrzygnie o żądaniu pozwu.

Uwzględniając powyższe okoliczności, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., orzeczono jak na wstępie.

(...)