Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 sierpnia 2016 roku

Sąd Rejonowy w Gorlicach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 25 sierpnia 2016 roku w Gorlicach

sprawy z powództwa L. Ł.

przeciwko H. M.

o ochronę posiadania

I.  nakazuje pozwanemu H. M., aby przywrócił do poprzedniego stanu rozkopany przez niego pas gruntu o długości około 40 m i szerokości około 6 m usytuowany na wschód od istniejącej w terenie drogi, która biegnie po dz. nr (...) w G. – poprzez zasypanie wykonanych rozkopów w terminie 2 tygodni od daty prawomocności niniejszego wyroku;

II.  upoważnia powódkę L. Ł., na wypadek zwłoki pozwanego w wykonaniu obowiązku opisanego w pkt I, do wykonania czynności niezbędnych do przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego na koszt pozwanego;

III.  zakazuje pozwanemu dokonywania naruszeń opisanych w pkt I w przyszłości;

IV.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 373,00zł (trzysta siedemdziesiąt trzy złote) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 156,00zł (sto pięćdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSR Joanna Zaryczny

UZASADNIENIE

do wyroku Sądu Rejonowego w Gorlicach

z dnia 25.08.2016r.

do sygn. akt I C 347/14

o ochronę naruszonego posiadania

Powódka L. Ł. wystąpiła z pozwem wniesionym dnia 24.11.2014r. skierowanym przeciwko H. M. domagając się:

- nakazania pozwanemu przywrócenia do stanu poprzedniego rozkopanego przez niego pasa gruntu o długości około 40m i szerokości 6m usytuowanego na wschód od istniejącej w terenie drogi, która biegnie po działce ewidencyjnej nr (...) w G., poprzez zasypanie wykonanych rozkopów oraz zakazanie takich naruszeń w przyszłości;

- upoważnienia powódki na wypadek zwłoki pozwanego w wykonaniu obowiązku opisanego powyżej, do przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego na koszt pozwanego;

- zasądzenia kosztów procesu.

Uzasadniając zgłoszone żądanie powódka podała, że jest właścicielką dz. nr (...) (poprzednio (...)) obj. KW nr (...). Od niepamiętnych czasów grunt usytuowany na wschód od istniejącej w terenie drogi posadowionej na dz. nr(...)biegnącej na północ aż do wysokości granicy pomiędzy dz. nr (...), pozostawał w spokojnym posiadaniu rodziny Ł.. Poprzednicy prawni powódki uprawiali ten grunt, kosili trawę. Powódka i sąsiedzi nie mieli wątpliwości, że wschodnia granica działki nr (...) kończy się w miejscu, gdzie w terenie przebiega droga. Na wschód od drogi rozpościera się dz. nr (...) (obecnie po podziale (...)). Wszyscy sąsiedzi jeździli drogą, która rozdzielała działki, w tym działkę nr (...) obecnie powódki oraz (...) obecnie pozwanego. W dniu 15.10.2014r. pozwany rozkopał działkę będącą w posiadaniu powódki na wschód od biegnącej w terenie drogi na szerokość około 6m i długość około 40m uniemożliwiając powódce korzystanie z tego fragmentu gruntu w dotychczasowy sposób i twierdząc, że będzie robił w tym miejscu drogę.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 10.12.2014r. Sąd udzielił zabezpieczenia na czas trwania postępowania poprzez zakazanie pozwanemu wszelkich prac na gruncie na wschód od istniejącej w terenie drogi biegnącej po dz. nr (...). (k.14). Zażalenie pozwanego na powyższe zostało oddalone postanowieniem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 04.03.2015r. sygn. III Cz (...)(k.50).

Pozwany H. M. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania. Odnosząc się do twierdzeń pozwu zaprzeczył, by powódka była samoistną posiadaczką gruntu opisanego w pozwie, ponieważ od 10 lat przebywa w Niemczech, właścicielką dz. nr (...) jest od 2012r. na podstawie umowy darowizny od ojca E. Ł.. Nie znając przebiegu granic pomiędzy dz. nr (...)może mylić zakres posiadania. Pozwany z kolei nabył dz. nr (...) w 2004r. bez żadnych obciążeń od H. W.. Po zawarciu umowy kupna sprzedaży w 2005r. pozwany wyprowadził geodetę J. S., który okazał, że przedmiot niniejszego postępowania stanowi wschodnią część dz. nr (...), a E. Ł. nie zgłaszał zastrzeżeń do takiego przebiegu granic. E. Ł. kilka razy kosił trawę na wschodniej części działki nr (...), lecz czynił to za przyzwoleniem pozwanego. W dniu 01.08.2012r. w formie aktu notarialnego pozwany ustanowił służebność drogi koniecznej na rzecz dz. (...) (dawna (...)) pasem gruntu o szerokości 3,5m, której przebieg odpowiada przedmiotowi niniejszego postępowania. E. Ł. wyraził zgodę na taki przebieg służebności przyznając tym samym, że jest posiadaczem zależnym tego pasa gruntu. W ocenie pozwanego fakt istnienia służebności po wschodniej ścianie dz. nr (...), której przebieg odpowiada przedmiotowi sporu i działania podjęte przez pozwanego celem urządzenia tej drogi, nie dają powódce prawa od ochrony posiadania, ponieważ jest posiadaczem zależnym, a pozwany nie naruszył posiadania służebności. (k.20, 39, 59)

Uzupełniając argumentację stanowiska podczas rozprawy pozwany powołał się na art.5 k.c. i nadużycie prawa przez powódkę. (k.78)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka L. Ł. jest właścicielką działek nr (...), powstałych z podziału dz. nr (...) obj. KW nr (...). Prawo własności tych działek powódka wywodzi z darowizny uczynionej przez poprzednika prawnego – ojca E. Ł. w 2012r. Na wschód od działki powódki z północy na południe w terenie istnieje droga gruntowa, ubita i ujeżdżona. Po drugiej stronie drogi na wysokości działki powódki znajduje się dz. nr (...) własności pozwanego. Pozwany nabył działkę nr (...) od H. W. w 2004r.

(dowód: wypis z rejestru gruntów – k.6, szkic – k.7, umowa przekazania gospodarstwa rolnego (...) – k.30-32, zeznania powódki od 01:57:50 k.109/2, zeznania pozwanego od 02:05:13 k.110)

Grunt na wschód od drogi na wysokości działek (...) pozostawał w posiadaniu poprzednika prawnego powódki E. Ł., a po przekazaniu na rzecz córki w drodze umowy darowizny - samej powódki. Grunt ten był jednolicie zagospodarowany do krawędzi drogi tworząc całość z dz. nr (...), a po podziale (...). Grunt ten wykorzystywany był rolniczo, tj. był zaorywany, a ostatnimi laty stanowił łąkę porośniętą trawą, która kosił E. Ł. lub osoby na jego polecenie, a kiedy działka została przekazana powódce - na jej polecenie.

(dowód: zeznania świadków M. W. od 00:10:34 k.107/2, J. M. od 00:23:36 k.107/2, A. R. od 01:17:13 k.109, I. S. od 01:37:24 k.109, zeznania powódki od 01:57:50 k.109/2, częściowo zeznania pozwanego od 02:05:13 k.110)

W dniu 01.08.2012r. okoliczni mieszkańcy korzystający z przejazdu przez dz. pozwanego nr (...), w tym poprzednik prawny powódki – ojciec E. Ł. zawarli w formie aktu notarialnego (Rep A nr (...)) umowę ustanowienia służebności gruntowych, w której §9 pozwany ustanowił nieodpłatną i nieograniczoną czasem służebność polegającą na prawie przejazdu i przechodu przez dz. nr (...) pasem gruntu szerokości 3,5m zaczynającym się od granicy z działkami nr (...) i zwężającym się w kierunku północnym wzdłuż granicy z dz. nr (...) (w sposób jak zaznaczono linią przerywaną koloru czerwonego na mapie z projektem podziału nieruchomości przedłożonej do aktu) - na rzecz każdoczesnych właścicieli i posiadaczy dz. nr(...). E. Ł. był przekonany, iż ustanowiony szlak służebny biegnie po istniejącej w terenie drodze gruntowej, ponieważ strony aktu nie ustalały konieczności urządzenia nowego przebiegu szlaku, a E. Ł. oraz sąsiedzi byli przekonani, że granica pomiędzy dz. nr (...) a dz. nr (...) biegnie wzdłuż drogi gruntowej w terenie.

(dowód: akt notarialny z dnia 01.08.2012r Rep A nr (...)umowa ustanowienia służebności gruntowych – k.22-29, mapa z projektem podziału – k.33/2-33, zeznania świadka J. M. od 00:23:36 k.107/2, Z. L. (1) od 00:59:25 k.108/2, zeznania powódki od 01:57:50 k.109/2, częściowo zeznania pozwanego od 02:05:13 k.110)

W dniu 11.02.2013r. pozwany w formie aktu notarialnego Rep A nr (...)zawarł umowę ustanowienia służebności gruntowej z T. S., T. i K. M., M. i I. W., Z., J., K. i Z. L. (2). W §3 wymienionej umowy ustanowiona została nieodpłatnie służebność przejazdu, przechodu i przegonu pasem gruntu po istniejącej w terenie drodze przez H. M. przez dz. nr(...)na rzecz każdoczesnych właścicieli dz. nr (...).

(dowód: akt notarialny z dnia 11.02.2013r. Rep A nr (...)Umowa ustanowienia służebności gruntowej – k.83-89, zeznania świadka J. M. od 00:23:36 k.107/2, Z. L. (1) od 00:59:25 k.108/2, częściowo zeznania pozwanego od 02:05:13 k.110)

W dniu 15.10.2014r. pozwany używając maszyn wykonał rozkopy na wschód od drogi gruntowej w terenie, tj. na części działki dotychczas pozostającej w posiadaniu powódki i jej poprzedników prawnych. Rozkopy zostały wykonane na wysokości dz. nr(...) w pasie o szerokości około 6 m i długości 40m. Pozwany nie konsultował tych wykopów z powódką lub jej poprzednikiem prawnym. Twierdził, że zamierza w ten sposób urządzić nowy szlak drogowy, ponieważ droga gruntowa istniejąca w terenie przebiega przez środek jego działki i nie pozwala mu na wykorzystanie pasa gruntu rozciągającego się na wschód od niej.

Obecnie w terenie istnieje gruntowa droga dotychczas użytkowana, którą nadal przechodzą i przejeżdżają sąsiedzi. Na wschód od niej wznosi się skarpa porośnięta trawą i chwastami, a jeszcze na wschód od niej jest rozkopany przez pozwanego pas gruntu, który nie jest utwardzony. Skarpa powstała z ziemi usypanej z wykonanego wykopu pod nowy szlak drogowy. Urządzony przez pozwanego nowy szlak drogowy nie nadaje się do użytku, ponieważ nie jest utwardzony, w razie opadów będzie to teren błotnisty. Sąsiedzi wciąż uczęszczają istniejącą w terenie drogą.

(dowód: szkic – k.7, dokumentacja fotograficzna – k.8-10, protokół oględzin – k.92-93)

Na miejscu prac została wezwana policja.

(dowód: informacja KPP w G. z dnia 23.05.2016r. – k.76)

Poprzednik prawny powódki E. Ł. zmarł dnia 21.04.2015r.

(okoliczność bezsporna: odpis skrócony aktu zgonu – k.69)

Przed tut. Sądem zawisły inne postępowania dotyczące przebiegu szlaku drożnego po działce pozwanego: do sygn. I C (...)z powództwa H. M. i I. S. przeciwko K. L., Z. L. (1), Z. L. (2), J. L.

o przeniesienie służebności gruntowej - sprawa nie została zakończona oraz I Ns (...)z wniosku A. R. o ustanowienie służebności drogi koniecznej – postępowanie zostało zakończone nieprawomocnym postanowieniem z dnia 20.06.2016r. o zasiedzeniu służebności przez A. R. szlakiem biegnącym po drodze istniejącej w terenie.

(dowód: zeznania świadka A. R. od 01:17:13 k.109, zeznania pozwanego od 02:05:13 k.110, dokumenty w aktach I C (...)(pozew) i I Ns (...)(wniosek, postanowienie z dnia 20.06.2016r.) tut. Sądu)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów, dokumentów z akt tut. Sądu I C (...)i I Ns (...), oględzin nieruchomości zeznań świadków oraz stron.

Na skutek niewykonania zarządzenia o wezwaniu świadków na miejsce oględzin, dowód z ich przesłuchania został przeprowadzony na kolejnym terminie rozprawy.

Zeznania świadków J. M. (od 00:23:36 k.107/2), Z. L. (1) (od 00:59:25 k.108/2), A. R. (od 01:17:13 k.109), I. S. (od 01:37:24 k.109) Sąd ocenił jako wiarygodne i szczere. Świadkowie podali jednolicie, że granice posiadania działek pomiędzy powódką (jej poprzednikami) a pozwanym stanowiła droga istniejąca w terenie i do granicy drogi E. Ł., a potem powódka użytkowali ten grunt jako jednolitą całość. I. S. podał, że granica została wyznaczona przez geodetę w części posiadanej przez E. Ł., lecz nie prawo własności, a posiadanie jest przesłanką badaną w niniejszym postępowaniu. Sąd nie uznał, by przyczyną odmowy wiarygodności zeznań świadków miały być toczące się pomiędzy nimi a pozwanym sprawy sądowe, ponieważ okoliczności przez świadków podawane znajdują potwierdzenie w zeznaniach samego pozwanego, który nie przeczył, że E. Ł. posiadał działkę do linii drogi, a okoliczność ta nie budzi wątpliwości w świetle obserwacji poczynionych przez Sąd podczas oględzin. Charakter tego posiadana zaś w ocenie Sądu nie ma znaczenia, o czym poniżej.

Powódka cofnęła dowód z zeznań świadków A. Ł., B. Ł., K. M. i I. W. oraz funkcjonariuszy policji interweniujących u stron w dniu 15.10.2014r., pozwany cofnął dowód z zeznań świadka T. S. – wobec czego Sąd powyższe wnioski pominął.

Sąd oddalił wniosek o słuchanie świadka J. S. zawnioskowanego na okoliczność wyznaczenia granic działek w 2005r. Niezależnie od przebiegu granicy pomiędzy działkami z zeznań świadków oraz stron wynikało, iż E. Ł. posiadał działkę do drogi istniejącej w terenie, niezależnie od charakteru jego posiadania.

Strony: powódka od 01:57:50 k.109/2 (w zw. z informacyjnym słuchaniem od 00:08:56 k.78/2), pozwany od 02:05:13 k.110 (w zw. z informacyjnym słuchaniem od 00:22:33 k.78/2) złożyli zeznania jednolite i w ocenie Sądu szczere jeżeli chodzi o zakres posiadania działki przez powódkę i jej poprzednika prawnego. Pozwany usiłował argumentować, iż posiadanie powódki i jej poprzednika prawnego miało charakter posiadania zależnego, dlatego nie przysługuje im prawo ochrony posiadania, lecz zapatrywania tego Sąd nie podziela. Nadto nie zostało wykazane, by sam pozwany na gruncie za drogą, posiadanym przez E. Ł. i jego córkę (powódkę) wykonywał jakiekolwiek akty posiadania i by służebność z 2012r. z udziałem E. Ł. urządził nowym szlakiem, a nie po istniejącej w terenie drodze. Nie zostało także wykazane, by E. Ł. ustalał z nim czy może korzystać z działki położonej za drogą. Słusznie podniosła powódka, iż z uwagi na śmierć ojca, nie można tych twierdzeń zweryfikować. W ocenie Sądu zaś gdyby istotnie E. Ł. prosił pozwanego o zezwolenie na korzystanie z działki po drugiej stronie drogi, w części przylegającej do dz. nr (...), to przed lub po dokonaniu darowizny na rzecz córki poinformowałby ją dokąd sięga granica darowanej nieruchomości i czy zobowiązana jest ustalać z pozwanym sposób korzystania z pasa gruntu przylegającego do drogi.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Powódka domagała się przywrócenia do stanu poprzedniego rozkopanego przez pozwanego pasa gruntu, który pozostawał w jej posiadaniu.

Na podstawie art.342 k.c. nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze.

Z ustaleń poczynionych w sprawie, w tym z zeznań samego pozwanego wynika, iż powódka i jej poprzednik prawny, tj. ojciec E. Ł. posiadali grunt do drogi. Pozwany tymczasem dokonał rozkopania tego gruntu na szerokości około 6 m i długości około 40m bez wcześniejszych uzgodnień z posiadaczami. Pozwany tłumaczył to tym, iż grunt stanowi jego własność, a on dążył do wytyczenia nowego szlaku drożnego zgodnie z ustanowieniem służebności z 2012r. Ze zgromadzonego materiału dowodowego istotnie pojawia się wątpliwość jakim szlakiem została ustanowiona służebność w 2012r., na którą zgodę wyraził E. Ł., skoro już rok później pozwany ustanowił służebność po istniejącej w terenie drodze. Z zeznań świadków wynikało, iż okoliczni mieszkańcy dysponowali taką świadomością, że służebność jest ustanowiona po istniejącej w terenie drodze. Z zakończonego choć nieprawomocnie postępowania przed tut. Sądem wynika, iż A. R. uzyskała zasiedzenie służebności po istniejącej w terenie drodze. Pozwany wystąpił o przeniesienie służebności, lecz postępowanie to jeszcze nie zostało zakończone. O ile zatem pozwany byłby uprawniony do podejmowania działań zmierzających do przesunięcia istniejącego szlaku drogowego, o tyle uczynił to przedwcześnie, bowiem postępowanie o przeniesienie służebności zakończone prawomocnie nie zostało, a faktem jest iż jego nieruchomość jest obciążona służebnością biegnącą po istniejącej w terenie drodze (choćby na podstawie postanowienie o zasiedzeniu służebności na rzecz A. R. oraz umowy ustanowienia służebności z 2013r. na rzecz sąsiadów L.).

Na podstawie art.478 k.p.c. w sprawach o naruszenie posiadania sąd bada jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznając samego prawa ani dobrej wiary pozwanego.

We wskazanym zakresie badania Sąd ustalił, że pas gruntu rozkopany przez pozwanego pozostawał w posiadaniu powódki lub jej poprzednika prawnego przed dokonanym naruszeniem. Na skutek działań pozwanego powódka pozbawiona została możliwości korzystania z tej części działki, gruntu, który do tej pory stanowił łąkę, a obecnie pokryty jest rozkopami.

Pozwany zarzucał, iż powódka nie może powoływać się na ochronę posiadania, ponieważ nie była posiadaczem samoistnym i faktycznie z gruntu nie korzystała, ponieważ przebywała poza granicami kraju. Argumentacja ta nie może się ostać. Przepisy kodeksu cywilnego oraz kodeksu postępowania cywilnego odnosząc się do ochrony posiadania nie dokonują jego różnicowania na posiadanie samoistne lub zależne, zatem z prawa ochrony może korzystać posiadacz niezależnie od charakteru swojego posiadania. Nie ulega wątpliwości, że w procesie posesoryjnym czynna legitymacja procesowa przysługuje posiadaczowi zarówno samoistnemu, jak i zależnemu (tak wyrok SO w Gdańsku z dnia 28.12.2010r. sygn. III Ca 1421/10 LEX 1713718). Zaś z definicji posiadania wynika, iż jest ono stanem faktycznym polegającym na faktycznym władztwie nad rzeczą, przez co rozumie się samą możność władania rzeczą. Efektywne więc w sensie gospodarczym korzystanie z rzeczy (nieruchomości) nie jest konieczną przesłanką posiadania rzeczy (vide wyrok SN z dnia 15.06.1972r. sygn. III CRN 121/72 LEX 7096, wyrok SO w Gdańsku z dnia 15.04.2011r. sygn. III Ca 223/11 LEX 1713896). Reasumując powódka była posiadaczem gruntu rozkopanego przez pozwanego. Na skutek wykonanych rozkopów nie może z gruntu korzystać, przez co została naruszona w posiadaniu.

Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem. Roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia (art.344 k.c.).

Pozwany posiadanie naruszył samowolnie. Powódka domaga się przywrócenia stanu poprzedniego poprzez zasypanie wykopów. Sąd Ne znalazł podstaw, by przyjąć, iż powództwo stanowi nadużycie prawa (art.5 k.c.), bowiem z ustaleń wynika, iż to pozwany samowolnie podejmuje kroki zmierzające do zmiany przebiegu służebności, pomimo iż nie uzyskał skutecznych ku temu tytułów prawnych. Nadużycie nie wynika także z tego, że powódki faktycznie w kraju nie ma, pozwany także do czasu rozkopów z tego fragmentu gruntu w ogóle nie korzystał.

Reasumując w ocenie Sądu wykazane zostało samowolne naruszenie posiadania powódki przez pozwanego. Powództwo zgłoszone zostało w terminie roku od naruszenia. Wobec powyższego na zasadzie art.343 k.c. oraz art.478 k.p.c. Sąd nakazał pozwanemu przywrócenie stanu poprzedniego nieruchomości zgodnie z żądaniem pozwu. Wyrok byłby wykonalny po uprawomocnieniu, niemniej by jednoznacznie określić do kiedy pozwany winien wywiązać się z obowiązku Sąd zakreślił, by obowiązek nałożony orzeczeniem został wykonany w terminie 2 tygodni od uprawomocnienia się wyroku. Sąd wziął pod uwagę, że rozkopy zostały wykonane przy użyciu ciężkiego sprzętu, zatem jego zorganizowanie może wymagać zakreślonego powyżej czasu.

Zgodnie z żądaniem powódki przy zastosowaniu art.480 k.c. Sąd upoważnił ją do wykonania czynności niezbędnych do przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego na koszt pozwanego jak w pkt II – na wypadek zwłoki pozwanego w wykonaniu nałożonego obowiązku.

W ocenie Sądu zachodzi niebezpieczeństwo dalszych naruszeń, dlatego przy zastosowaniu przepisów jak wyżej – Sąd orzekł jak w pkt III.

Powództwo zostało uwzględnione w pełni. Strony działały przez zawodowych pełnomocników ustanowionych z wyboru. Powódka uiściła opłatę od pozwu 200,00zł. Sąd przyznał J. K. kwotę 61,00zł za dowóz Sądu na miejsce oględzin, które zostało wypłacone tymczasem ze środków Skarbu Państwa (k.94).

Na zasadzie art.98 k.p.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 373,00zł, w tym 200,00zł opłaty od pozwu oraz 156,00zł wynagrodzenia pełnomocnika powiększone o 17,00zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

SSR Joanna Zaryczny