Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Hanna Cackowska-Frank

Protokolant sekr. sądowy Dawid Sosnecki

po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 2013 r. w Toruniu

sprawy A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 3 lipca 2013 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonej A. K. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2013 roku na okres 1 (jednego) roku oraz stwierdza odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

/-/SSO Hanna Cackowska-Frank

Sygn. akt IV U 1382/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 lipca 2013r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., powołując się na art. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.), odmówił A. K. przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 23 czerwca 2013 r. ustaliła, że nie jest ona niezdolna do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczona A. K. wniosła o przywrócenie jej prawa do spornego świadczenia. Ubezpieczona wskazała, że pomimo leczenia specjalistycznego psychiatrycznego jej stan zdrowia nie uległ poprawie. Ubezpieczona opisała również na czym aktualnie polegają objawy jej choroby.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania, podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Sąd ustalił, co następuje:

A. K. urodziła się (...)

Okoliczność bezsporna

Ubezpieczona posiada wykształcenie podstawowe. W toku swojej aktywności zawodowej pracowała jako: goniec, informator, powielaczowa, sprzątaczka, sprzedawca, starszy sprzedawca a ostatnio jako pracownik fizyczny przy produkcji akcesoriów meblowych - pakowacz ręczny.

Dowód: wywiad zawodowy k. 15 akt rentowych

zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 9 akt rentowych

świadectwa pracy k. 38 – 43 akt rentowych

Po raz pierwszy A. K. uzyskała prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 6 czerwca 2008r. do 6 czerwca 2009r. na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 27 sierpnia 2008r. Podstawą orzeczenia Sądu była opinia zespołu biegłych lekarzy: internisty, endokrynologa, ortopedy, okulisty, psychiatry i psychologa z dnia 21 lipca 2008 r., w której uznano ubezpieczoną za okresowo częściowo niezdolną do pracy z powodu stanu psychicznego (zaburzeń depresyjno-lękowych znacznie nasilonych).

Dowód: wyrok k. 71 akt rentowych

opinia sądowa k. 39-39v. akt dokumentacji lekarskiej I

protokół badań k. 41-40 akt dokumentacji lekarskiej I

decyzja k. 99 akt rentowych

Prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy było przedłużane ubezpieczonej na dalszy okres od 1 lipca 2009r. do 31 maja 2013r. Ostatnie przedłużenie prawa do renty nastąpiło na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z 6 grudnia 2012r. na okres jednego roku od 1 czerwca 2012r. Podstawą tego wyroku były ustalenia Sądu dokonane w oparciu o opinię zespołu biegłych z 14 i 17 września 2012r. oraz opinię uzupełniającą biegłego psychiatry i psychologa z dnia 26 października 2012r., w których ustalono, że częściowa niezdolność do pracy ubezpieczonej spowodowana była zaburzeniami depresyjnymi i lękowymi mieszanymi.

Dowód: decyzje k. 131, 153 akt rentowych

wyrok w aktach rentowych (nie numer.)

opinia biegłych i protokół badania w aktach rentowych (nie numer.) opinia uzupełniająca w aktach rentowych (nie numer.)

W dniu 26 kwietnia 2013r. ubezpieczona złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Do wniosku dołączyła zaświadczenie o stanie zdrowia wystawione na druku N-9 przez lekarza psychiatrę z 26 kwietnia 2013r. W zaświadczeniu tym stwierdzono u ubezpieczonej jako chorobę podstawową zaburzenia depresyjno-lękowe o znacznym nasileniu.

Dowód: wniosek w aktach rentowych (nie numer.)

zaświadczenie k. 1 akt dokumentacji lekarskiej II

Lekarz Orzecznik ZUS rozpoznał u ubezpieczonej zaburzenia lękowo-subdepresyjne, lecz w jego ocenie badanie popsychiatryczne nie wykazało zaburzeń ograniczających jej zdolność do pracy. Dlatego w orzeczeniu z 29 maja 2013r. Lekarz Orzecznik uznał ubezpieczoną za zdolną do pracy.

Dowód: opinia lekarska k. 78-78 v. akt dokumentacji lekarskiej II

orzeczenie k. 192 w aktach rentowych (nie numer.)

Komisja Lekarska ZUS w dniu 24 czerwca 2012r. rozpoznała u ubezpieczonej również zaburzenia nerwicowe lękowo-subdepresyjne o niewielkim nasileniu, wole guzowate nadczynne w okresie eutyreozy i nikotynizm oraz stwierdziła, że obecny stan psychiczny - bez cech ostrej psychopatologii, z kontaktem prawidłowym, orientacją prawidłową, nastrojem w niewielkim stopniu obniżonym sytuacyjnie, bez objawów lęku – nie czyni ubezpieczonej niezdolną do pracy.

Dowód: opinia lekarska k. 80-80 v. akt dokumentacji lekarskiej II

orzeczenie w aktach rentowych (nie numer.)

sprzeciw w aktach rentowych (nie numer.)

decyzja w aktach rentowych (nie numer.)

Biegli sądowi internista, neurolog, endokrynolog, psychiatra i psycholog w opinii z 6 czerwca 2013r. rozpoznali u ubezpieczonej zaburzenia lekowo-depresyjne znacznie nasilone jako chorobę podstawową, a jako choroby współistniejące: wyrównaną pooperacyjną niedoczynność tarczycy, przejściowe, przemijające zaburzenia gospodarki wapniowej, zespół bólowy lędźwiowy z wywiadu bez objawów neurologicznych.

Biegli po przeprowadzeniu badań podmiotowych i przedmiotowych oraz zapoznaniu się z dokumentacją lekarską stwierdzili, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy na okres roku od daty wstrzymania świadczenia z powodu zaburzeń lękowo-depresyjnych o charakterze nerwicowym, które nasiliły się. Objawy te zdaniem biegłych upośledzają funkcjonowanie społeczne ubezpieczonej.

W badaniu psychiatrycznym ujawniono u ubezpieczonej lekkie osłabienie funkcji poznawczych, obniżenie nastroju, wzmożoną lękliwość, męczliwość. Ubezpieczona zgłaszała skargi na zaburzenia snu, zniechęcenie, obniżenie aktywności. Dlatego biegli nie stwierdzili poprawy stanu psychicznego i uznali, że uzasadnione jest orzeczenie nadal częściowej i okresowej niezdolności do pracy.

Dowód: protokół badań k. 13-14 akt sądowych

opinia sądowa k. 15-15v. akt sądowych

historia choroby PZP k. 1-1v. akt dokumentacji lekarskiej II

historie choroby k. 77-74, 64-6 akt dokumentacji lekarskiej II

karty leczenia szpitalnego k. 69-68 akt dokumentacji lekarskiej II

wyniki badań k. 71-70 akt dokumentacji lekarskiej II

historia choroby PZP k. 66-63, 8-4 akt dokumentacji lekarskiej I

historie choroby k. 79-71, 59-43, 30-9, akt dokumentacji lekarskiej I

Sąd zważył, co następuje:

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie okoliczności bezspornych, dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego oraz w oparciu o opinię biegłych sądowych z 6 września 2013r.

Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów, gdyż były jasne, kompletne a żadna ze stron nie kwestionował ich autentyczności i mocy dowodowej.

Sąd w pełni podzielił wnioski biegłych zawarte w opinii z 6 września 2013r. Powołani biegli są doświadczonymi specjalistami z tych dziedzin medycyny, które odpowiadają schorzeniom ubezpieczonej. Przedmiotowa opinia została sporządzona w oparciu o przedłożoną dokumentację medyczną, informacje uzyskane w trakcie wywiadu oraz po przeprowadzeniu badań, zaś wnioski płynące z opinii były przez biegłych fachowo, logicznie i wyczerpująco uzasadnione. Opinia była w pełni miarodajna na potrzeby niniejszego procesu. Biegli stanowczo wskazali, iż w aktualnym stanie zdrowia ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy z powodu zaburzeń psychicznych na okres roku od daty wstrzymania wypłaty świadczenia rentowego.

Tym samym Sąd nie podzielił przeciwnego stanowiska organu rentowego wyrażonego w piśmie z 30 września 2013r., które nie zawiera żadnych konkretnych zarzutów poza ogólnikowymi stwierdzeniami.

Przede wszystkim stanowisko Przewodniczącej Komisji Lekarskich ZUS nie jest wiążące dla Sądu i ma ono jedynie charakter polemicznej, subiektywnej opinii jednej ze stron procesu. Sąd nie podziela stanowiska Przewodniczącej Komisji Lekarskich ZUS i wiążącego się z tym zarzutu organu rentowego, że dokumentacja z leczenia w Poradni Zdrowia Psychicznego potwierdza stabilny stan psychiczny i nie można rozpoznać „znacznego nasilenia depresji” jedynie po jednorazowym badaniu. Mając na uwadze merytoryczność i spójność opinii oraz jej logiczność i zgodność z zasadami doświadczenia życiowego w kontekście oceny charakteru wykonywanej pracy Sąd odrzucił przeciwną argumentację organu rentowego. W ocenie Sądu nie ma podstaw do kwestionowania opinii biegłych sądowych, w tym opinii biegłego lekarza psychiatry i biegłego psychologa. Stan zdrowia ubezpieczonej nie jest stabilny, a zaburzenia depresyjne są znacznie nasilone. Biegli przy tym wskazali jakie dane z badania świadczą o tym nasileniu, tj. osłabienie funkcji poznawczych, obniżenie nastroju, wzmożona lękliwość i męczliwość. W badaniu psychiatrycznym wskazano ponadto na niespokojne zachowanie, roztrzęsienie, kontakt lekko utrudniony, nieco chwiejny afekt, obniżony krytycyzm. Trzeba też podkreślić, że aby uznać ubezpieczoną za niezdolną do pracy z powodu wymienionych zaburzeń nie jest wymagana hospitalizacja, czy intensyfikacja farmakoterapii z powodu zaburzeń o charakterze depresyjnym. Biegli zanalizowali dokumentację medyczną i odnieśli się do wcześniejszych badań. Biegły psycholog stwierdził, że w porównaniu z badaniami z 2012 r. wyniki są na porównywalnym poziomie.

Sąd jednocześnie, z w/wym. powodów w oparciu o art. 217 § 3 k.p.c. nie przychylił się do wniosku organu rentowego w przedmiocie przeprowadzenia dowodu z kolejnej opinii biegłych w innym składzie, uznając ten wniosek dowodowy za zmierzający do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania. Wszystkie okoliczności sporne w sprawie zostały przez biegłych w sposób wystarczający wyjaśnione przedłożoną do akt sprawy opinią. Jak jednolicie wskazuje się w orzecznictwie (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 25 czerwca 2009 r., V ACa 139/09) o ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej miarodajność tę poddające w wątpliwość. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie nie wyjaśnia istotnych okoliczności (tak wyrok SN z dnia 15 lutego 1974r., II CR 817/73, LEX nr 7404). W niniejszej sprawie taka sytuacja nie ma miejsca. Biegli w swej opinii z 6 września 2013r. wypowiedzieli się jednoznacznie i kategorycznie. Organ rentowy nie przedstawił zaś żadnych istotnych, merytorycznych i znajdujących uznanie zarzutów wobec zajętego w szczególności przez biegłego psychiatrę i psychologa stanowiska. Organ rentowy nie wykazał również wewnętrznej sprzeczności czy niepełności opinii. Okoliczności zdrowia ubezpieczonej w przełożeniu na ustalenie jej zdolności/niezdolności do pracy zostały wyjaśnione w sposób dostateczny, warunkujący możliwość rozstrzygnięcia. Dlatego postępowanie dowodowe nie wymaga w tym zakresie uzupełnienia poprzez przeprowadzenie dodatkowej opinii innego zespołu biegłych.

Odwołanie było zasadne. Zaskarżona decyzja była wadliwa, dlatego należało ją zmienić.

W myśl przepisu art. 107 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu do wyroku z dnia 14 marca 2012 r. (III AUa 1376/11, nie publ.) należy wyraźnie rozróżnić sprawy o prawo do renty w wyniku ponownego stwierdzenia niezdolności do pracy w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty, od spraw o prawo do renty w wyniku dalszego ustalenia istnienia niezdolności do pracy od dnia następnego po dniu ustania tej niezdolności. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku prawidłową podstawą prawną rozstrzygnięcia sprawy o prawo ubezpieczonego do dalszej renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia następnego po dniu ustania niezdolności do pracy jest art. 107 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Natomiast w sprawie o prawo ubezpieczonego do renty z tytułu niezdolności do pracy ustalonej w ciągu 18 miesięcy od ustania tego prawa właściwą podstawą prawną tego rozstrzygnięcia winien być art. 61 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie bowiem z tym przepisem prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy.

Tym samym organ rentowy w skarżonej decyzji błędnie podał podstawę swojego rozstrzygnięcia opierając je na art. 61 ustawy o emeryturach i rentach, skoro ubezpieczona domagała się dalszego prawa do świadczenia od 1 czerwca 2013 r., a dotychczasowe prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy ustalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z 6 grudnia 2012 r. ustało z dniem 31 maja 2013 r.

Wobec powyższego przedmiot sporu w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy ubezpieczona w dalszym ciągu od dnia 1 czerwca 2013 r. legitymuje się niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisu art. 12 ust. 3 w zw. z art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Pozostałe przesłanki niezbędne do uzyskania uprawnienia do renty z tytułu niezdolności do pracy nie były kwestionowane przez organ rentowy.

Zgodnie z treścią art. 57 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 , nr 153, poz. 1227 ze zm.) prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy (bez względu na stopień tej niezdolności);

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w tym przepisie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów, przy czym w myśl przepisu ust. 2 art. 57 ustawy warunek ten nie odnosi się do osób, które są całkowicie niezdolne do pracy oraz udowodniły okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny.

Definicja ustawowej niezdolności do pracy zawarta jest z kolei w przepisie art. 12 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (art. 12 ust. 2 ustawy), zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 3 ustawy).

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ustawy).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszego postępowania wskazać należało, iż opinia biegłych sądowych z 6 września 2013 r. w pełni korespondująca z dokumentacją medyczną wykazała, że ubezpieczona jest w dalszym ciągu częściowo niezdolna do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami od 1 czerwca 2013 r. z powodu znacznego nasilenia zaburzeń lękowo-depresyjnych. Biegli nie stwierdzili bowiem poprawy w stosunku do poprzednich badań. Organ rentowy nie przedstawił z kolei żadnej rzeczowej argumentacji oraz innych dowodów, które podważałyby stanowisko biegłych. Nawet nie wskazał, jakie konkretnie dane z dokumentacji medycznej potwierdzają stabilny stan psychiczny. Tym samym Sąd nie miał wątpliwości co do stanu zdrowia ubezpieczonej w przełożeniu na jej niezdolność do pracy.

Z powyższych względów Sąd uznał, iż A. K. jest nadal częściowo niezdolna do pracy od 1 czerwca 2013r. na okres roku i dlatego przysługuje jej prawo do okresowej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

W tym stanie rzeczy Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z art. 107 i 57 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zmienił skarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji.

Jednocześnie Sąd stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdyż biegli dysponowali takim samym materiałem dowodowym w postaci dokumentacji medycznej jak Lekarz Orzecznik i Komisja Lekarska ZUS. Błędna była ocena, że schorzenie psychiatryczne nie powoduje u ubezpieczonej częściowej niezdolności do pracy. Już zatem na etapie postępowania administracyjnego przed ZUS można było ustalić częściową niezdolność do pracy ubezpieczonej i przyznać jej prawo do świadczenia. Pozwany organ rentowy ponosi zatem odpowiedzialności za brak pozytywnego ustalenia ostatniej okoliczności warunkującej przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i w konsekwencji wydanie wadliwej decyzji.

SSO Hanna Cackowska-Frank