Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 22 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Mariusz Broda (spr.)

Sędziowie: SSO Magdalena Bajor-Nadolska

SSO Teresa Kołbuc

Protokolant: protokolant sądowy Beata Wodecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 października 2013 r. sprawy

z wniosku A. K.

o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem ubezwłasnowolnionego

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 18 kwietnia 2013 r. sygn. akt III RNs 465/13

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w części dotyczącej nieruchomości położonej w C., a stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), mającej w Sądzie Rejonowym w Kielcach urządzoną księgę wieczysta nr (...), w ten sposób, że zezwolić A. K.– opiekunowi prawnemu T. P. urodzonemu (...)na sprzedaż w jego imieniu tej nieruchomości;

2.  uchylić zaskarżone postanowienie w pozostałym zakresie i w tej części przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w Kielcach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

sygn. akt IICa 944/13

UZASADNIENIE

A. K.– jako opiekun prawny ustanowiony dla całkowicie ubezwłasnowolnionego T. P., domagała się przed Sądem Rejonowym – Sądem Rodzinnym w Kielcach udzielenia zezwolenia na sprzedaż, stanowiących jego własność nieruchomości oznaczonych jako działki o nr ew. (...)i (...) – położonych w C.i R.. Taką potrzebę tłumaczyła koniecznością zdobycia środków na spłatę zadłużenia T. P.. Na rozprawie w dniu 18.04.2013r. , oświadczyła , że rozszerza wniosek domagając się zezwolenia na sprzedaż wszystkich nieruchomości będących przedmiotem postępowania egzekucyjnego.

Sąd Rejonowy w Kielcach postanowieniem z dnia 18.04.2013r. oddalił wniosek. W uzasadnieniu wskazał , że z wniosku wierzycieli I. P., M. P., (...)w K.toczy się postępowanie egzekucyjne przeciwko T. P., którego zadłużenie wynosi ponad 47 000 zł. Wobec tego Sąd I instancji stwierdził , że wniosek opiekuna prawnego o sprzedaż nieruchomości objętych postępowaniem egzekucyjnym nie może zostać uwzględniony, gdyż godziłoby to w interesy wierzycieli , a jednocześnie mogłoby zagrozić interesom dłużnika , bowiem w przypadku niespłacenia wierzycieli dług byłby jeszcze większy. Z tych względów Sąd Rejonowy , orzekł na podstawie art. 156 kr i o w zw.z art. 175 kr i o.

Postanowienie w całości zaskarżyła wnioskodawczyni. W wywiedzionej apelacji zarzuciła: niezgodność ustaleń faktycznych z zebranym materiałem dowodowym , w szczególności , że brak jest możliwości wyrażenia zgody na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem ubezwłasnowolnionego ; naruszenie prawa materialnego, tj. art. 156 kr i o , art. 175 kr i o poprzez wadliwą ich wykładnię ; naruszenie prawa procesowego w szczególności art. 328 par. 2 kpc w związku z art. 13 par. 2 kpc poprzez niewyjaśnienie przez Sąd I instancji w uzasadnieniu rzetelnie podstawy prawnej rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Przede wszystkim stwierdzić należy, że uzasadnienie zaskarżonego postanowienia nie spełnia ustawowych wymogów o jakich mowa w treści art. 328 par. 2 kpc , skoro nie zawiera pojmowanej w sposób kompletny podstawy faktycznej rozstrzygnięcia , a w związku z tym i wyjaśnienia jego podstawy prawnej. Był to efekt braku poczynienia zupełnych ustaleń wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia tej sprawy, co z kolei potwierdza analiza akt postępowania przed Sądem I instancji.

Niezależnie od tego , zauważyć należy ,że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy , skoro oddalił wniosek , którego żądanie obejmowało także działkę o nr ew. (...) (nie objętą księgą wieczystą nr (...)) , a w uzasadnieniu nie przedstawił jakichkolwiek motywów takiego rozstrzygnięcia, bo te (jak wynika z uzasadnienia) odnosiły się tylko do nieruchomości mającej urządzoną w/w księgę wieczystą. Tym samym nie rozpoznał podstawy faktycznej tak sformułowanego żądania w tej części. Nierozpoznanie istoty sprawy nie obliguje Sądu II instancji do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Jest natomiast jedynie jego uprawnieniem , którego granice realizacji doznają ograniczenia na skutek istnienia obiektywnej możliwości podjęcia w postępowaniu apelacyjnym pewnych czynności „naprawczych” - poprzez uzupełnienie ustaleń co do okoliczności faktycznych i dokonanie ich prawnomaterialnej oceny.

W konsekwencji tego, w pierwszej kolejności Sąd Okręgowy uzupełnienił ustalenia co do okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy , oczywiście tylko w takim zakresie w jakim było to obiektywnie możliwe, na tym etapie postępowania (z uwagi na istniejące podstawy). Zacząć należy od tego , że A. K.jest opiekunem prawnym ustanowionym dla całkowicie ubezwłasnowolnionego T. P., co potwierdziło okazane przez nią na rozprawie apelacyjnej w dniu 22.10.2013r. zaświadczenie wydane przez Sąd Rejonowy w Kielcach. T. P.jest właścicielem nieruchomości położonej w C., stanowiącej działki o nr ew. (...),(...),(...),(...),(...), o powierzchni 5100 ha , dla której Sąd Rejonowy w Kielcach prowadzi księgę wieczystą nr (...). Komornik przy Sądzie Rejonowym w Kielcach R. D.prowadzi postępowanie egzekucyjne w wniosku wierzycieli R. P., a egzekucja została skierowana do będącej jego własnością nieruchomości mającej urządzoną w/w księgę wieczystą, a w związku z tym wbrew temu co przyjął Sąd Rejonowy , postępowaniem tym nie została objęta działka o nr ew. (...)położona w R.. Zidentyfikowana nieruchomość wieczystoksięgowa została zajęta przez Komornika , a w dziale III w/w księgi wieczystej wpisano ostrzeżenie o wszczęciu egzekucji przeciwko T. P.. Te ustalenia znajdują pełne potwierdzenie w odpisie zupełnym z w/w księgi wieczystej (wydruk z Podsystemu Dostępu do Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych – k. 42-54) oraz w informacji pozyskanej przez Sąd Okręgowy od Komornika (notatka urzędowa – k. 55). To ostatnie źródło , jak i złożone na rozprawie apelacyjnej przez wnioskodawczynię dowody wpłaty (zgodne z okazanymi oryginałami tych dokumentów), pozwoliły ustalić , że znaczna część zadłużenia (będącego przedmiotem w/w postępowania egzekucyjnego) , stanowiąca kwotę ok.38 000 zł, na którą wskazała na rozprawie apelacyjnej wnioskodawczyni, została przez nią spłacona ze środków pochodzących z pożyczek , które zaciągnęła po to, by uniknąć sprzedaży nieruchomości w trybie postępowania egzekucyjnego. Okoliczności, na które wskazywał zarówno Komornik , jak i sama wnioskodawczyni , a także złożone przez nią dowody wpłaty , stanowiły wystarczające podstawy, by takie ustalenie poczynić. Nie było również przeszkód ku temu , by przyjąć za wiarygodne twierdzenie wnioskodawczyni, co do oczekiwanej przez nią wysokości ceny , jaką zaproponował jej potencjalny nabywca za działkę o nr ew. (...), tj. Wskazała ona kwotę ok. 20 000 zł. Tak ustalony stan faktyczny , w ocenie Sądu Okręgowego uzasadniał udzielenie zezwolenia na dokonanie przez opiekuna prawnego całkowicie ubezwłasnowolnionego T. P., czynności prawnej w postaci sprzedaży nieruchomości w zakresie obejmującym działkę o nr ew. (...). Niewątpliwie jest to ważniejsza sprawa dotycząca majątku ubezwłasnowolnionego całkowicie (w rozumieniu art. 156 kr i o w zw. z art. 175 kr i o). Ponad wszelką wątpliwość , wbrew temu na co wskazał Sąd Rejonowy będzie służyła jego dobru. Po pierwsze postępowanie egzekucyjne , jest dość kosztowne , a biorąc pod uwagę zasady rozliczenia jego kosztów , z dużym stopniem prawdopodobieństwa należałoby założyć , że po jego zakończeniu został by nimi obciążony dłużnik , co skutkowałoby koniecznością skierowania egzekucji do dalszej części jego majątku , tylko po to by wyegzekwować koszty postępowania egzekucyjnego. Po drugie, samo rozporządzenie nieruchomością po jej zajęciu w postępowaniu egzekucyjnym nie ma wpływu na dalszy jego przebieg ,a nabywca może w nim uczestniczyć w charakterze dłużnika (art. 930 par.1 kpc). Zatem zbycie nieruchomości stanowiącej działkę o nr ew. (...), co najwyżej mogłoby doprowadzić tylko do takiego skutku , bez uszczerbku dla interesów wierzycieli ubezwłasnowolnionego całkowicie. Brak również podstaw , realnie uzasadniających tezę , że sprzedaż działki o nr ew. (...), nie będzie służyła samemu ubezwłasnowolnionemu całkowicie, skoro jego dług w większości został już spłacony przez jego opiekuna prawnego, a do spłaty pozostała jeszcze kwota ok. 4000zł. Jeżeli miałoby być tak , jak zakłada to (bezpodstawnie) Sąd Rejonowy , że opiekun prawny mógłby nie przeznaczyć pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży tej działki na spłatę zadłużenia , to jak wytłumaczyć jego dotychczasowe (faktycznie zrealizowane) intencje , które doprowadziły do prawie całkowitej spłaty zadłużenia. Jest zatem czymś naturalnym dążenie opiekuna prawnego z jednej strony zarówno do uzyskania środków , pozwalających uregulować własne zaległości płatnicze , powstałe z tej przyczyny, a z drugiej - spłaty reszty długu , będącego w dalszym ciągu przedmiotem postępowania egzekucyjnego , by nie generować dalszych jego kosztów , które w ostatecznym rozrachunku i tak obciążą dłużnika. Ponadto , gdyby opiekun prawny miał inne zamiary niż te które dotychczas w sposób czytelny zamanifestował , to nie dokonywałby sukcesywnie spłaty zadłużenia i nie prowadził rozmów z Komornikiem , które w efekcie doprowadziły do tego, że ten ostatni wstrzymał się z kolejną kosztowną czynnością w postaci opisu i oszacowania nieruchomości.

Tej treści wnioski Sąd Okręgowy mógł wyprowadzić tylko w zakresie rozstrzygnięcia odnośnie działki o nr ew. (...), bo tylko w tym zakresie było możliwe poczynienie przez ten Sąd zupełnych w kontekście w/w norm prawa materialnego , ustaleń okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. W szczególności chodzi o podstawy uzasadniające konieczność (z punktu widzenia interesów ubezwłasnowolnionego całkowicie) sprzedaży nieruchomości , identyfikowane przez pryzmat takich okoliczności jak , z jednej strony rozmiary zadłużenia (w tym także tego , co osobom trzecim powinien oddać jego opiekun prawny) , a z drugiej wartość możliwej do uzyskania ceny sprzedaży tej działki. W pozostałym zakresie (wyznaczonym zarówno przez kolejne działki mające urządzoną w/w księgę wieczystą , jak i działkę o nr ew. (...)) poczynienie jakichkolwiek ustaleń na etapie postępowania apelacyjnego nie było możliwe. Przy czym w przypadku działki o nr ew. (...)chodziło przede wszystkim o jej stan prawny. Bez wykazania tytułu prawnego do niej przysługującego T. P., trudno mówić o racjonalności jakichkolwiek dalej idących rozważań odnośnie przesłanek do udzielenia zgody na jej sprzedaż. O ile prawo własności do tej działki przysługujące T. P.zostałoby w sposób oczywisty wykazane , to w dalszej kolejności , koniecznym jest ustalenie , szacunkowej wartości zarówno tej działki , jak i pozostałych , będących częścią nieruchomości wieczystoksięgowej , a wszystko po to , by móc racjonalnie ocenić , czy , a jeżeli, tak to w jakim zakresie, sprzedaż tych pozostałych części nieruchomości jest potrzebna, by zaspokoić to zidentyfikowane pozostałe zadłużenie T. P.. W takim kierunku winien zmierzać Sąd Rejonowy , przy ponownym rozpoznaniu sprawy we wskazanym zakresie. Przy czym dla ustalenia wartości tych nieruchomości , wystarczającym będzie operowanie poziomem bardzo szacunkowym (orientacyjnym) , bez konieczności sięgania po opinię biegłego , a z wykorzystaniem takich źródeł jak chociażby informacja z Urzędu Skarbowego (co do wartości nieruchomości o cechach analogicznych jak te będące przedmiotem niniejszego postępowania , w szczególności takich jak położenie , przeznaczenie , powierzchnia , klasa gruntów) , bez konieczności sięgania po dowód z opinii biegłego ds. szacowania nieruchomości. Dopiero te ustalenia pozwolą na udzielenie przez Sąd Rejonowy jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o zakres dalszej obiektywnej potrzeby sprzedaży nieruchomości będących własnością T. P., tak, by służyło to jego potrzebom. O ile zajdzie ku temu potrzeba (będąca oczywiście pochodną realizacji uprawnienia wnioskodawczyni w niniejszym postępowaniu), w następnej kolejności Sąd Rejonowy sporządzi uzasadnienie postanowienia, w sposób spełniający wymogi przewidziane w treści art. 328 par. 2 kpc.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy , na podstawie art. 386 par. 1 kpc zmienił zaskarżone postanowienie w części dotyczącej działki nr (...) , a w pozostałym zakresie uchylił go i przekazał sprawę w tej części Sadowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania – na podstawie art. 386 par. 4 kpc, pozostawiając temu Sądowi także rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego (art. 108 par. 2 kpc).