Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 28 września 2016 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I C 89/16 Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo Miasta Ł. – Zarządu Lokali Miejskich w Ł. przeciwko B. M. o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...) za okres od dnia 1 stycznia 2011 roku do dnia 31 maja 2014 roku.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał, że lokal mieszkalny położony w Ł. przy ul. (...) należy do zasobu mieszkaniowego Gminy Ł.. W dniu 31 maja 2006 r. strona powodowa zawarła z A. M. (1) i Z. M., jako wynajmującymi, umowę najmu przedmiotowego lokalu.

Wyrokiem zaocznym z dnia 27 sierpnia 2009 r. wydanym w sprawie o sygn. akt XVII C 346/09 z powództwa Gminy Ł. tutejszy Sąd nakazał A. M. (1), Z. M., J. M., B. M., M. M. i A. M. (2) opróżnienie lokalu wraz z mieniem do nich należącym i wydanie lokalu, jednocześnie przyznając im uprawnienie do lokalu socjalnego z zasobu mieszkaniowego Gminy Ł..

Strona powodowa pismem z dnia 25 września 2015 r. wezwała A. M. (1) do zapłaty należności za lokal przy ul. (...) opiewających na kwotę 66.994, 88 zł (na dzień 10 września 2015 r.). Korespondencja była kierowana na adres „ul. (...), Ł.”.

Jak Sąd Rejonowy ustalił, B. M. wyprowadziła się z lokalu położonego przy ul. (...) w Ł. w 2008 roku i zamieszkała z partnerem. Nie pozostawiła w mieszkaniu żadnych rzeczy osobistych ani dokumentów. Pozwana nie poinformowała o tym Administracji sądząc, że zrobił to jej ojciec Z. M.. Wymeldowała się z ww. lokalu w dniu 5 czerwca 2014 roku.

Z dalszych ustaleń poczynionych przez Sąd I Instancji wynika, że Z. M., ojciec pozwanej B. M., zmarł w 2010 roku, a postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po nim nie zostało przeprowadzone.

W 2014 roku strona powodowa poinformowała pozwaną, iż przedmioty pozostawione w lokalu mieszkalnym nr (...) usytuowanym przy ul. (...) w Ł. zostaną wyrzucone, jeśli pozwana ich nie zabierze w zakreślonym terminie. B. M. pojechała tam wraz koleżanka J. J. (1), żeby ocenić stan mieszkania oraz jakie przedmioty się w nim znajdują. Otrzymała klucze od brata. W lokalu znajdowało się wiele różnych przedmiotów należących do matki pozwanej i jej braci. B. M. zabrała wówczas część serwisu z porcelany (talerze), który zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami miał być przeznaczony dla niej (ojciec pozwanej chciał, żeby serwis należał do niej).

Sąd Rejonowy ustalił nadto, iż w 2015 roku pozwana uzyskała od strony powodowej informację o przecieku wody w lokalu, którego usunięcie wymagało zakręcenia dopływu wody w toalecie. Pozwana nie dysponowała kluczami do mieszkania, a klucz do korytarza otrzymany od administratora nie pasował do zamka. Klucz do lokalu mieszkalnego miała jej matka. Ostatecznie przyjechała na miejsce z bratem, żeby zamknąć dopływ wody w toalecie. Pozwana umówiła się telefonicznie z sąsiadką z mieszkania obok, która otworzyła drzwi na korytarz, dzięki czemu B. M. wraz z bratem mogli usunąć awarię.

Sąd I Instancji dokonując rekonstrukcji stanu faktycznego pominął zestawienie należności złożone przez stronę powodową, uznając iż stanowi ono jedynie uprawdopodobnienie, a nie dowód na wysokość zaległości obciążających pozwanych w związku z domniemanym korzystaniem z lokalu bez tytułu prawnego.

Oceniając zgromadzony materiał dowodowy Sąd Rejonowy uznał zeznania M. Ł. za niewiarygodne w części, tj. w zakresie w jakim zeznała, że w 2015 r. pozwana B. M. chciała dostać się do lokalu celem zabrania swoich rzeczy osobistych. Świadek nie wiedział jednak jakie były to przedmioty. Z zeznań pozwanej i świadka J. J. (2) wynika jednak, że pozwana chciała zabrać z lokalu jedynie serwis porcelanowy, który nie należał do niej, lecz zgodnie z wolą jej zmarłego ojca miał zostać jej przekazany. Nie było to jednak mienie pozwanej w ścisłym rozumieniu tym bardziej, że postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po nim nie zostało przeprowadzone. Pozwana nie miała zatem również choćby statusu spadkobierczyni, która byłaby współuprawniona do władania i rozporządzania mieniem znajdującym się w lokalu należącym m.in. do jej nieżyjącego ojca.

Ustaliwszy powyższe Sąd I instancji uznał, że powództwo jako bezzasadne w stosunku do pozwanej B. M. podlega oddaleniu w całości.

Sąd Rejonowy przytoczył podstawę prawną roszczenia, tj. art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 1610), zgodnie z którym osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie, które odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać odszkodowania uzupełniającego.

Transponując powyższe na stan faktyczny ustalony w sprawie, Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności wskazał, że pozwana B. M. w okresie objętym pozwem, tj. od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 maja 2014 r., nie zajmowała lokalu przy ul. (...). Zdaniem Sądu I Instancji należy przez to rozumieć, że nie przebywała w nim, ani nie posiadała w nim żadnego mienia czy też rzeczy osobistych. Sąd Rejonowy zwrócił również uwagę na fakt, iż pozwana wyprowadziła się z ww. lokalu już w 2008 roku, co zostało przez nią wykazane. Zamieszkała wówczas ze swoim partnerem w wynajęty mieszkaniu. Uzasadnia to domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.), że skoro pozwana usamodzielniła się i zamieszkała poza domem rodziców, to zabrała stamtąd wszelkie niezbędne rzeczy osobiste, w tym dokumenty. Późniejsze wizyty pozwanej w lokalu miały charakter incydentalny, przy czym pozwana nie dysponowała kluczem do lokalu, który otrzymywała od matki lub brata. W przekonaniu Sądu Rejonowego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił jedynie na ustalenie, że pozwana w 2014 roku przybyła do lokalu celem zabrania części serwisu porcelanowego, który został jej przeznaczony jeszcze za życia ojca. Było to jednak nadal mienie rodziców pozwanej tym bardziej, że postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po ojcu pozwanej nie toczyło się. Jak zauważył również Sąd I Instancji, w 2015 roku pozwana przybyła do lokalu w związku z uzyskaną od (...) informacją dotyczącą awarii instalacji wodnej w toalecie. Nawet wówczas pozwana nie dysponowała kluczem do lokalu, a na miejsce przyjechała razem z bratem, żeby zakręcić dopływ wody w związku z awarią w toalecie. W ocenie Sądu Rejonowego również i to zdarzenie świadczy, że pozwana faktycznie nie zamieszkiwała w lokalu mieszkalnym położonym w Ł. przy ul. (...) i nie władała pozostawionym w nim mieniem innych członków rodziny.

Jak uznał Sąd Rejonowy oceny tej nie zmienia także okoliczność, że pozwana B. M. dopiero w 2014 roku wymeldowała się z lokalu. W tym aspekcie istotne jest jedynie to, że faktycznie od kilku lat w nim nie zamieszkiwała i nie pozostawiła w nim żadnego własnego mienia. W istocie zatem pozwana opuściła lokal zanim został wydany obejmujący ją wyrok eksmisyjny (był to wyrok zaoczny), co czyniło również bezprzedmiotowym wynikający z tego wyroku obowiązek opróżnienia lokalu wraz z mieniem. Przesądza to jednocześnie o bezpodstawności roszczenia o zapłatę przez pozwaną odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego zarówno przed, jak i po orzeczeniu eksmisji.

W ocenie Sądu I Instancji z tych przyczyn powództwo nie mogło zostać uwzględnione w stosunku do B. M..

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł powód. Wydanemu przez Sąd Rejonowy rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez niezastosowanie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 1610), choć pozwana zajmowała lokal nr (...) przy ul. (...) w Ł., wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanej B. M. na rzecz strony powodowej kwoty 36.624,56 zł wraz z odsetkami od wskazanych szczegółowo kwot oraz okresów odsetkowych.

Uzasadniając wniesioną apelację powód wskazał, że w niniejszej sprawie jedyną kwestią sporną było zajmowanie przez B. M. lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł.. W ocenie powoda ujawnione okoliczności wskazują, że pozwana zajmowała ww. lokal w okresie do 1 stycznia 2011 roku do 31 maja 2014 roku. Powód zwrócił uwagę na fakt, iż pojęcie „zajmowania” nieruchomości jest szersze niż „zamieszkiwanie”. Dla uznania, że dane zachowanie stanowi „zajmowanie” wystarczające jest ustalenie, że pomieszczenie służy zobowiązanemu do innych celów niż cele mieszkalne. Zgodnie ze stanowiskiem strony powodowej, istotą „zajmowania” jest takie wykorzystywanie mieszkania, w ramach którego właściciel (lub szerzej wynajmujący) nie ma możliwości zagospodarowania lokalu na własne potrzeby lub oddania go nowemu najemcy.

W dalszej kolejności powód zauważył, że przesłuchiwani w toku postępowania świadkowie: J. J. (2), T. K., M. Ł. potwierdzili, iż w lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł. znajdowały się przedmioty pozostawione przez pozwaną. Co wskazuje, zdaniem powoda, na fakt zajmowania przez pozwaną ww. mieszkania. Strona powodowa jako właściciel mieszkania nie mogła wynająć tego lokalu ani pozbyć się znajdujących się w nim przedmiotów bez wiedzy i zgody pozwanej i członków jej rodziny. Dla potwierdzenia swojego stanowiska procesowego, strona powodowa przytoczyła dyspozycję art. 6e ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 1610), wskazujący iż po zakończeniu stosunku najmu najemca ma m.in. obowiązek opróżnienia nieruchomości. Nadto, powołał definicję słowa „opróżnić” ze słownika języka polskiego.

Konstatując strona powodowa wskazała, iż dopóki poprzedni lokatorzy nie opróżnią lokalu mieszkalnego wraz ze swoim mieniem, zobowiązani są do opłacania odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z lokalu. Jak nadto poniósł, udostępnienie powierzchni magazynowych stanowi usługę komercyjną, a osoby chcące z niej skorzystać zobligowane są do ponoszenia odpowiednich opłat z tym związanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest niezasadna, a podniesione w niej argumenty nie mogą doprowadzić do unicestwienia kwestionowanego orzeczenia.

Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi. W pełni się też do nich odwołuje, bez konieczności ponownego przytaczania ich w tej części uzasadnienia.

Głównym zarzutem apelacyjnym podniesionym przez skarżącego było naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niezastosowanie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminnym i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. 2016, poz. 1610). Jednocześnie szczególną uwagę zwrócił na sfomułowanie wskazane przez ustawodawcę w art. 6e ust. 1 cytowanej ustawy, mianowicie pojęcie „zajmowania lokalu”, przytaczając definicję słowa „opróżnić” wskazaną przez słownik języka polskiego.

Odnosząc się do powyższy zarzutu należy wskazać, iż treść art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminnym i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. 2016, poz. 1610) odnosi się do osób zajmujących lokal bez tytułu prawnego, nakładając na nie obowiązek comiesięcznego uiszczania odszkodowania za zajmowanie tego lokalu, do czasu jego opróżnienia. Literatura przedmiotu wyróżnia trzy możliwe interpretacje pojęcia „osób zajmujących lokal bez tytułu prawnego”. Zgodnie z pierwszym znaczeniem są to wszelkie osoby, które zajmują lokal bez tytułu do niego. W drugim aspekcie przyjmuje się, iż są to osoby które zajmują lokal bez tytułu do niego i które nigdy nie miały uprawnienia do zajmowania lokalu (np. w przypadku samowolnego zajęcia lokalu). Natomiast trzecie ujęcie koncentruje się na sytuacji, w której osobom przysługiwało uprawnienie do lokalu, ale je już utraciły. Jednocześnie zgodnie z wykładnią systemową powoływany przepis reguluje wyłącznie przypadki, gdy osobom zajmującym lokal przysługiwał tytuł prawny do lokalu, który następnie wygasł.

Dyspozycja art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminnym i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. 2016, poz. 1610) nakłada na osoby zajmujące lokal bez tytułu do niego obowiązek uiszczania comiesięcznego odszkodowania na rzecz właściciela do czasu opróżnienia lokalu. W rezultacie właściciela i osobę zajmującą lokal bez tytułu prawnego z mocy prawa łączy nienazwany stosunek prawny o specyficznej treści. Właściciel do czasu opróżnienia lokalu przez byłego lokatora ma obowiązek znosić stan zajmowania należącego do niego lokalu, zaś osoba zajmująca go bez tytułu prawnego ma obowiązek przekazywać na rzecz właściciela wspomniane powyżej świadczenie.

Transponując powyższe regulacje na ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny, nie sposób podzielić zarzutów podnoszonych przez skarżącego w apelacji. Sąd pierwszej instancji dokonał wszechstronnej i wnikliwej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. W swoich rozważaniach odniósł się do poszczególnych dowodów, w szczególności wyczerpująco wskazał dlaczego i w jakim zakresie uznał zeznania M. Ł. za niewiarygodne, a które dowody stanowiły podstawę rozstrzygnięcia. Z zebranego materiału Sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i pozostające w zgodzie z doświadczeniem życiowym, w żadnym razie nienaruszające reguł swobodnej oceny dowodów. Przedstawiona zaś przez skarżącego ocena przeprowadzonego postępowania dowodowego stanowi własną, korzystną dla niego interpretację faktów.

Przedstawiona powyżej interpretacja regulacji prawnej będącej podstawą rozstrzygnięcia prowadzi do jednoznacznego i oczywistego wniosku, iż pozwana w okresie objętym pozwem nie zajmowała lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w Ł.. Konstatując, powyższa okoliczność wynika wprost z przeprowadzonego przez Sąd I Instancji postępowania dowodowego, co zaktualizowało konieczność oddalenia powództwa jako bezzasadnego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

SSR Jędrzej Dzikowski SSO K.