Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2013r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Bożena Szponar - Jarocka (spr.)

Sędziowie: SA Bohdan Bieniek

SA Piotr Prusinowski

Protokolant: Edyta Katarzyna Radziwońska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 listopada 2013 r. w B.

sprawy z odwołania B. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy B. J.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 19 lutego 2013 r. sygn. akt V U 1538/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 562/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 10 sierpnia 2012 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił B. J. prawa do emerytury. Organ rentowy stwierdził, że nie udowodnił on zarówno wymaganego co najmniej 25-letniego ogólnego stażu pracy, jak też 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Przyjął, że B. J. legitymuje się ogólnym stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 24 lat, 3 miesięcy oraz 17 dni oraz okresem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 11 lat, 5 miesięcy oraz 16 dni.

B. J. w odwołaniu od powyższej decyzji domagał się przyznania prawa do emerytury, podnosząc, że legitymuje się 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, jak również 15-letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy w Białymstoku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 19 lutego 2013 roku oddalił odwołanie. Sąd I instancji wskazał, że warunkami nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach są: ukończenie przez mężczyznę 60-tego roku życia, udowodnienie na dzień 1 stycznia 1999 roku 25-letniego ogólnego stażu pracy i 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem organu rentowego na dochody budżetu państwa oraz rozwiązanie stosunku pracy - art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że wnioskodawca 60-ty rok życia ukończył w dniu 5 stycznia 2012 roku. Nie jest członkiem OFE, w dniu złożenia wniosku o emeryturę nie pozostawał w zatrudnieniu. Okolicznością sporną był natomiast zarówno wymiar ogólnego stażu pracy wnioskodawcy, jak również wymiar stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Organ rentowy uznał, iż B. J. legitymuje się ogólnym okresem ubezpieczenia w wymiarze 24 lat, 3 miesięcy i 17 dni oraz okresem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 11 lat, 5 miesięcy i 16 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił uwzględnienia wnioskodawcy do ogólnego okresu ubezpieczenia całego okresu od dnia 1 stycznia 1967 roku do dnia 1 grudnia 1968 roku (zaliczając jedynie po 7 miesięcy w każdym z lat 1967-1968), w którym wnioskodawca wykonywał pracę w Państwowym Ośrodku (...) w K., uznając, że była to praca sezonowa. Nadto organ rentowy odmówił uwzględnienia do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych szeregu okresów zatrudnienia, jak również okresów korzystania z urlopu bezpłatnego. W pierwszej kolejności Sąd I instancji odniósł się do możliwości zaliczenia do ogólnego stażu pracy wnioskodawcy całego okresu od dnia 1 stycznia 1967 roku do dnia 1 grudnia 1968 roku. Wskazał, że B. J. 16-ty rok życia ukończył w dniu (...). Jak wynika zaś z kserokopii świadectwa szkolnego, w czerwcu 1967 roku otrzymał promocję do drugiej klasy Szkoły Przysposobienia Rolniczego w W., zatem w pierwszej połowie 1967 roku (tj. na początku spornego okresu) wnioskodawca był uczniem pierwszej klasy tej szkoły. Z zeznań samego wnioskodawcy wynikało, że była to szkoła dzienna. W ocenie Sądu I instancji zeznania B. J., jakoby w styczniu, będąc w pierwszej klasie, porzucił naukę, zaś następnie rok nauki zaliczył komisyjnie, nie polegały na prawdzie. Ze znajdującego się w aktach sprawy świadectwa szkolnego nie wynika bowiem, aby wnioskodawca ukończył szkołę w innym trybie niż pozostali uczniowie. Nadto, jak wskazał Sąd Okręgowy, sam wnioskodawca w kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych, złożonym do organu rentowego wpisał, że w okresie od dnia 1 stycznia 1967 roku do dnia 1 grudnia 1968 roku wykonywał pracę sezonową. Z zeznań świadkówL. K.oraz S. Z. wynikało, że B. J. pracował jako pracownik dochodzący, nie mając zawartej umowy o pracę. Wprawdzie świadkowie ci podawali także, że wnioskodawca pracował od godziny 7 do godziny 15, jednakże zdaniem Sądu Okręgowego, zeznania świadków w powyższym zakresie nie zasługiwały na danie im wiary. Wnioskodawca w spornym okresie był uczniem, zaś nie będąc zwolniony z obowiązku uczestnictwa w zajęciach szkolnych, nie mógł wykonywać pracy w takim wymiarze. Świadek S. Z. podał przy tym, że widywał wnioskodawcę raz w tygodniu, bądź nawet raz w miesiącu. Także świadek L. K., zatrudniona na stanowisku księgowej, nie miała okazji, aby często widywać wnioskodawcę. Tym samym, zdaniem Sądu I instancji, nieuprawnione są twierdzenia świadków, jakoby B. J. codziennie pracował w godzinach 7-15. Nadto, jak wynika z kwestionariusza osobowego wnioskodawcy, znajdującego się w aktach osobowych prowadzonych przez PGR K., wnioskodawca był zatrudniony w K. w latach 1968-1971, brak jest natomiast informacji o wykonywaniu pracy w w/w zakładzie pracy w latach 1967-1968. Również w swoim życiorysie B. J. nie wspomniał o wykonywaniu pracy w spornym okresie. Dodatkowo, na co wskazał Sąd Okręgowy, w aktach ZUS znajduje się oświadczenie B. J. oraz zeznania I. P. i S. Z., z których wynika, iż w spornym okresie wnioskodawca był zatrudniony jako pracownik sezonowy. Nadto w oświadczeniach tych złożonych przez osoby trzecie wskazano, iż nie jest im znany wymiar czasu pracy wnioskodawcy. Z powyższych względów Sąd I instancji przyjął, że B. J. w spornym okresie od dnia 1 stycznia 1967 roku do dnia 1 grudnia 1968 roku pracował w Państwowym Ośrodku (...) w K. jako pracownik sezonowy, zatem brak jest możliwości uwzględnienia do stażu pracy całego powyższego okresu. Tym samym wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym 25-letnim ogólnym stażem ubezpieczeniowym, zatem nie spełnia jednej z przesłanek niezbędnych do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Z powyższego względu niecelowe było badanie, czy wnioskodawca spełnia warunek legitymowania się 15-letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 477 ^{( 14 )}§ 1 k.p.c.

B. J. zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:

1) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia poprzez:

- naruszenie art. 232 k.p.c. polegające na przyjęciu, że wnioskodawca nie wywiązał się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z której wywodzi skutki prawne, podczas gdy zaoferował logiczne, wzajemnie uzupełniające się dowody w postaci zeznań świadków, w szczególności S. Z., potwierdzające, iż ubezpieczony pracował w okresie od dnia 1 stycznia 1967 roku do dnia 1 grudnia 1968 roku w Państwowym Ośrodku (...) w K. w pełnym wymiarze czasu pracy, a zatem legitymuje się wymaganym 25-letnim okresem składkowym;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów wyrażającej się w odmowie przyznania waloru wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom świadków (niewskazanych przez Sąd orzekający z imienia i nazwiska, str. 4 uzasadnienia) dlatego, iż są one tendencyjne, chociaż zeznania S. Z. i L. K. są logiczne, wzajemnie się uzupełniają i nie stoją w sprzeczności z istotną częścią materiału dowodowego zebranego w sprawie;

- art. 233 § 1 i 2 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału, to jest zeznań ubezpieczonego, a także świadków L. K. i S. Z., z których wynika, że wnioskodawca pracował w okresie od dnia 1 stycznia 1967 roku do dnia 1 grudnia 1968 roku w Państwowym Ośrodku (...) w K. w pełnym wymiarze czasu pracy i w związku z tym legitymuje się wymaganym okresem ubezpieczenia;

- art. 328 § 1 k.p.c. poprzez niezawarcie w uzasadnieniu wyroku wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia dowodów, na których Sąd się oparł i przyczyn, dla których Sąd odmówił mocy dowodowej zeznaniom świadków i wnioskodawcy;

2) niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, wyrażające się w uznaniu za zbędne odniesienie się do zeznań świadków, złożonych na okoliczność pracy B. J. w warunkach szczególnych.

Wskazując na powyższe zarzuty, wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie prawa do emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od wnioskodawcy kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i prawnych oraz przez ich pryzmat dokonał słusznych wywodów w przedmiocie prawa B. J. do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach według przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, w celu dokonania oceny zasadności zaskarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 10 sierpnia 2012 roku, odmawiającej wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, należało zbadać, czy legitymuje się on co najmniej 25-letnim ogólnym okresem składkowym i nieskładkowym, jak również 15-letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

B. J. domagał się uznania, że legitymuje się co najmniej 25-letnim ogólnym stażem ubezpieczeniowym, podnosząc, że w okresie od dnia 1 stycznia 1967 roku do dnia 1 grudnia 1968 roku stale pracował w Państwowym Ośrodku (...) w K.. Wnioskodawca domagał się zatem uwzględnienia do ogólnego stażu ubezpieczeniowego okresu 23 miesięcy z tytułu wykonywania pracy w powyższym okresie, przy czym, zdaniem organu rentowego zasadne jest zaliczenie po 7 miesięcy w każdym z lat kalendarzowych 1967-1968 (powyższy okres 14 miesięcy organ rentowy uwzględnił, ustalając ogólny staż ubezpieczeniowy w wymiarze 24 lata, 3 miesiące i 17 dni).

Jak wynika z kserokopii świadectwa szkolnego przedłożonego do akt sprawy (k. 57-58), B. J. w dniu 24 czerwca 1967 roku ukończył pierwszą klasę Szkoły Przysposobienia Rolniczego w W., uzyskując promocję do drugiej klasy tejże szkoły. Tym samym istnieje dokument potwierdzający fakt pobierania przez wnioskodawcę nauki w szkole do czerwca 1967 roku. W ocenie Sądu Apelacyjnego, wobec istnienia powyższego dokumentu, zeznania świadków L. K. (k. 34-35, 38) oraz S. Z. (k. 35-36, 38) w zakresie, w jakim podali oni, że wnioskodawca m.in. w powyższym okresie (tj. w pierwszej połowie 1967 roku) stale, w godzinach 7-15 pracował w Państwowym Ośrodku (...) w K., są niewiarygodne. W konsekwencji zaś także niewiarygodne były zeznania wnioskodawcy (k. 52 v.-54), iż od stycznia 1967 roku w związku z trudną sytuacją rodziną po śmierci ojca zaprzestał uczęszczania do szkoły, skoro otrzymał promocję do kolejnej klasy. W szczególności twierdzeniom tym przeczy widniejący na świadectwie zapis dotyczący ilości opuszczonych godzin lekcyjnych, który nie wskazuje, aby wnioskodawca w ogóle nie chodził do szkoły. Reasumując, Sąd II instancji stoi na stanowisku, iż B. J. do dnia 27 czerwca 1967 roku nie mógł stale pracować w Państwowym Ośrodku (...) w K.. Wobec powyższego stwierdzić należy, że organ rentowy, zaliczając wnioskodawcy 7 miesięcy z tytułu wykonywania pracy sezonowej w roku 1967, zaliczenia tego dokonał w zbyt dużym zakresie.

Poza tym, biorąc pod uwagę ogólny staż pracy wyliczony przez organ rentowy (24 lata, 3 miesiące i 17 dni) uznanie nawet, że w roku 1968 (kiedy wnioskodawca nie uczęszczał już do szkoły) wnioskodawca pracował stale przez cały rok (czyli doliczenie do 7 miesięcy stażu pracy uwzględnionego przez organ rentowy kolejnych 4 miesięcy za rok kalendarzowy 1968) i tak nie spowoduje, aby wnioskodawca legitymował się co najmniej 25-letnim łącznym stażem pracy wyniósł 25 lat.

Na marginesie należało także podnieść, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, iż sam wnioskodawca w kwestionariuszu, który złożył w organie rentowym, ubiegając się o emeryturę, wskazał, że w spornym okresie od dnia 1 stycznia 1967 roku do dnia 1 grudnia 1968 roku w Państwowym Ośrodku (...) w K. wykonywał pracę sezonową (nie zaś prace stałą) – k. 3 akt ZUS.

Nadto, w kwestionariuszu osobowym znajdującym się w aktach osobowych B. J. z Państwowego Gospodarstwa Rolnego w K. (k. 54 akt osobowych) wynika, że był on zatrudniony w K. w latach 1968-1971, brak jest natomiast informacji o wykonywaniu pracy w w/w zakładzie pracy w latach 1967-1968. Także w swoim życiorysie (k. 49 akt osobowych) wnioskodawca nie wspomniał o wykonywaniu pracy w spornym okresie w tymże gospodarstwie. Również z zeznań świadków I. P. (k. 7 akt ZUS) oraz S. Z. (k. 8 akt ZUS) oraz oświadczenia wnioskodawcy (k. 9 akt ZUS) przedłożonych wraz z wnioskiem o przyznanie emerytury wynika, że w spornym okresie wnioskodawca wykonywał pracę sezonową, nie zaś pracę stałą. Zdaniem Sądu II instancji brak jest podstaw, by odmówić wiarygodności powyższym dowodom złożonym na etapie ubiegania się o świadczenie emerytalne, jak również dokumentom powstałym znacznie wcześniej, które znajdującą się w aktach osobowych wnioskodawcy. Dopiero w toku procesu B. J. uzyskał wiedzę, iż tylko wykazanie, że w spornym okresie świadczył pracę stałą spowoduje, iż spełni on przesłankę legitymowania się wymaganym ogólnym stażem ubezpieczeniowym. Dlatego też późniejsze zeznania wnioskodawcy oraz zawnioskowanych przez niego świadków, nakierowane na wykazanie, że praca była świadczona stale, są, zdaniem Sądu II instancji, niewiarygodne.

Reasumując, Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie, uznając, że nie pozwala on na dokonanie ustalenia, że w spornym okresie od dnia 1 stycznia 1967 roku do dnia 1 grudnia 1968 roku wnioskodawca w Państwowym Ośrodku (...) w K. wykonywał pracę stale w wymiarze wystarczającym do uzupełnienia ogólnego stażu ubezpieczeniowego do wymaganego okresu 25 lat. Tym samym jako nieuzasadnione należało ocenić zarzuty apelacyjne naruszenia art. 232 k.p.c. oraz art. 233 k.p.c. Również, wbrew stanowisku skarżącego, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy nie dopuścił się naruszenia art. 328 § 1 k.p.c., wskazując, dlaczego nie uznał za wiarygodne twierdzeń dotyczących stałego charakteru pracy wnioskodawcy w spornym okresie.

Niezasadny jest również zarzut apelacyjny dotyczący nieodniesienia się do dowodów przedstawionych na okoliczność wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych. W celu uzyskania prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego należy spełnić wszystkie przesłanki niezbędne do jego uzyskania. Skoro Sąd I instancji stwierdził, że nie jest spełniona jedna z tych przesłanek (w postaci nielegitymowania się co najmniej 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym), to niecelowym było rozstrzyganie, czy została spełniona przesłanka legitymowania się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

A.K.