Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu, II Wydział Cywilny Odwoławczy - w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Marek Kurkowski

Sędziowie: SO Piotr Jarmundowicz (spr.)

SO Małgorzata Dasiewicz-Kowalczyk

Protokolant: Irmina Szawica

po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2017 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku K. N.

przy udziale L. N.

o wznowienie postępowania w sprawie XIV Ns 56/09

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 11 lutego 2015 r.

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i wniosek o wznowienie postępowania odrzucić.

Piotr Jarmundowicz Marek Kurkowski Małgorzata Dasiewicz - Kowalczyk

Sygn. akt II Ca 1509/16

UZASADNIENIE

Prawomocnym postanowieniem z dnia 11 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu oddalił skargę K. N. o wznowienie postępowania w sprawie o sygn. akt XIV Ns 56/09.

Sąd Rejonowy swoje rozstrzygnięcie wydał w oparciu o n astępujące ustalenia faktyczne:

W dniu 27 grudnia 2011 r. w toczącym się z wniosku L. N., postępowaniu o podział majątku wspólnego, Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu wydał postanowienie częściowe, w którym dokonał ograniczonego, co do zakresu podziału majątku wspólnego, obejmującego spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, położonego we W. przy ul. (...) oraz udział w wysokości ½ części w prawie własności niezabudowanej nieruchomości gruntowej (działka nr (...)) o pow. 0,41 ha, położonej w miejscowości W.. Postanowienie z dnia 27 grudnia 2011 r. uprawomocniło się, gdyż Sąd Rejonowy odrzucił wniosek uczestniczki K. N. o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie tegoż uzasadnienia skarżącej.

W ramach wszczętej przeciwko uczestniczce postępowania egzekucji Komornik Sądowy w sprawie o sygn. akt 415/12 wyznaczył termin pierwszej licytacji objętych podziałem nieruchomości na dzień 9 maja 2013 r. Na wniosek uczestniczki K. N. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej postanowił wstrzymać wykonanie prawomocnego postanowienia działowego z dnia 27 grudnia 2011 r. na czas trwania postępowania o wznowienie postępowania wszczętego na żądanie uczestniczki. Wnioskodawca nie miał dostępu do skrzynki pocztowej, przynależącej do mieszkania nr (...) przy ul. (...), zajmowanego przez uczestniczkę, gdyż został zmuszony do opuszczenia tego lokalu i zamieszkania w innym miejscu, tj. przy ul. (...). W dniu 2 czerwca 2008 r. wnioskodawca zawał z (...) umowę udostępnienia skrzynki pocztowej z dnia 2 czerwca 2008 r. Wniosek uczestniczki K. N. o ustanowienie pełnomocnika z urzędu został oddalony. W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Okręgowy we Wrocławiu stwierdził, że udział profesjonalnego pełnomocnika w sprawie nie jest potrzebny. W ocenie tegoż Sądu treść pism procesowych wnoszonych przez uczestniczkę i jej reakcja na decyzje Sądu wskazują, że jest ona w stanie działać w sprawie samodzielnie i skutecznie bronić przed Sądem swoich interesów.

Przy tak poczynionych ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy uznał, że skargę uczestniczki postępowania K. N. należało oddalić. Sąd wskazał, że skarżąca przytoczyła dwie podstawy wznowienia postępowania, mianowicie: nieważność postępowania spowodowaną nienależytą w sprawie o podział majątku wspólnego (sygn. akt XIV Ns 1277/14) reprezentacją oraz wadliwą ocenę przez Sąd działowy okoliczności faktycznych sprawy, w szczególności nieuwzględnienia przez tenże Sąd postanowień zawartych w sporządzonym w dniu 29 lipca 2002 r. akcie notarialnym, z którego wynika, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), przy ul. (...) zostało nabyte do majątku odrębnego skarżącej.

Sąd Rejonowy wskazał, że w jego ocenie obie w/w podstawy wznowienia postępowania nie potwierdziły się. Przede wszystkim z zapisu § 3 aktu notarialnego wynika, że nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nastąpiło do majątku odrębnego, o czym skarżąca wiedziała od chwili sporządzenia aktu. Sąd wyjaśnił, że nie jest to zatem okoliczność, która została wykryta po wydaniu postanowienia działowego w dniu 27 grudnia 2011 r. Powołując się na art. 403 § 2 k.p.c. Sąd Rejonowy wskazał, że wznowienie postępowania mogą uzasadniać tylko takie dowody i okoliczności faktyczne, których strona nie mogła powołać w poprzednim postępowaniu. W okolicznościach sprawy przesłanki takie nie wystąpiły. Odnosząc się do drugiego z podnoszonych w sprawie zarzutów, tj. nieważności postępowania Sąd Rejonowy wskazał, że również on jest chybiony. Sąd wyjaśnił, że w postępowaniu cywilnym zastępstwo procesowe, z wyjątkiem postępowania przed Sądem Najwyższym, ma charakter fakultatywny, a co za tym idzie to strona powinna się troszczyć o zapewnienie sobie właściwej reprezentacji. W ocenie Sądu również niezasadnym był zarzut, że skarżąca nie była zawiadomiona o terminach rozprawy wskutek ukrywania lub niszczenia przez wnioskodawcę jej korespondencji. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dał podstaw do przypisania wnioskodawcy zamiaru działania na szkodę skarżącej. Podnoszony przez skarżącą zarzut jest zatem niewiarygodny tym bardziej, że wnioskodawca opuścił lokal mieszkalny przy. ul. (...) i nie miał dostępu do skrzynki pocztowej w mieszkaniu skarżącej.

Ponadto Sąd I instancji zwrócił uwagę, że skarżąca powoływała się także na niemożność poruszania się wskutek wypadku jakiemu uległa, przy czym jeżeli okoliczność taka zachodziła, to skarżąca winna powiadomić o tym Sąd i wystąpić o odroczenie rozprawy.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiodła skarżąca, wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie skargi o wznowienie postępowania i uchylenie postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 27 grudnia 2011 r., sygn. akt XIV Ns 56/09 oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania.

Zaskarżonemu postanowieniu skarżąca zarzuciła:

- naruszenie prawa procesowego, tj. art. 401 pkt 2 k.p.c. poprzez nieprawidłowe przyjęcie, że skarżąca K. N. nie była pozbawiona możliwości działania, mimo że skarżąca zawiadomiła Sąd I instancji o niemożności działania z powodu choroby, a informacja ta została przez Sąd zignorowana, skutkiem czego skarżąca nie miała możliwości złożenia wniosku o uzasadnienie częściowego postanowienia działowego w sprawie XIV Ns 56/09 ani jego zaskarżenia;

- naruszenie prawa procesowego, tj. art. 401 pkt 2 k.p.c. poprzez nieprawidłowe przyjęcie, że skarżąca nie była pozbawiona możności działania, mimo że wskazywała ona, że nie była zawiadamiana o terminach rozpraw, albowiem ginęły zawiadomienia o przesyłkach sądowych z jej skrzynki pocztowej, a nadto nie była powiadamiana przez pracodawcę o kierowanej do niej korespondencji.

W uzasadnieniu apelacji skarżąca podnosiła, że mimo podnoszonych przez nią zarzutów, Sąd Rejonowy oddalił skargę podnosząc, że powinna ona się zatroszczyć o zapewnienie sobie właściwej reprezentacji oraz że jeżeli nie mogła uczestniczyć w wyznaczonych rozprawach, to powinna o tym zawiadomić Sąd. Skarżąca wskazywała, że pismem z dnia 13 grudnia 2011 r. zawiadomiła Sąd I instancji o niemożności działania z powodu choroby. Nie wskazał, co prawda literalnie, że wnosi o odroczenie rozprawy, jednak działała bez pełnomocnika, więc Sąd winien był uwzględnić fakt, że skoro strona składa do akt zaświadczenie od lekarza sądowego i równocześnie wskazuje adres do korespondencji na czas choroby, to oznacza, że interesuje ją przebieg postępowania i należy uwzględnić okoliczność braku możliwości stawienia się przez nią na rozprawie.

Skarżąca wskazywała także, że pomimo złożenia przez nią w/w pisma rozprawa w dniu 27 grudnia 2011 r. odbyła się i zapadło na niej postanowienie częściowe, o którym skarżąca nie wiedziała i tym samym nie mogła go zaskarżyć. Zdaniem apelującej Sąd I instancji nie uwzględnił również podnoszonych przez nią argumentów, że nie otrzymywała korespondencji z sądu, a co za tym idzie błędnie przyjął domniemanie doręczenia tej korespondencji.

W odpowiedzi na apelację L. N. wniósł o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, aczkolwiek z innych przyczyn niż wskazane w podniesionych zarzutach.

W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy, po dokonaniu analizy akt sprawy oraz treści wniesionej skargi doszedł do przekonania, że Sąd I instancji bezzasadnie przyjął skargę K. N. do merytorycznego rozpoznania, podczas gdy z uwagi na okoliczność wniesienia jej po upływie ustawowego terminu podlegała ona odrzuceniu ze względów formalnych.

Skarga o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia służącym wzruszeniu prawomocnych orzeczeń. Nadzwyczajny charakter tego środka prawnego, skierowanego przeciwko prawomocnemu orzeczeniu powoduje, że wznowienie postępowania sądowego może nastąpić wyłącznie z powodów określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego. Przepisy art. 401, 401 ¹ i 403 k.p.c. wymieniając podstawy wznowienia postępowania tworzą zamknięty katalog. W związku z tym, oparcie skargi na innych podstawach niż wymienione w tych przepisach jest niedopuszczalne. Przed przystąpieniem do merytorycznego rozpoznawania skargi o wznowienie postępowania Sąd bada, czy zostały spełnione konieczne warunki umożliwiające jej rozpoznanie określone w art. 410 § 1 k.p.c. Brak któregokolwiek z nich sprawia, że merytoryczne rozpoznanie skargi jest niemożliwe i skarga taka podlega odrzuceniu. Termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania wynosi 3 miesiące i liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji – od dnia, w którym strona, jej organ lub przedstawiciel ustawowy dowiedziała się o wyroku (art. 407 § 1 k.p.c.). Początek biegu w/w terminu ściśle uzależniony jest od wskazywanej przez stronę skarżącą podstawy wznowienia postępowania. Ogólną zasadą jest przy tym, że początkiem biegu 3 - miesięcznego terminu jest dzień, w którym strona w sposób wiarygodny dowiedziała się o okolicznościach stanowiących podstawę wznowienia postępowania. Jednocześnie wskazać należy, że termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania opartej na wykryciu nowych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych biegnie od dnia, w którym strona w sposób wiarygodny dowiedziała się o ich istnieniu i mogła ocenić ich prawdopodobny wpływ na wynik sprawy, nie zaś od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie, w którym te fakty zostały ujawnione (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 1967 r., II CZ 128/66, OSP 1968, z. 9, poz. 198; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1976 r., IV CZ 105/76, OSNC 1977, nr 5 – 6, poz. 96). Termin ten nie może jednak rozpocząć biegu przed uprawomocnieniem się zaskarżonego orzeczenia. Gdy podstawą wznowienia jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji, początek biegu terminu do wniesienia skargi wyznacza dzień dowiedzenia się przez stronę, jej organ lub przedstawiciela ustawowego o wyroku, przy czym decyduje data powzięcia wiadomości o treści sentencji wyroku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., III AO 58/98, M. Praw. 1999, nr 1, poz. 8).

W okolicznościach niniejszej sprawy skarżąca jako podstawę skargi o wznowienie postępowania wskazywała okoliczność braku możliwości działania i nienależytą reprezentację w sprawie oraz zarzucała, że Sąd Rejonowy nie uwzględnił zapisu zawartego w § 3 aktu notarialnego sporządzonego w dniu 29 lipca 2002 r., z którego wynika, ze objęte podziałem spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) zostało przez nią nabyte do majątku odrębnego. Skarżąca wskazywała, że pismem z dnia 13 grudnia 2011 r. zawiadomiła Sąd I instancji o niemożności działania z powodu choroby. Nie wskazała, co prawda wprost, że wnosi o odroczenie rozprawy, jednak działała bez pełnomocnika, więc Sąd winien był uwzględnić fakt, że skoro składa do akt zaświadczenie od lekarza sądowego i równocześnie wskazuje adres do korespondencji na czas choroby, to oznacza, że interesuje ją przebieg postępowania i należy uwzględnić okoliczność braku możliwości stawienia się przez nią na rozprawie. Nieobecność skarżącej na rozprawie w dniu 27 grudnia 2011 r. spowodowała, że skarżąca nie wiedziała o tym, że zapadło na niej postanowienie częściowe, co skutkowało brakiem możliwości jego zaskarżenia.

Biorąc pod uwagę powołane wyżej zarzuty wskazać należy, iż jak wynika z akt postępowania, skarżąca dowiedziała się o treści sentencji postanowienia częściowego Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej z dnia 27 grudnia 2011 r. najpóźniej w kwietniu 2012 r., co sama przyznaje w uzasadnieniu skargi, a zatem termin na wniesienie skargi o wznowienie postępowania opartej na zarzucie braku należytej reprezentacji upłynął najpóźniej z końcem lipca 2012 r., podczas gdy skarga wniesiona została w dniu 19 października 2012 r. (data wpływu do sądu). Termin ten nie został dochowany również, gdyby wziąć pod uwagę drugą z przesłanek wznowienia, gdyż okoliczność sporządzenia aktu notarialnego z dnia 29 lipca 2002 r. oraz jego treść były znane skarżącej od daty jego sporządzenia, gdyż osobiście uczestniczyła w tej procedurze.

Jednocześnie wskazać należy, iż w stanie faktycznym niniejszej sprawy, wbrew twierdzeniom skarżącej, nie może być mowy o nieograniczonej ramami czasowymi możliwości wystąpienia ze skargą na podstawie art. 408 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem – w brzmieniu sprzed 15 lutego 2017 r. - po upływie lat pięciu od dnia uprawomocnienia się wyroku nie można żądać wznowienia postępowania, z wyjątkiem wypadku, gdy strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana. Przepis ten nie może być interpretowany w oderwaniu od art. 407 k.p.c., a termin w nim wskazany określa okres, w którym w ogóle wniosek o wznowienie postępowania może być skutecznie złożony to znaczy wskazuje czas, w którym dopuszczalne jest żądanie wznowienia postępowania przy jednoczesnym zachowaniu terminu z art. 407 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. w zw. z art. 407 k.p.c. i 410 k.p.c. oraz w zw. z art. 524 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Piotr Jarmundowicz Marek Kurkowski Małgorzata Dasiewicz - Kowalczyk