Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Adam Bednarczyk

Sędziowie: SO Maciej Schulz (spr.)

SO Agnieszka Wojciechowska-Langda

protokolant: p.o. protokolanta sądowego Renata Szczegot

przy udziale prokuratora Teresy Pakieły

po rozpoznaniu dnia 7 kwietnia 2017 r. w Warszawie

sprawy M. W. (1), syna J. i E., ur. (...) we W.

oskarżonego o czyn z art. 282 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

Z. P., syna S. i M. ur. (...) w W.

oskarżonego o czyn z art. 282 kk

Z. L., syna S. i H., ur. (...) w S.

oskarżonego o czyn z art. 18 § 2 kk w zw. z art. 282 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie

z dnia 25 lipca 2016 r. sygn. akt IV K 649/10

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie do ponownego rozpoznania; zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. C. kwotę 516,60 zł obejmującą wynagrodzenie za obronę z urzędu w instancji odwoławczej oraz podatek VAT.

SSO Maciej Schulz SSO Adam Bednarczyk SSO Agnieszka Wojciechowska-Langda

Sygn. akt VI Ka 1423/16

UZASADNIENIE

M. W. (1) został oskarżony o to, że w dniu 12 września 2006 r. w W., działając wspólnie i w porozumieniu ze Z. P., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, groźbą zamachu na życie lub zdrowie, doprowadził M. Ł. do rozporządzenia swoim mieniem poprzez wymuszenie kwoty 11 200 zł na szkodę w/w, przy czym czynu tego dopuścił się przed upływem 6 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej przez Sąd za umyślne przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 282 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Z. P. został oskarżony o to, że w dniu 12 września 2006 r. w W., działając wspólnie i w porozumieniu z M. W. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, groźbą zamachu na życie lub zdrowie, doprowadził M. Ł. do rozporządzenia swoim mieniem poprzez wymuszenie kwoty 11 200 zł na szkodę w/w., tj. o czyn z art. 282 k.k.

Z. L. został oskarżony o to, że w okresie od czerwca 2006 roku do września 2006 r. w W. podżegał do wykonania czynu zabronionego przez inną osobę, w ten sposób, że namawiał M. W. (1) do doprowadzenia M. Ł. do rozporządzenia swoim mieniem poprzez wymuszenie kwoty 11 200 zł, stosując groźbę zamachu na jego życie i zdrowie, tj. o czyn z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 282 k.k.

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie z dnia 25 lipca 2016 r. w sprawie IV K 649/10 M. W. (1), Z. P. i Z. L. zostali uniewinnieni od popełnienia zarzucanych im w akcie oskarżenia czynów.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Prokurator Rejonowy W. P. w W. na niekorzyść oskarżonych M. W. (1), Z. P. i Z. L.. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść wyroku, poprzez błędne przyjęcie, że brak jest jednoznacznych dowodów wskazujących na winę i sprawstwo oskarżonych, podczas gdy szczegółowa analiza zgromadzonego materiału dowodowego, a w szczególności zeznań pokrzywdzonego, prowadzi do wniosków przeciwnych,

- obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wyroku poprzez naruszenie art. 7 kpk i dokonanie oceny dowodów zbyt dowolnie, kształtując swe przekonanie bez uwzględnienia zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a także art. 424 § 1 pkt 1 kpk poprzez niewystarczające wskazanie w treści uzasadnienia wyroku, jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakiej oparł się w tej mierze dowodach a w szczególności dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, co skutkowało nieuzasadnionym uniewinnieniem oskarżonych.

Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Sąd zważył co następuje:

Apelacja okazała się zasadna, konieczne było więc uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Słusznie podnosi prokurator w apelacji zarzut obrazy przepisów postępowania, a mianowicie art. 7 k.p.k., mającą wpływ na treść wyroku. Analiza całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie prowadzi do wniosku, iż ocena dowodów została dokonana przez Sąd Rejonowy w sposób ogólnikowy, pobieżny i wyrywkowy, a więc wbrew regułom określonym w art. 7 k.p.k., co niewątpliwie rzutowało na poczynione w sprawie ustalenia dotyczące winy oskarżonych. Zgodzić należy się ze stanowiskiem prokuratora, że ocena dowodów przeprowadzona przez Sąd Rejonowy nie jest oceną swobodną, ale oceną dowolną, dokonaną wbrew zasadom prawidłowego rozumowania, wiedzy i doświadczenia życiowego.

Jak wynika z treści uzasadnienia, Sąd Rejonowy przyjął, iż w przedmiotowej sprawie brak jest przekonujących dowodów na popełnienie przez oskarżonych zarzucanych im przestępstw, w szczególności na to, iż telefony z groźbami, które odbierał pokrzywdzony, były wykonywane przez M. W. (1) na zlecenie Z. L.. W ocenie Sądu I instancji w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie można wykluczyć wersji, iż po tym, jak Z. L. zwrócił się do pokrzywdzonego z żądaniem uiszczenia prowizji, nieustalony mężczyzna, z inicjatywy własnej lub jakiejś innej osoby, zadzwonił do pokrzywdzonego i groził mu śmiercią, zaś późniejsze skontaktowanie się przez M. W. (1) z pokrzywdzonym celem wyegzekwowania zapłaty należności było niepowiązane z tymi zdarzeniami. Zdaniem Sądu I instancji działaniom M. W. (1) nie towarzyszyły groźby bezprawne, zaś kierowane do pokrzywdzonego już w trakcie przekazania pieniędzy wypowiedzi były zbyt nieokreślone, by traktować je jako groźby w rozumieniu art. 282 k.k. czy 191 § 2 k.k.

Wskazać należy, iż Sąd Rejonowy, oceniając wiarygodność wersji oskarżonych i czyniąc powyższe ustalenia, nie odniósł się do zeznań pokrzywdzonego, w których wskazał on, iż pierwszy telefon z pogróżkami odebrał w przeciągu ok 1,5 - 2 godzin po otrzymaniu pierwszego żądania od Z. L. oraz iż treść rozmowy z grożącym mu mężczyzną nawiązywała do kwestii rozliczenia prowizji. Sąd, ustalając możliwy przebieg zdarzeń, pominął również zeznania pokrzywdzonego, wedle których następnego dnia po odebraniu telefonów z pogróżkami ponownie zadzwonił do niego Z. L. i przekazał mu, że „poskarżył się” komuś na zaistniałą sytuację oraz dał do zrozumienia, że groźby pochodzą od tej osoby. Z uzasadnienia wynika, iż Sąd Rejonowy co do zasady, poza kwestiami dotyczącymi istnienia ustnej umowy między Z. L. a M. Ł., dał wiarę zeznaniom pokrzywdzonego. Jednakże w swoich rozważaniach na temat wiarygodności wersji zdarzeń przedstawionych przez oskarżonego Z. L. pominął treść wyżej przywołanych rozmów oraz nie odniósł się w żaden sposób do płynącego z nich logicznego wniosku, że oskarżony miał wiedzę na temat pogróżek kierowanych do M. Ł. i oczekiwał, że odniosą one skutek w postaci nakłonienia pokrzywdzonego do zapłacenia mu żądanej kwoty. W świetle powyższego konkluzja Sądu I instancji, iż równie prawdopodobnym jest, że groźby mające na celu wymuszenie zapłaty prowizji były kierowane do pokrzywdzonego na polecenie innych nieustalonych osób, stoi w sprzeczności z materiałem dowodowym w postaci zeznań pokrzywdzonego, jest nielogiczna i niezgodna z doświadczeniem życiowym. Sąd nie ustosunkował się do tych sprzeczności i rozbieżności. Tymczasem, zważywszy na to, iż pokrzywdzony był jedynym bezpośrednim świadkiem gróźb kierowanych do niego telefonicznie, ocena powyższych zeznań powinna być szczególnie wnikliwa, a także mieć istotne znaczenie przy analizie pozostałego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Sąd powinien przeanalizować treść i kolejność przytaczanych przez pokrzywdzonego rozmów oraz odnieść się do płynących z nich logicznych wniosków i mając w perspektywie poczynione w tej kwestii ustalenia dokonywać interpretacji późniejszych zdarzeń.

Zauważyć należy, iż Sąd I instancji analizując materiał dowodowy potraktował każdy incydent dotyczący żądań zapłaty przez pokrzywdzonego prowizji z osobna, nie dostrzegając, iż układają się one w pewną chronologiczną i logiczną całość i pomijając ich stosunek do pozostałych okoliczności ustalonych w sprawie. Tym samym przeprowadzoną ocenę dowodów należało uznać za wadliwą. Podkreślić należy, iż w niniejszej sprawie role poszczególnych osób oraz ich zachowania i wypowiedzi powinny być oceniane w kontekście wzajemnych powiązań i płynących z nich wniosków. W szczególności pod tym kątem powinna być przeprowadzona analiza zachowania oskarżonego M. W. (1) w dniu 12 września 2006 r. oraz związku słów kierowanych przez niego do M. Ł. z treścią wcześniejszych rozmów i gróźb mających nakłonić pokrzywdzonego do rozliczenia się z prowizji. Tymczasem Sąd I instancji skoncentrował się wyłącznie na samym przebiegu spotkania w Galerii (...) i literalnym brzmieniu wypowiedzi oskarżonego M. W. (1), analizując te okoliczności niejako w oderwaniu od pozostałych dowodów zgromadzonych w sprawie, w szczególności od zeznań pokrzywdzonego dotyczących wcześniejszych gróźb, nie odnosząc się do ciągu zdarzeń które doprowadziły do przekazania mu przez pokrzywdzonego pieniędzy i bagatelizując fakt, iż pokrzywdzony na rozprawie wskazał, że rozpoznał głos M. W. (1) jako głos osoby, która mu groziła.

Dokonanie analizy materiału dowodowego z naruszeniem reguł wskazanych w art. 7 k.p.k. popełnione przy rozpoznaniu sprawy niewątpliwie miało wpływ na treść ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy i doprowadziło do wydania wyroku uniewinniającego w sprawie. Wobec powyższego należało uwzględnić apelację prokuratora, uchylić zaskarżony wyrok i sprawę przekazać Sądowi Rejonowego do ponownego rozpoznania. Natomiast wobec stwierdzenia obrazy art. 7 kpk, podnoszony przez prokuratora zarzut błędu w ustaleniach faktycznych w chwili obecnej jest przedwczesny.

Reasumując, Sąd Rejonowy rozpoznając ponownie sprawę winien jeszcze raz dokładnie przeprowadzić postępowanie dowodowe i dokonać dogłębnej i kompleksowej analizy całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, a w szczególności zeznań pokrzywdzonego dotyczących kierowanych do niego telefonicznie gróźb oraz powiązań między treścią tych gróźb a innymi zdarzeniami związanymi z próbami wyegzekwowania od pokrzywdzonego pieniędzy. Następnie Sąd Rejonowy powinien dokonać oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonych w kontekście wyciągniętych na tej podstawie wniosków, nie tracąc z oczu całokształtu okoliczności dotyczących sprawy. Dopiero tak oceniony materiał dowodowy będzie mógł stać się podstawą do ustalenia czy doszło do popełnienia przez oskarżonych zarzucanych im czynów. Natomiast jeżeli w toku postępowania dowodowego Sąd Rejonowy doszedłby do wniosku, iż wobec pokrzywdzonego kierowano wprawdzie groźby bezprawne, ale czyniono to w celu wyegzekwowania od niego istniejącej wierzytelności, powinien rozważyć, czy w związku z powyższym zachowanie sprawców nie wypełniło znamion występków odpowiednio z art. 191 § 2 kk oraz art. 18 § 2 kk w zw. z art. 191 § 2 kk i, w zależności od poczynionych ustaleń, podjąć stosowne czynności procesowe.

Z tych względów, na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. Sąd Okręgowy orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.

SSO Maciej Schulz SSO Adam Bednarczyk SSO Agnieszka-Wojciechowska-Langda