Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2017 r. w Olsztynie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B.

przeciwko C. A.,

o zapłatę,

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 5 października 2016 r., sygn. akt I C 1944/16 upr.,

1.  zmienia zaskarżony wyrok, w ten sposób, że:

- w pkt I zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 94,10 zł (dziewięćdziesiąt cztery złote i 10/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 16 maja 2016 r. do dnia zapłaty oddalając powództwo w pozostałej części,

- w pkt II zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 328,86 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala,

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 30,16 zł (trzydzieści złotych i 16/100) tytułem zwrotu części kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Beata Grzybek

Sygn. akt IX Ca 60/17

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w B. wniósł o zasądzenie od pozwanego C. A. kwoty 1.163,24 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu według norm zapisanych. W uzasadnieniu powód wskazał, że strony łączyła umowa pożyczki, której kwotę pozwany zobowiązał się spłacić w 60 tygodniowych ratach. Pozwany spłacił jedynie kwotę 1.071,98 zł.

Pozwany C. A. nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę, nie żądał przeprowadzanie rozprawy w swej nieobecności oraz nie złożył w sprawie wyjaśnień ustnie lub na piśmie.

Wyrokiem zaocznym z dnia 5 października 2016 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie oddalił powództwo.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne. Strony zawarły umowę pożyczki 21 lipca 2012 r. Na podstawie umowy powód udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 1.000 zł z roczną stopą oprocentowania w wysokości 20%. Jednocześnie powód zastrzegł w umowie konieczność zapłaty przez pozwanego opłaty przygotowawczej w kwocie 100 zł, dodatkowej opłaty przygotowawczej w kwocie 100 zł oraz opłaty za obsługę pożyczki w domu w kwocie 567,74 zł. Ostatecznie, łączne zobowiązanie do spłaty wyniosło 1913,40 zł. Rzeczywista stopa oprocentowania wyniosła 47,68%.

Pozwany obowiązany był spłacić pożyczkę w 60 tygodniowych ratach po 31,89 zł.

W pkt 28 umowy określono, że roczna stopa oprocentowania pożyczki jest jedna i ulega zmniejszeniu do wysokości stopy procentowej odsetek maksymalnych w przypadku obniżenia wysokości odsetek maksymalnych. Ustalono, że uiszczane wpłaty będą zaliczane na: opłatę za obsługę pożyczki w domu, dalej na wymagalne odsetki i całkowitą spłatę pożyczki. Zgodnie z pkt 43 gdy pożyczkobiorca opóźnia się ze spłatą kwoty równej dwóm pełnym ratom pożyczki pożyczkodawca może wezwać do zapłacenia w terminie 7 dni od doręczenia wezwania zaległych rat pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki, a w przypadku braku zapłaty może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia. W myśl pkt 44 umowy po upływie okresu wypowiedzenia pożyczkodawca ma prawo wymagać od pożyczkobiorcy zwrotu całości niespłaconej kwoty łącznego zobowiązania do spłaty oraz naliczyć odsetki za opóźnienie od zaległej kwoty pożyczki, pozostałej do spłaty, na podstawie ostatniej aktualnej rocznej stopy oprocentowania pożyczki za okres od dnia rozwiązania umowy.

Pozwany tytułem zawartej umowy pożyczki spłacił kwotę 1.071,98 zł.

W ocenie Sądu Rejonowego dochodzony przez powoda obowiązek zwrotu kapitału pożyczki w kwocie 1.000 zł był niewątpliwie zasadny i nie sprzeciwiał się przepisom prawa. Z treści pozwu wynika jednak, iż pozwany przed wniesieniem pozwu spłacił już powodowi kwotę 1.071,98 zł. W związku z tym roszczenie w tym zakresie podlegało oddaleniu. W pozostałej części dotyczącej żądania zasądzenia opłaty przygotowawczej w kwocie 100 zł, dodatkowej opłaty przygotowawczej na kwotę 100 zł oraz opłaty za obsługę pożyczki w domu na kwotę 567,74 zł powództwo podlegało również oddaleniu. Opłaty te nie zostały udokumentowane.

Powód w apelacji skierowanej przeciwko rozstrzygnięciu oddalającego powództwo w kwocie 467,48 zł zarzucił wyrokowi naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegające na zaniechaniu wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, skutkujące niedostatecznym wyjaśnieniem stanu faktycznego sprawy stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia, poprzez pominięcie treści postanowienia umowy pożyczki dotyczącego kwoty oprocentowania umownego, czego konsekwencją było oddalenie powództwa w zakresie żądanej przez powoda kwoty tytułem należnych odsetek umownych w wysokości 145,66 zł,

- art. 481 § 1 i § 2 k.c. oraz 482 § 1 k.c. poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy żądanie zapłaty kwoty stanowiącej sumę skapitalizowanych odsetek pozostaje w zgodzie z treścią regulacji Kodeksu cywilnego dotyczącej wysokości odsetek jakich zapłaty powód może żądać, jeżeli wysokość ich stopy procentowej nie przekracza granic ustawowo określonych, a także nie narusza kodeksowego zakazu anatocyzmu.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku zaocznego i zasądzenie od pozwanego C. A. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. kwoty w wysokości 467,48 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 13 maja 2016 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu. Ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Ostatecznie roszczenie powoda dochodzone w postępowaniu apelacyjnym obejmowało umowne odsetki wskazane w umowie łączącej strony w wysokości 145,66 zł oraz kwotę skapitalizowanych odsetek w wysokości 321,82 zł.

Łączna kwota zobowiązania, która ciążyła na pozwanym, z pominięciem kwot, których powód w postępowaniu apelacyjnym nie dochodzi dotyczących postanowienia umowy nakładającego na pozwanego obowiązek zapłaty należności tytułem obsługi pożyczki w domu, obowiązku zapłaty opłaty przygotowawczej oraz dodatkowej opłaty przygotowawczej, wyniosła 1.145,66 zł. Okolicznością bezsporną jest, iż pozwany tytułem ciążącego na nim zobowiązania spłacił kwotę 1.071,98 zł. Tym samym na pozwanym ciąży zobowiązanie zapłaty kwoty 73,68 zł tytułem należności głównej ( 1.145,66 – 1.071,98 zł ). Przyjąć zatem należało, iż pozwany spłacił tytułem pożyczki 57 rat zgodnie z harmonogramem spłaty pożyczki. Tym pozwany pozostawał w zwłoce z płatnością rat począwszy od 1 września 2013 r. Od dnia następnego pozwany pozostawał w zwłoce z płatnością roszczenia głównego, a tym samym powodowi należały się odsetki ustawowe za opóźnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, powodowi przysługuje uprawnienie do skapitalizowania odsetek za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu. W przypadku kapitalizacji odsetek, czyli doliczenia ich do sumy dłużnej następuje przekształcenie zaległych odsetek w świadczenie główne i od chwili doliczenia ich do sumy dłużnej nie można mówić o istnieniu odsetek. Z chwilą kapitalizacji zaległe odsetki przestają mieć charakter samodzielnego świadczenia stają się bowiem częścią należności głównej, od której z ograniczeniami wynikającymi z art. 482 k.c. należą się odsetki za opóźnienie za dalsze okresy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2015 roku, V CSK 732/14). Zgodnie z treścią art. 482 § 1 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa. Jest to jeden z wyjątków od zakazu anatocyzmu ustanowionego w tym przepisie. W świetle powyższych regulacji stwierdzić należy, że zarzuty powoda co do zasady są uzasadnione, ponieważ prawo do naliczania odsetek ustawowych od kwoty skapitalizowanych odsetek od dnia wytoczenia powództwa nie powinno wzbudzać wątpliwości.

W tym aspekcie wskazać trzeba, że art. 482 k.c. nie ogranicza uprawnienia do naliczania odsetek od zaległych odsetek od tego czy zaległe odsetki mają charakter ustawowy, umowny czy maksymalny. Jak natomiast wyjaśniono w orzecznictwie roszczenie o odsetki, raz powstałe, uzyskuje byt samodzielny, a samodzielność polega także na możliwości odrębnej ochrony sądowej. Skoro skapitalizowane odsetki stają się odrębnym świadczeniem, to dla realizacji objętego art. 482 k.c. uprawnienia do naliczania odsetek od tego świadczenia nie ma znaczenia w jaki sposób ono powstało.

Dodatkowo Sąd Okręgowy podziela zarzuty skarżącego dotyczące żądanych przez powoda odsetek wyrażonych w umowie kwotowo ( 145,66 zł ). Wysokość stopy procentowej, według której kwota ta została ustalona nie przekracza wysokości stopy procentowej dla odsetek maksymalnych, określonej przez przepisy kodeksu cywilnego (art. 481 § 2 ¹ k.c.). Zaznaczyć jednak należy, iż część tej z tej kwoty została przez pozwanego spłacona ( 71,98 zł ). Tym samym do zapłaty pozostała kwota 73,68 zł.

W konsekwencji Sąd Okręgowy zmienił wyrok w zaskarżonej części. Sąd drugiej instancji ustalił, że należność główna winna wynosić 1.145,66 zł (kwota pożyczki 1.000 zł + odsetki wyrażone kwotowo 145,66 zł), zaś skapitalizowane odsetki 20,42 zł. Mając na uwadze fakt, że pozwany zapłacił powodowi kwotę 1.071,98 zł , tym samym do zapłaty pozostała kwota 94,10 zł ( 73,68 zł należności z tytułu odsetek wskazanych kwotowo i 20,42 zł skapitalizowanych odsetek). Dlatego Sąd Okręgowy zmieniając wyrok Sądu Rejonowego zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 94,10 zł, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa, tj. 16 maja 2016r. do dnia zapłaty.

Stosownie do zmiany rozstrzygnięcia w zakresie żądania głównego zmianie podlegało orzeczenie o kosztach procesu przed Sądem pierwszej instancji. Sąd o tych kosztach rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając stosownie do wyniku sprawy. Przy uwzględnieniu, że powód wygrał sprawę w 8,08 % i poniósł koszty w wysokości 407 zł (opłata od pozwu 30 zł, wynagrodzenie pełnomocnika 360 zł, opłata od pełnomocnictwa 17 zł), powódowi przysługuje zwrot kosztów procesu w wysokości 328,86 zł ( 407 zł x 8,08 %). I taką kwotę Sąd Okręgowy zasądził na rzecz pozwanego od pozwanej.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 i art. 386 § 1 k.p.c. orzekł, jak w wyroku.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na postawie art. 100 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 2 pkt 2 i § 10 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity: Dz.U.2016.623), przy uwzględnieniu, że powód wygrał sprawę w 20,11 % i poniósł koszty w wysokości 150 zł (opłata od pozwu 30 zł, wynagrodzenie pełnomocnika 120 zł,), powodowi przysługuje zwrot kosztów procesu w wysokości 30,16 zł ( 150 zł x 20,11 %).

Beata Grzybek