Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Kisiel

Protokolant: Anna Kozłowska

po rozpoznaniu 24 kwietnia 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w upadłości likwidacyjnej w W.

przeciwko D. Ł.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda Syndyka masy upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w upadłości likwidacyjnej w W. na rzecz pozwanego D. Ł. kwotę 3.617 zł ( trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  nakazuje pobrać od powoda Syndyka masy upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w upadłości likwidacyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 48 zł ( czterdzieści osiem złotych) tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

SSO Katarzyna Kisiel

Sygn. akt XX GC 1083/15

UZASADNIENIE

Strona powodowa Syndyk Masy Upadłości (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w upadłości likwidacyjnej w pozwie z dnia 17 czerwca 2015 roku skierowanym przeciwko D. Ł. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą (...) D. Ł., domagała się zasądzenia od pozwanego kwoty 128.440,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, wnosząc jednocześnie o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, w dniu 29 czerwca 2011r. strony zawarły umowę nr (...).06.29 o wykonywanie robót brukarskich na inwestycji dotyczącej rezydencji F. w W.. W załączniku nr 1 do umowy, strony ustaliły termin zakończenia prac na dzień 12 września 2011r., aneksem nr (...) do umowy z dnia 31 sierpnia 2011r. strony rozszerzyły zakres robót i zmieniły termin zakończenia przedmiotu umowy na dzień 15 września 2011r. Ponadto wskazano, iż strony zawarły następnie aneks nr (...), mocą którego termin zakończenia prac został wydłużony do dnia 27 października 2011r. Ponieważ pozwany nie wykonał zleconych mu prac w terminie, w dniu 3 grudnia 2012r. P. sp. z o.o sp. k. nałożyła na pozwanego karę umowną w wysokości 128.440 zł i wezwała go do zapłaty tejże kwoty. Pomimo upływu terminu płatności, pozwany zaniechał zapłaty ww. kwoty z tytułu nałożonej kary umownej.

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy w dniu 26 sierpnia 2015 roku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, nakazując pozwanemu, aby zapłacił na rzecz strony powodowej kwotę 128.440 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 11 grudnia 2012r. do dnia zapłaty oraz kwotę 10.039 zł, w tym kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. ( k-55).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty (...) Ł. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych.

Zdaniem pozwanego roszczenie powoda uległo przedawnieniu, jako wynikające z zawartej pomiędzy stronami umowy o roboty budowlane, gdzie okres przedawnienia wynosi 3 lata. Jednocześnie wskazano, iż terminem zakończenia wszystkich prac zgodnie z aneksem nr (...) był 27 października 2011r., z przyczyn niezależnych od pozwanego doszło do opóźnienia w wykonaniu prac o czym wykonawca informował (...) sp. z o.o. Tym niemniej wszystkie prace będące przedmiotem umowy zostały zakończone w dniu 2 listopada 2011r. W uznaniu pozwanego, nawet, jeśli przyjąć najkorzystniejszy moment od jakiego należałoby rozpocząć bieg terminu przedawnienia od 5 listopada 2011r., tj. daty więdniejącej na oświadczeniu kierownika budowy, że do dnia 2 listopada 2011r. zostały wykonane wszystkie prace będące przedmiotem umowy nr (...).06.29 wraz z aneksami to roszczenie to przedawniłoby się w dniu 5 listopada 2014r.

Ponadto wskazano, iż roszczenie dochodzone przez stronę powodową jest bezzasadne, gdyż pozwany wykonał wszystkie prace wynikające z wiążącej strony umowy, natomiast powstałe opóźnienie jest wynikiem zaniedbań ze strony P., takich jak nieudostępnienie terenu, na którym miały być wykonywane prace, niedostarczenie materiałów budowlanych, jak również dostarczenie materiałów o niewłaściwych parametrach. Jednocześnie wskazano, iż do dnia 2 listopada 2011r. pozwany wykonał wszystkie prace budowlane określone w umowie nr (...).06.26, jednakże pomimo wielokrotnych wezwań, strona pozwana jak dotąd nie otrzymała zapłaty za wykonane prace. Wobec zaś postawienia spółki (...) w stan upadłości, pozwany zgłosił swoją wierzytelność pismem z dnia 10 maja 2013r.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 29 czerwca 2011 roku pomiędzy (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową ( zamawiającym), a pozwanym ( wykonawcą) została zawarta umowa nr (...).06.29. Zamawiający zlecił wykonawcy wykonanie kompleksowych robót brukarskich na inwestycji dotyczącej Rezydencji F. przy ul. (...), w zamian za co zamawiający miał zapłacić pozwanemu wynagrodzenie w kwocie 75.746 zł netto plus należny podatek VAT w kwocie 17.421,58 zł, łącznie 93.167,58 zł. W załączniku nr 1 Umowy (Szczególne warunki umowy o wykonanie robót) strony ustaliły termin zakończenia robót na dzień 12 września 2011 roku. Następnie aneksem nr (...) do Umowy z dnia 31 sierpnia 2011 roku w związku z rozszerzeniem zakresu prac, strony zmieniły termin ich zakończenia na dzień 15 września 2011 roku. W dalszej kolejności strony zawarły aneks nr (...) do Umowy, zgodnie z którym termin zakończenia robót został przedłużony do dnia 27 października 2011 rok ( okoliczność niesporna). Przedmiotowa umowa nakładała obowiązek zapłaty kar umownych przez wykonawcę w przypadku opóźnienia wykonania umowy oraz opóźnienia w usunięciu wad i usterek stwierdzonych przy odbiorze.

Dowód: ( umowa nr (...).06.29 z dnia 29 czerwca 2011 roku wraz z aneksami, k-18-53, zeznania świadka W. C., k-233-235,.

W trakcie wykonywania umowy pozwany kierował do zamawiającego pisma, w których informował, iż nie został udostępniony teren na którym miały być wykonane przez jego firmę prace brukarsko-kamieniarskie, jednocześnie wnosząc o natychmiastowe rozwiązanie problemu i zgłaszając gotowość powrotu na plac budowy w terminie 3 dni od momentu stworzenia odpowiednich warunków do dokończenia inwestycji. Ponadto pozwany informował zamawiającego o braku kompletnego zestawu płyt kamiennych uniemożliwiających dokończenie prac, jak również braku dostarczenia projektu schodów. Wszystkie prace realizowane przez pozwanego zostały wykonane do dnia 5 listopada 2011 roku, co zostało potwierdzone w oświadczeniu z dnia 5 listopada 2011r. sporządzonym przez kierownika kontraktu W. C., z którego wynika, że do dnia 2 listopada 2011r. zostały wykonane wszystkie prace będące przedmiotem umowy nr (...).06.29. Przyczyną zakończenia prac przez pozwanego po dacie 20 września 2011r. było nieusunięcie materiałów przez generalnego wykonawcę.

Pismem z dnia 5 listopada 2011r. pozwany złożył deklarację do zamawiającego, informując, iż w dniu 5 listopada 2011r. jego firma zakończyła prace na terenie Rezydencji F., wskazując jednocześnie, iż do dnia 2 listopada 2011r. wykonane zostały wszystkie prace będące przedmiotem umowy nr (...).06.29. Ponadto zwrócono się do zamawiającego o przeprowadzenie odbioru końcowego prac w terminie przewidzianym w umowie.

Dowód: (pismo pozwanego z dnia 13 października 2011 roku, k-68, pismo pozwanego z dnia 19 października 2011 roku, k-69, pismo pozwanego z dnia 19 października 2011 roku k-70, oświadczenie kierownika kontraktu z dnia 5 listopada 2011 roku, zeznania świadka M. L., k-116v, zeznania świadka J. S. (1), k-116v-117, zeznania świadka J. Ł., k-117-117v , zeznania świadka M. B. (1), k-192-192v , zeznania świadka M. B. (2), k-192v-193, zeznania świadka W. C., k-233-235, oświadczenie kierownika kontraktu z dnia 5 listopada 2011r., k-72, zeznania świadka D. M., k-243v-244, zeznania świadka R. T., k-244).

Zamawiający pismem z dnia 3 grudnia 2012r. poinformował pozwanego, iż w związku z nie zakończeniem robót w wyznaczonym terminie do dnia 27 października 2011r., została naliczona kara umowna zgodnie z klauzulą 20.1a) umowy nr (...).06.29 wraz z aneksami nr (...) w wysokości 128.440 zł. W załączeniu przesłano nadto pozwanemu notę księgową nr (...) z dnia 3 grudnia 2012 roku, którą zobowiązano pozwanego do zapłaty kary umownej w wysokości 128.440,00 złotych w terminie 7 dni od dnia jej doręczenia.

Dowody: (pismo zamawianego z dnia 3 grudnia 2012 roku,k-15, nota księgowa nr (...), k-16).

Pozwany z kolei w związku z niewypłaceniem wynagrodzenia wynikającego z przedmiotowej umowy pismem z dnia 18 stycznia 2012r. skierowanym do P. sp. z o.o sp. k. wniósł o uregulowanie należności. W dniu 10 maja 2013r. pozwany zaś w toku postępowania upadłościowego P. sp. z o.o sp. k. zgłosił swoją wierzytelność do łącznej wysokości 110.690,05 złotych.

Dowód: (zgłoszenie wierzytelności pozwanego z dnia 10 maja 2013 roku, k-75-77, pismo pozwanego do zamawiającego z dnia 18 stycznia 2012r., k-73).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w pierwszej więc kolejności czyniąc ustalenia faktyczne w oparciu o twierdzenia stron co do faktów nie zakwestionowanych przez stronę przeciwną w trybie art. 229 k.p.c. i 230 k.p.c. Stosownie do pierwszego z powołanych przepisów nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości, a w myśl kolejnego gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, Sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. Ponadto Sąd oparł się na dokumentach załączonych do akt sprawy, które nie były przez strony kwestionowane, Sąd nie znalazł również podstaw do kwestionowania ich prawdziwości i rzetelności. Za podstawę ustalenia stanu faktycznego Sąd przyjął również zeznania w/w świadków, uznając je w pełni za wiarygodne i odzwierciadlające rzeczywisty stan sprawy.

Sąd natomiast oddalił wniosek dowodowy strony powodowej o przesłuchanie świadków R. W. i J. S. (2) z uwagi na brak przedstawienia przez pełnomocnika strony powodowej w zakreślonym przez Sąd terminie adresu świadka R. pod rygorem pominięcia wynikającym z dyspozycji art. 242 kpc oraz dwukrotnego niestawiennictwa na wyznaczone terminy rozpraw przez świadka J. S. (2), który nie odbierał kierowanej do niego korespondencji, co również wpływało na nieuzasadnione przedłużanie postępowania sądowego. Ponadto Sąd pominął wnioski dowodowe o przesłuchanie świadków wskazanych przez pozwanego Ł. C. i P. K., także z uwagi na ich nieusprawiedliwione niestawiennictwo, co także zmierzałoby jedynie do zbędnego przedłużenia postępowania sądowego. W ocenie Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe w przedstawionym powyżej zakresie było wystarczające do rozstrzygnięcia sprawy, a dalsze uwzględnianie wniosków pełnomocników stron o odraczanie terminów rozpraw i ponowne wzywanie świadków zmierzałoby jedynie w kierunku nieuzasadnionego przedłużania postępowania i zbędnego generowania kosztów postępowania. Sąd oddalił również wniosek strony pozwanej zgłoszony na ostatnim terminie rozprawy w dniu 24 kwietnia 2017r. ( k-258v) w przedmiocie przesłuchania pozwanego w charakterze strony, uznając przedmiotowy wniosek jako wniosek spóźniony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo o zapłatę na rzecz strony powodowej kwoty 128.440 złotych tytułem kary umownej za opóźnienie w wykonaniu przez pozwanego robót nie zasługiwało na uwzględnienie co skutkowało oddaleniem powództwa w całości.

Bezspornym było w przedmiotowej sprawie, iż pomiędzy stronami w dniu 29 czerwca 2011r. została zawarta umowa o roboty budowlane na wykonanie robót brukarskich na inwestycji – Rezydencji F. w W. przy ul. (...). Bezspornym było również, iż w załączniku nr 1 do umowy, strony ustaliły termin zakończenia prac na dzień 12 września 2011r., aneksem nr (...) zaś do umowy z dnia 31 sierpnia 2011r. strony rozszerzyły zakres robót oraz zmieniły termin zakończenia przedmiotu umowy na dzień 15 września 2011r. Okolicznością bezsporną pomiędzy stronami było także to, iż aneksem nr (...) do umowy przedłużono termin zakończenia prac do dnia 27 października 2011r. Jak następnie wynikało z oświadczenia kierownika kontraktu W. C. sporządzonego w dniu 5 listopada 2011r. – w dniu 5 listopada 2011r. pozwany zakończył prace na terenie inwestycji F., zaś do dnia 2 listopada 2011r. zostały wykonane wszystkie prace będące przedmiotem umowy nr (...).06.29 ( k-72). Powyższe okoliczności zostały również potwierdzane przez W. C. zeznającego w przedmiotowej sprawie w charakterze świadka. Nota księgowa natomiast na podstawie której strona powodowa dochodzi należności z tytułu kary umownej została wystawiona ponad rok od daty zakończenia wszystkich prac wykonanych przez pozwanego, tj., w dniu 3 grudnia 2012r., zaś doręczona została pozwanemu w dniu 12 grudnia 2012r. ( k-16-17).

Na wstępie rozważań należy zaznaczyć, że powód swoje roszczenie wywodził z tytułu kary umownej. Jego roszczenie jest więc roszczeniem bezterminowym, do którego znajduje zastosowanie art. 455 kc, stanowiący że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 24 czerwca 2015 roku, I ACa 225/14, LEX nr 1793893). W wyniku takiego wezwania dochodzi do przekształcenia zobowiązania bezterminowego w zobowiązanie terminowe.

Należy jednak pamiętać, że z art. 120 § 1 zd. 2 kc wynika, że jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Ratio legis takiego rozwiązania polega na zapobieżeniu sytuacji, w której uprawniony bezpodstawnie zwlekałby z uruchomieniem biegu przedawnienia, utrzymując dłużnika w przedłużającym się stanie niepewności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 1995 roku, II CRN 156/95, Lexis Nexis nr 313984).

W przypadku zobowiązań bezterminowych termin spełnienia świadczenia nadchodzi zatem z momentem wezwania (art. 455 kc). Gdy zaś wezwanie nie następuje, dochodzi do swoistego "wymuszenia" początku wymagalności na zasadach określonych w art. 120 § 1 zd. 2 kc (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2014 roku, V CSK 421/13, LEX nr 1504855). Ponadto zgodnie z regułą zawartą w treści art. 455 kc , jeżeli termin wykonania nie wynika ani z umowy, ani z natury zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Powyższe sformułowanie nie oznacza jednak, by dopiero od chwili faktycznego wezwania dłużnika rozpoczynał biec termin przedawnienia. Przeciwnie na tle unormowania zawartego w treści art. 455 kc może dochodzić do wyjątkowej sytuacji, w której przedawnienie biegnie, mimo, że świadczenie nie jest jeszcze wymagalne. Skutek ten wynika bezpośrednio z treści art. 120 kc, w myśl którego początek biegu przedawnienia należy określać przy założeniu, iż w braku uzgodnień umownych wierzyciel mógł natychmiast wezwać dłużnika do spełnienia świadczenia. Ponadto w sytuacjach, w których termin zobowiązania nie został ani określony przez strony w umowie, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, datę początku biegu przedawnienia określa się przez dodanie do zawarcia umowy najkrótszego czasu, jaki w konkretnych okolicznościach potrzebny był wierzycielowi dla dokonania wezwania dłużnika do wykonania świadczenia oraz czasu, jaki jest potrzebny działającemu z należytą starannością dłużnikowi na wykonanie zobowiązania ( Komentarz do prawa cywilnego, Cześć ogólna, pod red.prof. Zbigniewa Radwańskiego, 2008r. wydanie 2, C.H Beck).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy zasadnym było ustalenie najwcześniejszego możliwego terminu, w którym powód mógł zażądać od pozwanego zapłaty kary umownej wobec przekroczenia terminu wykonania robót budowlanych. Ten najwcześniejszy termin o którym mowa w art. 120 § 1 zd. 2 kc. w przedmiotowej sprawie zapewne nie nastąpił prawie trzynaście miesięcy od zakończenia przez pozwanego robót, tj. w dniu wystawienia noty księgowej w dacie 3 grudnia 2012r. Skoro bowiem w dniu 5 listopada 2011r. pozwany zakończył prace budowalne na Rezydencji F., to należy wskazać, iż w najwcześniej możliwym terminie, tj. w dniu 6 listopada 2011r. i następnych dniach strona powodowa mogła wystawić notę księgowa i skierować do pozwanego wezwanie do zapłaty.

Zgodnie z orzecznictwem wyrażonym m.in. przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 czerwca 2011 roku (III CSK 282/10): Roszczenie wynikające z zobowiązania bezterminowego, obejmującego zapłatę kary umownej, staje się wymagalne w dniu, w którym świadczenie powinno być spełnione, gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania w najwcześniej możliwym terminie. Ratio legis takiego uregulowania polega na zapobieżeniu sytuacji, w której uprawniony bezpodstawnie zwlekałby z uruchomieniem biegu przedawnienia, utrzymując dłużnika w przedłużającym się bez końca stanie niepewności.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że to właśnie w dniu 6 listopada 2011r., tj. bezpośrednio po zakończeniu prac budowlanych przez pozwanego zaczął biec najwcześniej możliwy termin w rozumieniu art. 120 § 1 zd. 2 kc, w którym powód mógł zażądać od pozwanego zapłaty kary umownej za nieterminowe wykonanie umowy. Nawet zakładając udzielenie przez powoda pozwanemu 7 dniowego terminu na spełnienie tego świadczenia ( tak jak w nocie księgowej z dnia 3 grudnia 2012r.) to termin wymagalności roszczenia dochodzonego pozwem rozpoczął swój bieg 13 listopada 2011r. roku. Biorąc zatem pod uwagę okoliczność, że obie strony były przedsiębiorcami, to zgodnie z treścią art. 118 kc, termin przedawnienia żądania pozwu zakończył swój bieg 13 listopada 2014 roku. Skoro zatem pozew w tej sprawie został wniesiony w dniu 17 czerwca 2015r. 2015 roku roszczenie ujęte w pozwie należało potraktować jako przedawnione.

Biorąc pod uwagę powyższe, zdaniem Sądu, powód skierował pod adresem pozwanego notę obciążeniową, stanowiącą wezwanie do zapłaty w sposób odbiegający od wymogu zachowania obiektywnie najwcześniejszego terminu. Powiązanie początku biegu terminu przedawnienia z samym tylko wezwaniem wierzyciela do jego spełnienia prowadziłoby do nieakceptowalnego stanu decydowania przez wierzyciela o tym, kiedy roszczenie ulegnie przedawnieniu, a więc stanowiłoby obejście zakazów przewidzianych w art. 119 k.c.

W związku z powyższym zarzut przedawnienia Sąd uznał za w pełni uzasadniony i niebudzący wątpliwości dlatego orzekł jak w sentencji.

Jedynie na marginesie należy wskazać, iż z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w szczególności z zeznań przesłuchanych świadków, ale również z pism pozwanego kierowanych do P. sp. z o.o sp. k. w sposób nie budzący wątpliwości wynikało również, iż opóźnienia w wykonaniu przez pozwanego prac budowalnych spowodowane były brakiem przedstawienia należytego frontu robót, opóźnieniem w przekazaniu terenu budowy oraz brakiem odpowiednich materiałów, za które to działania odpowiedzialny był wyłącznie zamawiający. Skoro natomiast Sąd uwzględnił zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanego dalsze prowadzenie postępowania dowodowego należało uznać za zbędne i zmierzające jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania, o czym szczegółowo wskazano powyżej.

Ponadto należy wskazać, iż jak wynika z oświadczenia kierownika kontraktu pozwany wykonał wszystkie prace będące przedmiotem umowy zawartej pomiędzy stronami w dniu 29 czerwca 2011r., jednakże pomimo wielokrotnych wezwań kierowanych do zamawianego nie otrzymał zapłaty za wykonane prace.

Mając powyższe na uwadze, powództwo oddalono, orzekając w pkt 1 wyroku.

W pkt 2 orzeczono o kosztach postępowania na zasadach odpowiedzialności za wynik procesu, stosownie do treści art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądzając od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 3.617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

W punkcie 3 wyroku, Sąd na podstawie przepisu art. 83 ust. 2 u.k.s.c. w zw. z art. 113 ust. 1 u.k.s.c., nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa, kwotę 48 zł tytułem zwrotu tymczasowo poniesionych wydatków.

SSO Katarzyna Kisiel

(...)

SSO Katarzyna Kisiel