Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 maja 2017 roku

Sąd Rejonowy w Radomsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SR Jakub Ślęzak

Protokolant: Justyna Wolska - Gąsiorowska

po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2017 roku w Radomsku

na rozprawie

sprawy z powództwa D. K.

przeciwko C. Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego C. Towarzystwa (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki D. K. kwotę 1.638,99 (tysiąc sześćset trzydzieści osiem i 99/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 października
2016 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego C. Towarzystwa (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki D. K. kwotę 1.299,00 (tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt dziewięć
i 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Radomsku
od pozwanego C. Towarzystwa (...) z siedzibą w W. tytułem nierozliczonych kosztów sądowych kwotę 75,22 złotych (siedemdziesiąt pięć złotych i 22/100).

Sygn. akt I C 1222/16

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 24 października 2016 roku powódka D. K. wniosła
o zasądzenie od pozwanego C. Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 1.638,99 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 października 2016 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu (pozew k.2-13).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 listopada
2016 roku w sprawie I Nc 2377/16 Sąd Rejonowy w Radomsku uwzględnił powództwo w całości (nakaz zapłaty k.43).

W sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty pozwany C. Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz od powódki kosztów procesu. W uzasadnieniu podniósł m. in. zarzut przedawnienia roszczenia (sprzeciw k.45-50).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 lipca 2011 roku pomiędzy powódką D. K. a pozwanym C. Towarzystwem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą
w W. zawarta została umowa indywidualnego ubezpieczenia na życie
z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną SuperFundusz potwierdzona polisą nr (...). Umowa została zawarta na czas nieokreślony
ze składką w wysokości 100,00 złotych miesięcznie. Strony przewidziały,
że wypadkiem ubezpieczeniowym jest śmierć ubezpieczonego. Zgodnie z umową
20% składki alokowanej w funduszach było przeznaczone na zakup jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego S. A., 30%
na zakup jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego C./ (...), natomiast pozostałe 50% na zakup jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego L. M. A..

Umowa ubezpieczenia została zawarta na podstawie Ogólnych warunków indywidualnego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym SuperFundusz – indeks (...) obowiązujących w dniu zawarcia umowy
(dalej: OWU). Zgodnie z umową powódka jako ubezpieczona była zobowiązana
m.in. do opłacania miesięcznych składek, zaś pozwany do udzielenia powódce ochrony ubezpieczeniowej na wypadek śmierci ubezpieczonego, a także do alokacji uiszczonych przez stronę powodową składek. Zgodnie z §19 OWU Towarzystwo (...) przewidziało możliwość pobierania kilku rodzajów opłat: opłaty
za obsługę umowy ubezpieczenia (ust. 2), opłaty za prowadzenie indywidualnego rachunku (ust. 3), opłaty z tytułu konwersji jednostek (ust. 4), opłaty z tytułu zmiany alokacji składki (ust. 5), opłaty za ochronę ubezpieczeniową (ust. 6), opłaty manipulacyjnej (ust. 8), których wysokość została określona przez Towarzystwo (...) w Tabeli opłat i limitów zatwierdzonej uchwałą Zarządu Towarzystwa (...). Zgodnie z §32 OWU Ubezpieczający miał prawo w każdym czasie wypowiedzieć umowę ubezpieczenia z zachowaniem
trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego przez doręczenie Towarzystwu (...) oświadczenia
o wypowiedzeniu umowy, ponadto zgodnie z §33 punkt 3 i 5 umowa ulegała rozwiązaniu na skutek nieopłacenia składek bądź dokonania całkowitego wykupu.
W takich przypadkach ochrona ubezpieczeniowa wygasała, a Towarzystwo (...) na podstawie §21 OWU miało dokonać jednorazowej wypłaty całości środków zgromadzonych na indywidualnym rachunku przez dokonanie umorzenia wszystkich jednostek z indywidualnego rachunku ubezpieczonego
(§21 ust. 1 i 3). Zgodnie z OWU z kwoty wartości umorzonych jednostek uczestnictwa Towarzystwo (...) pobierało opłaty związane z wykupem (§21 ust. 6),
w zakresie, w którym odsyłało do §22 OWU. W §21 ust. 10 dodatkowo zawarte zostało zastrzeżenie, że w pierwszych dwóch latach okresu ubezpieczenia wartość całkowitego wykupu, w części pochodzącej z umorzenia aktywów powstałych
w wyniku zainwestowania składek należnych w pierwszych dwóch latach okresu ubezpieczenia wynosiła 0 złotych. Zgodnie z §22 OWU Towarzystwo (...) przewidziało pomniejszenie wartości rachunku o opłatę stałą
oraz opłatę zmienną w wysokościach określonych kwotowo w Tabeli opłat i limitów (§22 ust. 1 i 2). Zgodnie z §22 ust. 2 OWU wysokość opłaty zmiennej stanowiła równowartość łącznej wysokości opłat za prowadzenie rachunku, jakie byłyby pobrane od umarzanych aktywów (powstałych w wyniku zainwestowania składek należnych
w pierwszych dwóch latach okresu ubezpieczenia), gdyby były one utrzymane
na rachunku do ostatniego dnia roku trwania umowy ubezpieczenia, w którym ubezpieczony skończyłby 65 lat, nie dłużej jednak niż za 20 lat licząc od początku okresu ubezpieczenia. Wysokość opłaty zmiennej obliczano z uwzględnieniem
cen jednostek z dni umorzenia tych jednostek (Załącznik nr 1 do OWU
stanowiący Tabelę opłat w zakresie wysokości opłaty zmiennej za wykup odsyłał
do §22 ust. 2 OWU, a w zakresie opłaty stałej określił ją w kwocie 20,00 złotych) (okoliczności bezsporne).

Do zawarcia umowy doszło podczas spotkania z reprezentującym pozwanego agentem ubezpieczeniowym P. S. w domu powódki. Standardem w tego typu sytuacjach są dwa spotkania – pierwsze, polegające na ocenie potrzeb i możliwości klienta oraz – po krótkim czasie – drugie, podczas którego agent przedstawiał klientowi ogólne założenia proponowanego a dobranego „pod niego” produktu. Osoby sprzedające produkty skupiały się na tym, żeby zachęcić klienta,
aby zabezpieczył się na przyszłość i odkładał pieniądze. Przy zawieraniu umowy
nie było mowy o opłatach za umorzenie, czy opłatach za rozwiązanie umowy. Ogólne warunki ubezpieczenia przysyłano do domu razem z polisą, wcześniej były dostępne dla klienta tylko gdy zgłaszał taką potrzebę agentowi. W realiach sprawy zawierając umowę powódka złożyła jedynie podpis pod wnioskiem wypełnionym przez agenta, który to również w sposób arbitralny dokonał za powódkę alokacji poszczególnych części składki w funduszach kapitałowych i udzielił jedynie ogólnych pouczeń
o możliwych konsekwencjach finansowych związanych z wcześniejszym rozwiązaniem umowy. Powódka nie negocjowała warunków umowy z agentem.
To były standardowe produkty i dla wszystkich takie same. Nie było możliwości ingerencji. Powódka miała wpływ tylko na wysokość składki (zeznania powódki k.124 w związku z k.144-145, zeznania świadka k.125).

Pismem z dnia 18 lipca 2013 roku pozwany poinformował powódkę,
że w związku z jej rezygnacją umowa ubezpieczenia została rozwiązana z dniem
11 lipca 2013 roku, w związku z czym pozwany dokonał umorzenia jednostek zgromadzonych na indywidualnym rachunku jednostek uczestnictwa oraz przedstawił rozliczenie umowy ubezpieczenia na dzień jej rozwiązania. Wartość jednostek zgromadzonych na rachunku została ustalona przez pozwanego na kwotę
2.145,99 złotych, a wysokość opłaty z tytułu umorzenia jednostek na kwotę
1.658,99 złotych. Taka też kwota została potrącona powódce, stąd też ostatecznie powódka otrzymała od pozwanego kwotę 487,00 złotych.

Pismem z dnia 10 października 2016 roku, doręczonym w dniu 13 października 2016 roku, powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 1.638,99 złotych potrąconej tytułem opłaty zmiennej za wykup całkowity (1.658,99 – 20,00).

Pozwany do chwili obecnej nie wypłacił powódce żądanej przez nią kwoty (okoliczności bezsporne).

Ustalenia faktyczne zostały poczynione na podstawie wyżej powołanych dokumentów, zeznań świadka i samej powódki, których prawdziwości
ani wiarygodności nie kwestionowała żadna ze stron. W ocenie Sądu dowody te,
w zakresie w jakim stanowiły podstawę poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych, tworzą spójny i niebudzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy
i doświadczenia życiowego, a przez to zasługujący na wiarę, materiał dowodowy.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Na wstępie podkreślić należy, iż okoliczności faktyczne związane
z kształtowaniem się stosunku umownego między stronami były de facto bezsporne, spór dotyczył natomiast zasadności ustalenia oraz pobrania przez stronę pozwaną opłaty zmiennej za wykup w związku z rozwiązaniem łączącej strony umowy ubezpieczenia na życie.

Mając na uwadze ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd, stwierdzić należało, iż powódka w niniejszej sprawie zasadnie domagała się od strony pozwanej zwrotu kwoty nienależnie ustalonej z tytułu opłaty za wykup wartości polisy
w związku z rozwiązaniem umowy ubezpieczenia na życie, jak i odsetek od tej kwoty wskazanych w pozwie.

Bezsporne w niniejszej sprawie było zawarcie przez strony umowy indywidualnego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną SuperFundusz potwierdzonej polisą nr (...). Ponadto
poza sporem była również okoliczność opłacania przez powódkę składek wynikających z postanowień umowy i wzorca umownego oraz wartość środków zgromadzonych na rachunku rozliczeniowym umowy, stanowiącej podstawę ustalenia przez pozwanego opłaty zmiennej za wykup. Spór w niniejszej sprawie zogniskował się natomiast wokół kwestii zasadności naliczenia i pobrania przez pozwaną spółkę opłaty zmiennej za wykup wartości polisy w związku z rozwiązaniem umowy ubezpieczenia na życie.

Na wstępie wskazać należy, iż umowa ubezpieczenia na życie jest umową nazwaną, do której zastosowanie mają przepisy znajdujące się w szczególności
w tytule XXVII., dziale I. i III. Kodeksu cywilnego oraz przepisy zawarte w ustawie
z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej (j.t. Dz. U. z 2010 r., nr 11, poz. 66). Umowa ubezpieczenia na życie ma charakter umowy dwustronnie zobowiązującej i odpłatnej – po obu stronach powstają określone prawa
oraz obowiązki. Stronami analizowanej umowy są ubezpieczyciel i ubezpieczający. Zgodnie z treścią art. 805§1 kc przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Następnie stwierdzić należy, iż umowa stanowiąca oś sporu jest umową mieszaną z elementami klasycznego modelu umowy ubezpieczenia na życie i postanowieniami charakterystycznymi dla umów,
których celem jest inwestowanie kapitału. Przewidziana umową ochrona ubezpieczeniowa ma jednak z uwagi na sumę ubezpieczenia charakter symboliczny, tak więc dominuje w niej aspekt kapitałowy uzasadniający pogląd, że cel umowy zakłada istnienie długotrwałego stabilnego stosunku prawnego łączącego strony
w celu zgromadzenia jak najwyższego kapitału i wygenerowania możliwie najlepszego efektu ekonomicznego dla ubezpieczającego, co zapewnia także ubezpieczycielowi określone korzyści. Stwierdzić zatem należy, że ubezpieczyciel pozostaje zainteresowany jak najdłuższym uiszczaniem przez ubezpieczającego składek w celu ich dalszego inwestowania. Treść umowy ubezpieczenia na życie,
tj. prawa i obowiązki ubezpieczyciela oraz ubezpieczającego, szczegółowo określają ogólne warunki ubezpieczenia – swoisty wzorzec umowny ustalony
przez ubezpieczyciela. Masowy i adhezyjny charakter umów ubezpieczenia
wymaga, aby przy ich zawieraniu posługiwać się wzorcami umów. Dlatego też, ubezpieczyciel zobowiązany jest, jeszcze przed zawarciem umowy ubezpieczenia
na życie, doręczyć konsumentowi, tj. ubezpieczającemu, dany wzorzec umowny,
w szczególności ogólne warunki ubezpieczenia, aby były one wiążące dla drugiej strony (art. 384§1 kc). Minimalną treść ogólnych warunków ubezpieczenia określa szczegółowo ustawa o działalności ubezpieczeniowej.

Stosownie zaś do treści art. 385 ¹§1 kc postanowienia umowy zawieranej
z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują
jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco
naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Umowy te zgodnie
z art. 385 ¹ kc podlegają kontroli pod względem zgodności z dobrymi obyczajami
oraz interesami konsumentów. Postanowienia umów sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszające interesy konsumenta nie wiążą go. W myśl art. 385 ² kc,
oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść. Klauzulę generalną zawartą w art. 385 ¹ kc uzupełnia przykładowa lista „niedozwolonych postanowień umownych” zamieszczona w art. 385 ³ kc. Obejmuje ona najczęściej spotykane
w praktyce, klauzule, które uznawane są za sprzeczne z dobrymi obyczajami i zarazem rażąco naruszające interesy konsumenta. Ich wspólną cechą jest nierównomierne rozłożenie praw, obowiązków i ryzyka między stronami, prowadzące do zachwiania równowagi kontraktowej. Chodzi tu o takie klauzule, które jedną ze stron (konsumenta), z góry, w oderwaniu od konkretnych okoliczności, stawiają w gorszym (trudniejszym) położeniu. Zamieszczenie w umowie któregoś z postanowień
objętych wyliczeniem znacząco ułatwia wykazanie, że wypełnia ono przesłanki „niedozwolonego postanowienia umownego”. Artykuł 385 ³ kc ustanawia domniemanie, że klauzula umowna o określonej treści jest „zakazanym postanowieniem umownym”. To domniemanie działa „w razie wątpliwości”,
a zatem wówczas, gdy pojawią się wątpliwości co do tego, czy dopuszczalne
jest posłużenie się określoną klauzulą w obrocie. Wątpliwości te należy przesądzić,
z mocy art. 385 ³ kc, na rzecz uznania danego postanowienia za niedozwolone.
W innych przypadkach przedsiębiorca musi wykazać, że wprowadzona do umowy klauzula, chociaż o „niedozwolonym” brzmieniu, nie kształtuje praw (obowiązków) konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając
jego interesy. Strona, kwestionując klauzulę wzorca, nie musi jednocześnie przyporządkować jej do jednej z klauzul objętej wyliczeniem. W tym zakresie odpowiedniej kwalifikacji dokonuje Sąd.

W realiach niniejszej sprawy, umowa została zawarta przez przedsiębiorcę (stronę pozwaną) z konsumentem (powódką). Zakwestionowane przez powódkę postanowienia §21 i 22 OWU wprowadzające opłatę za wykup wartości polisy
nie zostały uzgodnione indywidualnie z konsumentem, ponieważ powódka nie miała rzeczywistego wpływu na ich treść, co potwierdza materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie w postaci zeznań świadka P. S., przesłuchanego na wniosek strony pozwanej, który jako agent ubezpieczeniowy
w imieniu pozwanego zawierał z powódką umowę ubezpieczenia. Stosowane
przez pozwanego wzorce umowne - określające wysokość opłaty zmiennej za wykup jako równowartość łącznej wysokości opłat za prowadzenie rachunku, jakie byłyby pobrane od umarzanych aktywów (powstałych w wyniku zainwestowania składek należnych w pierwszych dwóch latach okresu ubezpieczenia), gdyby były one utrzymane na rachunku do ostatniego dnia roku trwania umowy ubezpieczenia,
w którym ubezpieczony skończyłby 65 lat, nie dłużej jednak niż za 20 lat licząc
od początku okresu ubezpieczenia - nie zawierają dokładnej definicji opłaty za wykup wartości polisy ani wskazania jakie świadczenia się na nią składają, jaka jest wysokość opłaty, co narusza obowiązek rzetelnego i kompletnego informowania konsumentów
o istotnych okolicznościach dotyczących praw i obowiązków w zakresie łączącego strony stosunku prawnego. Wysokość opłaty zmiennej obliczano z uwzględnieniem cen jednostek z dni umorzenia tych jednostek (Załącznik nr 1 do OWU stanowiący Tabelę opłat w zakresie wysokości opłaty zmiennej za wykup odsyłał do §22 ust. 2 OWU, a w zakresie opłaty stałej określił ją w kwocie 20,00 złotych). Rację ma zatem strona powodowa, że takie określenie opłaty zmiennej za wykup powodowało,
że wyliczenie jej wysokości było niemożliwe, tym samym konsument nie miał żadnej wiedzy o wysokości potrąceń związanych z rozwiązaniem umowy ubezpieczenia, musiał zdać się na samodzielne obliczenia Towarzystwa (...)
(z zastrzeżeniem, że w pierwszych dwóch latach (...) Towarzystwo (...) z góry określiło wartość całkowitego wykupu na 0 złotych,
tym samym – w przypadku rozwiązania umowy w tym okresie Towarzystwo
nie dokonywało żadnych obliczeń, jego arbitralną decyzją ubezpieczonemu
nie należało się wówczas żadne świadczenie - §21 ust. 1 i 10 OWU).

Przy czym wskazane w przedmiotowej umowie świadczenie nie należało
do głównych świadczeń stron. Co prawda ustawodawca nie określił jak rozumieć sformułowanie „główne świadczenia stron”, ale przyjąć należy, iż są to takie elementy konstrukcyjne umowy, bez których uzgodnienia nie doszłoby do jej zawarcia. W myśl utrwalonego poglądu doktryny, do głównych świadczeń stron należą: świadczenie pieniężne ubezpieczającego w postaci składki ubezpieczeniowej i opłat związanych
z obsługą inwestowania składek w ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe
oraz świadczenie pieniężne zakładu ubezpieczeń poprzez zapłatę umówionej sumy ubezpieczenia. Przyjąć należy, iż co do zasady na podstawie łączącej strony umowy, powódka zobowiązała się terminowo opłacać składki, a strona pozwana zobowiązała się wypłacić świadczenie w przypadku zajścia zdarzenia przewidzianego w tejże umowie. Do ustalenia i pobrania zmiennej opłaty za wykup wartości polisy dochodzi zatem dopiero po rozwiązaniu umowy, poza zakresem głównych świadczeń tychże stron. Należy dodatkowo podkreślić, że w orzecznictwie w zasadzie jednolicie przyjmuje się, że nie jest świadczeniem głównym opłata dodatkowa mająca charakter zbliżony do kary umownej, czy do odstępnego. Dla przykładu, Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 11 sierpnia 2011 roku (I CSK 605/2010), uznał, że zastrzeżona
kara umowna jest świadczeniem ubocznym i jako taka dzieli los świadczenia głównego. Także w wyroku z dnia 13 maja 2010 roku (III SK 29/2009)
Sąd Najwyższy - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych uznał,
że nie jest świadczeniem głównym zapis umowy, który dotyczy zapłaty kary umownej.

Zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny i orzecznictwa sądowego sformułowanie „dobre obyczaje” jest odpowiednikiem „zasad współżycia społecznego”. Do zasad tych zalicza się reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością, aprobowanymi społecznie zasadami. W rozumieniu art. 385 ¹§1 kc „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku, zaś „rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw
i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Przesłanki „sprzeczności z dobrymi obyczajami” i „rażącego naruszenia interesów konsumenta” muszą być spełnione, co jednoznacznie wynika z treści przepisu, łącznie. Należy
przy tym uwzględnić nie tylko interesy o wymiarze ekonomicznym, ale inne, zasługujące na ochronę dobra konsumenta, jak jego czas, prywatność, poczucie godności osobistej czy satysfakcja z zawarcia umowy o określonej treści
(por. M. B. (w:) System prawa prywatnego, t. 5, s. 663; E. Ł.,
Prawo umów konsumenckich, s. 341). Sprzeczne z dobrymi obyczajami są zatem takie działania, które zmierzają do ukształtowania stosunku zobowiązaniowego niezgodnie z zasadą równorzędności stron – czyli takie działania, które potocznie określane są jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające na niekorzyść przyjętych standardów postępowania. Zaś naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia umowy musi być rażące, a więc szczególnie doniosłe, znaczące. Interesy te naruszone są rażąco, jeżeli dochodzi do znacznego odchylenia przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważania praw i obowiązków (tak Ł., Ochrona 2001, s. 99; C. Ż., w: Komentarz 2011, t. I, s. 164; M. B.,
w: (...), t. 5, 2006, s. 663).

Oceniając sporne stosowane przez stronę pozwaną ogólne warunki ubezpieczenia, dotyczące ustalenia i pobrania zmiennej opłaty za wykup wartości polisy Sąd nie miał wątpliwości, że są to niedozwolone klauzule umowne
w rozumieniu przepisu art. 385 ¹ kc. Wypełniają one przesłanki określone w zdaniu drugim tegoż przepisu. Stwierdzić bowiem należy, iż postanowienia te kształtują obowiązki powódki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają
jej interesy. Tym samym ostatnia z przesłanek, aby uznać dane postanowienie umowne za niedozwolone (art. 385 ¹ kc) w przedmiotowej sprawie, została spełniona. W ocenie Sądu te konkretne postanowienia OWU należy uznać za abuzywne, a zatem niewiążące powódkę jako konsumenta. W konsekwencji, Sąd uznał, że strona pozwana nie ma prawa pomniejszyć świadczenia wartości wykupu o opłatę za wykup wartości polisy. Postanowienia umowy ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, które uprawnia ubezpieczyciela do zatrzymania nieokreślonej bliżej
w chwili zawierania umowy składki regularnej bądź sumy składek regularnych
w wypadku rozwiązania umowy są niedozwolonymi klauzulami, zbliżonymi w swej treści do klauzul, o których mowa w przepisie art. 385 ³ punktu 17. kc, tj. „nakładają
na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego” bądź ewentualnie również punktu 12. powołanego przepisu, albowiem „wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania”. Przede wszystkim jednak przedmiotowa opłata za wykup wartości polisy (wynosząca w tym konkretnym przypadku 76,38%) jest rażąco wygórowana i niewątpliwie nie znajduje uzasadnienia w wartości świadczenia wzajemnego strony pozwanej. W tym momencie podkreślenia wymaga, iż Sąd nie podziela stanowiska strony pozwanej, że świadczenie
w postaci opłaty za wykup wartości polisy ma pełnić rolę kompensacyjną
i jest usprawiedliwione ponoszeniem przez towarzystwo ubezpieczeniowe
znacznych kosztów zawarcia umowy i ryzyka. Takie twierdzenie uznać należy
za niewystarczające. Wskazać należy, iż z zapisów OWU wynika, że strona pozwana pobiera w trakcie trwania umowy opłaty o różnym charakterze w tym: opłaty
za obsługę umowy ubezpieczenia, opłaty za prowadzenie indywidualnego rachunku, opłaty z tytułu konwersji jednostek, opłaty z tytułu zmiany alokacji składki, opłaty
za ochronę ubezpieczeniową, opłaty manipulacyjne, których wysokość została określona przez Towarzystwo (...) w Tabeli opłat i limitów zatwierdzonej uchwałą Zarządu Towarzystwa (...). Sąd podziela
tutaj stanowisko strony powodowej, zgodnie z którym zakład ubezpieczeń
kosztów związanych z zawarciem umowy ubezpieczenia (prowizja, koszty akwizycyjne) – niezależnie od ich wysokości - nie może przerzucać na konsumenta, tym bardziej, że w przypadku kosztów akwizycji ich wysokość jest generowana
przez samego ubezpieczyciela w treści umowy o pośrednictwo ubezpieczeniowe,
na którą konsument nie ma żadnego wpływu i wobec tego nie może być takimi kosztami obciążany w razie rozwiązania umowy. Ustalenie zasad wypłaty wartości rachunku i wysokości pobierania opłaty zmiennej za całkowity wykup w sposób wskazany w §21 i 22 OWU i Tabeli opłat i limitów jest sprzeczne z dobrymi obyczajami rażąco naruszając interes strony powodowej, w istocie bowiem
takie ukształtowanie stosunku umownego przez stronę pozwaną jest przerzuceniem
na stronę powodową będącą konsumentem ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej przez stronę pozwaną, będącą potężnym podmiotem gospodarczym działającym w formie spółki akcyjnej o kapitale zakładowym wynoszącym wiele milionów złotych, który to podmiot ma znaczący udział w rynku w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej i w sposób oczywisty takie ukształtowanie stosunku umownego między stronami narusza równowagę stron umowy, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między stronami umowy.

Z powyższych względów Sąd nie uwzględnił zgłoszonych w sprzeciwie
od nakazu zapłaty wniosków dowodowych pozwanego o dopuszczenie dowodu
z zeznań świadka K. D. i I. S.. Sąd uznał że te dowody i ich przeprowadzenie nie będzie miało wpływu na wynik niniejszej sprawy, a doprowadzi jedynie do przedłużenia postępowania oraz spowoduje powstanie nieracjonalnych kosztów postępowania. Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy jak już wskazano wyżej istotne było to czy postanowienia umowy zakwestionowane przez powódkę były uzgodnione z nią indywidualnie i czy miała ona jako konsument na nie wpływ. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie spoczywa na tym kto się na to powołuje. Należy nadto nadmienić że ustawodawca wprowadził ułatwienie
dla konsumenta którym jest domniemanie, że nie są indywidualnie uzgodnione
te postanowienia, które zostały przejęte z wzorca zaproponowanego przez kontrahenta, tak jak miało to miejsce w niniejszej sprawie. Wskazane dowody zgłoszone
przez pozwanego nie zmierzały do wykazania, że opłata za wykup została uzgodniona pomiędzy nim i powódką indywidualnie w drodze rokowań. Natomiast z zeznań świadka P. S., dopuszczonych na wniosek strony pozwanej, wynika okoliczność przeciwna, a mianowicie, że nie tylko postanowienia te nie były przedmiotem negocjacji (gdyż nie było nawet takiej możliwości), ale że powódka
nie została przez agenta szczegółowo poinformowana o wysokości opłat, zaś Ogólne warunki ubezpieczenia wraz z Tabelą opłat i limitów otrzymała już po zawarciu umowy ubezpieczenia, zatem nie zapoznawała się z nimi przed zawarciem tej umowy.

Sąd Rejonowy uznał nadto za bezzasadny podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia. Wobec tego, że pozwany pobrał opłatę, która okazała się nienależna, roszczenie o zwrot tak określonego nienależnego świadczenia przedawnia się
z upływem ogólnego, dziesięcioletniego terminu przedawnienia wynikającego
z art. 118 k.c. Niezależnie od powyższego, zdaniem Sądu meriti podniesienie zarzutu przedawnienia w sytuacji, gdy roszczenie wiąże się z zastosowaniem przez stronę pozwaną klauzuli abuzywnej, rażąco naruszającej słuszny interes konsumenta, należałoby uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (a konkretnie
z zasadą lojalności wobec kontrahenta).

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481§1 kc, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności
nie ponosi. Zgodnie z treścią art. 481§2 kc, w brzmieniu obowiązującym od dnia
1 stycznia 2016 roku, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie.

Podkreślić należy, że świadczenie z tytułu zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia ma charakter bezterminowy, a zatem winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika - art. 455 kc. W niniejszej sprawie powódka wezwała pozwanego do zapłaty pismem z dnia 10 października 2016 roku. Pismo to pozwany odebrał w dniu 13 października 2016 roku. W wezwaniu tym wyznaczony został
7 - dniowy termin do dokonania zapłaty, który upłynął w dniu 20 października
2016 roku. Stwierdzić zatem należy, że pozwany pozostaje w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia od dnia 21 października 2016 roku. Od tej też daty należało zasądzić odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty dochodzonej pozwem, co było zgodne
z treścią żądania pozwu w tym zakresie.

O kosztach procesu należnych na rzecz powódki Sąd orzekł na podstawie
art. 98§1 kpc, obciążając pozwanego jako przegrywającego sprawę kosztami procesu poniesionymi przez stronę przeciwną. Na koszty procesu poniesione przez powódkę
w łącznej wysokości 1.299,00 złotych złożyły się: opłata sądowa od pozwu w kwocie 82,00 złotych (art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sadowych
w sprawach cywilnych, t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 623 z późn. zm.), wynagrodzenie
za czynności radcy prawnego w wysokości 1.200,00 złotych (§2 punkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 w pierwotnym brzmieniu) oraz opłata od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 złotych (art. 1 ust. 1
punkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej, Dz.U. z 2006 r.,
Nr 225, poz. 1635 z późn. zm., w zw. z cz. IV. załącznika do tej ustawy).

Nierozliczone koszty przesłuchania świadka, pokryte tymczasowo ze środków Skarbu Państwa pobrano od pozwanego na podstawie art. 113 ust. 1 uksc w związku
z art. 98 kpc.

W związku z powyższym orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.