Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Kraków dnia 19 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Wojciech Żukowski

Protokolant: starszy protokolant Marzena Stępkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2017 r. w Krakowie

sprawy z powództwa S. H.

przeciwko A. Z. i K. Z.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych A. Z. i K. Z. solidarnie na rzecz powoda S. H. kwotę 282708 zł. 21 gr. (słownie: dwieście osiemdziesiąt dwa tysiąca siedemset osiem złotych dwadzieścia jeden groszy),

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

III.  zastrzega pozwanym A. Z. i K. Z. prawo powołania się w postępowaniu egzekucyjnym na ograniczenie ich odpowiedzialności z tytułu wierzytelności stwierdzonej w pkt I wyłącznie do prawa własności nieruchomości gruntowej, położonej w K., stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...), dla której Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) i tylko do kwoty 440 000 (słownie: czterysta czterdzieści tysięcy) złotych stanowiącej sumę hipoteki obciążającej tę nieruchomość,

IV.  zasądza od pozwanych A. Z. i K. Z. solidarnie na rzecz powoda S. H. kwotę 18 771 zł. 92 gr. (słownie: osiemnaście tysięcy siedemset siedemdziesiąt jeden złotych dziewięćdziesiąt dwa grosze) tytułem zwrotu kosztów postępowania,

V.  zasądza od powoda S. H. solidarnie na rzecz pozwanych A. Z. i K. Z. kwotę 3166 zł. 02 gr. (słownie: trzy tysiące sto sześćdziesiąt sześć złotych dwa grosze) tytułem zwrotu kosztów postępowania,

VI.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz radcy prawnego D. Ś. kwotę 5689 zł. 98 gr. (słownie: pięć tysięcy sześćset osiemdziesiąt dziewięć złotych dziewięćdziesiąt osiem groszy) tytułem pozostałej części należności z tytułu nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu pozwanym.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 1 grudnia 2015 roku strona powód S. H. wniósł o orzeczeniem nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, iż pozwani K. Z. i A. Z. obowiązani są solidarnie zapłacić na rzecz powoda kwotę 440.000,00 zł oraz koszty postępowania, w tym koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych, w terminie 14 dni albo wnieść w tym terminie sprzeciw.

Na uzasadnienie powód podał, że w dniu 11 grudnia 2014 roku pozwani w drodze umowy zawartej formie aktu notarialnego ustanowili hipotekę na nieruchomości będącej przedmiotem ich własności. Hipoteka została ustanowiona w celu zabezpieczenia wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki zawartej między powodem a małżonkami: M. T. i R. T. (pożyczkobiorcami).

Powód wskazał, że umowa pożyczki została zawarta pomiędzy nim a pożyczkobiorcami w dniu 11 grudnia 2014 roku na kwotę 440.000,00 zł, w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi i miała zostać uregulowana do dnia 10 stycznia 2015 r. W dniach 12 stycznia 2015 r., 13 lutego 2015 r. i 24 marca 2015 r. strony zawarły aneks do przedmiotowej umowy, zmieniając wartość na kwotę 520.000,00 zł i termin zwrotu na dzień 1 kwietnia 2015 r. W umowie zastrzeżono zapłatę odsetek maksymalnych w przypadku opóźnienia w płatności.

Powód podniósł, że do dnia złożenia pozwu pożyczkobiorcy dokonali następujących płat na rzecz powoda:

1)  10.000 zł do dnia 9 marca 2015 r.,

2)  22.000 zł do dnia 3 kwietnia 2015 r.,

3)  5.000 zł do dnia 13 kwietnia 2015 r.,

4)  4.000 zł do dnia 7 maja 2015 r.,

5)  2.000 zł do dnia 8 maja 2015 r.,

6)  10.000 zł do dnia 19 maja 2015 r.

Do spłaty pozostała kwota 467.000 zł.

Następnie, powód podał, iż umowa pożyczki z pożyczkobiorcami została w dniu 11 grudnia 2015 r. zabezpieczona poprzez złożenie przez pożyczkobiorców oświadczenia o poddaniu się egzekucji wprost z aktu notarialnego na podstawie art. 777 § 1 pkt 4 k.p.c. Powód uzyskał klauzulę wykonalności na złożone przez pożyczkobiorców oświadczenie o poddaniu się egzekucji w formie aktu notarialnego do kwoty 440.000,00 zł.

Powód podał, że do dnia złożenia pozwu pożyczkobiorcy nie uregulowali zaległej kwoty pożyczki, a postępowanie egzekucyjne toczące się przed komornikiem nie pozwoliło na uzyskanie od pożyczkobiorców zaległych należności. Powód podał, że kontaktował się wielokrotnie z pozwanymi i pożyczkobiorcami w sprawie spłaty należności.

Powód podniósł, iż pozwani ustanawiając hipotekę na nieruchomości, w celu zabezpieczenia umowy pożyczki zawartej między powodem a pożyczkobiorcami, stali się dłużnikami rzeczowymi powoda i to przeciwko nim powód wytoczył powództwo w celu uzyskania zaległych należności. Ograniczenie żądanej kwoty do wysokości hipoteki wynika z faktu, że odpowiedzialność dłużnika rzeczowego ograniczona jest do określonych składników majątkowych (wynikających z istoty hipoteki) oraz do wysokości tego ograniczonego prawa rzeczowego.

Nakazem zapłaty z dnia 16 lutego 2016 r. ( k. 56) tut. Sąd nakazał pozwanym A. Z. i K. Z., aby zapłacili solidarnie stronie powodowej S. H. kwotę 440.000,00 zł oraz kwotę 12.700 zł tytułem kosztów procesu, w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu albo wnieśli w tymże terminie sprzeciw- zastrzegając pozwanym prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do nieruchomości gruntowej, położonej w K., stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...), dla której Sąd Rejonowy dla Krakowa - Podgórza w Krakowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), obciążonej hipoteką umowną w kwocie 440.000,00 zł na rzecz strony powodowej.

Pozwani A. Z. i K. Z. w sprzeciwie od nakazu zapłaty wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwani podnieśli zarzut nieważności umowy pożyczki z dnia 11 grudnia 2014 r. (...) z uwagi na :

a.  jej sprzeczność z ustawą, względnie mającej na celu obejście ustawy tudzież sprzeczność z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 1 i 2 k.c.);

b.  uchylenia się od skutków prawnych umowy pożyczki z dnia 11 grudnia 2014 r. przez pożyczkobiorców- M. T. i R. T. pismem z dnia 3 lipca 2015 r. wobec podjęcia tej czynności prawnej oraz czynności następczych w warunkach uniemożliwiających swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (art. 82 k.c.), pod wpływem błędu (art. 84 k.c.) oraz pod wpływem bezprawnej groźby (art. 87 k.c.).

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwani podali, że zgodnie z treścią umowy pożyczki mieli otrzymać od powoda kwotę w łącznej wysokości 440.000,00 zł. Suma ta miała być przekazana w następujący sposób: 400.000,00 zł na rachunek pożyczkobiorców, natomiast kwota 40.000,00 zł miała być przekazana pożyczkobiorcom w dniu podpisania umowy. Jednocześnie rzeczywista kwota pożyczki stanowiła sumę 400.000 zł, gdzie kwota 40.000 zł stanowiła ,,ukryte odsetki” za udostepnienie kwoty pożyczki w rzeczywistej wysokości 400.000 zł, gdzie pierwotny termin spłaty pożyczki został wyznaczony na dzień 10 stycznia 2015 r., co oznaczało, iż pożyczka została oprocentowana powyżej dopuszczalnych prawem odsetek maksymalnych.

Pozwani, obok zarzutów dotyczących zawarcia umowy pożyczki w okolicznościach przymusu i groźby, podnieśli również, że umowa pożyczki i akt poddania się egzekucji są bezwzględnie nieważne, gdyż naruszają zasady współżycia społecznego i dobre obyczaje. Ponadto, pozwani wskazali, iż w ich ocenie sama transakcja pożyczki oraz czynności towarzyszące i następcze zostały zawarte w warunkach wyłączających swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli przez nich. Zdaniem pozwanych rzeczywistym celem było udzielenie pożyczki na ,,wysoki procent” zakazany przez obowiązujące normy prawne. Umowa pożyczki jest bezwzględnie nieważna, w związku z czym wobec akcesoryjnego charakteru hipoteki wobec zabezpieczanej wierzytelności powództw w ocenie pozwanych winno zostać oddalone.

Na rozprawie w dniu 28 listopada 2016 r. (czas rozprawy: 00:06:45) pełnomocnik powodów dodatkowo wskazał, że hipoteka jest nieważna z uwagi na nadzabezpieczenie pożyczki, gdyż pożyczkobiorcy posiadali dostateczny majątek pozwalający na zaspokojenie powoda.

Na rozprawie w dniu 6 lutego 2017 r. (czas rozprawy: 00:02:07) pełnomocnik powoda zarzucił, że spłaty dokonane na poczet umowy pożyczki nie powinny pomniejszać kapitału, gdyż hipoteka obejmuje również odsetki za opóźnienie, które wynoszą 80.000 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 grudnia 2014 r. w K. S. H. jako pożyczkodawca a M. T. i R. T. jako pożyczkobiorcy podpisali dokument umowy pożyczki kwoty 440.000,00 zł.

Zgodnie z § 2 umowy pożyczkobiorca zobowiązał się przenieść na własność pożyczkobiorcy w/w kwotę w następujący sposób: kwota 400.000 zł miała zostać przelana na rachunek bankowy prowadzony na zlecenie pożyczkobiorcy niezwłocznie po podpisaniu umowy i ustanowieniu hipoteki, o której mowa w § 5 umowy (§ 2 pkt 1) oraz kwota 40.000 zł miała zostać przekazana pożyczkobiorcy w gotówce w dniu podpisania umowy, niezwłocznie po jej podpisaniu i ustanowieniu hipoteki, o której mowa w § 5 umowy (§ 2 pkt 2).

Zgodnie z § 3 pożyczkobiorca zobowiązał się do zwrotu pożyczki do dnia 10 stycznia 2015 r. przelewem na rachunek bankowy pożyczkodawcy. W § 4 umowy przewidziano odsetki w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego NBP rocznie w przypadku braku zwrotu pożyczki w ustalonym terminie.

W § 5 ust. 1 umowy strony postanowiły, iż zabezpieczeniem zwrotu udzielonej pożyczki będzie hipoteka, ustanowiona w dniu podpisania umowy oświadczeniem złożonym w formie aktu notarialnego przez K. Z. i A. Z., na nieruchomości położonej w K., dla której Sąd Rejonowy dla Krakowa- Podgórza w Krakowie, Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), o powierzchni 2.950 m ², której są właścicielami. Zgodnie z zapisem w § 5 ust. 3 w przypadku braku zwrotu pożyczki do pożyczkodawcy w ustalonym terminie, pożyczkodawca uprawniony będzie do dochodzenia zaspokojenia z nieruchomości określonej w ust. 1 bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości.

W wykonaniu zawartej umowy powód przekazał pożyczkobiorcom kwotę 400.000 zł, natomiast kwota 40.000 zł nie została przez powoda nigdy przekazana pożyczkobiorcom i miała stanowić wynagrodzenie za korzystanie z kwoty 400.000 zł. za okres od 11 grudnia 2014 r. do 10 stycznia 2015 r., tj. od dnia podpisania umowy pożyczki do dnia określonego w umowie jako data zwrotu.

Dowód: - zeznania świadka M. T., k. 181-182,

- zeznania świadka R. T., k. 201;

- przesłuchanie pozwanego A. Z., k. 211;

- przesłuchanie pozwanej K. Z., k. 211.

- odpis umowy pożyczki, k. 12-13.

Pozwani K. Z. i A. Z. w dniu 11 grudnia 2014 r. w formie aktu notarialnego Repertorium A Nr (...) ustanowili hipotekę na nieruchomości położonej w K., dla której Sąd Rejonowy dla Krakowa- Podgórza w Krakowie, Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), o powierzchni 2.950 m ², której są właścicielami. Ustanowiona przez pozwanych hipoteka miała stanowić zabezpieczenie pożyczki udzielonej przez powoda M. T. i R. T. wraz z odsetkami w wysokości czterokrotności kredytu lombardowego w przypadku opóźnienia.

Dowód: - wypis z aktu notarialnego Repertorium A Nr (...), k. 25-29.

M. T. i R. T. w dniu 11 grudnia 2014 roku złożyli przez notariuszem P. M. w formie aktu notarialnego Repertorium A Nr (...) oświadczenie o poddaniu się egzekucji.

Dowód: - wypis z aktu notarialnego Repertorium A Nr (...) k. 30-32.

Aneksem z dnia 12 stycznia 2015 r. strony zmieniły termin zwrotu pożyczki na dzień 24 stycznia 2015 r.

Dowód: - odpis aneksu, k. 15-16

Strony zawierały aneksy podwyższające wysokość wierzytelności hipotecznej. Aneksem z dnia 13 lutego 2015 r. strony zmieniły wysokość udzielanej pożyczki do kwoty 480.00 zł oraz termin zwrotu pożyczki na dzień 28 lutego 2015 r.

Dowód: - odpis aneksu nr (...), k. 18-19.

Aneksem z dnia 24 marca 2015 r. strony zmieniły wysokość udzielanej pożyczki do kwoty 520.000 zł oraz termin zwrotu pożyczki na dzień 1 kwietnia 2015 r.

Dowód: - odpis aneksu nr (...), k. 21-22.

Pismem z dnia 9 czerwca 2015 r. powód złożył wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikom w osobach M. T. i R. T..

Dowód: - wniosek o wszczęcie egzekucji, k. 36-37.

Pismem z dnia 6 lipca 2016 r. powód skierował do pozwanych ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty.

Dowód: - ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty, k. 40-41.

Na poczet pożyczki zostały zapłacone przez pożyczkobiorców następujące kwoty:

- 10.000 zł w dniu 9 marca 2015 r.,

- 22.000 zł w dniu 3 kwietnia 2015 r.,

- 5.000 zł w dniu 13 kwietnia 2015r.,

- 4.000 zł w dniu 7 maja 2015 r.,

- 2.000 zł w dniu 8 maja 2015 r.,

- 10.000 zł w dniu 19 maja 2015 r.,

- 10.000 zł w dniu 19 maja 2015 r.,

- 2.000 zł w dniu 2 września 2015 r.,

- 2.000 zł w dniu 6 listopada 2015 r.

Dowód: - potwierdzenia wpłat, k. 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83.

W toku prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa- Podgórza w Krakowie R. B. postępowania egzekucyjnego wyegzekwowano następujące kwoty: 10.000 zł; 20.000 zł; 10.000 zł; 5.000 zł; 2.500 zł; 1.000 zł; 1.000 zł; 1.500 zł; 2.500 zł; 1.000 zł.

Dowód: - ustalenie należności, stan na dzień 20.06.2016 r., k. 174-176.

Ustalając stan faktyczny oparto się na niekwestionowanych przez strony i nie budzących wątpliwości dowodach z dokumentów prywatnych, które stanowiły dowód na okoliczność treści oświadczenia woli w tych dokumentach stwierdzonych.

Nadto, stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków M. T., R. T. i D. R. oraz przesłuchania stron. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków M. T. i R. T.. Były one spójne i logiczne co do okoliczności zawarcia umowy pożyczki, jak również faktu, iż powód nie przekazał im (pożyczkobiorcom) kwoty 40.000 zł wynikającej z umowy pożyczki. Zeznania świadka D. R. nie wniosły wprawdzie wiele do sprawy, gdyż posiadane przez nią informacje nie były bezpośrednie, świadek posiadała informację o pożyczce i okolicznościach jej zawarcia jedynie pośrednio, z przekazu M. T.. Jednak nawet taka pośrednia wiedza ma znaczenie dla pozytywnej oceny wiarygodności zeznań świadków M. T. i R. T.. Zeznania pozwanych K. Z. i A. Z. były spójne i logiczne, nawzajem się uzupełniały i korespondowały z zeznaniami świadków.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda w zakresie, w którym podał, jakoby M. T. miała podpisać weksel na kwotę 10.000 zł, a następnie go wykupić. Na gruncie niniejszej sprawy była to okoliczność zupełnie nowa, wcześniej nie powoływana, wcześniej były tylko twierdzenia, że pożyczka jest w tym zakresie nieoprocentowana a powód liczył na bliżej niesprecyzowane „korzyści biznesowe”, a fakt wystawienia przez M. T. weksla się nie powoływał. W konsekwencji nie dał sąd wiary zeznaniom powoda co do okoliczności jakoby przekazał pożyczkobiorcom kwotę 440 000 zł. Zeznania te popadają bowiem w sprzeczność ze zgodnymi zeznaniami świadków i pozwanych. Wskazany w zeznaniach sposób pozyskania przez powoda korzyści z faktu udzielenia pożyczki nieoprocentowanej zgodnie z literalną treścią umowy nie został wykazany, gdyż z przyczyn powyżej wskazanych zeznania powoda są niewiarygodne. W końcu powód nie potrafił wskazać żadnej konkretnej korzyści, którą osiągnąć miałyby z faktu udzielenie nieoprocentowanej pożyczki w kwocie 440 000 zł. a sprzecznym z zasadami doświadczenia życiowego jest udzielenie przez osobę obcą (a taką jest powód wobec pożyczkobiorców) nieoprocentowanej pożyczki w takiej wysokości bez jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Przemawia to za wiarygodnością wersji pozwanych, iż w rzeczywistości pożyczeniu uległa wyłącznie kwota 400 000 zł. a kwota 40 000 zł. w rzeczywistości stanowiła ukryte wynagrodzenie za korzystanie z tego kapitału przez wskazany w umowie okresi od dnia od 11 grudnia 2014 r. do 10 stycznia 2015 r.

Oddalono wniosek o przesłuchanie świadka M. M., albowiem pełnomocnik powoda na rozprawie w dniu 6 lutego 2017 r., nie wskazał konkretnych okoliczności faktycznych, o których świadek ma wiadomości, a które miałyby znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszego postępowania. W szczególności nie wskazał jakie konkretnie „korzyści biznesowe”, powód miałby osiągnąć wskutek zawarcia umowy pożyczki, a ostatecznie wskazał że świadek miałby tylko zeznać tylko o tym, czym zajmują się M. T. i R. T., co znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie nie ma.

Oddalono wniosek powoda o przesłuchanie stron na okoliczność przyczyn i okoliczności zawarcia aneksów do umowy pożyczki. Okoliczności te nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie w sytuacji gdy aneksy podwyższające wysokość wierzytelności hipotecznej nie mogły skutkować zwiększeniem zakresu zobowiązania pozwanych, ponieważ nie byli ich stroną ani nie wyrazili oni na nie zgody przewidzianej w art. 68[4] ust. 1 u.k.w.h. a w konsekwencji zmiany te są zgodnie z art. 68[4] ust. 2 u.k.w.h. bezskuteczne wobec pozwanych.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 65 ust. 1 u.k.w.h. w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

W niniejszej sprawie niespornym było, że należąca do pozwanych nieruchomość objęta księgą wieczystą (...) została obciążona na rzecz powoda, jako wierzyciela hipotecznego, hipoteką zabezpieczająca spłatę pożyczki udzielonej przez powoda M. T. i R. T. umową z dnia 11 grudnia 2014 r. Zgodnie z treścią art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Pozwani zarzucili nieważność umowy pożyczki z dnia 11 grudnia 2014 roku z uwagi na sprzeczność umowy z ustawą, względnie mającej na celu obejście ustawy, tudzież sprzecznej z zasadami współżycia społecznego. Nadto, powołali się na uchylenie się od skutków prawnych umowy pożyczki wobec dokonania czynności prawnej w warunkach uniemożliwiających swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli, pod wpływem błędu oraz pod wpływem groźby bezprawnej.

Niezasadny jest zarzut nieważności umowy z uwagi na obejście przepisów o odsetkach maksymalnych. Zgodnie z art. 359 § 2[2] k.c. okoliczność, że zastrzeżone odsetki umowne przekraczają wysokość odsetek maksymalnych nie skutkuje nieważnością umowy, ale tylko tym, że należą się odsetki maksymalne.

Co do zarzutu sprzeczności umowy z zasadami współżycia społecznego z uwagi na fakt, że udzielenie hipoteki miało stanowić nadzabezpieczenie wierzytelności powoda, należy wskazać, że faktyczna możliwość prowadzenia egzekucji z majątku dłużnika osobistego nie jest równoznaczny ze stanem nadzabezpieczenia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Hipoteka daje bowiem wierzycielowi prawo do zaspokojenia wierzytelności z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości, podczas gdy do majątku dłużnika osobistego wierzyciel konkurować będzie z pozostałymi wierzycielami dłużnika osobistego. Ocenić zatem należy, że po stronie wierzyciela istnieje zawsze uzasadniony interes w uzyskaniu zabezpieczenia rzeczowego w postaci hipoteki. Niezależnie od tego należy wskazać, że pozwani nie wykazali aby pożyczkobiorcy (tj. wierzyciele osobiści) rzeczywiście dysponowali majątkiem pozwalającym na zaspokojenie dochodzonej w niniejszej sprawie wierzytelności.

Pozwani nie wykazali także aby umowa pożyczki i ustanowienie hipoteki zostały zawarte w stanie wyłączającym swobodne podjęcie decyzji pozwanych w rozumieniu art. 82 k.c. Natomiast zarzuty odnoszące się do złożenia przez pożyczkobiorców oświadczeń o uchyleniu się od skutków prawnych nie mogły mieć znaczenia w niniejszej sprawie. Przymus, na który powołali się pożyczkobiorcy w oświadczeniach o uchyleniu, polegać miał na groźbie wszczęcia egzekucji pożyczki z nieruchomości zabezpieczonej hipoteką, a nie można jako groźby bezprawnej w rozumieniu art. 87 k.c. traktować groźby wszczęcia postępowania egzekucyjnego w celu wyegzekwowania zobowiązania z nieruchomości zabezpieczonej hipoteką. Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych w zakresie w jakim dotyczyło aneksów do umowy pożyczki nie miało zresztą znaczenia dla niniejszej sprawy. Pozwani nie byli ich stroną ani nie wyrazili oni na nie zgody przewidzianej w art. 68[4] ust. 1 u.k.w.h. W konsekwencji zmiany wynikające z tych aneksów byłyby zgodnie z art. 68[4] ust. 2 u.k.w.h. i tych bezskuteczne wobec pozwanych i jako takie nie mogłyby wpływać na wysokość zobowiązania pozwanych.

Zasadny natomiast okazał się zarzut pozwanych, iż w rzeczywistości zobowiązanie wynikające z umowy z dnia 11 grudnia 2014. nie powinno obejmować kwoty 40.000 zł. Sąd ustalił bowiem w oparciu o przedstawione dowody, iż taka kwota nie została nigdy przekazana pożyczkobiorcom przez powoda, lecz stanowiła wynagrodzenie za korzystanie z kapitału w kwocie 400 000 zł. przez okres od dnia 11 grudnia 2014 r. do dnia 10 stycznia 2015 r. Do wynagrodzenia takiego należy zastosować przepisy o odsetkach maksymalnych, gdyż ratio legis tych przepisów przemawia za objęciem nimi wszelkich form odpłatności za korzystanie z kapitału pieniężnego przez określony okres czasu. Zgodnie z art. 359 § 2 ¹ k.c. (w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy przez strony- Dz.U. z 2014 r. poz. 121 t.j.) maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne). Okres, za który należało się wynagrodzenie za korzystanie za kapitału (od 11 grudnia 2014 r. do 10 stycznia 2015 r.) to 32 dni. Stopa kredytu lombardowego wynosiła w tym okresie 3%, a zatem stopa odsetek maksymalnych wynosiła 12%. Zatem dopuszczalna wysokość wynagrodzenia za korzystanie z tego kapitału to: 32/365 x 12% x 400000 zł. czyli 4208,21 zł. W konsekwencji ocenić należy, że należność główna podlegająca zabezpieczeniu hipoteką na nieruchomości powodów to w rzeczywistości kwota 404 208,21 zł. a nie kwota 440 000 zł. Na zakres zobowiązania pozwanych jako dłużników rzeczowych nie mogły natomiast mieć wpływu aneksy do umowy pożyczki zawarte przez powoda i pożyczkobiorców. Pozwani nie byli bowiem ich stroną, ani nie wyrazili na nie zgody przewidzianej w art. 68[4] ust. 1 u.k.w.h. Zatem zmiany wynikające z tych aneksów są zgodnie z art. 68[4] ust. 2 u.k.w.h. bezskuteczne wobec pozwanych.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego na poczet zaspokojenia wierzytelności z tytułu pożyczki zostały dokonane wpłaty w kwotach:

- 10.000 zł w dniu 9 marca 2015 r.,

- 22.000 zł w dniu 3 kwietnia 2015 r.,

- 5.000 zł w dniu 13 kwietnia 2015r.,

- 4.000 zł w dniu 7 maja 2015 r.,

- 2.000 zł w dniu 8 maja 2015 r.,

- 10.000 zł w dniu 19 maja 2015 r.,

- 10.000 zł w dniu 19 maja 2015 r.,

- 2.000 zł w dniu 2 września 2015 r.,

- 2.000 zł w dniu 6 listopada 2015 r.

Nadto w prowadzonym przez komornika postępowaniu egzekucyjnym wyegzekwowano kwoty 10.000 zł; 20.000 zł; 10.000 zł; 5.000 zł; 2.500 zł; 1.000 zł; 1.000 zł; 1.500 zł; 2.500 zł; 1.000 zł.

Podzielić należy prezentowane przez powoda stanowisko, że hipoteka obciążające nieruchomość należącą do pozwanych zabezpiecza nie tylko należność główną, ale i zastrzeżone w umowie odsetki za opóźnienie. Wszelako nie można było uwzględnić zarzutu powoda, jakoby dobrowolne i wyegzekwowane wpłaty nie mogły pomniejszyć zobowiązania pozwanych, gdyż zaliczone miałyby być na poczet odsetek za opóźnienie wynikających z § 4 umowy pożyczki. Z ustalonego stanu faktycznego nie wynika bowiem aby powód złożył oświadczenie o zaliczeniu tych wpłat na zaległe należności uboczne przewidzianego w art. 451 § zd. 2 k.c. Natomiast jako takiego oświadczenia nie można potraktować oświadczeń złożonych przez pełnomocnika powoda na rozprawie w dniuj 6 lutego 2017 r. (czas rozprawy 00:02:07) gdyż pełnomocnik nie miał umocowania do dokonywania czynności prawnych prawa materialnego, a jedynie do czynności procesowych (k. 8). Uznać zatem należy, że wpłaty dokonywane na poczet wierzytelności (dobrowolne) i kwoty wyegzekwowane w toku postępowania egzekucyjnego, zgodnie wyrażoną w art. 94 u.k.w.h. ( t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 790) zasadą akcesoryjności hipoteki, skutkowały wygaśnięciem rzeczowego zobowiązania pozwanych. W konsekwencji zakres rzeczowego zobowiązania pozwanych obrazuje kwota (404208,21 zł. – 121500 zł. (tj. suma wpłat dobrowolnych i wyegzekwowanych)) = 282708 zł. 21 gr. Kwotę tę zatem w pkt I. sentencji zasądzono od pozwanych na rzecz powoda, oddalając powództwo w dalszym zakresie w pkt II sentencji.

Z uwagi zaś na okoliczność, że odpowiedzialność pozwanych ogranicza się zgodnie z art. 65 ust. 1 u.k.w.h. do prawa własności nieruchomości obciążonej hipoteką a zgodnie z art. 68 ust. 2 u.k.w.h. tylko do wysokości sumy hipoteki, tj. 440000 zł. w pkt III sentencji na zasadzie art. 319 k.p.c. zastrzeżono pozwanym prawo powoływania się na powyższe ograniczenia ich odpowiedzialności w postępowaniu egzekucyjnym.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt IV i V sentencji na zasadzie art. 100 k.p.c. stosownie do proporcji, w jakich strony wygrały i przegrały niniejsze postępowanie. Powód wygrywa w zakresie 64,25%, a pozwani wygrywają w zakresie 35,75%.

Powód poniósł jako koszty postępowania:

- opłatę od pozwu: 22000 zł.

- wynagrodzenie pełnomocnika: 7200 zł.

- opłatę skarbowa od pełnomocnictwa: 17 zł.

łącznie: 29217 zł. Stosownie do wyników postępowania podlega zatem zasądzeniu od pozwanych na rzecz powoda w pkt IV sentencji kwota 18771,92 zł.

Pozwanym należałby się zwrot kosztów postępowania w postaci wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu (7200 zł.) powiększonego o podatek od towarów i usług, a zatem w łącznej kwocie 8856 zł. Stosownie do wyników postępowania od powoda podlega zatem zasądzeniu w pkt V sentencji na rzecz pozwanych 35,75% tej kwoty, a zatem kwota 3166,02 zł.

W pkt VI sentencji przyznano od Skarbu Państwa przyznano pełnomocnikowi z urzędu pozostałą część wynagrodzenia, a zatem kwotę 5689,98 zł.