Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Zbigniew Stefan Cendrowski (spr.)

Sędzia SA Dorota Markiewicz

Sędzia SA Robert Obrębski

Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Baranowska

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 20 grudnia 2012 r.

sygn. akt XXVI GC 634/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

1.  w punkcie pierwszym w części w ten sposób, że zamiast kwoty 556.577,91 złotych (pięćset pięćdziesiąt sześć tysięcy pięćset siedemdziesiąt siedem zł i dziewięćdziesiąt jeden groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 25 marca 2011 r. do dnia zapłaty – zasądza na rzecz powoda 464.499 (czterysta sześćdziesiąt cztery tysiące czterysta dziewięćdziesiąt dziewięć) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 25 marca 2011 r. do dnia zapłaty; oddala powództwo pozostałym zakresie;

2.  w punkcie trzecim w części w ten sposób, że zamiast kwoty 35.046 (trzydzieści pięć tysięcy czterdzieści sześć) złotych – zasądza na rzecz powoda kwotę 27.864 (dwadzieścia siedem tysięcy osiemset sześćdziesiąt cztery) złote tytułem kosztów procesu;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 1.167 (jeden tysiąc sto sześćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2012 r. Sąd Okręgowy

1.  zasądził od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. kwotę 556.577,91 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 marca 2011 r. do dnia zapłaty,

2.  oddalił powództwo w pozostałej części,

3.  zasądził od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. kwotę 35.046 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W dniu 15 kwietnia 2011 r. powód (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz powoda kwoty 556.577,91 zł wraz z odsetkami naliczanymi od kwot: od kwoty 12.607,72 zł od dnia 16 kwietnia 2008 r. do dnia zapłaty, od kwoty 20.053,97 zł od dnia 29 maja 2008 r. do dnia zapłaty, od kwoty 8.170,14 zł od dnia 18 czerwca 2008 r. do dnia zapłaty, od kwoty 8.101,68 zł od dnia 16 lipca 2008 r. do dnia zapłaty, od kwoty 14.930,77 zł od dnia 20 sierpnia 2008 r. do dnia zapłaty, od kwoty 8.736,28 zł od dnia 17 września 2008 r. do dnia zapłaty, od kwoty 14.716,54 zł od dnia 29 października 2008 r. do dnia zapłaty, od kwoty 23.320,12 zł od dnia 19 listopada 2008 r. do dnia zapłaty, od kwoty 13.524,00 zł od dnia 18 grudnia 2008 r. do dnia zapłaty, od kwoty 73.705,22 zł od dnia 11 lutego 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 22.582,03 zł od dnia 4 marca 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 14.380,83 zł od dnia 18 marca 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 11.382,92 zł od dnia 22 kwietnia 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 18.519,54 zł od dnia 20 maja 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 11.393,52 zł od dnia 18 czerwca 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 673,00 zł od dnia 15 lipca 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1.744,84 zł od dnia 19 sierpnia 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2.592,75 zł od dnia 16 września 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 10.961,36 zł od dnia 28 października
2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 17.180,50 zł od dnia 19 listopada 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 33.514,66 zł od dnia 9 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 14.109,45 zł od dnia 23 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 129.366,91 zł od dnia 24 lutego 2010 r. do dnia zapłaty, od kwoty 12.084,68 zł od dnia 17 marca 2010 r. do dnia zapłaty, od kwoty 34.053,84 zł od dnia 12 maja 2010 r. do dnia zapłaty, od kwoty 7.862,96 zł od dnia 26 maja 2010 r. do dnia zapłaty, od kwoty 327,98 zł od dnia 16 czerwca 2010 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4.722,30 zł od dnia 4 sierpnia 2010 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4.647,96 zł od dnia 18 sierpnia 2010 r. do dnia zapłaty, od kwoty 6.699,44 zł od dnia 29 września 2010 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W dniu 25 maja 2011 r. Referendarz Sądowy przy Sądzie Okręgowym w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy wydał nakaz zapłaty
w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. XVI GNc 378/11.

Pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając to orzeczenie w całości i wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Strony w ramach prowadzonej działalności gospodarczej współpracowały od 2007 r. w ten sposób, że powód był zobowiązany do dostawy i sprzedaży pozwanemu towarów w celu ich odsprzedaży
w sklepach należących do (...) Sp. z o.o. Pozwany był zobowiązany do zapłaty ceny za dostarczone towary. Strony łączyła umowa handlowa z dnia 21 czerwca 2007 r. W załączniku nr 2 do umowy handlowej z dnia 21 czerwca 2007 r. - pkt 13.1 zawarto definicje pojęć użytych w umowie handlowej oraz załącznikach, w tym definicje rabatów, premii pieniężnych, usług konsultacji handlowej, usług informacji marketingowej (MIS), usług reklamowych, usług CRM 1, usług CRM 2. Zapłata za usługi świadczone przez (...) Sp. z o.o. miała za każdym razem następować w ciągu 14 dni od dnia wystawienia faktury przez (...) Sp. z o.o. (pkt 9.14 ogólnych warunków dostawy). W załączniku nr 2 do umowy handlowej z dnia 21 czerwca 2007 r. - ogólnych warunkach dostawy wskazano, że formą rozliczenia wierzytelności(...). z dostawcą jest potrącenie wierzytelności zamawiającego wobec dostawcy z wierzytelnościami dostawcy wobec (...) Sp. z o.o.
w oparciu o noty obciążeniowe (pkt 9.10 ogólnych warunków dostawy).

Na rok 2008 strony zawarły porozumienie o warunkach handlowych obowiązujących od dnia 1.01.2008 r. w postaci załącznika do umowy z dnia 21 czerwca 2007 r. Określono w nim wartość usługi CRM 1 na kwotę 4000 złotych, usługi CRM 2 na kwotę 2000 złotych, usługi konsultacji handlowych na kwotę 15.000 złotych, usługi informacji marketingowej (MIS) na 8% miesięcznie, usług reklamowych na 11% miesięcznie, rocznej premii pieniężnej na 5,50% rocznie od kwoty 600.000 zł, stanowiącej wartość nabytych przez pozwanego towarów.

Zawarcie umowy i porozumień o warunkach handlowych na lata 2008-2010 określających wysokość opłat jakie powód ma ponosić z tytuły wykonywania przez pozwanego różnego rodzaju usług, było poprzedzone negocjacjami prowadzonymi w imieniu i na rzecz powoda jego pracownika M. M.. Podczas negocjacji powód otrzymywał wzór umowy, który nie podlegał negocjacjom.

W okresie od dnia 31 marca 2008 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r. pozwany obciążył powoda 89 fakturami z tytułu usług transportowych, usług CRM 1, usług informacji marketingowej (MIS), usług reklamowych, jak również z tytułu premii rocznej oraz w dniu 5.11.2009 r. pozwany wystawił notę obciążeniową nr (...) z tytułu kary za niezrealizowane zamówienia w kwocie 33 514,66 zł. Łączna wartość wszystkich obciążeń wyniosła kwotę 556.577,91 zł.

Rozliczenie kwot wynikających z ww. faktur wystawionych przez pozwanego odbywało się w ten sposób, że (...) Sp. z o.o. płacił należności wynikające z faktur wystawionych przez (...) Sp. z o.o., pomniejszając kwoty należne powodowi o wartość wystawionych przez pozwanego faktur.

Współpraca stron trwała pomimo obowiązku ponoszenia opłat, ponieważ pozwany był głównym odbiorcą towarów powoda, a zerwanie współpracy wiązałoby się z koniecznością płacenia kar umownych
i zwrotem dostarczonego towaru. Współpraca została zakończona w sierpniu 2010 r.

Pismem z dnia 7 marca 2011 r. pozwany został wezwany do zapłaty
w terminie do dnia 24 marca 2011 r. kwoty 694.008,03 zł tytułem wierzytelności stanowiących należności inne niż marża handlowa, potrącone przez pozwanego na zasadach kompensaty, wynikające z wymienionych
w piśmie faktur.

Na podstawie powyższego stanu faktycznego Sąd Okręgowy dokonał następujących ustaleń.

Sąd Okręgowy podniósł, przytaczając treść art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.), że celem tego przepisu jest wyeliminowanie sytuacji, w której zawarcie umowy sprzedaży zależy od dodatkowego świadczenia pieniężnego po stronie sprzedawcy. Ciężar udowodnienia okoliczności, które miałyby wyłączyć kwalifikację określonego świadczenia jako świadczenia niedopuszczalnego w świetle omawianej regulacji, spoczywa na przedsiębiorcy, który twierdzi, że omawiane unormowanie nie ma zastosowania. Sąd wskazał, że w każdym przypadku pobierania innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży dochodzi do popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji. Bez znaczenia jest czy sprzedawca mógł zbyć te towary innym kupującym, oraz czy zbycie towarów przedsiębiorcy pobierającemu takie opłaty jest mniej czy bardziej opłacalne ekonomicznie dla sprzedającego, niż zbycie innemu przedsiębiorcy. Sąd zauważył, że ustawodawca nie ingeruje w wysokość ustalanych marż czy cen, z omawianej regulacji wynika jedynie, że na tych uzgodnieniach winny zakończyć się finansowe rozliczenia stron. Istotne jest to, że nie jest dopuszczalne pobieranie opłat za jakiekolwiek świadczenia związane ze standardową sprzedażą towarów ostatecznemu odbiorcy.

Sąd wskazał, że różnorodność dodatkowych opłat stosowanych przez sklepy wielkopowierzchniowe jest znaczna. Przy kwalifikowaniu ich
w oparciu o regulację przedmiotowego deliktu należy wziąć pod uwagą dwa elementy: utrudnienie przedsiębiorcy dostępu do rynku i nieuczciwy charakter takiego utrudnienia. O utrudnianiu dostępu do rynku świadczyć może m. in. praktyka zawierania umów marketingowych towarzyszących umowie sprzedaży towarów do sieci (z każdym dostawcą towarów), zachwianie odpowiedniej, rzeczowej i finansowej relacji porozumień marketingowych (ich częstotliwości i okresów) do sprzedawanej do sieci masy towarowej (zjawisko tzw. nadmarketingu), narzucanie sprzedawcy wielu postaci rabatów (w ramach dostawy tego samego towaru do sieci), tworzenia niejasnych z punktu widzenia umowy głównej (sprzedaży/dostawy) tzw. budżetów promocyjnych o charakterze tzw. kredytu handlowego, czy zawieranie umów o promocję towaru renomowanego. Element nieuczciwości w działaniu kupującego pojawia się m. in. wówczas, gdy opłaty marketingowe ponoszone przez dostawcę do sieci są niewspółmiernie większym obciążeniem finansowym dla dostawcy niż koszty stworzenia przez niego samodzielnej akcji marketingowej, tj. bez powiązania jej z umową główną (sprzedaży/dostawy do sieci).

Sąd uznał, że w niniejszej sprawy występuje kilka dodatkowych świadczeń odbiorcy na rzecz dostawcy, towarzyszących zawartej umowie współpracy. Pozwany obciążał powoda fakturami za usługi określonymi jako CRM 1, CRM 2, usługi informacji marketingowej (MIS), usługi reklamowe, roczna premia pieniężna, a także inne usługi takie jak na przykład usługi transportowe. Fakt obciążenia powoda przez pozwanego powyższymi usługami był okolicznością bezsporną. Bezsporne było również to, że powód obciążył pozwanego fakturami z tytułu sprzedaży towarów, oraz sposób dokonania rozliczenia wzajemnych wierzytelności stwierdzonych tymi dokumentami rozliczeniowymi, poprzez dokonanie zapłaty powodowi ceny za towar pomniejszonej o wartość wynikającą z faktur przez niego wystawionych. Sąd wskazał, że świadczy to o uzyskiwaniu przez pozwanego korzyści majątkowej, kosztem powoda, który nie otrzymał zapłaty ceny za sprzedany towar w pełnej wysokości. Korzyść ta została uzyskana bez podstawy prawnej, wskutek popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji.

Sąd Okręgowy wskazał, że w celu uwolnienia się od odpowiedzialności na podstawie u.z.n.k. pozwany winien był przede wszystkim udowodnić, że pobrane opłaty za usługi stanowiły ekwiwalent rzeczywiście wykonanych na rzecz powoda świadczeń. Sąd zatem rozważył jakie twierdzenia i dowody zostały przedstawione przez pozwanego na okoliczność wykonania przedmiotowych usług.

Odnośnie usług reklamowych Sąd wskazał, że faktycznie umieszczenie zdjęć produktów objętych promocją w gazetkach miało na celu wsparcie promocji i uzyskanie jak najwyższych wyników sprzedaży, jednak pozwany czynił to mając na celu przede wszystkim własną korzyść wynikającą ze zwiększenia zainteresowania klientów promowanymi artykułami, sprzedawanymi po obniżonych cenach. Umieszczenie zdjęć produktów w tego rodzaju wydawnictwie stanowi co do zasady działanie reklamowe, jednakże w przedmiotowym stanie faktycznym brak jest podstaw do ustalenia, że pozwany świadczył w ten sposób jakiekolwiek usługi na rzecz powoda, aby realizował w ten sposób jego interes. Gazetki reklamowe w czasie, gdy trafiały do klientów pozwanego promowały towar stanowiący własność pozwanego. Bez znaczenia jest przy tym okoliczność czy powód w związku z tym osiągał korzyści związane ze zwiększeniem sprzedaży pochodzących od niego towarów.

Odnośnie usługi MIS Sąd wskazał, że analizy sprzedaży towarów, które zostały dostarczone przez dostawcę i w rzeczywistości nie były już własnością powoda, nie miały dla niego praktycznie żadnego znaczenia, miały natomiast znaczenie dla pozwanego, który poprzez opracowanie analizy sprzedaży dążył do optymalizacji zysków. Ponadto Sąd stwierdził, że pozwany nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność, iż przeprowadzone według niego badania sprzedaży-uzasadniały pobieranie opłat w konkretnej wysokości, a ustalenie uch na etapie negocjacji, bez żadnego związku z przewidywanymi działaniami promocyjnymi uzasadnia kwalifikację pobranej opłaty na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k.

Odnośnie usług transportowych Sąd wskazał, że brak było podstawy do obciążenia powoda przez pozwanego wynagrodzeniem za usługi transportowe towarów, których właścicielem był (...), do sklepów sieci pozwanego.

Sąd wskazał także, że pozwany nie udowodnił wykonania usług CRM, w związku z tym jedynie zasadnym było ustalenie, że obciążenie powoda
z tego tytułu nie miało uzasadnionych podstaw.

W kwestii premii pieniężnej Sąd uznał, że była ona świadczeniem nieekwiwalentnym, albowiem nie miała ona uzasadnienia ekonomicznego, ani prawnego. Stanowiła ona istotny warunek nawiązania współpracy
i swoiste wynagrodzenie za sprzedaż produktów dostarczonych przez powoda. W odniesieniu do tej opłaty brak jest jakichkolwiek przesłanek uzasadniających jej pobranie. Premia pieniężna stanowiła w istocie dodatkowe wynagrodzenie pozwanego z tytułu przyjęcia towaru do sprzedaży, a więc stanowiła „opłatę półkową”.

W odniesieniu do kary umownej za niezrealizowane zamówienia, nałożonej notą obciążeniową nr (...) Sąd zważył, że pozwany nie udowodnił zasadności obciążenia przedmiotową karą umowną.

W kwestii odsetek Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Przytaczając treść art. 455 k.c. Sąd wskazał, że dłużnik (pozwany) został wezwany do zapłaty w dniu 24 marca 2011 r., zatem odsetki należało zasądzić za okres od dnia 25 marca 2011 r. do dnia zapłaty. Roszczenie powoda o odsetki naliczone od chwili pobrania (potrącenia) opłat półkowych Sąd uznał za bezzasadne.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Okręgowego z dnia 20 grudnia 2012 r. wniósł pozwany. Wyrok ten zaskarżył w całości i zarzucił naruszenie:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. przez wyprowadzenie z materiału dowodowego błędnego wniosku prowadzącego do uznania, że pozwany pobierał od powoda opłaty, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k., mimo iż ze zgromadzonego w sprawie materiału powyższy wniosek nie wynika;

2.  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ustaleń faktycznych dotyczących kary umownej udokumentowanej notą obciążeniową nr (...), uniemożliwiając tym samym kontrolę orzeczenia w tym zakresie przez Sąd II instancji. Sąd I instancji w ogóle nie podjął próby zebrania okoliczności faktycznych na potrzeby ustalenia czy kara umowna stanowiła opłatę, o której mowa
w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. (czy spełnione zostały przesłanki zakwalifikowania kary umownej do katalogu opłat zdefiniowanych
w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k.), nie orzekając w konsekwencji o żądaniu pozwu w tym zakresie;

3.  nierozpoznanie istoty sprawy poprzez pominięcie/zaniechanie rozpoznania podstaw roszczenia powoda, tj. zaistnienia przesłanek z art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k., celem ustalenia czy kara umowna udokumentowana notą nr (...) stanowi opłatę, o której mowa w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k., ograniczając się w tym zakresie do stwierdzenia w uzasadnieniu, że pozwany nie udowodnił zasadności obciążenia karą umowną, tj. spełnienia przesłanek ustalonych w umowie. Tymczasem istotę sprawy stanowiła analiza czy kara umowna stanowiła inną niż marża handlowa opłatę za przyjęcie towaru do sprzedaży, a nie czy zostały spełnione przewidziane umową przesłanki do jej naliczenia;

4.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. zastosowanie przepisu art. 65 k.c. zamiast art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k., tj. podjęcie analizy zasadności roszczenia o zwrot kary umownej udokumentowanej nota obciążeniową nr (...) ze względu na zaistnienie przesłanek obciążenia nią wynikających z umowy handlowej łączącej strony, w sytuacji, gdy powód nie kwestionował obciążenia tą karą ze względu na odmienne postanowienie umowy, czy też fakt zrealizowania wszystkich bądź dużej części dostaw etc., lecz kwestionował tę karę na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. kwalifikując ją jako inną niż marża handlowa opłatę za przyjęcie towaru sprzedaży.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje w tym kosztów zastępstwa prawnego przez radcę prawnego, według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie go do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o oddalenie apelacji, zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki wszelkich kosztów procesu za obie instancje oraz zasądzenia od pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja jest jedynie częściowo uzasadniona.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do wszystkich kwestii związanych z ustaleniem stanu faktycznego w sprawie, jako że dopiero prawidłowo ustalony stan faktyczny może prowadzić do właściwej oceny prawnej.

W tym kontekście należy odnieść się do zarzutów apelacji o naturze procesowej.

Skarżący przedstawia zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. – jednakże nie wskazuje, czy i jakie błędy popełnił Sąd orzekający przy ocenie dowodów.

Tak treść jak i uzasadnienie tego zarzutu wskazuje, że skarżący nie kwestionuje ani oceny dowodów, ani ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Okręgowy, ale zarzuca błędną subsumpcję ustalonego stanu faktycznego do określonej normy prawnej (błąd w subsumcji).

Pomijając na tym etapie rozważań kwestie kary umownej – apelacja nie zawiera zarzutów proceduralnych, zatem Sąd Apelacyjny zwolniony jest od rozważań w tym zakresie, jako mogących mieć miejsce jedynie na zarzut strony zawarty w apelacji.

Sąd Apelacyjny podziela ocenę dowodów dokonaną przez Sąd Okręgowy i poczynione na tej postawie ustalenia faktyczne, przyjmując je za własne.

Należy przy tym podkreślić, że treść umowy łącznej strony wynika
w zasadniczej mierze z dokumentów w postaci umowy handlowej z 21 czerwca 2007 r. i załączników do tej umowy, tzw. warunków handlowych kształtujących treść stosunków obligacyjnych stron w latach 2008-2010 – tj. warunków handlowych z 8 lipca 2008 r., z 15 kwietnia 2009 r. (k.231-234, 235-238) oraz warunków handlowych na rok 2010 (k. 241-247) akt sprawy, oraz tzw. ogólnych i szczególnych warunków dostawy (k. 205-220 i 221-229).

Żadna ze stron nie kwestionowała treści tych dokumentów, zaś skarżący w apelacji nie kwestionuje poczynionych na ich podstawie ustaleń co do treści umowy łączącej strony.

Skarżący nie kwestionuje również ustaleń co do sposobu wykonywania umowy – w szczególności w zakresie usług mających być świadczonych przez pozwanego oraz rozmów poprzedzających zawieranie umów. W tym zakresie jedynym dowodem zaoferowanym przez strony są zeznania świadka M. M. (karta 950-952) akt sprawy).

Sąd Apelacyjny podziela ocenę tych zeznań i poczynione ustalenia faktyczne – w szczególności dotyczące różnego rodzaju tzw. usług reklamowych mających być wykonanych przez stronę pozwaną. Dotyczy to również dowodu na karcie 765 akt.

Co do tego rodzaju usług Sąd Apelacyjny podziela również ocenę Sądu Okręgowego.

Usługi te zostały zdefiniowane w tzw. załączniku 2 do umowy handlowej z 21 czerwca 2007 r. – ogólne warunki dostawy k. 205-220 akt.

Definicje te charakteryzują się daleko posuniętą ogólnikowością. Nie wynika z nich jednoznacznie jakiej treści zobowiązanie powstaje po stronie nabywcy, a przede wszystkim jakiej treści uprawnienie przysługuje sprzedawcy (dostawcy) wobec nabywcy.

W sprawie skarżący nie przedstawiał żadnych dowodów, oprócz swoich twierdzeń, co do tego, czy i w jaki sposób wykonywał tego rodzaju usługi na rzecz sprzedawcy.

Wydawanie gazetek, jak zasadnie ocenił to Sąd Okręgowy, nie może być utożsamiane z wykonywaniem ustalonych umownie usług; zaś jednorazowe, na przestrzeni kilku lat, wskazanie, w jednej gazetce logo (nazwy) dostawcy, nie pozwala na ocenę, że zobowiązanie usługodawcy zostało wykonane zgodnie z jego treścią i celem oczekiwanym przez obie strony.

Sąd Apelacyjny podziela ocenę Sądu Okręgowego, iż pobieranie opłat za tzw. usługi promocyjno-reklamowe, w tym i tzw. usługi MIS i CRM – było w sprawie pobieraniem opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży.

Brak jest podstaw do innych ustaleń, niż uczynił to Sąd Okręgowy –
a mogących wskazywać, że strona pozwana wykonywała te usługi i że miały one charakter ekwiwalentny, zaś umowa stron w tym zakresie była rzeczywiście umową wzajemnie zobowiązującą.

Strona pozwana nie wykazała – i w toku procesu nie usiłowała nawet wykazać, że dokonywane przez nią w ramach usług – MIS i CRM analizy miały jakiekolwiek znaczenie dla powoda i że uzyskaną stąd wiedzę mógł realnie wykorzystywać w stosunkach gospodarczych łączących strony i że mogła ona mieć dla powoda ekonomiczne uzasadnione znaczenie.

Sąd Apelacyjny wskazuję jednakże, że powódka nie wykazała zasadności swojego roszczenia co do opłat związanych z usługami transportowymi.

Nie ma potrzeby szczególnego przedstawiania konstrukcji prawnej roszczenia powódki.

Tak w literaturze jak i w orzecznictwie sądowym zgodny jest pogląd co do rozumienia treści przepisów art. 15 ust. 1 Ustawy z 16 kwietnia 1992 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Przepis ten odnosi się do innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży.

Należy w tym miejscu podkreślić, że powódka roszczenie swoje wywodzi z czynu niedozwolonego, ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Oznacza to m.in., że w toku postępowania sądowego na niej ciąży obowiązek udowodnienia, że taki czyn niedozwolony został popełniony (art. 6 k.c.).

Swoistość i specyfika dochodzonego roszczenia nie zwalnia powódki od tego obowiązku, przy czym w sprawie niniejszej, będącej sprawą gospodarczą, mają zastosowanie przepisy art. 479 i nast. k.p.c., w tym: przepis art. 479 ¹² k.p.c.

Analiza treści pozwu wskazuje, że powódka przedstawiła szereg twierdzeń dotyczących usług mających być wykonywanych przez pozwanego – dotyczyły one jednakże usług reklamowo-marketingowych.

W pozwie nie przedstawiono twierdzeń odnoszących się wprost do usług transportowych.

Strony w umowie handlowej w punkcie 3 zastrzegły, że dostawy będą wykonywane na koszt dostawcy. Określiły to również w ogólnych warunkach dostawy (pkt 2 – zamówienia).

Nawet przyjmując, że na ówczesnym etapie postępowania nie było takiej uzasadnionej potrzeby – to powstała ona po złożeniu sprzeciwu od nakazu zapłaty.

W sprzeciwie bowiem strona pozwana przedstawiła twierdzenie, że usługi transportowe były wykonywane zgodnie z ustaleniami umownymi, przedstawiając dowód w postaci pisma firmy przewozowej (k. 779) oraz zestawienie przesyłek (k. 780-794).

W tej sytuacji po stronie powodowej pojawiła się bezwzględna potrzeba przedstawienia stosownych twierdzeń i dowodów.

Powódka jednakże w piśmie procesowymi z 20 września 2011 r.
(k. 859-861 akt) nie odniosła się do stanowiska pozwanego w tym zakresie, nie przedstawiła żadnych twierdzeń co do wykonanych usług transportowych.

Oznacza to, że nie wykazała, by opłaty za te usługi były nienależne.

Nie zmienia tego złożenie pisma procesowego dnia 25 lipca 2012 r.
(k. 899-913) wraz z fakturami.

Po pierwsze, twierdzenia i dowody, złożone po ponad roku – są spóźnione zgodnie z art. 479 ¹² § 1 k.p.c. Niezależnie od tego – powódka również w tym piśmie nie zaprzeczyła wykonywaniu usług transportowych.

Nie wykazała też zasadności twierdzenia o nieadekwatności wartości tych usług. Przedstawione fakty świadczą jedynie o wykonywaniu usług transportowych przez inną firmę.

Nie zawierają informacji mogących zweryfikować twierdzenia powódki i odnieść je do wartości usług wykonywanych przez pozwanego.

Nie zawierają takich podstawowych danych, jak rodzaj przewożonego materiału i trasa przewozu.

Oznacza to, że powódka w toku procesu nie udowodniła zasadności roszczenia dotyczącego pobranych opłat za usługi transportowe.

Analogiczne uwagi w płaszczyźnie procesowej odnoszą się do roszczenia co do opłat z tytułu kary umownej.

Jest to roszczenie nie pozostające w związku z roszczeniem wywodzonym z przepisu art. 15 cytowanej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Powódka ani w pozwie ani w kolejnych pismach procesowych nie odnosi się merytorycznie do zasadności naliczenia kary umownej.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana przedstawiła swoją argumentację i twierdzenia o zasadności naliczenia kary umownej, odwołując się do postanowień umownych.

Powódka nie zaprzeczyła tym twierdzeniom i w toku całego procesu nie przedstawiła nie tylko dowodów – ale nawet twierdzeń mających wskazywać, że naliczenie tych kar było nieuzasadnione.

Roszczenie powódki w tym zakresie może być wywodzone
z przepisów o nienależytym wykonaniu zobowiązania, można też konstruować odpowiedzialność z czynu niedozwolonego.

W każdym jednak przypadku to na powódce ciąży obowiązek dowodowy (art. 6 k.c.), że druga strona umowy nienależycie wykonała zobowiązanie lub też popełniła czyn niedozwolony. Obowiązku tego powódka w tym zakresie nie dopełniła.

Nie jest uzasadniona apelacja pozwanego w części dotyczącej premii pieniężnej.

Sąd Apelacyjny nie podziela poglądu sugerowanego przez powódkę, iż czynem nieuczciwej konkurencji jest zawsze każde postanowienie umowne dotyczące premii pieniężnych uzależnionych od obrotu. Oznacza to, że ocena charakteru premii pieniężnej ustalonej przez strony zależy od okoliczności konkretnej sprawy.

W pierwszej kolejności należy odwołać się do treści umowy
i zawartych tam stosownych postanowień.

Strony ustaliły zasady uzyskiwania uprawnienia do premii pieniężnej w rozdziale 5 szczególnych warunków dostawy i w punkcie 6 warunków handlowych, odwołując się do wysokości osiąganych obrotów.

Jednakże analiza treści umowy w tym zakresie, jak i dotycząca pozostałych postanowień, prowadzi do wniosku, iż zasady określone w umowie nie są czytelne i nie odnoszą się do poddających się weryfikacji obiektywnych kryteriów.

Umowa zawiera szereg innych postanowień odnoszących się do premii pieniężnych i nie jest jasny podział i rozumienie różnie jedynie nazywanych świadczeń określonych jako „premie pieniężne”.

Sąd Apelacyjny podziela ocenę wyrażoną m.in. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 marca 2010 r. – I FSK 298/09 – iż premia pieniężna w takich jak niniejsza umowa może stanowić dozwolony rabat, przyjęty w obrocie handlowym. Winien on jednak być konstruowany
w sposób jednoznaczny i odwoływać się do obiektywnych i przejrzystych kryteriów.

Premia pieniężna winna zatem odwoływać się do jasno
i precyzyjnie określonych obrotów, zważywszy, że jedynie obroty uzasadnione charakterem relacji handlowych mogą stanowić obiektywne kryterium.

Takiego kryterium umowa będąca przedmiotem postępowania
z przyczyn już omówionych – nie zawiera.

W tej sytuacji istnieją uzasadnione podstawy do oceny, iż tego rodzaju umowne zastrzeżenie, w realiach sprawy, stanowi czyn niedozwolonej konkurencji, zaś określone w umowie opłaty są w istocie innymi niż marża handlowa opłatami za przyjęcie towaru (art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k.).

W postępowaniu przed Sądem Okręgowym powód poniósł koszty procesu w wysokości 35.046 zł.

W postępowaniu apelacyjnym pozwany poniósł łącznie koszty
w wysokości 33.229 zł (27.829 zł + 5.400 zł), powód zaś w wysokości 5400 zł i stosownie do rozstrzygniecie koszty postępowania zostały stosunkowo rozdzielone.

Z tych wszystkich względów orzeczono zgodnie z art. 386 § 1 k.p.c.
i art. 385 k.p.c.