Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy
w składzie:

Przewodniczący SSO Mirosław Kędzierski - sprawozdawca

Sędziowie SO Roger Michalczyk

SO Danuta Lesiewska

Protokolant st. sekr. sądowy Agnieszka Scheffs

przy udziale Jarosława BittneraProkuratora Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2013 roku

sprawy D. K.

oskarżonego z art. 279§1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 18 czerwca 2013 roku sygn. akt XVI K 2943/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

D. K. oskarżony został o to, że w dniu 30 czerwca 2012r. około godz.23:30 w B. na ul. (...) a ul. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z P. N., A. B. oraz P. P., po uprzednim zerwaniu, przy pomocy nieustalonego narzędzia, rolety zabezpieczającej okno prowadzące do kiosku (...), a następnie wybiciu oraz wypchnięciu szyby znajdującej się w przedmiotowym oknie, dostał się do wnętrza kiosku, skąd dokonał zaboru w celu przywłaszczenia papierosów różnych marek w ilości 800 sztuk oraz biletów ulgowych (...) w ilości 400 sztuk, powodując w ten sposób straty w wysokości 9.040 zł na szkodę (...) S.A. Oddział w B., tj. o czyn z art.279§1 kk.

Wyrokiem z dnia 18 czerwca 2013r. w sprawie XVI K 2943/12 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy uznał oskarżonego D. K. za winnego zarzucanego mu czynu z tym ustaleniem, że popełnił go w trzema innymi osobami, co do których postępowanie wyłączono do odrębnego rozpoznania tj. przestępstwa z art.279§1 kk i za to na podstawie tego przepisu skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności.

Na podstawie art.69§1 i 2 kk , art.70§1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej wyżej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 5 lat próby.

Na podstawie art.33§2 kk wymierzył oskarzonemu 40 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokośc jednej stawki na kwotę 20 zł.

Na podstawie art.63§1 kk na poczet orzeczonej kary grzywny zaliczył oskarzonemu zatrzymanie w dniu 1 lipca 2012r. uznając jeden dzień pozbawienia wolności za równoważny 2 dziennym stawkom grzywny.

Na podstawie art.73§1 kk w okresie próby oddał oskarżonego pod dozór kuratora sądowego.

Na podstawie art.46§1 kk zobowiązał oskarżonego do naprawienia w ¼ szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłacenie na rzecz (...) S.A. Oddział w B. kwoty 2.260 zł.

Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. A. A. kwotę 1.254,60 zł w tym VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarzonemu z urzędu.

Zwolnił oskarżonego od uiszczenia opłaty i obciążył go pozostałymi kosztami procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł prokurator.

Na podstawie art.425§1, 2 kpk i art.444 kpk zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze, na niekorzyść oskarżonego D. K..

W oparciu o treść art.427§1 i 2 kpk i art.438 pkt 3 kpk wyrokowi temu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na uznaniu, że w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki do warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec D. K., w szczególności, że wobec oskarżonego istnieje pozytywna prognoza kryminologiczna, podczas gdy należyte zastosowanie dyrektyw sądowego wymiaru kary prowadzi do odmiennego wniosku.

Na podstawie art.437§1 i 2 kpk skarżący wniósł o:

-

zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 2 poprzez uchylenie warunkowego zawieszenia wykonania kary 2 lat pozbawienia wolności oraz uchylenie środka probacyjnego w postaci oddania pod dozór kuratora sądowego orzeczonego wobec oskarżonego D. K.;

-

pozostawienie wyroku w pozostałym zakresie w mocy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja jest zasadna o tyle, iż wywołała kontrolę instancyjną zaskarżonego wyroku, w wyniku której ujawniono rażące błędy Sądu Rejonowego zawarte w zakresie przeprowadzonego postępowania i ustaleń faktycznych, co w konsekwencji skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.

Zgodnie z treścią art. 433 § 1 k.p.k. Sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę w granicach środka odwoławczego, a w zakresie szerszym o tyle, o ile ustawa to przewiduje. Ustawa przewiduje rozpoznanie sprawy poza granicami zaskarżenia m.in. w art. 440 k.p.k., który to przepis ma zastosowanie wówczas, gdy sąd odwoławczy stwierdzi, że utrzymanie w mocy zaskarżonego orzeczenia byłoby rażąco niesprawiedliwe. Konsekwencją stwierdzenia takiego stanu winno być dokonanie zmiany orzeczenia na korzyść oskarżonego, a w przypadku gdy zmiana w tym kierunku nie jest możliwa - jego uchylenia, także wówczas, gdy dostrzega się konieczność orzekania na niekorzyść oskarżonego, oczywiście przy uwzględnieniu kierunku zaskarżenia obecnego rozstrzygnięcia [por. T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa2008, s. 952-953; J. Grajewski(w:) Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Grajewski, t. II, Kraków2006, s. 101-102 i powołane tam piśmiennictwo]. Jest oczywiste, że stan rażącej niesprawiedliwości zaskarżonego orzeczenia może wywoływać uchybienie mieszczące się w każdej z tzw. względnych przyczyn odwoławczych, o ile jego waga i charakter jest taki, że czyni to orzeczenie niesprawiedliwym i to w stopniu rażącym. Nie ma więc znaczenia, że w niniejszej sprawie apelacją zaskarżono jedynie orzeczenie w zakresie kary i to na niekorzyść oskarżonego, albowiem obowiązkiem Sądu odwoławczego było skontrolowanie sprawy, także pod kątem treści zawartej w przepisie art. 440 k.p.k., a więc ustalenia, czy utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy, w sytuacji niezasadności wniesionego środka odwoławczego, nie będzie rażąco niesprawiedliwe. Z tego wynika, że Sądowi Okręgowemu, będącemu Sądem odwoławczym przysługuje nie tylko prawo, ale ciąży na nim obowiązek takiego zbadania sprawy w zakresie merytorycznym i prawnym - niezależnie od granic wniesionego środka zaskarżenia - aby została wykluczona oczywista niesprawiedliwość kontrolowanego orzeczenia, szczególnie w sytuacji stwierdzenia niemożności uwzględnienia zarzutów zawartych w środku zaskarżenia. Tak więc, każda wskazana w art. 438 k.p.k. podstawa odwoławcza może zostać uwzględniona z urzędu i stać się podstawą uznania danego orzeczenia za rażąco niesprawiedliwe, jeżeli nie tylko umożliwia, ale wręcz nakazuje wyjście poza granice zaskarżenia skutkując bądź to wydaniem orzeczenia odwoławczego reformatoryjnego bądź kasatoryjnego. Nie ma przy tym znaczenia poprawność i zasadność sformułowanych zarzutów apelacyjnych.

Potrzebę taką stwierdził Sąd Okręgowy, rozpoznając sprawę niniejszą w związku z wniesioną na niekorzyść oskarżonego D. K. apelacją prokuratora. Wprawdzie apelacja ta dotyczy jedynie kary, jednakże nie stanowi to przeszkody do uchylenia lub zmiany wyroku także w zakresie winy. Sąd Okręgowy bowiem stwierdził, że Sąd Rejonowy z obrazą prawa procesowego nienależycie ustalił stan faktyczny sprawy w części dotyczącej ustalenia wartości skradzionego mienia a w dalszej kolejności nienależycie i z obrazą art. 46 kk ustalił wysokość odszkodowania, które zasądził od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego.

Powyższe uchybienie wynikało z wadliwie przeprowadzonego przez Sąd Rejonowy postępowania dowodowego w toku rozprawy. Sąd ten bowiem postanowił na podstawie art. 388 k.p.k. ograniczyć przewód sądowy i nie przesłuchiwać świadków. Postanowienie to zostało wydane z obrazą przepisu, na który Sąd ten się powołał. Przepis art. 388 k.p.k. upoważnia sąd do częściowego tylko przeprowadzenia postępowania dowodowego, jeżeli: 1) strony się na to zgodzą, 2) wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy nie budzą wątpliwości, a więc pozwalają na dokonanie oceny istotnych okoliczności towarzyszących czynowi i mających znaczenie dla kwalifikacji prawnej oraz wymiaru kary. W sprawie niniejszej w ustalonych jej realiach zasadnicze wątpliwości budzi wskazana w akcie oskarżenia wartości skradzionego mienia a po jej zaaprobowaniu w wyroku w konsekwencji wysokość zasądzonego odszkodowania.

W realiach niniejszej sprawy nie wolno więc było Sądowi Rejonowemu ograniczać rozprawy i pozbawiać się tym samym możliwości przeprowadzenia dowodów pozwalających na ocenę, czy podana w akcie oskarżenia wartość skradzionego mienia odpowiada prawdzie gdyż po jej zaaprobowaniu w wyroku w konsekwencji mogło dojść do niezasadnego określenia wysokości zasądzonego odszkodowania.

W konsekwencji wyrok w niniejszej sprawie, wydany przez sąd I instancji, nie daje sądowi odwoławczemu możliwości dokonania odwoławczej kontroli. Sytuacja taka powstała wskutek naruszenia przez rozpoznający sprawę sąd art. 388 k.p.k. - przez niezasadne ograniczenie postępowania dowodowego. Już na wstępie bowiem należy wyrazić pogląd, że zawarte w treści art. 388 k.p.k. sformułowanie: "(...) jeżeli wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy nie budzą wątpliwości", warunkujące możliwość ograniczenia postępowania dowodowego, oznacza tylko taką sytuację, gdy wyjaśnienia te pozwalają sądowi I instancji na dokonanie pełnej i kompleksowej oceny sprawy - zarówno w zakresie winy oskarżonego, kwalifikacji prawnej jego czynu, jak i wszystkich tych okoliczności, które mają wpływ na dalsze rozstrzygnięcia w wyroku w więc na zasądzone odszkodowanie i finalnie na wymiar kary.

Reasumując należy stwierdzić, że częściowe przeprowadzenie postępowania dowodowego jest możliwe tylko wtedy, jeżeli wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy nie budzą wątpliwości. Tego rodzaju decyzja Sądu oznacza, że oprócz wysłuchania wyjaśnień oskarżonego złożonych przed sądem orzekającym, sąd ten ma obowiązek przeprowadzenia ponadto innych dowodów w niezbędnym zakresie. Ocena, czy przyznanie się oskarżonego do winy nie budzi wątpliwości, nie może bowiem ograniczyć się jedynie do oparcia się na deklaracji oskarżonego o przyznaniu się do winy, gdy okoliczności sprawy budzą zasadnicze wątpliwości. Taki właśnie wypadek zachodzi w sprawie niniejszej, mimo bowiem deklaracji oskarżonego o przyznaniu się do winy ( a więc zaboru mienia wartości 9040 zł ), kwota zaboru budzi zasadnicze wątpliwości

Tymczasem Sąd Rejonowy w Bydgoszczy za zgodą stron, ograniczył postępowanie dowodowe w sprawie do wyjaśnień oskarżonego oraz ujawnił zeznania wszystkich świadków przesłuchanych w dochodzeniu i dowody zawnioskowane do odczytania w akcie oskarżenia. Stan faktyczny przedmiotowej sprawy nie pozwalał na skorzystanie przez Sąd z możliwości przewidzianej w art. 388 k.p.k., bowiem wyjaśnienia oskarżonego nie pozwalały na ustalenie wszystkich okoliczności sprawy. O ile nawet Sąd uznałby, że treść wyjaśnień oskarżonego w powiązaniu z dowodami zawnioskowanymi w akcie oskarżenia do odczytania pozwalałaby na prawidłowe ustalenie przebiegu zdarzenia i stopnia winy oskarżonego, to jednak nie przeprowadzenie na rozprawie dowodu z zeznań Z. K., który prowadził w imieniu pokrzywdzonego okradziony kiosk i który określał wysokość szkody, nie było wystarczające do uznania sprawy za całkowicie wyjaśnioną.

Dlatego też w konkluzji należy stwierdzić, że w razie częściowego tylko przeprowadzenia postępowania dowodowego na podstawie art. 388 k.p.k. postępowanie to łącznie z wyjaśnieniami oskarżonego przyznającego się do winy powinno dostarczyć sądowi wszystkich niezbędnych okoliczności do ustalenia rzeczywistego przebiegu zdarzenia rozpatrywanego w procesie, prawnej oceny czynu oskarżonego i zespołu okoliczności pozwalających na orzeczenie o wysokości odszkodowania i kary zgodnie z dyrektywami jej wymiaru.

Zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego nie zrealizował wskazanych wyżej postulatów, gdyż nie zostały wyjaśnione dalsze kwestie, w stosunku do których ujawnione dowody z zeznań świadków i zgromadzonych dokumentów budzą wątpliwości.

W szczególności nie można było pominąć dowodów zebranych w sprawie, a które jednoznacznie każą wątpić w prawidłowo ustaloną wartość skradzionego mienia i wysokość zasądzonego odszkodowania z art.46 kk.

Jest oczywistym bowiem, że wszyscy sprawcy kradzieży zostali zatrzymani na gorącym uczynku bądź to wewnątrz kiosku bądź to w samochodzie lub po krótkim pościgu w bezpośredniej bliskości miejsca kradzieży. Powyższe prowadzi do wniosku, że sprawcy nie zdążyli wynieść skradzionego mienia, a ze sporządzonych protokołów wynika ilość zabezpieczonego mienia. Należy zwrócić uwagę na następujące dowody w tym zakresie :

-

notatka urzędowa (k.1) sporządzona przez świadka M. J. („… sprawców zatrzymano … a grupa dochodzeniowo-śledcza zabezpieczyła rzeczy zostawione przy kiosku… P. P. na widok policjantów odrzucił torbę z zawartością paczek papierosów i uciekł w krzaki …”);

-

protokół oględzin (k.30) kiosku („..ujawniono plastikową reklamówkę koloru niebieskiego z zawartością 128 paczek papierosów różnych marek…”);

-

protokół oględzin samochodu (k.38-40) R. (...) ( w środku ujawniono 263 paczki papierosów, które zabezpieczono);

-

k.144 – wykaz dowodów rzeczowych (papierosy 128 paczek z adnotacją wydać pokrzywdzonemu; papierosy 263 paczek – z adnotacją wydać pokrzywdzonemu).

Z powyższego wynika, że na miejscu zdarzenia ujawniono i zabezpieczono łącznie 391 paczek papierosów różnych marek.

W tym kontekście muszą budzić wątpliwości zeznania Z. K., który na k.59 zeznał, że to on prowadził ów kiosk (...) na zasadzie umowy ajencyjnej a skradziono mu 700 sztuk paczek papierosów wartości 8.400 zł oraz ulgowe bilety (...) w ilości 400 sztuk o wartości 640 zł. W konsekwencji nie sposób dociec w jaki sposób wyliczył on ową szkodę, a przede wszystkim, gdzie „zniknęło” owo prawie 300 paczek papierosów (skoro sprawcy zostali schwytani na gorącym uczynku i znaleziono przy nich lub w kiosku worki z łączną ilością 391 paczek.

W konsekwencji, by ustalić wartość skradzionego mienia niezbędnym było przesłuchanie świadka Z. K. bezpośrednio na rozprawie.

Konsekwencją powyższego uchybienia było też błędne rozstrzygnięcie w trybie art.46 kk. Skoro 391 paczek papierosów bez wątpienia zostało w stanie nienaruszonym odnalezionych i przeznaczonych do zwrotu (k.144) pokrzywdzonemu, to nie wydaje się być zasadnym zasądzenie ¼ części z całości kwoty 9.040 zł (tj. 2260 zł).

Ze względu na przedstawiony zespół okoliczności nie jest możliwa kontrola apelacyjna, czy zasądzono odszkodowanie w należnej wysokości oraz czy oskarżonemu została wymierzona kara odpowiadająca dyrektywom określonym w art. 53 k.k., istnieją bowiem wątpliwości co do prawidłowego ustalenia wysokości zagarniętego mienia, o czym była mowa wyżej.

Ze względu na wskazane okoliczności Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok uchylił i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania.

Sąd Rejonowy zatem winien ponownie przeprowadzić postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie ze szczególnym uwzględnieniem dowodów, które odnoszą się do wartości skradzionego mienia a w dalszej kolejności wysokości szkody, uwzględniając przy tym poglądy i wskazania jakie zostały zawarte w niniejszym orzeczeniu Sądu Okręgowego.

Co do dowodów nie mających decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia, Sąd Rejonowy może skorzystać z art.442§2 kpk i poprzestać na ich ujawnieniu, chyba że w sprawie pojawią się nowe fakty lub okoliczności, które będą wymagały przeprowadzenia tych dowodów bezpośrednio przed sądem.

Po jego przeprowadzeniu winien ocenić czy zebrane dowody pozwalają na przypisanie oskarżonemu zarzucanego mu przestępstwa i w jakim zakresie. Przy tym ocena zebranych dowodów w ewentualnie sporządzonym uzasadnieniu zapadłego wyroku winna pozostawać w zgodzie z wymogami art.7 kpk oraz uwzględniać wymogi przewidziane w art.424 kpk.

Mając na uwadze powyższą argumentację, orzeczono jak w sentencji.