Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant st. sekr. sądowy Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2017 r. w Kaliszu

odwołania L. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 19 grudnia 2016 r. 26 stycznia 2017r. Nr (...)

w sprawie L. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

1.  Oddala odwołanie od decyzji z 26 stycznia 2017r.

2.  Umarza postepowanie w przedmiocie decyzji z 19 grudnia 2016r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26.01.2017r. (uchylając wcześniejszą decyzję z dnia 19.12.2016r.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O. odmówił L. K. przyznania emerytury wcześniejszej dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, gdyż nie wykazał 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych (tylko 23 lata 11 miesięcy i 9 dni), bo odmówiono mu zaliczenia pracy domownika w gospodarstwie rolnym u wujostwa w miejscowości C. w województwie (...), skoro nie był tam zameldowany, a mieszkał z rodzicami w Z. i tam uczył się w (...), więc nie był domownikiem w gospodarstwie i nie pracował tam w połowie czasu pracy.

Odwołanie od tej decyzji wniósł do Sądu L. K. domagając się przyznania wcześniejszej emerytury dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach po zaliczeniu na podstawie zeznań wskazanych świadków brakującego okresu pracy w gospodarstwie wujostwa w okresie od 1.06.1972r. do 08.09.1974r., podnosząc, że odległość z gospodarstwa do miejsca zamieszkania wynosiła zaledwie 1,5 km, a syn wujostwa miał dopiero 8 lat.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił co następuje:

L. K. urodził się (...) w C..

W okresie od 1.09.1971r. do 12.06.1974r. był uczniem (...) Szkoły Zawodowej w Z. i mieszkał w tej miejscowości przy ul (...), gdzie był zameldowany na pobyt stały do dnia 24.02.1983r.

(zaświadczenie k 45, świadectwo k 33, oświadczenie k 40,karta rowerowa k 43 akt ZUS)

Jego wujostwo- U. i S. K. posiadali w latach 1947-1981 gospodarstwo rolne o pow. 9,87 ha położone we wsi C., województwo (...). ( dowód- zaświadczenie K 41 akt emerytalnych)

S. K. był bratem ojca odwołującego się, ale nie było to gospodarstwo po ich rodzicach. Na gospodarstwie mieszkali poza jego właścicielami także ich dzieci oraz brat S. –J., który był kawalerem i nie pracował zawodowo. Córka Z., urodzona w (...)r. była zamężna i nie mieszkała już z rodzicami od 1966r., ale mieszkali synowie; R., rocznik 1951. I., urodzony w (...)r., A. urodzony w (...)r. i B. w 1964r, R. po ukończeniu szkoły zawodowej pozostał na gospodarstwie.

( Dowód- zeznania świadka I. K. k 33)

Gospodarstwo było ogólnorolne, hodowano sporo inwentarza, w tym 2 konie. każda para rąk do pracy przydawała się, choć pracowali w nim wszyscy domownicy w miarę swoich możliwości. Cięższe prace wykonywali mężczyźni; właściciel gospodarstwa i jego brat J. oraz syn R.. Odwołujący mieszkając w niewielkiej odległości (na skrót 1-1,5 km) z własnej woli przychodził pomagać wujostwu i przy pracach polowych i przy inwentarzu. Nie miał żadnych stałych obowiązków, prace do wykonania jemu i innym członkom rodziny rozdzielał wuj. Zwykle członkowie rodziny pracowali wspólnie.

W zimę odwołujący się przychodził do młócenia zboża i w miarę potrzeb naprawiał sprzęt mechaniczny. Rodzina wuja dzieliła się z jego rodziną pochodzącymi z gospodarstwa płodami rolnymi

( Dowód- zeznania świadków I. K. i A. K. k 32,33)

W życiorysie z dnia 20.08.1974r. składanym przed podjęciem pracy w (...) L. K.nie wspominał o jakichkolwiek związkach z rolnictwem (oboje rodzice pracowali w (...)w Z.) podał jedynie przebieg swej nauki od szkoły podstawowej i deklarował zamiar podjęcia pracy od 1.09.1974r.

(dowód- życiorys w aktach osobowych)

Nie kwestionując zeznań świadków co do zasady w zakresie, że odwołujący się pomagał w pracach na gospodarstwie rolnym wujostwa Sąd nie dał jednak wiary twierdzeniom, by była to praca stała i w wymiarze co najmniej połowy etatu pracowniczego. Ponadto poza sporem jest, że odwołujący się nie mieszkał na gospodarstwie, ale z rodzicami, którzy utrzymywali go.

(dowód- życiorys w aktach osobowych)

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art.184 ust.1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U.z 2016r. poz. 887.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1.01.1999r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzna

oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27.

Stosownie do treści ust.2 emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE lub złożenia wniosku o przekazanie środków tam zgromadzonych za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa. Poza sporem jest, ze odwołujący się taki wniosek złożył już.

Zgodnie z art. 32 cyt. ustawy ubezpieczeni będący pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnieni w szczególnych warunkach przez co najmniej przez 15 lat, nabywali prawo do emerytury w wieku obniżonym o 5 lat od podstawowego o ile udowodnili łączny staż ubezpieczeniowy określony w art.27 cyt. ustawy wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Na dzień 01.01.1999r. odwołujący się wykazał 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach, ale nie wykazał 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Wiek 16 lat ukończył w dniu (...).

L. K. domagał się zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego pracy w gospodarstwie rolnym wujostwa od 1.06.1972r. do 08.09.1974r. czyli do podjęcia pracy zawodowej, choć we wskazanym okresie nie mieszkał na gospodarstwie rolnym ale z rodzicami i uczył się w szkole zawodowej. Takie żądanie nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż praca w gospodarstwie rolnym może być uwzględniona tylko na określonych warunkach, a odwołujący się ich nie spełnia.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględnia się m.in. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, a przypadające przed 1.01.1983r.jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7. są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Za okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, a przypadające przed 1.01.1983r. uważa się okresy pracy wykonywanej na takich warunkach jakie po tym dniu dawały podstawę do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników. (patrz wyrok SN z 3. 07. 2001r. II UKN 466/00 OSNP 2003 /7/186)

Utrwalone jest w orzecznictwie i literaturze, że przypadek wskazany w pkt.3 dotyczy pracy domownika, czyli osoby związanej z gospodarstwem w określony sposób.

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U.z 1989 r. nr 24 poz.133 ze zm.) jako domownika (tj. osobę co do której od 1.10.1983r. istniał obowiązek ubezpieczenia rolniczego,) w art.2 ust 2 definiowała członka rodziny rolnika i inną osobę pracującą w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończył 16 lat, nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowi jego główne źródło utrzymania.

Materiał zgromadzony w sprawie pozwala wprawdzie na przyjęcie, że odwołujący się w okresach przerw w nauce pracował w gospodarstwie rolnym wujka, ale wątpliwe wydaję się, by mógł być z tego tylko powodu zakwalifikowany do kategorii domownika rolnika w rozumieniu ustawowym. Przede wszystkim był związany z domem rodziców w innej miejscowości i tam znajdowało się centrum jego spraw życiowych, co jednoznacznie wynika z jego życiorysów (o czym było mowa wyżej). Pobyt na wsi nawet przez całe wakacje nie powoduje zmian w tym zakresie.

Praca odwołującego się w gospodarstwie wujka nie stanowiła jego głównego źródła utrzymania, nawet jeśli łączyła się z otrzymaniem jakichś pieniędzy po jej zakończeniu.

Przy ocenie podstaw do zaliczenia pracy domownika nacisk kładziony jest jednak na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi nawet oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość, dyspozycyjność do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego. Doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymagana od członków rodziny rolnika, nie stanowi natomiast stałej pracy w gospodarstwie rolnym zaliczanej do stażu ubezpieczeniowego.

Praca odwołującego się nosiła cechy typowej pomocy rodzinnej, a nie była stałą pracą domownika w rozumieniu ustawowym. Celem ustawodawcy było umożliwienie uzupełnienia stażu wymaganego do uzyskania świadczeń okresem pracy w gospodarstwie rolnym ale tylko w odniesieniu do osób, które były związane z gospodarstwem rolnym na tyle, że uniemożliwiało to im podjęcie innych form aktywności zawodowej. Nie chodziło natomiast o premiowanie wszelkiej pracy tylko dlatego, że dotyczyła rolnictwa.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał zaskarżoną decyzję z 26.01.2017r. za prawidłową, zatem odwołanie podlegało oddaleniu i zgodnie z art. 477 ¹⁴§1 kpc orzeczono jak w pkt.1wyroku.

W przedmiocie decyzji nieistniejącej, wycofanej z obrotu prawnego tj. decyzji z dnia 19.12.2016r. postępowanie podlegało umorzeniu i zgodnie z art.355§ 1 kpc orzeczono jak w pkt 2 wyroku.