Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2017 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy A. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania A. Ś.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 20 września 2016 r. nr (...) (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje A. Ś. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 01 sierpnia 2016 r. do 28 lutego 2019 r.

II.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji,

III.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz wnioskodawcy A. Ś. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt zł) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Beata Łożyńska – Motyka

Sygn. akt IV U 1635/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 września 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2016.887), odmówił A. Ś. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że zgodnie z treścią art. 102 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczenia uzależnione od okresowej niezdolności do pracy ustaje z upływem okresu, na jaki to świadczenie przyznano. Jednocześnie orzeczeniem Komisji Lekarskiej z dnia 13 września 2016 r. wnioskodawca nie został uznany za niezdolnego do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji A. Ś. wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do renty. Zaskarżonej decyzji wnioskodawca zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na tym, że ZUS oparł się na błędnej opinii komisji lekarskiej. W ocenie odwołującego, występujące u niego schorzenia oraz stopień ich nasilenia czynią go w dalszym ciągu niezdolnym do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z przyczyn przytoczonych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. Ś. urodził się w dniu (...) Posiada wykształcenie średnie techniczne. Z zawodu jest technikiem mechanikiem urządzeń mechanicznych. W okresie aktywności zawodowej odwołujący pracował jako mechanik urządzeń rolniczych, tokarz i pracownik fizyczny.

Odwołujący pobierał od marca 1993 r. świadczenie rentowe, początkowo rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 31 grudnia 1998 r., następnie od 1 stycznia 1999 r. do 29 lutego 2000 r. rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Od 1 marca 2000 r. do 31 maja 2009 r. skarżącemu przysługiwała renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy, a od 1 czerwca 2009 r. do 30 czerwca 2010 r. renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Od 1 lipca 2010 r. do 31 lipca 2016 r. ubezpieczony pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

W dniu 7 lipca 2016 r. odwołujący się złożył w ZUS wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Lekarz orzecznik po zasięgnięciu opinii lekarza konsultanta specjalisty neurologa, rozpoznał u niego stan po operacyjnym leczeniu oponiaka mózgu w 2008 r., padaczkę w wywiadzie oraz uzależnienie od alkoholu w wywiadzie. W świetle rozpoznanych schorzeń, orzeczeniem z dnia 18 sierpnia 2016 r., uznał wnioskodawcę za zdolnego do pracy.

Od powyższego orzeczenia odwołujący złożył sprzeciw. Komisja lekarska po zbadaniu wnioskodawcy, nie znalazła podstaw do uznania wnioskodawcy za niezdolnego do pracy.

(dow: akta ZUS, akta sprawy tut. Sądu IV U 4565/13)

Okolicznością mającą istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy była ocena stanu zdrowia A. Ś. i jego zdolności do wykonywania pracy. W związku z powyższym Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy: specjalistów neurologa i internisty.

Biegli lekarze po zapoznaniu się z aktami sprawy i po zbadaniu ubezpieczonego rozpoznali u niego napady padaczkowe częściowe wtórnie uogólniające się, przebytą operację oponiaka przystrzałkowego prawej półkuli mózgu oraz przebytą operację prawej ślinianki z powodu kamicy. Jak wskazali, celem wydania opinii niezbędne jest przedłożenie dokumentacji lekarskiej z leczenia ambulatoryjnego napadów padaczkowych. Samo zaświadczenie wydane z poradni lekarskiej POZ nie dostarcza wystarczających informacji o przebiegu schorzenia i jego leczeniu za ostatnie 3 lata, co ma podstawowe znaczenie w opracowaniu opinii.

( dow: opinia biegłych k. 23-24)

Po zapoznaniu się z przedłożonymi dowodami leczenia biegli uznali, że wnioskodawca jest nadal po dniu 31 lipca 2016 r. częściowo niezdolny do pracy, okresowo do 28 lutego 2019 r. W uzasadnieniu opinii biegli podkreślili, że ubezpieczony ma nadal napady padaczkowe i kontynuuje leczenie Clonazepamem. Clonazepam jest lekiem przeciwpadaczkowym i lekiem z wyboru w stanach padaczkowych. Od maja 2014 r. do lutego 2017 r. w historii choroby jest 30 wpisów świadczących o wizytach lekarskich i wypisaniu recept na leki p/padaczkowe. Odwołujący się ma nadal napady padaczkowe. Jest częściowo niezdolny do pracy z powodu ograniczeń wynikających z napadowości, utraty świadomości i innych objawów po napadowych, takich jak stan pomroczny, czy po napadowa senność patologiczna. Powyższe sprawia, że ubezpieczony posiada ograniczenia do stanowisk bezpiecznych, wynikających z występowania zaburzeń świadomości. Przy badaniu kontrolnym w 2019 r. skarżący winien przedstawić badanie EEG i poziom leku przeciwpadaczkowego w surowicy krwi.

( dow: opinia biegłych k. 39-41, dokumentacja lekarska k. 29)

Organ rentowy zakwestionował opinię sporządzoną przez biegłych. Zdaniem Przewodniczącego Komisji Lekarskich ZUS, uznanie odwołującego za częściowo niezdolnego do pracy z powodu napadów padaczkowych pozostaje w sprzeczności z wynikami badań. Poza tym wnioskodawca krótko pracował w zawodzie mechanika, czy tokarza, a zatem nie można odnosić oceny zdolności do pracy do zawodów, których od wielu lat nie wykonywał.

(pismo organu rentowego z zastrzeżeniami k. 54-55)

Wobec złożonych zastrzeżeń Sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłych, celem odniesienia się do zastrzeżeń zgłoszonych przez Przewodniczącą Komisji Lekarskich ZUS. W opinii uzupełniającej biegli podtrzymali swoje stanowisko, podnosząc że wniesione zastrzeżenia są teoretyczne. Leczenie chorób przewlekłych zwykle prowadzi lekarz rodzinny. Jeżeli nie ma istotnych zmian w występowaniu napadów padaczkowych, powtarzanie leków należy do obowiązku lekarza rodzinnego. Konsultacje neurologa są potrzebne przy wystąpieniu znaczącej częstości napadów lub zmianie charakteru napadu. Biegli podkreślili, że picie alkoholu jest czynnikiem prowokującym do wywołania napadu padaczkowego i w czasie leczenia jest przeciwwskazane z powodu prowokacji napadu i interakcji z lekami przeciwpadaczkowymi. Ubezpieczony nie powinien pić alkoholu i jest o tym poinformowany. Picie alkoholu pomimo tylu przeciwwskazań stanowi duże podejrzenie uzależnienia, co jest uznawane za chorobę. Występowanie napadów padaczkowych prowokowanych nie upoważnia do odmiennego ich traktowania w procesie orzeczniczym. Biegli podkreślili nadto, że u odwołującego się po usunięciu guza mózgu powstała blizna, która stworzyła ognisko wyładowań padaczkowych. Jest ona trwałą przyczyną występowania napadów. Biegły lekarz neurolog podniósł, że wielokrotnie obserwował szczególnie napady ogniskowe padaczki objawowej – o ustalonej etiologii- dobrze reagują one na pochodne benzodiazepiny, czyli Clonazepam. W niektórych przypadkach jest to lek z wyboru. Brak zaświadczeń z SOR o wystąpieniu napadów padaczkowych nie świadczy o ilości napadów. Zwykle wystąpienie napadu u osoby z rozpoznaną padaczką nie wymaga hospitalizacji i wzywania karetki. Biegli podkreślili także, że zapis EEG między napadami może być prawidłowy. Wskazali również, że wskazany okres przewidywanej niezdolności do pracy wynika z zasady leczenia chorych z napadami padaczkowymi. Aby uznać, ustąpienie napadów należy wykazać trzy lata bez napadów po odstawieniu leków przeciwpadaczkowych.

( dow: opinia uzupełniająca biegłych k. 61-62)

W piśmie procesowym z dnia 7 czerwca 2017 r. organ rentowy wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii nowego zespołu biegłych z zakresu neurologii.

(pismo z zastrzeżeniami k. 74-75)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Warunki uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określa art. 57 ust. 1 pkt 1-3 i ust.2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ponieważ odwołujący się pobierał świadczenie rentowe do dnia 31 lipca 2016 r., koniecznym warunkiem przyznania mu prawa do renty na dalszy okres, było ustalenie istnienia niezdolności do pracy po wskazanej wyżej dacie. Stosownie bowiem do treści art. 61 powołanej wyżej ustawy, prawo do renty ulega przywróceniu jeżeli ponowna niezdolność do pracy powstała w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do świadczenia.

Zgodnie natomiast z treścią art. 12 ust. 1 tejże ustawy niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Oznacza to, że nie każdy stan chorobowy uzasadnia prawo do renty, lecz tylko taki, który narusza sprawność organizmu w stopniu ograniczającym lub wykluczającym zdolność do wykonywania pracy zarobkowej. Decydujące znaczenie dla rozważenia zasadności złożonego w niniejszej sprawie odwołania miało więc ustalenie, czy wnioskodawca jest osobą niezdolną do pracy.

W ocenie Sądu, okoliczność ta w sposób jednoznaczny została wykazana przez biegłych lekarzy. W swej opinii, tak głównej jak i uzupełniającej biegli stwierdzili, że wnioskodawca jest niezdolny do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przyczyną niezdolności do pracy są występujące nadal u skarżącego napady padaczkowe częściowe wtórnie uogólniające się. Stopień nasilenia tego schorzenia w istotny sposób narusza sprawność organizmu skarżącego i skutkuje znacznym ograniczeniem zdolności do pracy. Trudno podzielić stanowisko organu rentowego wyrażone w zastrzeżeniach do opinii, o braku podstaw do odniesienia- przy istniejących schorzeniach, a przede wszystkim ich stopniu nasilenia- zdolności do pracy wnioskodawcy na stanowisku mechanika maszyn, czy też tokarza, z uwagi na to, że na wymienionych stanowiskach pracował krótko, najdłużej zaś pracował jako pracownik fizyczny w czasie odbywania kary pozbawienia wolności. Biegli odnieśli się w opinii uzupełniającej do zastrzeżeń organu rentowego. Podkreślenia wymaga, że ubezpieczony w roku 2008 był poddany usunięciu guza mózgu. Powstała blizna stworzyła ognisko wyładowań padaczkowych i jest trwałą przyczyną występowania napadów padaczkowych. Nie ulega wątpliwości, że odwołujący się nie powinien spożywać alkoholu, z uwagi na szereg przeciwwskazań. Jeśli jednak w takiej sytuacji spożywa alkohol, to stanowi to duże podejrzenie uzależnienia, co także jest uznawane za chorobę. W związku z powyższym nawet występowanie prowokowanych napadów nie może upoważniać do odmiennego ich traktowania w procesie orzeczniczym. Wnioskodawca z powodu ograniczeń wynikających z napadowej utraty świadomości i innych objawów po napadowych, takich jak stan pomroczny czy napadowa senność patologiczna jest częściowo niezdolny do pracy.

Sąd w pełni podzielił opinie biegłych. Należy podkreślić, że są one rzeczowe, konsekwentne i jednoznaczne. Opinie zostały sporządzone przez biegłych posiadających ogromne doświadczenie zawodowe. Zostały wykonane po przeprowadzeniu z wnioskodawcą wywiadu lekarskiego, zbadaniu go i zapoznaniu się z dokumentacją lekarską złożoną do akt. Brak jest przy tym podstaw, by zarzucić biegłym stronniczość lub nierzetelność.

Sąd oddalił wniosek organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii nowego zespołu biegłych, uznając że uzasadnienie wniosku nie zawiera konkretnych zarzutów i stanowi jedynie polemikę z wnioskami przedstawionymi przez biegłych. Skoro biegli w sposób przekonywujący uzasadnili wnioski końcowe, to w ocenie Sądu, nie ma potrzeby dalszego kontynuowania postępowania dowodowego, albowiem sprawa została dostatecznie wyjaśniona do merytorycznego rozstrzygnięcia. Podkreślić również należy, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, Sąd rozpoznający sprawę nie jest zobowiązany do tego, aby dopuszczać dowód z kolejnych opinii biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Odmienne stanowisko oznaczałoby bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by się upewnić, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania jak strona. Potrzeba powołania innego biegłego powinna bowiem wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12.02.2003 r. sygn. akt V CKN 1622/00, LEX nr 141384).

Dodać jednocześnie trzeba, że ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga z wiadomości specjalnych, tj. opinii biegłych lekarzy w dziedzinach odpowiadających schorzeniom ubezpieczonego. Ostateczna jednak ocena, czy ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1 u.e.r.f.u.s.). Ocena ta ma charakter prawny i dokonuje jej sąd. Należy także zaznaczyć, że pojęcie "pracy zgodnej z kwalifikacjami" obejmuje zarówno kwalifikacje formalne (wykształcenie i przygotowanie zawodowe stwierdzone świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacje rzeczywiste (wiedza i umiejętności faktyczne). (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006 r. I UK 103/06, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 maja 2014 r. III AUa 1405/13).

Ocena, czy pobierający rentę jest nadal niezdolny do pracy powinna, poza aspektem biologicznym (medycznym), uwzględniać także obiektywną możliwość podjęcia przez niego dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem jego kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych. (wyrok SN z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 675/98)

Odwołujący posiada wykształcenie średnie techniczne, ma aktualnie 57 lat. Niewątpliwie ogólny staż pracy odwołującego się nie jest duży, ale jak wynika z akt sprawy, powyższy stan rzeczy wynika przede wszystkim z faktu zachorowania i przebywania z tego powodu od roku 1993 na rencie. Biorąc pod uwagę zarówno kwalifikacje formalne, jak i rzeczywiste skarżącego, jego wiek, predyspozycje psychofizyczne, a także mając na względzie obiektywną możliwość podjęcia przez skarżącego dotychczasowego zatrudnienia lub też innego, trudno uznać, by przy istniejących schorzeniach wnioskodawca był zdolny do wykonywania pracy.

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego należy zatem przyjąć, że odwołujący jest nadal niezdolny do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji.

Tym samym, uznając odwołanie za zasadne, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł, jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł po myśli art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804) w brzmieniu obowiązującym do dnia 26 października 2016 r.

Działając zaś na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., Sąd wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń, co do niezdolności wnioskodawcy do pracy, mających wpływ na jego prawo do wnioskowanego świadczenia ( przedłożono dokumentację lekarską, którą nie dysponował organ rentowy).

B.Łożyńska-Motyka