Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2017 r. w Olsztynie

sprawy M. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania M. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 20 listopada 2015 r. nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że do ustalenia podstawy wymiaru emerytury M. L. przyjmuje wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 76,14 %,

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz M. L. kwotę 360 zł (słownie: trzysta sześćdziesiąt zł) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

/-/ SSO B. Kurowska

Sygn. akt: IV U 35/16

UZASADNIENIE

Decyzją z 20 listopada 2015 roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. przeliczył emeryturę M. L. od 01.07.2015r.tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury zgodnie z art. 53 przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia od 1976r. do 2000r., wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi 75,82%. Do obliczenia wysokości emerytury na podstawie art. 26 organ rentowy przyjął 17.032,15zł – kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji, 362.823,43zł – kwotę przeliczonego i zwaloryzowanego kapitału początkowego, średnie dalsze trwanie życia – 247,30 m-cy. Do obliczenia wysokości emerytury zgodnie z art.183 organ rentowy przyjął 70% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 i 30 % emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej. Przy ustalaniu wysokości emerytury ZUS przyjął zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Od powyższej decyzji odwołania złożył ubezpieczony M. L.. Wniósł o uchylenie jej w całości oraz merytoryczne rozpoznanie sprawy , w ten sposób, ze sąd nakaże ZUS Oddział w O. ponowne obliczenie wysokości świadczenia emerytalnego skarżącego z uwzględnieniem wszystkich wariantów przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS oraz nakaże zastosowanie najkorzystniejszego wariantu, zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania wg norm przepisanych, zobowiązanie ZUS Oddział w O. do wypłaty wyrównania świadczenia emerytalnego skarżącego od chwili powstania uprawnień do tego świadczenia w związku z tym, że z winy ZUS Oddział w O. skarżący otrzymywał świadczenie w zaniżonej wysokości. Zaskarżonej decyzji zarzucił nie wyjaśnienie sprawy co do istoty w związku z tym ,że ZUS choć jest do tego zobowiązany nie przedstawił żadnego obiektywnego dowodu, chociażby w postaci decyzji symulacyjnej zawierającej przeliczenie świadczenia skarżącego, który to dowód potwierdzałby tezy przyjęte w zaskarżonej decyzji, to jest to, że zastosowany wariant według którego ustalono wysokość świadczenia emerytalnego skarżącego jest faktyczne wariantem najkorzystniejszym co można byłoby zweryfikować choćby poprzez przesłanie skarżącemu arkuszy kalkulacyjnych z przeliczenia wysokości świadczenia według wszystkich wariantów czego ZUS nie uczynił. Skarżący wniósł o przesłuchanie świadków na okoliczność wysokości zarobków uzyskiwanych przez wnioskodawcę w okresie 1973-1976.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania W uzasadnieniu wskazał, że zaskarżoną decyzją na skutek wniosku z dnia 29.07.2015r. przeliczył podstawę wymiaru świadczenia emerytalnego. Ponadto organ rentowy podniósł, że wnioskodawcy na skutek złożonego wniosku przesłano arkusze kalkulacyjne dotyczące możliwych wariantów przeliczeniowych wysokości wskaźnika podstawy wymiaru przy emeryturze obliczonej według art. 53 oraz w kapitale początkowym. Ponadto na skutek złożonego wniosku z dnia 29.07.2015r. o ponowne przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego organ rentowy dokonał przeliczenia kapitału początkowego w oparciu o obowiązujące zmiany przepisów prawnych i w dniu 18.11.2015r. wydał decyzję o ponownym ustaleniu kapitału początkowego. Z tych powodów uległa zwiększeniu kwota kapitału początkowego z kwoty 327.460,74zł do kwoty 362.823,43zł i automatycznie wysokość emerytury obliczonej według zasad wynikających z art. 26 ustawy. Zaskarżoną decyzją przeliczono emeryturę na podstawie art. 183 ustawy tj. 70 % emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy i 30 % emerytury obliczonej na podstawie art.26 ustawy. Organ rentowy wskazał, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy nie uległ zmianie i nadal wynosi 75,82%.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z 24.08.2010r., wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 29.06.2010r., przyznał wnioskodawcy M. L. prawo do emerytury. W decyzji tej obliczył wysokość emerytury na podstawi art. 53, 26 i 183 ustawy z dnia 17.12.1998r. ( Dz.u.105.748 ze zm. ), wskazując przy tym ,że do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy emerytury przyjęto lata od 1976 do 1987 i od 1990, 1991 oraz od 1995 do 2000 i wskaźnik ten wynosi 75,82%. Decyzja ta poprzedzona została decyzją z dnia 19.08.2010r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego.

Decyzją z dnia 18.11.2010r. organ rentowy na wniosek ubezpieczonego przeliczył emeryturę od dnia 01.10.2010r.

W dniu 29 lipca 2015r. M. L. złożył w organie rentowym wniosek o ponowne przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem wszystkich wariantów przewidzianych w ustawie z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS i zastosowanie najkorzystniejszego wariantu przeliczeniowego. Wnioskodawca domagał się przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków na okoliczność wysokości zarobków uzyskiwanych przez niego w okresie 1973-1976 oraz przesłania arkuszy kalkulacyjnych dotyczących możliwych wariantów przeliczeniowych.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy obliczył ponownie wysokość emerytury wnioskodawcy na podstawie art. 183 cytowanej ustawy. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury zgodnie z art. 53 przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia od 1976r. do 2000r., wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi 75,82%. Do obliczenia wysokości emerytury na podstawie art. 26 organ rentowy przyjął 17.032,15zł – kwotę składek zaewidencjonowanych n akoncie z uwzględnieniem waloryzacji, 362.823,43zł – kwotę przeliczonego i zwaloryzowanego kapitału początkowego, średnie dalsze trwanie życia – 247,30 m-cy. Do obliczenia wysokości emerytury zgodnie z art. 183 organ rentowy przyjął 70% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 i 30 % emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej. Przy ustalaniu wysokości emerytury ZUS przyjął zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Ponadto na skutek złożonego wniosku z dnia 29.07.2015r. o ponowne przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego organ rentowy dokonał przeliczenia kapitału początkowego w oparciu o art. 174 ustęp 3, 3b i 9a ustawy emerytalnej i w dniu 18.11.2015r. wydał decyzję o ponownym ustaleniu kapitału początkowego. Kwota kapitału początkowego uległa zwiększeniu z kwoty 327.460,74zł do kwoty 362.823,43zł i automatycznie wysokość emerytury obliczonej według zasad wynikających z art. 26 ustawy.

Z uwagi na fakt przyjęcia przez organ rentowy do podstawy wymiaru świadczenia wynagrodzenia minimalnego i żądania skarżącego ustalenia faktycznie otrzymywanego wynagrodzenia w latach 1973 do 1976, kiedy to wnioskodawca zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) w O., Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu księgowości, albowiem ustalenie tej okoliczności wymagało wiadomości specjalnych. Biegła, na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności akt osobowych wnioskodawcy, w wydanej opinii ustaliła, że w roku 1973 suma wynagrodzenia wynosi 14.810zł, w 1974r. – 19.550zł, w 1975r. – 19.227zł i w 1976r. – 49145zł.

Obie strony nie złożyły zastrzeżeń do opinii biegłej, podnosząc na rozprawie w dniu 07 marca 2017r., że podzielają wnioski płynące z opinii.

Sąd Okręgowy zobowiązał organ rentowy do symulacyjnego obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy, z uwzględnieniem, uzyskiwania w latach 1973 – 1976 wynagrodzenia zgodnie z wyliczeniami poczynionymi przez biegłą. Organ rentowy po dokonanej symulacji wskazał, że wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego z 10 lat kalendarzowych tj. 1973-1982 wynosi 81,52% a z 20 lat – 74,26 i są niższe od obecnego, który wynosi 84,44%, zaś wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przy emeryturze obliczonej na podstawie art. 53 wynosi 76,14 % i jest wyższy od dotychczasowego, który wynosi 75,82%. Odwołujący nie wniósł zastrzeżeń do treści symulacyjnych obliczeń organu rentowego.

(dowód: akta ZUS; akta osobowe wnioskodawcy k.33, opinia biegłej k. 55-60 akt sprawy, zeznania świadków H. B. k.49, )

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie M. L. zasługuje na uwzględnienie.

Skarżący domagał się ponownego ustalenia wysokości emerytury z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskiwanego w latach 1973-1976, za który to okres organ rentowy przyjął wynagrodzenie minimalne. Skarżącemu przysługuje prawo do emerytury określonej w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przy ustalaniu wysokości emerytury dla osób uprawnionych do świadczenia w niższym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej (np. z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze) podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne - odpowiednio zwaloryzowanych, zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz kwota kapitału początkowego - przeliczonego poprzez dodanie do okresów składkowych okresu równego różnicy pomiędzy wiekiem emerytalnym a faktycznym wiekiem przejścia na emeryturę, a następnie odpowiednio zwaloryzowanego. Zgodnie zaś z treścią art. 183 emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., ( skarżący urodził się (...) ) z wyjątkiem ubezpieczonych, którzy pobrali emeryturę na podstawie przepisów art. 46 lub 50, o ile osoba ta nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2010, wynosi: 70% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 oraz 30% emerytury obliczonej na podstawie art. 26.

Zgodnie z art. 111 ust. 1 cyt. ustawy, wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Z uwagi na treść podnoszonych zarzutów przez wnioskodawcę Sąd postanowił dopuścić dowód z opinii biegłej z zakresu księgowości na okoliczność ustalenia wysokości wynagrodzenia skarżącego w spornym okresie, za który to okres organ rentowy przyjął wynagrodzenie minimalne

Biegła J. W. po zapoznaniu się ze zgromadzonymi w sprawie dokumentami, w szczególności w postaci akt osobowych wnioskodawcy, sporządziła. opinię na piśmie, w której wyliczyła roczne sumy wynagrodzeń skarżącego. I tak w roku 1963 – 14.810zł, w roku 1974 – 19.550zł, w roku 1975 – 19.227zł, w roku 1976 – 49145zł.

Sąd powyższą opinię biegłej z zakresu księgowości uznał za wiarygodną, jednoznaczną i jasną. Została ona sformułowana po wnikliwym przeanalizowaniu zebranego w sprawie całego materiału dowodowego – dokumentacji znajdującej się w aktach ZUS i w aktach sprawy. Również strony nie złożyły zastrzeżeń do tej opinii.

Zgodnie z symulacją przeprowadzoną przez organ rentowy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przy emeryturze obliczonej na podstawie art. 53 wynosi 76,14 % i jest wyższy od dotychczasowego, który wynosi 75,82%. Odwołujący nie wniósł zastrzeżeń do treści symulacyjnych wyliczeń organu rentowego.

Odnośnie żądania skarżącego dotyczącego zobowiązania organu rentowego do wypłaty wyrównania świadczenia emerytalnego wskazać należy,
że w judykaturze utrwalony jest pogląd, w myśl którego zakres rozpoznania i orzeczenia (przedmiot sporu) w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznaczony jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego determinowanego zakresem odwołania od tejże decyzji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 września 2010 roku, sygn. III UK 15/10; wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 12 września 2012 roku, sygn. III AUa 654/12).

Biorąc powyższe za podstawę Sąd w niniejszej sprawie był związany treścią zaskarżonej decyzji. Jej granice wyznaczały przedmiot rozpoznania oraz rozstrzygnięcia .

Z tych powodów Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 paragraf 1 kpc w zw. z paragrafem 9 ustęp 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U.2015.1804 ).

/-/ SSO Beata Kurowska