Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

Powódka M. Ł. wniosła o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na jej rzecz kwoty 1.788,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 24.10.2015r. do dnia 31.12.2015r., oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.01.2016r. do dnia zapłaty i kosztami procesu.

W uzasadnieniu swojego roszczenia wskazała, że w dniu 18.08.2015r. doszło do kolizji w wyniku, której uszkodzeniu uległ pojazd marki S. (...) nr rej. (...) należący do Z. N.. W dniu 20.08.2015r. poszkodowany najął u powódki pojazd zastępczy. Powódka wystawiła za okres najmu fakturę VAT nr (...) na kwotę 5.400,00 zł. Pozwany uznał, iż w pojeździe zachodzi szkoda całkowita i wypłacił poszkodowanemu odszkodowanie w wysokości 4.047,50 zł. Powódka dochodzi od pozwanego pozostałej do zapłaty należności, obejmującej czas trwania wynajmu pojazdu zastępczego przez okres 36 dni, według stawki 150 zł, zaakceptowanej przez pozwanego do 28 dni, przy przyjęciu dobowej stawki 129 zł. Legitymację czynną powódki stanowi umowa cesji wierzytelności przenosząca uprawnienia do dochodzenia roszczeń przez powódkę tylko w zakresie zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego.

Pozwany Towarzystwo (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany zakwestionował okres najmu oraz stawkę za 1 dzień w wysokości 150 zł, jako zawyżoną. Wskazał, iż poszkodowany nie wywiązał się z obowiązku minimalizacji szkody zgodnie z art. 362 k.c. Z. N. otrzymał bowiem informację o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego od firmy współpracującej z ubezpieczycielem, z której nie skorzystał. Poszkodowany miał więc możliwość wynajmu pojazdu zastępczego w segmencie C za kwotę niższą niż 150 zł brutto. Nadto pozwany zakwestionował okres wynajmu pojazdu zastępczego, albowiem szkoda została rozliczona metodą szkody całkowitej. Poszkodowany został poinformowany o zakwalifikowaniu szkody w pojeździe oraz wycenie pojazdu w dniu 07.09.2015r. W związku z tym uzasadniony czas najmu obejmował okres 28 dni, obejmujący czas od 18.08.2015r. do dnia 07.09.2015r. oraz 7 dni na zagospodarowanie pozostałości.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 18.08.2015r. doszło do kolizji w wyniku, której uszkodzony został pojazd marki S. (...) o nr rej. (...) należący do Z. N.. Sprawca kolizji był ubezpieczony w towarzystwie ubezpieczeń pozwanego.

(bezsporne)

Ponieważ pojazd nie nadawał się do użytkowania, poszkodowany, w dniu 20.08.2015r. wynajął od powoda pojazd zastępczy H. (...) za cenę 150 zł brutto za dobę (bezsporne, umowa najmu z dnia 20.08.2015r. k. 25).

Z. N. zawarł z powódką umowę przelewu wierzytelności przysługującej mu względem pozwanego z tytułu najmu pojazdu zastępczego w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 18.08.2015r. przenosząc na powódkę wszelkie związane z nim prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. O wynajmie i dokonanej cesji poszkodowany poinformował pozwanego pismem z dnia 02.10.2015r. (bezsporne; cesja wierzytelności z dnia 20.08.2015r. k. 27-28 , pismo z dnia 02.10.2015r. k. 29).

Poszkodowany wykorzystywał samochód zastępczy do dojazdów do pracy, dojazdów do rodziny, dojazdów na zakupy z dzieckiem w okresie przed rozpoczęciem roku szkolnego oraz do załatwiania spraw życia codziennego (dowód: oświadczenie poszkodowanego Z. N. k. 30, zeznania świadka Z. N. k. 105- 105v.).

Pozwany ubezpieczyciel ostatecznie zakwalifikował szkodę jako całkowitą. Na podstawie decyzji z dnia 09.09.2015r. przyznał Z. N. odszkodowanie za szkodę w pojeździe w wysokości 4.047,50 zł. Przyznane odszkodowanie odpowiadało różnicy pomiędzy wartością pojazdu oraz wartością pozostałości (14.800 zł brutto – 10.752,50zł brutto = 4.047,50 zł brutto), a następnie decyzją z dnia 23.10.2015r. po rozpatrzeniu zgłoszonych przez poszkodowanego roszczeń z tytułu najmu pojazdu zastępczego pozwany przyznał odszkodowanie za uszkodzenie pojazdu S. w wysokości 7.784,86 zł, które do kwoty 3.612,00 zł przekazał na rzecz powódki (dowód: decyzja z dnia 09 września 2015r k. 14, decyzja z dnia 23.10.2015r. k. 32- 33). Pozwany decyzją z dnia 21.12.2015r. po ponownej analizie akt szkodowych odmówił powódce wypłaty należnego jej odszkodowania, utrzymując w mocy swoją decyzję z dnia 23.10.2015r. (dowód: decyzja z dnia 21.12.2015r. k. 59) Po przyznaniu środków uszkodzony pojazd został naprawiony. (dowód: zeznania świadka Z. N. k. 105- 105v)

W dniu 25.09.2015r., poszkodowany zwrócił pojazd zastępczy powódce. (bezsporne)

Za okres najmu obejmujący 36 dni powódka wystawiła fakturę VAT na kwotę 5.400 zł i wezwała pozwanego do zapłaty. Pozwany wypłacił z tego tytułu kwotę 3.612 zł uznając zasadność najmu przez 28 dni po stawce 129,00 zł brutto (dowód: faktura VAT z dnia 01.10.2015 r. k. 26).

Sąd zważył, co następuje:

W świetle poczynionych w sprawie ustaleń roszczenie powódki zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Dokonując powyższego rozstrzygnięcia Sąd oparł się na dokumentach przedłożonych przez strony, których prawdziwości nie zakwestionowano oraz na zeznaniach świadka Z. N.. W świetle jego zeznań używał on pojazdu zastępczego wyłącznie do dojazdów do pracy, na zakupy i do załatwiania drobnych spraw życia codziennego, co znajduje potwierdzenie w pisemnym oświadczeniu świadka z dnia 20.08.2015r.

Stawkę najmu w kwocie 150,00 zł brutto za pojazd h. (...) o klasie porównywalnej do uszkodzonego (Skoda O. T.), należy uznać za rynkową. Pozwany nie udowodnił bowiem, aby stawka stosowana u powódki wykraczała poza stawki stosowane na lokalnym rynku tj. aby przekraczała stawki maksymalne. Teza dowodowa, na jaką wnioskowany był przez pozwanego biegły, nie mogła przy tym zostać uwzględniona albowiem samą rozpiętość stawek wykazały już strony w niniejszym postępowaniu przedkładając cenniki firm konkurencyjnych dla powódki. Z cenników złożonych przez powódkę wynikają przy tym stawki wyższe niż te zastosowane przez powódkę za pojazd h. (...), zaś z cenników pozwanej wynikają stawki nieznacznie niższe od powódki ale do niej zbliżone. Stawka najmu, aby mogła zostać uznana za celową i ekonomicznie uzasadnioną, nie może przekraczać maksymalnych stawek obowiązujących na lokalnym terenie, te zaś zostały wykazane dokumentami w postaci cenników innych wypożyczalni pojazdów nie kwestionowanych przez pozwanego. Dlatego ten wniosek dowodowy został oddalony jako zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania i zbędny dla rozstrzygnięcia sprawy.

Poszkodowany nie ma przy tym obowiązku poszukiwania najtańszej oferty – nie sposób mu bowiem zarzucić zwiększenia rozmiarów szkody w sytuacji, kiedy najął pojazd według stawek obowiązujących na miejscowym terenie. Stanowisko sądu znajduje odzwierciedlenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25.04.2002r. (sygn. akt I CKN 1466/99, OSNC 2003/5/64) zgodnie z tezą którego „ jeżeli z treści umowy ubezpieczenia autocasco nie wynika nic innego, ubezpieczony, który nabywa autoryzowane części samochodowe potrzebne do naprawy uszkodzonego w wypadku pojazdu, nie ma obowiązku poszukiwania sprzedawcy oferującego je najtaniej. Możliwe jest przypisanie ubezpieczonemu naruszenia, wynikającego z wynikającego z art. 354 §2 k.c. obowiązku współpracy z dłużnikiem, jeżeli świadomie lub przez niedbalstwo kupił części droższe”. Przez analogię stanowisko to można odnieść do sposobu naprawienia szkody związanej z najmem pojazdu zastępczego.

Dodać tylko należy, iż ubezpieczyciel w piśmie k. 80 wskazywał poszkodowanemu, iż mógłby wynająć pojazd zastępczy na podstawie oferty firmy zajmującej się organizacją najmu pojazdu zastępczego, ale w świetle zeznań Z. N. nie sposób uznać, iż świadomie pominął tą informację, a także, iż informacja faktyczne do niego dotarła. Trudno więc postawić poszkodowanemu zarzutu zwiększenia rozmiarów szkody. Pozwany nie przedstawił przy tym żadnego dowodu, iż koszt najmu pojazdu zastępczego w firmie wskazanej przez pozwanego kształtowałby w granicach przez niego wskazanych. Nie sposób więc uznać zarzutu pozwanego zwiększenia przez poszkodowanego rozmiarów szkody skoro pozwany nie wykazał, aby koszt w wypożyczalni przez niego wskazany był niższy niż u powódki stosującej stawki rynkowe.

Co do zarzutu zbyt długiego czasu najmu wskazać należy, że czas najmu wyznaczony był okresem likwidacji szkody, to jest okresem od dnia zgłoszenia szkody do dnia przyznania odszkodowania i ostatecznie naprawy pojazdu. W przypadku szkody całkowitej, dopiero likwidacja szkody – wypłata odszkodowania umożliwia podjęcie działań przez pokrzywdzonego polegających na sprzedaży wraku i zakupu innego pojazdu. Czas wyceny i ustalenia wysokości odszkodowania i jego wypłata obciąża w takim przypadku ubezpieczyciela. Od niego tylko zależy, jak długo proces ten trwa. Ocena, czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy.

W ocenie Sądu długość okresu najmu był uzasadniony okolicznościami sprawy. Zgodnie z art. 363 § 1 k.c. to od wyboru poszkodowanego zależy w jaki sposób naprawienie szkody powinno nastąpić i ostatecznie Z. N. zdecydował o naprawie pojazdu. Po zdarzeniu z dnia 18.0.2015r. uszkodzony pojazd znajdował się w warsztacie i oczekiwał na decyzję ubezpieczyciela. Decyzją z dnia 07.09.2015r. pozwany ustalił wysokość odszkodowania. W związku z faktem, iż przywrócenie stanu poprzedniego pojazdu było ekonomicznie uzasadnione, po wydaniu decyzji, poszkodowany naprawił uszkodzony pojazd i niezwłocznie zwrócił pojazd zastępczy. Uznanie zasadności najmu pojazdu zastępczego jedynie przez okres 28 dni, prowadziło by do pominięcia znacznego okresu czasu, w którym poszkodowany obiektywnie nie miał możliwości korzystania z własnej rzeczy poprzez jej naprawę, a w konsekwencji częściowe przeniesienie ciężaru naprawienia szkody na poszkodowanego. Pozwany nie wykazał przy tym, kiedy wypłacił poszkodowanemu przyznaną kwotę oraz opieszałości warsztatu naprawczego. Podobnie, trudno szukać akceptacji dla refundacji poniesionych wydatków na najem pojazdu zastępczego, która niezależnie od okoliczności i w przypadku każdego zgłoszonego roszczenia „sztywno", z góry oraz co do dnia wyznacza czas zwrotu kosztów np. maksymalnie 7 dni na zagospodarowanie. Taki sposób rozliczenia szkody pomija inne obiektywne i niezależnych od poszkodowanego elementy, które w okolicznościach danej sprawy wpływają na łączny czas niemożności korzystania z uszkodzonego pojazdu. Oczekiwanie poszkodowanego do dnia wypłaty odszkodowania i odzyskania sprawnego pojazdu było więc uzasadnione okolicznościami sprawy i uzyskaniem od ubezpieczyciela środków niezbędnych na naprawę auta tj. do dnia usunięcia skutków zdarzenia.

Odnośnie ogólnych rozważań odpowiedzialności ubezpieczyciela w przedmiocie wydatków na najem pojazdu zastępczego:

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż w kwestii zasadności ponoszenia kosztów wynajmu pojazdu i ich związku ze szkodą w pojeździe wypowiedział się Sąd Najwyższy, rozwiewając tym samym wątpliwości sądów powszechnych oraz zakładów ubezpieczeń przystępujących do likwidacji szkody. W podjętej w dniu 17 listopada 2011r. uchwale (III CZP 5/2011, LexPolonica nr 2790743, Biuletyn Sądu Najwyższego 2011/11, OSNC 2012/3 poz. 28, Palestra 2011/11-12 str. 133) Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. Nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej.

Sąd w pełni podziela wyrażaną wielokrotnie w orzecznictwie jak i przez przedstawicieli doktryny zasadę, że w wypadku pozbawienia właściciela możliwości korzystania z własnego, uszkodzonego pojazdu, ten uprawniony jest do wynajęcia pojazdu zastępczego, którego koszt stanowi szkodę, podlegającą naprawieniu przez ubezpieczyciela sprawcy szkody. Zgodzić się należy również z faktem, że korzystanie przez poszkodowanego z własnego pojazdu mechanicznego nie może być odtworzone przez wykorzystanie środków komunikacji publicznej, są to bowiem odmienne sposoby korzystania z rzeczy. Samochód w sposób bardziej wszechstronny i funkcjonalny zaspokaja potrzeby życiowe właściciela. Korzystanie z niego stało się obecnie standardem cywilizacyjnym i taka jego funkcja będzie się umacniać.

W treści uchwały Sądu Najwyższego z 17 listopada 2011r. wskazano, iż istnieje nurt, zgodnie z którym utrzymuje się, że już samo pozbawienie możliwości korzystania z rzeczy stanowi szkodę. Bardziej jednak relatywnym, w ocenie tut. Sądu jest pogląd (również aprobowany przez Sąd Najwyższy), zgodnie z którym szkodę mogą stanowić wydatki związane z utratą możliwości dysponowania rzeczą, zapewniające właścicielowi korzystanie z dobra zastępczego. Uznaje się przy tym, że wydatki muszą być konieczne (niezbędne) do egzystencji poszkodowanego i na tym tle podaje się w sposób kazuistyczny przykłady jego racjonalnego bądź nieracjonalnego postępowania, przy uwzględnieniu obowiązku minimalizacji szkody (art. 354 k.c.) i dostosowania środków zaradczych w sposób proporcjonalny.

Każdorazowo Sąd Najwyższy podkreśla, że poniesione w powyższy sposób koszty muszą mieć przymiot koniecznych, albowiem w przeciwnym razie ich refundacja prowadziłaby do powstania wzbogacenia po stronie poszkodowanego. Nie można bowiem oczekiwać, że ubezpieczyciel sfinansuje najem pojazdu zastępczego, którego poszkodowany w ogóle nie używał, lub też używał w stopniu nieproporcjonalnym do wysokości poniesionych kosztów. „Istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, 362 i 826 § 1 k.c.). Na dłużniku powinien w związku z tym ciążyć obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. (…) Z zasady proporcjonalności może natomiast wynikać zbędność najmu pojazdu zastępczego, jeżeli właściciel nie używał samochodu albo dysponuje innym samochodem nadającym się do wykorzystania. Używanie samochodu w sposób sporadyczny może z kolei uzasadniać celowość wykorzystania w sposób ekwiwalentny innego środka komunikacji”.

W ocenie sądu, szkodą poszkodowanego Z. N. jest już powstanie wymagalnego zobowiązania wobec powódki z tytułu wynagrodzenia za najem pojazdu zastępczego. W tym względzie należy podzielić pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 10.07.2008r. (III CZP 62/18), iż pojęcie straty w rozumieniu art. 361 §2 k.c. obejmuje także wymagalne zobowiązanie poszkodowanego wobec osoby trzeciej. Skoro odpowiedzialność pozwanego zakładu ubezpieczeń za skutki kolizji jest bezsporna, a szkoda Z. N. obejmuje także wymagalne zobowiązanie wobec powódki z tytułu wynagrodzenia za najem pojazdu zastępczego, należało zasądzić na rzecz powódki kwotę odszkodowania nabytego przez niego umową cesji wierzytelności.

Z tych też względów należało uznać, że poniesiona przez Z. N. szkoda obejmuje wydatki, które były celowe i ekonomicznie uzasadnione w pełnej wysokości.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Ubezpieczyciel obowiązany był spełnić świadczenie w terminie 30 dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o szkodzie (art. 817 § 1 k.c.) Powódka pismem z dnia 2 października 2015r. zawiadamiając pozwanego o umowie cesji przedstawiła pozwanemu fakturę vat (...)r/ za samochód zastępczy na kwotę 5.400 zł z terminem płatności w ciągu 14 dni. Pozwany wydając decyzję w dniu 23 października 2015r. miał pełną wiedzę o wysokości szkody oraz jej rozmiarach. Zatem odsetki za nieusprawiedliwione opóźnienie w płatności należały się powódce od dnia 24 października 2015 r.,

Z tych przyczyn, na zasadzie art. 509 § 1 i § 2 k.p.c, w zw. z art. 822 § 1 k.c., 826 § 1 k.c. oraz art. 6 k.c. i art. 481 par. 1 i 2 k.c. orzeczono jak w pkt. I wyroku.

Dlatego o kosztach orzeczono na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Powód poniósł koszty pełnomocnika (900 zł) zgodnie z § 2 pkt 3 Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, opłatę skarbową od pełnomocnictwa (17 zł) oraz opłatę od pozwu 90 zł. Skoro zatem powódka wygrała niniejszy proces w całości, to należy się jej pełny zwrot kosztów, o czym orzeczono w pkt. II wyroku.

SSR Joanna Bury