Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2017r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2017 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. C.

przeciwko T. C.

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego lub jego obniżenie

na skutek apelacji powoda Z. C. od wyroku Sądu Rejonowego w Augustowie III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich z dnia 6 marca 2017 III RC 188/15

1.Zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I. i II. w ten sposób że punktowi I. nadaje treść „Alimenty wynikające z Wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 8 listopada 2012r w sprawie sygn. akt I C 1062/11 płatne przez powoda Z. C. na rzecz T. C. w kwotach po 700 zł miesięcznie obniża do kwot po 350 zł (trzysta pięćdziesiąt złotych) miesięcznie, pozostawiając bez zmian warunki i terminy płatności określone w wyroku sądu okręgowego.”, zaś punktowi II. nadaje treść „ Zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 210 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu zaś w pozostałej części koszty procesu między stronami wzajemnie znosi.”

2.Oddala apelację w pozostałej części.

3.Koszty procesu przed Sądem II- giej instancji między stronami wzajemnie znosi.

SSO Cezary Olszewski SSO Małgorzata Szostak- Szydłowska SSO Elżbieta Iwona Cembrowicz

Sygn. akt: I. Ca. 189/17

UZASADNIENIE

Powód Z. C. wystąpił przeciwko T. C. z powództwem o ustalenie wygaśnięcia jego obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanej. W trakcie procesu zmodyfikował powództwo wnosząc ewentualnie o zmniejszenie tychże alimentów z kwoty po 700 zł miesięcznie do kwoty według uznania Sądu.

Pozwana T. C. wnosiła o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 6 marca 2017 r. Sąd Rejonowy w Augustowie oddalił powództwo, zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.200,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz odstąpił od obciążania stron kosztami postępowania w sprawie przejmując je na rachunek Skarbu Państwa.

W ocenie Sądu Rejonowego, w niniejszej sprawie nie zachodziły przesłanki z art. 138 k.r.o. uzasadniające zmniejszenie lub ustanie obowiązku alimentacyjnego. Sąd ten zważył, że fakt nienajlepszego stanu zdrowia powoda był Sądowi znany jeszcze w trakcie orzekania o rozwodzie i ustalenia jego możliwości zarobkowych i wysokości alimentów na byłą żonę. Od rozwodu minęło niecałe 5 lat i faktycznie stan zdrowia obu stron miał prawo ulec pogorszeniu. Zarówno powód, jak i pozwana cierpią na schorzenia wymagające leczenia. Nie są jednak osobami uznanymi za niezdolne do wykonywania pracy. Oboje w miarę swych sił pracują, tak jak to było w trakcie orzekania o rozwodzie stron.

Zdaniem Sądu Rejonowego, sytuacja finansowa i majątkowa stron w ostatnim czasie uległa pogorszeniu w przypadku pozwanej, która musiała zgromadzić środki na spłatę udziału powoda. Z tego też powodu popadła w dodatkowe problemy finansowe. Fakt zaś spłaty powoda przez pozwaną nie budzi żadnych wątpliwości. Dodatkowo Sąd ten zważył, że powód w czasie od ustania rozdzielności majątkowej nabył dwie wartościowe nieruchomości. Musiał więc posiadać na to zgromadzone środki lub liczyć się ze swoją zdolnością do spłaty zadłużenia zaciągniętego u brata. Postawa powoda nabywającego praktycznie dzień po ustaniu wspólności majątkowej świadczy o jego wyrachowaniu i ukrywaniu swych faktycznych dochodów przed pozwaną nawet jeszcze w czasie trwania małżeństwa.

W ocenie Sądu Rejonowego, powód nadal posiada możliwości zarobkowe i majątkowe, aby wspomóc finansowo swoją byłą żonę, która z powodu jego zachowania nie dość, że utraciła rodzinę to jeszcze musiała ostatnio popaść w zadłużenia. Powód nie wykazał żadnej dobrej woli, aby uregulować polubownie kwestię mieszkania stron podczas gdy ze związku strony posiadają syna. Swoją uwagę skupił na swoich potrzebach, podczas gdy pozwana chce mieszkanie to zachować dla syna stron i dlatego zdecydowała się zadłużyć się, aby nie sprzedawać tego mieszkania.

O kosztach postępowania sądowego Sąd Okręgowy orzekł w myśl art. 102 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i art. 108 k.p.c.

Natomiast o zwrocie kosztów zastępstwa procesowego od powoda na rzecz pozwanej Sąd Rejonowy rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c., mając na uwadze spis kosztów przedstawionych przez pełnomocnika i jego nakład pracy poczyniony w tej sprawie.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód Z. C., zaskarżając go w całości i zarzucając:

1)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. polegające na niewszechstronnym i niepełnym rozważeniu dowodów, co skutkowało błędnym uznaniem, iż nie doszło do pogorszenia sytuacji materialnej powoda nie uwzględniając faktu zaciągnięcia przez powoda pożyczek na zakup domu, problemów ze zdrowiem uniemożliwiających mu pracę na cały etat i zwiększających jego usprawiedliwione wydatki,

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 60 § 2 k.r.o. w zw. z art. 138 k.r.o. poprzez błędną wykładnię polegającą na oparciu się na przesłance pogorszenia sytuacji materialnej pozwanej w wyniku rozwodu, podczas gdy należy obecnie brać pod uwagę, czy istniejące warunki i okoliczności powstałe po wydaniu orzeczenia w sprawie rozwodu stanowią przesłanki do uchylenia obowiązku alimentacyjnego,

3)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 138 k.r.o. poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu przez Sąd, że nie ma podstaw do uchylenia obowiązku alimentacyjnego, podczas gdy Sąd uznał, że pozwana nie jest osobą niezdolną do wykonywania pracy, z czego wynika, iż posiada możliwości zarobkowe i finansowe na samodzielne zaspokojenie swoich usprawiedliwionych potrzeb,

4)  naruszenie art. 227 k.p.c. i art. 233 k.p.c. poprzez niedokonanie całościowej i poprawnej oceny materiału dowodowego, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i w rezultacie nieuwzględnienie istotnej zmiany sytuacji życiowej i materialnej stron.

Wskazując na powyższe, powód wniósł o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie kwoty świadczenia alimentacyjnego do kwoty 300 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Przede wszystkim należy zaznaczyć, że Sąd Rejonowy zasadniczo prawidłowo zgromadził materiał dowodowy i na podstawie tegoż materiału dowodowego właściwie ustalił sytuację majątkową i rodzinną stron. Analizując zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd Okręgowy dokonał jednakże odmiennej jego oceny.

Na wstępie wskazać należy, iż pewne skutki prawne zawarcia małżeństwa gasną na skutek rozwodu, jednak inne trwają bez względu na rozwiązanie małżeństwa. W konsekwencji źródłem prawa rozwiedzionego małżonka do otrzymywania środków utrzymania nie jest rozwód, lecz istniejące wcześniej małżeństwo. Obowiązek świadczeń alimentacyjnych po rozwodzie (art. 60 k.r.o.) stanowi kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy powstałego przez zawarcie związku małżeńskiego (art. 27 k.r.o.). Małżeństwo jest bowiem związkiem dwojga osób, obejmującym w zasadzie całość ich życia. Cel i społeczne znaczenie związku małżeńskiego wymagają, by niektóre konsekwencje jego zawarcia trwały nawet po rozwiązaniu małżeństwa. Jednym z takich skutków jest istniejący w określonych w ustawie przypadkach obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami, uregulowany w art. 60 - 61 k.r.o. Przesłanką, od której zależne jest powstanie obowiązku alimentacyjnego małżonka ponoszącego – jak powód - wyłączną winę rozkładu pożycia małżeńskiego, jest spowodowanie przez rozwód istotnego pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego (art. 60 § 2 k.r.o.). Dla oceny, czy warunek przewidziany w art. 60 § 2 k.r.o. został spełniony, istotne jest porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z hipotetycznym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie.

Ocena, w jakim zakresie nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, zależy od porównania sytuacji, w jakiej niewinny małżonek znalazł się wskutek orzeczenia rozwodu, z sytuacją, w jakiej znajdowałby się, gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1998 r., sygn. akt III CKN 186/98, LEX nr 83804), nie zaś z sytuacją rzeczywiście występującą przed rozwodem. Równocześnie zakres obowiązku alimentacyjnego małżonka wyłącznie winnego zależy od jego możliwości zarobkowych i majątkowych. W efekcie może on ulegać zmianie w okresie istnienia obowiązku alimentacyjnego z uwagi na zmianę możliwości zarobkowych małżonka zobowiązanego do alimentacji, jak też zmianę sytuacji materialnej małżonka uprawnionego do alimentowania. W tym bowiem zakresie obiektywnie ulegałaby zmianie sytuacja materialna rodziny, gdyby nie doszło do orzeczenia rozwodu i małżonkowie nadal prowadzili wspólne gospodarstwo domowe.

Zmianą stosunków w rozumieniu przepisu art. 138 k.r.o., jest każda zmiana wpływająca na zmniejszenie lub zwiększenie kryteriów opisanych w przepisie art. 135 § 1 k.r.o. (zmiana ilościowa i jakościowa) z tym, że zmiana ta musi mieć charakter istotny. Innymi słowy chodzi tutaj o istotne zmniejszenie lub zwiększenie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie lub zmniejszenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych. Uwzględnienie roszczenia (uchylenie, czy obniżenie alimentów) wymagało zatem wykazania przez twierdzącego, że zmiana taka nastąpiła po uprawomocnieniu się wyroku zasądzającego świadczenie alimentacyjne.

Odnosząc powyższe rozważania do realiów przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, iż w niniejszej sprawie zaszły przesłanki uzasadniające obniżenie alimentów zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 8 listopada 2012 r. w sprawie sygn. akt: I. C. 1062/11 z kwoty 700 zł do kwoty 350 zł miesięcznie. W ocenie Sądu Okręgowego, po stronie zobowiązanej do alimentacji doszło do istotnej zmiany sytuacji majątkowej na tyle, że obowiązek ten należało zredukować.

Nie ulega wątpliwości, że powód na skutek problemów zdrowotnych doznał istotnego ograniczenia swoich możliwości zarobkowych. W ostatnim czasie przeszedł on operację na kręgosłup i przepuklinę oraz ma niesprawny staw barkowy. Fakt zaś posiadania przez powoda majątku, który nie przynosi dochodu pozostaje obojętny dla zakresu obowiązku alimentacyjnego. Trudno bowiem założyć, że osoba zobowiązana do alimentacji ma się wyzbyć chociażby mieszkania po to, aby spełniać obowiązek alimentacyjny. Fakt więc, że powód posiada nieruchomość zabudowaną domkiem letniskowym, zakupionym ze środków pieniężnych otrzymanych od pozwanej tytułem spłaty ze sprawy o podział majątku wspólnego, nie może stanowić podstawy oceny, że sytuacja majątkowa powoda jest na tyle dobra, że może ten obowiązek w dotychczasowej kwocie łożyć. W ocenie Sądu Okręgowego, gdyby powód posiadał rzeczywiście majątek, który by przynosił mu dochody albo można było spieniężyć na poczet realizacji obowiązku alimentacyjnego to byłaby sytuacja nieco inna i wpływała rzeczywiście na zakres obowiązku alimentacyjnego.

W tych warunkach decydującym kryterium dla oceny możliwości finansowych powoda w zakresie zobowiązań alimentacyjnych była ocena realnie osiąganego przez powoda dochodu i jego możliwości zarobkowych. A te możliwości zarobkowe – zdaniem Sądu Okręgowego - na skutek problemów zdrowotnych powoda uległy niewątpliwie pogorszeniu.

W ocenie Sądu Okręgowego, świadczenie alimentacyjne przyznane na rzecz pozwanej powinno być obniżone do kwoty 350 zł miesięcznie. Zdaniem Sądu Okręgowego, kwota ta leży w granicach możliwości finansowych powoda, pomimo iż posiada on problemy zdrowotne czy też pozostaje bez pracy. W niniejszej sprawie brak jest podstaw, żeby wnioskować, że powód nie posiada możliwości zarobkowych, skoro może wykonywać prace, które nie wymagają wysiłku fizycznego, czy też wykonywać prace w winnicy, jak to miało miejsce w okresie od 1 czerwca 2016 r. do 15 marca 2017 r.

Z powyższych przyczyn Sąd Okręgowy na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c. orzekł jak w pkt 1 i 2 wyroku.

Uwzględniając wynik postępowania apelacyjnego, o jego kosztach postanowiono zgodnie z art. 100 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c.

SSO Cezary Olszewski SSO Małgorzata Szostak-Szydłowska SSO Elżbieta Iwona Cembrowicz