Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 maja 2014 roku w S.

sprawy z powództwa Z. S.

przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej w S. przy ul. (...)

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim

z dnia 29 kwietnia 2013 r., sygn. akt I C 1274/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda Z. S. na rzecz pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej w S. przy ul. (...) kwotę 1.200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 991/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim zasądził od pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej przy ulicy (...) w S. na rzecz powoda Z. S. kwotę 11.678,17 zł z odsetkami od dnia 1 marca 2012 roku, umorzył postępowanie co do kwoty 4.316,82 zł, orzekł o kosztach procesu i sądowych.

Sąd ustalił, że strony łączyła umowa z dnia 15 czerwca 2011 r., zgodnie z którą powód Z. S. zobowiązał się przeprowadzić remont kiosków wejściowych do budynku zgodnie z dokumentacją oraz specyfikacją z dnia 3.06.2011 r. określającą zakres robót. Strony ustaliły wysokość wynagrodzenia w kwocie 143.894 złotych brutto, co zawarto w § 5 ust. 2 umowy. W § 7 ustalono termin wykonania robót na cztery miesiące od podpisania umowy, lecz nie dłużej niż do 30.10.2011 r., natomiast w § 8 wskazano, że zamawiający przekaże wykonawcy protokolarnie teren budowy w terminie do dnia 12 lipca 2011 r. W § 10 zastrzeżono, że za niewykonanie remontu w ustalonym terminie ustala się kary umowne w wysokości 0,2% za każdy dzień zwłoki, od całkowitej wartości robót. 17 lipca 2011 r. Powód przystąpił do wykonywania prac zgodnie z umową, wstrzymanie prac nastąpiło na 3 dni z uwagi na zgłaszane uwagi co do wykonania prac przez osobę sprawująca nadzór inwestorski - W. Z.. 17 lipca 2011 r. wykonawca objął plac budowy. Mimo zapisu w § 5 ust. 3 umowy w brzmieniu, że dopuszcza się fakturowanie etapowe za każde wykonanie wejście, zarząd Wspólnoty postanowił, aby zaliczki były wystawiane na podstawie faktur wystawionych przez powoda w miarę zaawansowania prac. W związku z tym 8 sierpnia 2011 r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 14.883,48 zł z tytułu refakturowania zaliczki na ślusarkę drzwiową zgodnie z umową nr (...), którą pozwana zapłaciła w dniu 11 sierpnia 2011 r. W dniu 29 sierpnia 2011 r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 16.200 zł z tytułu rozliczenia wykonania kiosku przy ul. (...) zgodnie z umową nr (...), którą pozwana zapłaciła w dniu 31 sierpnia 2011 r. W dniu 19 września 2011 r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 16.200 zł z tytułu rozliczenia wykonania kiosku przy ul. (...) zgodnie z umową nr (...), którą pozwana zapłaciła w dniu 20 września 2011 r. W dniu 4 października 2011 r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 25.568 zł z tytułu rozliczenia wykonania kiosku przy ul. (...) zgodnie z umową nr (...), którą pozwana zapłaciła w dniu12 października 2011 r.

Po 30 października prace remontowe związane z remontem kiosków, a będące przedmiotem umowy z dnia 15 czerwca 2011 r. nadal trwały. W dniu 8 listopada 2011 r. pozwana Wspólnota zawarła z powodem w formie pisemnej umowę nr (...), której przedmiotem była wymiana nawierzchni przed wejściem do klatek schodowych – wymiana posadzki z lastryko na płytki. Strony ustaliły, że wysokość wynagrodzenia przysługującego powodowi zostanie ustalona na podstawie kosztorysu powykonawczego, opracowanego na podstawie KNR-ów. Cena materiału zostanie ustalona na podstawie faktur. Wskazano na narzuty do kosztorysu: robocizna -13 zł, koszty ogólne -65%, zysk -15%, koszty zakupu materiałów -10%, co zawarto w § 5 umowy. W § 7 ustalono, że termin umowny wykonania pełnego zakresu robót do 15 grudnia 2011 r. W § 10 zastrzeżono, że za niewykonanie remontu w ustalonym terminie ustala się kary umowne w wysokości 0,2% za każdy dzień zwłoki, od całkowitej wartości robót. W dniu 2 listopada 2011 r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 45.013,32 zł z tytułu wymiany stolarki stalowej klatkach schodowych przy ul. (...) zgodnie z umową nr (...), którą pozwana zapłaciła w dniu 9 listopada 2011 r.

W dniu 21 listopada 2011 r. powód zgłosił roboty objęte umową z dnia 15.06.2011 r. dotyczące remontu kiosków do odbioru. W dniu 26 listopada 2011 r. zebrała się komisja, która stwierdziła szereg usterek, a fakt ten został udokumentowany na odręcznie spisanym dokumencie zatytułowanym „Usterki z dn. 26.11.2011.”, który to został podpisany przez przedstawicieli pozwanej i powoda. Na podstawie tego dokumentu został spisany komputerowo protokół z dnia 26 listopada 2011 r., gdzie wskazano, że usterki należy usunąć w terminie 2 tygodni. W tym dniu powód faktycznie zakończył prace remontowe dotyczące kiosków przyl. (...) w S..

W dniu 5 grudnia 2011 r. powód zgłosił do odbioru roboty objęte umową z dnia 8.11.2011 r. dotyczące ułożenia kostki brukowej.

W piśmie z dnia 29 grudnia 2011 r. powód przedstawił pozwanej wykaz prac, które zostały wykonane przy przebudowie kiosków wejściowych przy ul. (...) w S., a wskazanych przez inspektora W. Z. wpisem do Dziennika Budowy z dnia 3.08.2011, zwracając uwagę, że nie były one wymienione w ofercie przetargowej i za te prace będzie wystawiona faktura.

W dniu 30 grudnia 2011 r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 9.960,74 zł z tytułu rozliczenia umowy nr (...), którą pozwana zapłaciła w dniu 23 stycznia 2012 r.

W dniu 31 grudnia 2011 r. zebrała się komisja z udziałem powoda, która dokonała odbioru kiosków wejściowych z wadami nie nadającymi się usunąć (krzywo położone płytki na ścianach i posadzkach). Termin usunięcia usterek wyznaczono do 31 maja 2012 r. Z tego tytułu zatrzymano kwotę 4.316,82 zł tytułem kaucji 3% wartości umownej. Ponadto z uwagi na przekroczenie terminu o 14 dni po uwzględnieniu wstrzymania robót przez inspektora nadzoru wyliczono karę umowną na kwotę 2.351,92 zł (83.997,20 x 0,02 x 14 dni). Przy tym stwierdzono, że za wady, krzywe płytki na ścianach i posadzce potrąca się 10% wartości robót bez drzwi, tj. 8.399,72 zł, a po uwzględnieniu faktur etapowych, do wypłaty pozostaje 9.960,74 zł brutto. Odnośnie odbioru ułożenia kostki brukowej komisja stwierdziła, że z powodu wykonania robót niezgodnie z ustaleniami nie dokona odbioru prac określonych umową z dnia 8 listopada 2011 r. Komisja wskazała, że brak jest krawężników od strony trawników, polbruk jest ułożony na posypce piaskowej oraz brak jest polbruku na opaskach przy 3 klatkach. Z uwagi na okres zimowy, usterki należy usunąć do 31 maja 2012 r. Z tych też względów za wykonane prace nie zapłacono.

Pismem z dnia 12 stycznia 2012 r. pozwana Wspólnota odesłała powodowi wystawione poprzez niego faktury nr (...) na kwotę 7.981,20 zł z tytułu ułożenia polbruku zgodnie z umową oraz nr: (...) na kwotę 20.669,04 zł z tytułu rozliczenia wykonania kiosku przy ul (...) zgodnie z umową nr (...), wskazując na ich bezpodstawność z uwagi na wadliwe wykonanie robót. Jednocześnie pozwana Wspólnota wskazała, że dotąd uiściła na rzecz powoda kwotę 118.864,80 zł. Z pozostałej kwoty 25.029,20 zł dokonuje potrąceń kary umownej w kwocie 2.351,92 zł i kary umownej na kwotę 8.399,72 zł. Po uwzględnieniu kar umownych pozostała do zapłacenia zgodnie z umową nr (...) wartość robót wynosi 14.277,56 zł. Z kwoty tej do czasu bezusterkowego przeglądu gwarancyjnego zatrzymana zostaje kaucja gwarancyjna w kwocie 4.316,82 zł. W związku z powyższym faktura powinna być wystawiona na kwotę 9.960,74 zł. W dniu 30 kwietnia 2012 r. odbył się przegląd gwarancyjny dotyczący remontu kiosków przy udziale powoda. Stwierdzono, że nie wszystkie usterki zostały usunięte. Ustalono termin usunięcia usterek do dnia 30 maja 2012 r. W dniu 20 czerwca 2012 r. zebrała się komisja w celu ostatecznego rozliczenia remontu, stwierdzono, że cześć usterek nie została usunięta, komisja postanowiła jednak zwolnić kaucję gwarancyjną w kwocie 4.316,82 zł, wskazując, że protokół z 20.06.2012 r. do umowy nr (...) jest podstawą do wystawienia faktury na kwotę 4.316,82 zł. W przedmiocie ułożenia kostki brukowej komisja stwierdziła, że mimo niewykonania krawężników przy polbruku oraz opasek przy trzech klatkach, nawierzchnia z polbruku nadaje się do użytkowania. W związku z tym komisja postanowiła odebrać wykonane prace będące przedmiotem umowy z dnia 8.11.2011 r. i zapłacić za wykonane roboty zgodnie z zatwierdzonym i poprawionym kosztorysem na kwotę 3.278,45 zł brutto. W dniu 28 czerwca 2012 r. nastąpił zwrot powodowi kaucji gwarancyjnej w kwocie 4.316,76 zł na podstawie faktury nr (...) z dnia 10.05.2012 r. Pismem z dnia 26 marca 2012 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty następujących kwot 117.078,06 zł za fakturę nr (...) z 31.01.2012 r., 24.617,64 zł za fakturę nr (...) z dnia 31.01.2012 r., 7.981,20 zł za fakturę nr (...) z 31/01.2012 r. tytułem prac wykonanych zgodnie z umową nr (...) i umową (...) wraz z odsetkami ustawowymi oraz kwoty 4316,82 zł tytułem kaucji gwarancyjnej.

Wspólnota zapłaciła na rzecz powoda kwotę 133.142,30 zł z tytułu wykonania umowy nr (...) z dnia 15 czerwca 2011 r. w tym kaucję gwarancyjną w kwocie 4.316,76 zł.

Sąd I instancji stwierdził, że powództwo jest częściowo uzasadnione. Po ostatecznym zakreśleniu zakresu żądania stwierdzono, że pozwana Wspólnota Mieszkaniowa zobowiązana była do zapłaty powodowi wynagrodzenia za roboty budowlane, która to kwota wynikać miała z łączących strony umów i wystawionych faktur. Pozwana przyznała, że deklaruje powodowi zwrot kosztów za wykonanie umowy nr (...) z dnia 8 listopada 2011 r. zgodnie ze skorygowanym kosztorysem, tj. na kwotę 3.278,45 zł. Sąd Rejonowy stwierdził, że pozwana skutecznie uznała pozew w tej części i w konsekwencji zasądził na rzecz powoda roszczenie w tym zakresie. W pozostałym zakresie stwierdzono bezzasadność powództwa z tytułu wynagrodzenia wynikającego z umowy nr (...) wskutek nieudowodnienia wysokości roszczenia.

Sąd I instancji zaznaczył, że bezspornym w sprawie pozostawało, że strony ustaliły wysokość wynagrodzenia za roboty budowlane związane z remontem kiosków przy ul. (...) w S. zgodnie z umową nr (...) z 15.06.2011 r. w kwocie 143.894 zł brutto. Sąd wskazał, że do chwili obecnej pozwana zapłaciła powodowi z tytułu umowy z dnia 15.06.2011 r. kwotę 133.142,30 zł., pozostaje do zapłaty kwota 10.751,70 zł. Sąd przyjął jednak skuteczność potrącenia z roszczeniem z tytułu kary umownej z uwagi na nieterminowe zakończenie remontu kiosków w kwocie 2.351,92 zł.

Roszczenia powoda o wynagrodzenie za wykonanie prac dodatkowych do umowy nr (...) z dnia 15 czerwca 2011 r. na kwotę 24.617,64 zł, Sąd I instancji uznał za niewykazane.

Wyrok został zaskarżony apelacją przez powoda, który domagał się jego zmianę przez uwzględnienie powództwa w całości. Apelujący zarzucił wyrokowi naruszenie art. 232 i 233 k.p.c. przez przyjęcie, że pozwana zapłaciła powodowi żądaną kwotę, w sytuacji gdy brak jest w aktach sprawy jednoznacznych dowodów dokumentów finansowych, bankowych potwierdzających obciążenie konta Wspólnoty i uznanie konta powoda. Powód nie potwierdził, że otrzymał dochodzone pozwem sumy pieniężne od pozwanej Wspólnoty. Według apelującego, udowodnione zostało, że pozwana nie zapłaciła powodowi wynagrodzenia.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Wysokość roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane (art. 647 k.c.) określonego umową (...) z dnia 8.11.2011 r., której przedmiotem była wymiana nawierzchni przed wejściem do klatek schodowych, nie została przez powoda udowodniona. Zgodnie z treścią umowy, wynagrodzenie miało zostać ustalone na podstawie kosztorysu powykonawczego, opracowanego na podstawie KNR-ów, zaś cena materiałów miała zostać ustalona na podstawie faktur. Wymieniony sposób ustalenia wynagrodzenia to dla powoda fakty prawotwórcze, z których wywodzi skutek prawny i których ciężar dowodu spoczywa na nim, zgodnie z ogólną regułą z art. 6 k.c. Powód aktywność dowodową ograniczył do przedstawienia faktury nr (...) z której wynika, że pozwana jest zobowiązana do zapłaty na jego rzecz z powyższego tytułu kwoty 7.981,20 zł. Faktura w postępowaniu cywilnym jest dokumentem prywatnym, zawiera oświadczenia o istnieniu faktu, a nie jest dowodem tego faktu (art. 245 k.p.c.). Konieczna była inicjatywa dowodowa zmierzająca do ustalenia elementów tworzących prawo powoda do wynagrodzenia. Na podstawie faktury nie sposób dokonać ustaleń, na jakiej podstawie powód wyliczył żądane przez siebie wynagrodzenie oraz czy uwzględnił wytyczne z § 5 ust. 1 umowy nr (...). Stosownych wniosków dowodowych strona powodowa nie złożyła, stąd prawidłowy jest wniosek Sądu I instancji o nieudowodnieniu wysokości roszczenia w rozważanym zakresie. Pozwana ostatecznie w toku sporu uznała roszczenie z tytułu wynagrodzenia za wykonanie umowy nr (...) z dnia 8 listopada 2011 r. zgodnie ze skorygowanym kosztorysem do kwoty 3.278,45 zł i ta kwota została prawidłowo przez Sąd I instancji uwzględniona.

Roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za wykonanie remontu kiosków przy (...) w S. zgodnie z umową nr (...) z dnia 15 czerwca 2011 r. jest częściowo zasadne. Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że pozwanej przysługiwało prawo do potrącenia kary umownej wynikającej z treści umowy. Strony ustaliły wysokość wynagrodzenia za wykonanie prac określonych w tej umowie na kwotę 143.894 zł brutto. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że pozwana zapłaciła powodowi wynagrodzenie w kwocie 133.142,30 zł. Niewątpliwie apelujący nie kwestionował, aby na jego rzecz pozwana nie zrealizowała faktur nr: (...) na kwotę 4.316,76 zł z tytułu kaucji gwarancyjnej, (...)na kwotę 9.960,74 zł, (...) na kwotę 45.013,32 zł, (...) na kwotę 14.883,48 zł, (...) na kwotę 16.200 zł, (...) na kwotę 16.200 zł i (...) na kwotę 26.568 zł., co czyni sumę 133.142,30 zł. Do zapłaty pozostaje powodowi kwota stanowiąca różnicę między umówioną, a faktycznie wypłaconą - 10.751,70 zł.

Strony w umowie przewidziały karę umowną na wypadek przekroczenia terminu wykonania robót określonych w umowie. Prace powinny zostać zakończone do 30 października 2011 roku, powód powinien na piśmie zgłosić pozwanej gotowość do odbioru wykonanych robót. Z dowodów wynika zaś, że skarżący dopiero w dniu 21 listopada 2011 r. zgłosił gotowość do odbioru prac, który nastąpił w dniu 26 listopada 2011 r. Nie ulega zatem wątpliwości, że określony w umowie termin do wykonania umówionych prac został przekroczony, wobec czego ziściła się przesłanka pozwalająca pozwanej na naliczenie kary umownej i przedstawienie tej wierzytelności do potrącenia z wierzytelnością powoda z tytułu wynagrodzenia. Pozwana przyjęła, że termin ten został przekroczony jedynie o 14 dni, wobec czego dokonała potrącenia kary umownej w kwocie 2.351,92 zł obliczonej od kwoty 83.997,20 zł, niższej niż umówione wynagrodzenie. Sąd Rejonowy trafnie przy tym zwrócił uwagę, że nie ma znaczenia fakt, że ostateczny odbiór prac z uwagi na zaistniałe usterki i konieczność ich naprawienia miał miejsce znacznie później. Bezspornie bowiem umowa stron przewidywała karę umowną wyłącznie za niewykonanie remontu w ustalonym terminie, a nie na wypadek zwłoki w usunięciu wad wykonanych robót. Termin zakończenia prac został ustalony do 30 października 2011 r., ich odbiór z wadami nastąpił 26 listopada 2011 r., więc za ten okres pozwanej przysługuje roszczenie o zapłatę kary umownej w wysokości 0,2% za każdy dzień zwłoki, od całkowitej wartości robót. Wobec powyższego, z racji tego, że pozwana domagała się potrącenia kary umownej jedynie za 14 dni w kwocie 2.351,92 zł, Sąd I instancji zasadnie przyjął, że jest ona w dalszym ciągu zobowiązana do zapłaty na rzecz powoda kwoty 8.399,78 zł i w tym zakresie uwzględnił powództwo.

Jeśli chodzi o roszczenia powoda w zakresie wykonanych prac dodatkowych do umowy nr (...) z dnia 15 czerwca 2011 r. na kwotę 24.617,64 zł, to Sąd Rejonowy prawidłowo uznał je za nieudowodnione przez skarżącego. Apelujący swoje żądanie oparł wyłącznie na własnych twierdzeniach nie popartych żadnymi innymi dowodami. W szczególności należało podzielić stanowisko Sądu I instancji, że z dziennika budowy, wbrew twierdzeniom skarżącego, brak jest zapisu, na który się powoływał. Z twierdzeń powoda nie wynika, jakie dodatkowe prace miał wykonywać na rzecz pozwanej, w konsekwencji brak jest dowodu, który mógłby stanowić podstawę do ustalenia, jakie prace bez zawarcia umowy zostały wykonane oraz w jakiej wysokości ma przysługiwać jemu wynagrodzenie. Faktura nie jest dowodem wykonania robót i wysokości wynagrodzenia, inkorporuje jedynie oświadczenie, twierdzenie o fakcie. Podobnie pismo powoda z dnia 29 grudnia 2011 roku stanowi jedynie twierdzenie o faktach. Konieczne było przeprowadzenie dowodu dla stwierdzenia, że powód wykonał te roboty i jeżeli strony nie łączył w tym zakresie stosunek zobowiązaniowy, konieczne było udowodnienie wysokości roszczenia, w tym wypadku z tytułu nienależnego świadczenia, przez opinię biegłego. Powód nie zdołał wykazać roszczenia w rozważanym przedmiocie, powództwo w tym zakresie słusznie zostało oddalone.

Wywody apelacji Sąd Odwoławczy uznał za całkowicie chybione. Zebrany materiał dowodowy w sposób jednoznaczny wskazywał, że roszczenie powoda było zasadne jedynie w ograniczonym zakresie. Dodać jednocześnie należy, że pozwana udowodniła, że wypłaciła skarżącemu wynagrodzenie za wykonane prace w łącznej kwocie 133.142,30 zł, na pozwanej nie spoczywał ciężar dowodu, że nie spełniła świadczenia odpowiadającego twierdzeniom powoda zawartym w fakturach. Pozostała część roszczenia nie została udowodniona albo okazała się nienależna z uwagi na skuteczne skorzystanie przez pozwaną z potrącenia kary umownej. Apelujący w żaden sposób nie odniósł się do nieudowodnienia zasadności roszczenia dotyczącego prac dodatkowych, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, że wykazał brak zapłaty ze strony pozwanej. Nie ulega wątpliwości, że dochodzone pozwem roszczenie powinno być wykazane stosownymi środkami dowodowymi w zakresie wymagalności, wysokości oraz zasadności, czego w niniejszej sprawie niewątpliwie zabrakło.

Mając powyższe rozważania na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w punkcie I wyroku.

Zgodnie z regułą odpowiedzialności stron za wynik procesu, w oparciu o przepis art. 98 § 1 k.p.c. i 6 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z 2002 roku ze zmianami) zasądzono od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.200 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, o czym orzeczono w punkcie II wyroku.