Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem, który wpłynął do tut. Sądu w dniu 20 lipca 2016 r., Skarb Państwa - (...) w S. domagał się od pozwanego A. S. zapłaty kwoty 5.413,53 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania. Nadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego, na swoją rzecz, kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż A. S. jako żołnierz zawodowy, zdając swoje obowiązki, nie rozliczył się prawidłowo z powierzonego mu mienia w służbie sprzętu inżynieryjno – saperskiego i (...). Zaznaczył, iż przeprowadzone postępowanie wyjaśniające, o którym mowa w przepisach regulujących odpowiedzialność majątkową żołnierzy, wykazało powstanie szkody na łączną kwotę 5.413,53 zł. Nadto podkreślił, iż pozwany wzywany był do dobrowolnego naprawienia szkody, jednak w odpowiedzi na nie wskazał, iż nie ponosi odpowiedzialności za powstałe braki.

T.. Sąd stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w trybie postępowania upominawczego.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda, na swoją rzecz, kosztów postępowania.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, iż z analizy przepisów dotyczących odpowiedzialności majątkowej żołnierzy wynika, że warunkiem przypisania żołnierzowi odpowiedzialności za mienie powierzone jest: prawidłowe powierzenie mienia, powstanie szkody w tym mieniu oraz brak innych przyczyn, które spowodowały szkodę. Pozwany zaprzeczył, by w przedmiotowej sprawie doszło do prawidłowego powierzenia mienia, podnosząc, iż z czynności tej nie sporządzono żadnego z dokumentów, o których stanowią właściwe przepisy. Zaznaczył, iż brak dokumentacji obejmującej stan ilościowy i jakościowy mienia w chwili dokonania powierzenia, uniemożliwia wykazanie, że ewentualna szkoda powstała w okresie, w którym odpowiedzialność za mienie powierzone miał ponosić pozwany. Nadto podkreślił, iż z dokumentacji załączonej do pozwu wynika, że został sporządzony wyłącznie jeden dokument przekazania mienia w postaci pojazdu mechanicznego nr (...), a w treści protokołu jako osoba przejmująca mienie i jednocześnie zobowiązana do sprawowania nad nim pieczy wskazany został szeregowy P. Z., nie zaś pozwany. Odnosząc się do wyrządzenia szkody w mieniu powierzonym, pozwany wskazał, iż powód nie wykazał, na czym konkretnie miałaby polegać szkoda w przedmiotowej sprawie. Podniósł, iż porównanie treści meldunku nr (...) i protokołu przekazania mienia pododdziału z dnia 23 października 2015 r. wskazuje, że w odniesieniu do wyposażenia służby (...) zawarto w nich całkowicie różne stwierdzenia w zakresie braków. Większość braków, jakie zostały wskazane w meldunku potwierdzającym szkodę, nie została ujęta w protokole przekazania mienia przy odejściu ze służby pozwanego. Pozwany zaznaczył także, iż kwestionuje przyjęty przez powoda stopień zmniejszenia wartości brakujących rzeczy na poziomie 25%, podkreślając, iż jest to wartość zbyt niska. Wskazał, iż odpowiedzialność majątkowa żołnierza za mienie powierzone mu z obowiązkiem zwrotu nie powstaje, jeśli szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez jednostkę organizacyjną warunków umożliwiających prawidłowe zabezpieczenie powierzonego mienia. Dodał, iż w trakcie pełnienia służby nie był jedynym dysponentem sprzętu, za jaki miał ponosić odpowiedzialność, a od sierpnia 2014 r. przebywał na długotrwałym zwolnieniu lekarskim, podczas którego powód nie zorganizował odpowiedniego nadzoru na powierzonym mieniem. Pozwany zaznaczył, iż w jednostce nie odbywały się żadne szkolenia mające na celu zapoznanie osób, które zobowiązano do przyjęcia odpowiedzialności za mienie Skarbu Państwa pozostające w zarządzie wojska, ze specyfikacją tego sprzętu, jego budową i obsługą. Podsumowując swoją argumentację pozwany wskazał, iż faktycznym motywem działania powoda jest przede wszystkim personalna niechęć do jego osoby, wielokrotnie ujawniająca się jeszcze przed jego odejściem ze służby.

W piśmie procesowym z dnia 3 marca 2017 r. powód odnosząc się do zarzutów pozwanego wskazał, iż jak wynika z zakresu obowiązków dowódca każdej kompani (w tym pozwany) co do zasady jest odpowiedzialny za stan techniczny uzbrojenia i sprzętu wojskowego, środków bojowych, środków materiałowych i wyposażenia w kompanii oraz za zabezpieczenie, ochronę i prawidłową gospodarkę materiałową. Nadto wskazał, iż zgodnie z § 4 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 listopada 2001 r. w sprawie odpowiedzialności majątkowej żołnierzy za wyrządzone przez nich szkody, powierzenie żołnierzom mienia w magazynie lub innym zamykanym pomieszczeniu, przystosowanym do przechowywania mienia pod bezpośrednim nadzorem tego żołnierza, następuje na podstawie protokołu przejęcia, a protokół taki został podpisany pomiędzy pozwanym a ppor. P. I.. W stosunku do pozostałych zarzutów powód wskazał, iż wszelkie wyjaśnienia zostaną poczynione w drodze zeznań świadków. Ponadto powód podniósł, iż pozwany dokonał dobrowolnej zapłaty za braki w mieniu, które objęte były tym samym meldunkiem stwierdzenia braków, na kwoty 301,22 zł oraz 1.866,82 zł, co rzutowało również na uznanie pozwanego odpowiedzialnym za dalsze braki w mieniu kompani.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. S. pełnił czynną służbę wojskową w okresie od dnia 17 sierpnia 1998 r. do dnia 31 października 2015 r.

W okresie od dnia 1 października 2008 r. do dnia 31 października 2015 r. był dowódcą kompanii wsparcia w 3 (...)w S..

Niesporne, a nadto dowód: świadectwo służby – k. 77, Rozkaz Dzienny Dowódcy (...) nr (...) z dnia 07.10.2008 r. – k. 119, Rozkaz Dzienny Dowódcy (...) nr (...) z dnia 09.10.2008 r. – k. 120, Rozkaz Dzienny Dowódcy (...) nr (...) z dnia 17.06.2011 r. – k. 121, Rozkaz Dzienny Dowódcy (...) nr (...) z dnia 20.08.2011 r. – k. 122, Rozkaz Dzienny Dowódcy (...) nr (...) z dnia 13.06.2014 r. – k. 123, Rozkaz Dzienny Dowódcy (...) nr (...) z dnia 26.02.2015 r. – 124

Dowódca kompanii odpowiada za: utrzymanie i gotowość do podjęcia działań przez kompanię, wyszkolenie, morale, wychowanie i dyscyplinę podległych żołnierzy, stan techniczny uzbrojenia i sprzętu wojskowego, środków bojowych, środków materiałowych i wyposażenia w kompanii, zabezpieczenie, ochronę oraz prawidłową gospodarkę materiałową, utrzymanie porządku i czystość w rejonie zakwaterowania kompanii i przydzielonych rejonach oraz infrastrukturę techniczną w przydzielonym obiekcie.

Niesporne, a nadto dowód: zakres obowiązków Dowódcy Kompanii (...) – k. 125 – 127

W dniu 2 grudnia 2008 r. sporządzony został protokół zdania i objęcia przez kpt. A. S. stanowiska służbowego dowódcy kompanii wsparcia w 3 (...) w S. od ppor. P. I.. Do protokołu nie wniesiono żadnych zastrzeżeń, a jego załączniki stanowiły wykazy uzbrojenia, sprzętu chemicznego, sprzętu inżynieryjno saperskiego, sprzętu żywnościowego, sprzętu mundurowego, wyposażenia i sprzętu przeciwpożarowego.

Dowód: protokół zdania i objęcia stanowiska służbowego dowódcy 3 kompanii wsparcia wraz z załącznikami – k. 105 – 117;

W 2010 r. A. S. razem z technikiem pododdziału chorążym D. S. udał się do S. celem przejęcia dwóch pojazdów bojowych typu rosomak. Pozostałe dwa rosomaki zostały przejęte w S. przez zastępcę A. S. kapitana K. S., który następnie przekazał je A. S.. A. S. przekazał po 1 rosomaku 4 dowódcom drużyn. Dowódcy drużyn często się zmieniali.

Dowód: zeznania A. S. – k. 142-144 w zw. z k. 160-161;

W dniu 22 listopada 2011 r., na podstawie Rozkazu Dowódcy (...) nr (...) z dnia 8 listopada 2011 r., doszło do przekazania przez zastępcę dowódcy plutonu st. kpr. T. O. kierowcy szer. P. Z. pojazdu mechanicznego typu ROSOMAK o nr rejestracyjnym (...). Pojazd był sprawny technicznie. W ukompletowaniu zabrakło zestawu próbek symulacyjnych skażenia w opakowaniach hermetycznych. Ponadto uszkodzony był elektrozawór spryskiwacza (widoczny był wyciek płynu spryskiwaczy) i zestaw słuchawkowy.

Na protokole przekazania przyjęcia pojazdu mechanicznego oraz na protokole stanu technicznego pojazdu brak jest podpisu kpt. A. S..

Dowód: protokół stanu technicznego Nr (...) – k. 42, protokół przekazania – przyjęcia pojazdu mechanicznego Nr (...) – 41;

W okresie od dnia 1 sierpnia 2014 r. do dnia 11 września 2015 r. kpt. A. S. przebywał łącznie 233 dni na zwolnieniach lekarskich. W okresie niezdolności do służby A. S. zastępował por. T. G..

Po powrocie do służby A. S. wykonywał swoje obowiązki przez ok. 1,5 miesiąca. Nie miał od kogo przejąć mienia kompanii.

Dowód: informacja dowódcy 3 batalionu piechoty zmotoryzowanej – k. 103 – 104, karta informacyjna turnusu leczniczo – profilaktycznego – k. 75, zaświadczenie o hospitalizacji – k. 76, przesłuchanie A. S. w charakterze strony – k. 160 – 161 w z k. 142 – 144;

W dniu 23 października 2015 r. na podstawie Rozkazu Dowódcy (...) Nr (...) z dnia 24 września 2015 r. kpt. A. S. dokonał przekazania mienia kompanii wsparcia 3 (...) kpt. T. W.. W protokole tym szczegółowo opisano stan majątkowy kompanii, a także wykazano braki w poszczególnych składnikach.

Dowód: protokół przekazania mienia pododdziału z załącznikami – k. 33 – 40v;

K.. T. W. po objęciu dowodzenia kompanią wsparcia w 3 batalionie piechoty zmotoryzowanej dokonał przeglądu mienia i stwierdził braki w służbach – żywnościowej, łączności, (...), czołgowo – samochodowej, inżynieryjno – saperskiej oraz w służbie uzbrojenia.

Pismem z dnia 2 listopada 2015 r. komendant M. S. wskazał, iż meldunek kpt. T. W. nie spełniał warunków formalnych zwartych w § 5 i 6 Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 listopada 2001 r. w sprawie odpowiedzialności majątkowej żołnierzy za szkodę w mieniu.

Dowód: meldunek Nr (...) z dnia 28 października 2015 r. z załącznikami – k. 12 – 21, pismo Komendanta (...) (...) Oddziału (...) w S. – k. 22 – 22v;

Na podstawie Rozkazu Dowódcy (...) Nr (...) z dnia 14 grudnia 2015 r. utworzono komisję w celu weryfikacji stwierdzonych braków podczas przyjmowania mienia kompanii wsparcia od kpt. A. S. przez kpt. T. W.. Ustalenia komisji z dnia 23 grudnia 2015 r. jedynie częściowo pokrywały się z ustaleniami kpt. T. W. zawartymi w meldunku Nr (...) z dnia 28 października 2015 r.

Dowód: meldunek Nr (...) z dnia 23 grudnia 2015 r. z załącznikami – k. 24 – 31

W protokole niedoboru mienia nr (...) z dnia 24 marca 2016 r. stwierdzono, iż podczas przekazywania obowiązków dowódcy kompanii wsparcia przez kpt. A. S. ujawniono braki w sygnalizatorze skażeń (...) KTO ROSOMAK nr. rej. (...), sygnalizatorze skażeń (...) KTO ROSOMAK nr. rej. (...), sygnalizatorze skażeń (...) KTO ROSOMAK nr. rej. (...), rentgenoradiometrze DP – 75, przyrządzie rozpoznawania skażeń PChR – 54 oraz w indywidualnym zestawie samochodowym (...).

Wartość niedoboru określono na kwotę 5.413,53 zł.

Dostęp do rosomaków mieli kierowcy, dowódcy załóg i obsługa rosomaków. Podczas pełnienia służby przez kpt. A. S. mienie kompani było wypożyczane do innych pododdziałów (...) oraz innym jednostkom wojskowym na ćwiczenia i szkolenia. Rosomaki były wypożyczane do P..

Dowód: protokół niedoboru (...) z dnia 24.03.2016 r. – k. 8, Rozkaz Dzienny NR (...) z dnia 25 marca 2016 r. – k. 9, Rozkaz Dzienny Dowódcy JW. (...) nr (...) z dnia 11.04.2016 r. – k. 10, zeznania świadka J. H. – k. 157-159, pismo z dnia 5 października 2016 r. – k. 103-104;

W sprawozdaniu z dnia 6 maja 2016 r. z przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego wskazano, iż szkoda w mieniu powstała wskutek zaniedbania podczas pełnienia służby, a jako osobą odpowiedzialną za szkodę wskazano kpt. A. S..

Dowód: sprawozdanie z postępowania wyjaśniającego – k. 32 – 32v;

Przy ustalaniu wartości szkody w mieniu służby (...) oraz służby inżynieryjno – saperskiej opierano się na cenach producenta tj. firmy (...) pomniejszonych o 25%. W przypadku części, które nie były wymienione w katalogu firmy (...), wyceny dokonywano na podstawie informacji z internetu. Wyceną szkody zajmował się Z. P.. Z. P. przyjął, że zaginął sprzęt sprawny technicznie, bo wcześniej nie był on zgłoszony do remontu.

Dowód: notatka służbowa z dnia 24 czerwca 2016 r. z katalogiem części zamiennych – k. 128 – 131, zeznania świadka Z. P. – k. 144 – 146;

A. S. dobrowolnie zapłacił za szkody w mieniu stwierdzone protokołami (...) z dnia 14 marca 2016 r. oraz(...) z dnia 11 lutego 2016 r., w których wartość szkody ustalono na 301,22 zł i 1.866,82 zł.

Dowód: protokół (...) – k. 132, protokół (...) – k. 136, wezwania do dobrowolnego naprawienia szkody – k. 133, 137, potwierdzenie wpłat – k. 135, 139

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zasady odpowiedzialności majątkowej za szkodę wyrządzoną w mieniu powierzonym żołnierzowi regulują przepisy zawarte w Rozdziale 3 ustawy o odpowiedzialności majątkowej żołnierzy z dnia 25 maja 2001 r. W myśl art. 11 ust. 1 tej ustawy żołnierz odpowiada, w granicach określonych w art. 3 – a zatem w granicach rzeczywistej straty i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda - za szkodę w mieniu powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się, zwanym dalej „mieniem powierzonym”. Jak stanowi zaś art. 11 ust. 2 ww. ustawy żołnierz może się uwolnić od odpowiedzialności majątkowej za szkodę w mieniu powierzonym, jeżeli wykaże, że powstała ona z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez jednostkę organizacyjną warunków umożliwiających prawidłowe zabezpieczenie mienia.

Szczegółowe warunki i tryb powierzania żołnierzom mienia reguluje Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w sprawie odpowiedzialności majątkowej żołnierzy za wyrządzone przez nich szkody z dnia 21 listopada 2001 r. W myśl § 3 ww. rozporządzenia żołnierzowi może być powierzone z obowiązkiem zwrotu lub do wyliczenia się m.in. uzbrojenie, sprzęt techniczny oraz inne mienie niezbędne do wykonywania zadań służbowych, przy czym powierzenie powinno nastąpić za pokwitowaniem, w którym należy określić rodzaj, ilość, stan i wartość oraz w razie potrzeby indywidualne cechy powierzonego mienia, a żołnierz, któremu powierzono mienie jest obowiązany zwrócić je w określonym przez dowódcę jednostki organizacyjnej czasie i w należytym stanie albo wyliczyć się ze sposobu zużycia lub wydania tego mienia. W przypadku przekazania mienia znajdującego się w magazynie lub innym zamykanym pomieszczeniu przekazanie może nastąpić na podstawie protokołu przejęcia lub na podstawie inwentaryzacji, przy czym inwentaryzację przeprowadza się w ciągu miesiąca od dnia zawiadomienia żołnierza o planowanym przekazaniu mienia z udziałem żołnierza lub osoby przez niego upoważnionej, a w razie przewidywanego zwolnienia żołnierza ze służby wojskowej, inwentaryzację przeprowadza się niezwłocznie i kończy się nie później niż w dniu odejścia żołnierza ze służby (§4 i 5 przedmiotowego rozporządzenia). Jak stanowi §6 ww. rozporządzenia w razie niemożności wzięcia udziału w inwentaryzacji z powodu choroby lub innej ważnej przyczyny żołnierz może pisemnie upoważnić inną osobę, która za zgodą dowódcy jednostki organizacyjnej weźmie za niego udział w inwentaryzacji, a jeżeli nie wskaże takiej osoby, dowódca jednostki powołuje komisję, która przeprowadza inwentaryzację powierzonego mienia. Zgodnie z §14 ust. 7 rozporządzenia wysokość szkody określa się według cen detalicznych obowiązujących w dniu ujawnienia szkody. Dla przedmiotu używanego przyjmuje się wartość pomniejszoną o procent odpowiadający stopniowi zużycia. Jeżeli szkoda w mieniu polega na obniżeniu wartości przedmiotu , wysokość szkody stanowi różnica wartości przedmiotu przed i po jego uszkodzeniu albo bezpośrednio koszty związane z przywróceniem przedmiotu do stanu poprzedniego.

Przedstawiony powyżej stan faktyczny ustalony został na podstawie dowodów z dokumentów (szczegółowo wymienionych w pierwszej części uzasadniania), a także w oparciu o zeznania świadków oraz samego pozwanego. Podkreślenia wymaga przy tym, iż przesłuchani w sprawie świadkowie, zawnioskowani przez stronę powodową, nie posiadali żadnej wiedzy odnośnie przekazania pozwanemu mienia, sprawowania kontroli nad tym mieniem oraz okoliczności powstania braków, w tym daty ich powstania. W świetle powyższego, a nadto przy braku przekazania przez stronę powodową jakichkolwiek dokumentów świadczących o przekazaniu pozwanemu (oraz kolejnym osobom) mienia, którego braki następnie stwierdzono, nie sposób ustalić, by za powstanie tych braków odpowiedzialny był pozwany. W istocie pozwany jako dowódca kompanii, zgodnie z zakresem swoich obowiązków, odpowiadał za stan techniczny uzbrojenia i sprzętu wojskowego, środków bojowych, środków materiałowych i wyposażenia w kompanii, zabezpieczenie, ochronę oraz prawidłową gospodarkę materiałową. Poza sporem pozostaje jednak, iż pozwany z uwagi na stan zdrowia, w okresie od dnia 1 sierpnia 2014 r. do dnia 11 września 2015 r., przebywał łącznie 233 dni na zwolnieniach lekarskich, a zatem nie mógł wówczas wykonywać swoich obowiązków. Z zeznań pozwanego wynika przy tym, iż w okresie niezdolności do służby zastępował go T. G.. Niewątpliwie zatem to on powinien przejąć odpowiedzialność za mienie brygady aż do momentu powrotu pozwanego do służby. Strona powodowa nie przedłożyła jednak do akt sprawy ani protokołu przejęcia mienia przez T. G., czy też dokumentów potwierdzających przeprowadzenie inwentaryzacji, ani jakichkolwiek dowodów świadczących o tym, jakie konkretnie mienie przejął A. S. w momencie powrotu do służby. W związku z powyższym nie sposób ustalić, czy braki, na które obecnie powołuje się strona powodowa, a które zostały stwierdzone już po powrocie pozwanego do służby (a zweryfikowane już po zakończeniu przez niego służby), powstały w czasie, gdy za mienie kompanii odpowiadał A. S., czy też w czasie, gdy był zastępowany przez T. G.. Już sama ta okoliczność czyni żądanie bezprzedmiotowym. Dodatkowo podkreślenia wymaga, iż – wobec zaprzeczenia przez pozwanego wartości szkody (nawet przy założeniu, że pozwany ponosi odpowiedzialność za szkodę) - nie sposób przyjąć, by strona powodowa wykazała wysokość roszczenia. W szczególności za niewystarczające należy uznać zeznania świadka Z. P., który wskazał, iż ceny producenta brakujących części zostały pomniejszone o 25%. Zgodnie z powołanym powyżej rozporządzeniem dla przedmiotu używanego przyjmuje się wartość pomniejszoną o procent odpowiadający stopniowi zużycia. Ustawa o odpowiedzialności majątkowej żołnierzy stanowi zaś, że żołnierz ponosi odpowiedzialność majątkową w granicach rzeczywistej straty. Strona powodowa, zdając sobie sprawę z kwestionowania przez pozwanego wysokości szkody, nie przedstawiła żadnych dowodów świadczących o słuszności dokonanego obniżenia, w tym nie złożyła do akt instrukcji gospodarowania sprzętem chemicznym, na którą powoływał się świadek Z. P.. Nie sposób przy tym przyjąć, by przyjęcie przez pozwanego odpowiedzialności za część braków, mogło automatycznie skutkować przypisaniem mu odpowiedzialności za braki wskazywane przez powoda w niniejszym postępowaniu.

Mając na względzie powyższe, a przede wszystkim brak możliwości ustalenia, czy do wskazywanych obecnie przez stronę powodową braków, doszło w czasie, gdy odpowiedzialność za mienie kompanii, ponosił pozwany, Sąd oddalił powództwo.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu oparto na treści art. 98 k.p.c., w myśl którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W niniejszej sprawie pozwany reprezentowany był przez profesjonalnego pełnomocnika – radcę prawnego, którego minimalne wynagrodzenie, w związku z przedmiotem sprawy, wynosiło 1.800 zł (§ 2 pkt 4 w zw. z §9 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 26 października 2016 r. w zw. z §2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych, w myśl którego do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji) i taką też kwotę zasądzono od powoda na rzecz pozwanego w punkcie II wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  (...);

2.  (...);

3.  (...).

11 lipca 2017 r.