Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Anita Jarząbek - Bocian

Sędziowie: SO Małgorzata Bańkowska

SO Beata Tymoszów (spr.)

protokolant: p.o. protokolanta sądowego Renata Szczegot

przy udziale Agaty Wujastyk – prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie

po rozpoznaniu dnia 24 maja 2017 r. w Warszawie

sprawy I. W., syna Z. i C., ur. (...) w B. oskarżonego o czyn z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie

z dnia 30 czerwca 2016 r. sygn. akt IV K 892/14

w zaskarżonej części wyrok utrzymuje w mocy, wydatkami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.

SSO Beata Tymoszów SSO Anita Jarząbek - Bocian SSO Małgorzata Bańkowska

Uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie w sprawie o sygnaturze VI Ka 1322/16

I. W. został oskarżony o to, że:

I. w dniu 14 września 2009 r. w W. działając wspólnie i w porozumieniu z nieustalonymi osobami w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził Bank (...) w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na kwotę 24 240,06 zł i zawarcia umowy pożyczki nr (...) za pomocą wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd co do możliwości spłaty pożyczki przez przedłożenie w celu jej uzyskania sfałszowanego zaświadczenia o zatrudnieniu w firmie (...) w W., przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, to jest o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k..;

II. w dniu 15 września 2009 r. w W. działając wspólnie i w porozumieniu z nieustalonymi osobami w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził (...) S.A. w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na kwotę 21 000 zł i zawarcia umowy kredytu nr (...) za pomocą wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd co do możliwości spłaty kredytu przez przedłożenie w celu jego uzyskania sfałszowanego zaświadczenia o zatrudnieniu, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;

III. w dniu 16 września 2009 roku w M. działając wspólnie i w porozumieniu z nieustalonymi osobami w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził Bank (...) S.A. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na kwotę 3997 zł i zawarcia umowy o kartę kredytową (...) nr (...) za pomocą wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd co do swojej zdolności kredytowej przez złożenie w celu uzyskania wymienionej karty kredytowej i zawarcia wymienionej umowy, nieprawdziwego oświadczenia o zatrudnieniu w firmie (...) w W., przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2016 roku (sygn. akt: IV K 892/14) Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie I. W. w ramach zarzucanego mu w punkcie pierwszym aktu oskarżenia czynu, uznał za winnego tego, że w dniu 14 września 2009 r. w W. przy ulicy (...), działając wspólnie i w porozumieniu z nieustalonymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził Bank (...) S.A. z siedzibą w K. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 23.028.06 zł, w ten sposób, że zawarł umowę pożyczki nr (...) o pożyczkę (...) za pomocą wprowadzenia pracowników pokrzywdzonego banku w błąd co do swego zatrudnienia i wysokości osiąganych dochodów, a także zdolności kredytowej poprzez przedłożenie w celu jej uzyskania podrobionego zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach w firmie (...) w W., a także pisemnego oświadczenia dotyczącego w/w okoliczności, mających istotne znaczenie dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwa podobne,

zaś w ramach zarzucanego I. W. w punkcie drugim aktu oskarżenia czynu uznał go za winnego, tego, że w dniu 15 września 2009 r. przy ulicy (...) w W., działając wspólnie i w porozumieniu z nieustalonymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził bank (...) S.A. z siedzibą w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 20.160 złotych w ten sposób, że zawarł umowę kredytu nr (...) za pomocą wprowadzenia pracowników pokrzywdzonego banku w błąd co do swego zatrudnienia i wysokości osiąganych dochodów, a także zdolności kredytowej poprzez przedłożenie w celu jego uzyskania podrobionego zaświadczenia o wysokości uzyskiwanych dochodów w firmie (...) w W., a także pisemnego oświadczenia dotyczącego w/w okoliczności, mających istotne znaczenie dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwa podobne,

zaś w ramach zarzucanego I. W. w punkcie trzecim aktu oskarżenia czynu uznał go za winnego tego, że w dniu 16 września 2009 roku w M. w sklepie (...) położonym przy ulicy (...), działając wspólnie i w porozumieniu z innymi nieustalonymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził (...) Bank S.A. z siedzibą w G. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 3997 zł, w ten sposób, że zawarł umowę o kartę kredytowy (...) Banku (...) za pomocą wprowadzenia pracowników pokrzywdzonego banku w błąd co do swego zatrudnienia i wysokości osiąganych dochodów w firmie (...), a także zdolności kredytowej poprzez przedłożenie nierzetelnego, pisemnego, oświadczenia dotyczącego w/w okoliczności, mającego istotne znaczenie dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwa podobne, przy czym przyjmuje, iż przestępstwa te zostały popełnione w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i za tak opisane przestępstwa na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 skazał oskarżonego, zaś na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. z art. 91 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 2 lat pozbawienia wolności, a nadto na podstawie art. 33 § 1, 2 i 3 k.k. wobec oskarżonego grzywnę w wymiarze 250 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 20 złotych; na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 5 lat próby; na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k., w okresie próby, zobowiązał oskarżonego do systematycznego informowania kuratora o przebiegu próby, a w szczególności o wywiązywaniu się z nałożonych na niego obowiązków probacyjnych - poprzez udzielanie mu stosownych informacji nie ej niż co cztery miesiące; na podstawie art. 72 § 1 pkt 4 i 5 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k., w okresie próby, zobowiązał oskarżonego do dalszego wykonywania pracy zarobkowej oraz powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających na podstawie art. 72 § 2 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. zobowiązał oskarżonego I. W. do naprawienia wyrządzonej szkody w całości - w zakresie czas nie naprawionym - poprzez zapłatę na rzecz banku (...) S.A. z w G. kwoty nie przekraczającej 2.007,54 złotych w terminie 6 miesięcy od daty i umocnienia się orzeczenia; Na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. zwrócił Bankowi (...) S.A. z siedzibą w G. dowody rzeczowe wskazane w wykazie dowodów rzeczowych Nr 1/36/11 Drz - 8986/11 pod poz. 47 - 50 oraz w postanowieniu w przedmiocie dowodów rzeczowych z dnia 28 sierpnia 2014 roku pod poz. 2-8. zaś (...) S.A. z siedzibą W. dowody rzeczowe wskazane w postanowieniu w przedmiocie dowodów rzeczowych z dnia 28 sierpnia 2014 roku pod poz. 9 - 13 i 15; na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 626 § 1 k.p.k. zasądził od oskarżonego W. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 3.000 złotych tytułem kosztów sądowych, zaś w pozostałym zakresie na podstawie art. 624 § 1k.p.k. zwolnił go od ich ponoszenia.

Wyrok ten, w zakresie rozstrzygnięcia o karze, na niekorzyść oskarżonego zaskarżył prokurator. Podnosząc zarzuty:

- błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mającego wpływ na jego treść, polegającego na niewłaściwej ocenie i interpretacji zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, dotyczącego okoliczności uzasadniających zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności i w konsekwencji zawieszenie wykonania orzeczonej względem oskarżonego I. W. kary pozbawienia wolności, podczas gdy prawidłowo oceniony materiał dowodowy prowadzi do wniosku przeciwnego, a mianowicie, iż podstaw do zawieszenia orzeczonej kary pozbawienia wolności brakowało;

- rażącej niewspółmierności kary wynikającej z nieuwzględnienia okoliczności, dotyczących wielokrotnej karalności oskarżonego, co w konsekwencji doprowadziło do wyraźnej dysproporcji pomiędzy charakterem orzeczonej kary, a karą, która powinna zostać orzeczona przy zastosowaniu dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez judykaturę -

- w konkluzji prokurator wniósł o zmianę wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o karze i orzeczenie wobec oskarżonego kary uwzględniającej wszystkie okoliczności wpływające na jej wymiar, tj. adekwatnej do stopnia zawinienia oraz odpowiadającej dyrektywom określonym w art. 53 k.k. poprzez orzeczenie bezwzględnej kary pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora nie jest zasadna, zatem zawarty w niej wniosek nie mógł zostać uwzględniony.

Na wstępie wskazać należy, że w zakresie dotyczącym ustalenia okoliczności popełnienia czynu i winy oskarżonego I. W., Sąd Rejonowy przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe, dążąc do wyjaśnienia istotnych okoliczności czynu, czyniąc tym samym zadość wymogom art. 366 § 1 k.p.k. Ustalenia faktyczne w tym zakresie poczynione zostały na podstawie jedynie tych okoliczności, które zgodnie z art. 410 k.p.k. zostały ujawnione na rozprawie i poddane ocenie nie wykraczającej poza granice swobodnej oceny dowodów, zakreślonej w art. 7 k.p.k. Zatem, ustalenia faktyczne będące podstawą wyroku jak też zastosowania kwalifikacja prawna były prawidłowe i nie budziły zastrzeżeń. Wbrew twierdzeniom skarżącego, także rozstrzygnięcie o karze uznać należy za słuszne i sprawiedliwe.

Nie można przyznać racji prokuratorowi, iż w zakresie okoliczności wpływających na wymiar kary, Sąd Rejonowy orzekł dopuszczając się błędu w ustaleniach faktycznych co do niewłaściwej oceny osoby oskarżonego oraz co do powodów uzasadniających zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności. W tym miejscu przypomnieć trzeba, że orzekając o warunkowym zawieszeniu kary wobec oskarżonego, sąd obowiązany jest wykazać przede wszystkim czy w stosunku do danej osoby występuje pozytywna prognoza kryminologiczna wyrażająca się w przekonaniu sądu, że sprawca wykona nałożone obowiązki próby i nie powróci do przestępstwa, a zatem czy wykonanie wymierzonej mu kary nie jest konieczne. W realiach rozpoznawanej sprawy sąd orzekający zadaniu temu sprostał (vide: k.855 -859).

Trzeba mieć w polu widzenia, iż o pozytywnej prognozie, uzasadniającej zastosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary, decyduje całościowa ocena przesłanek wskazanych w art. 69 § 2 k.k., z których żadna ( pod rządami ustawy obowiązującej przed dniem 1 lipca 2015r. ) nie wymagała uprzedniej niekaralności sprawcy. Nie musi on bowiem charakteryzować się zupełnie "nienagannym" trybem życia. Chodzi raczej o to, by pełna ocena jego właściwości i warunków osobistych uzasadniała prognozę pozytywną, a będzie za nią w szczególności przemawiać okazany żal z powodu popełnienia przestępstwa oraz staranie się o naprawienie szkody lub wyrządzonej krzywdy. Trafnie okoliczności takie w odniesieniu do I. W. dostrzegł sąd I instancji.

Nie sposób przecież pominąć przy kształtowaniu rozstrzygnięcia o karze, że oskarżony podczas pierwszego przesłuchania nie tylko przyznał się do czynu mu zarzucanego, ale ujawnił i przyznał się również do dokonania dwóch innych przestępstw, które na ówczesnym etapie postępowania nie były znane organom ścigania ( k. 287 – 291). I. W. w postępowaniu przygotowawczym złożył wyczerpujące, dokładne wyjaśnienia i konsekwentnie kontynuował je na rozprawie głównej. Z wyjaśnień tych wynika między innymi to, iż w okresie objętym zarzutami oskarżony był w bardzo trudnej sytuacji materialnej i osobistej, pił wówczas dużo alkoholu, zażywał marihuanę i amfetaminę. Okoliczności te nie umniejszają winy oskarżonego ponieważ jest człowiekiem dorosłym, odpowiedzialnym za swe zachowanie, niemniej jednak mają one wpływ na ukształtowanie wymiaru kary.

Nadto z materiału dowodowego wynika, iż oskarżony w sposób zdecydowany zmienił swoje życie osobiste. Założył rodzinę i prawidłowo, odpowiedzialnie wywiązuje się z roli ojca. Podjął również stałą pracę i jeszcze przed wydaniem wyroku podjął starania i o naprawienie szkody wyrządzonej swym zachowaniem. Zastrzeżenia autora apelacji, iż nie uczynił tego „niezwłocznie po popełnieniu przestępstwa”, są tyleż nietrafne co niezrozumiałe. Istotą występku kwalifikowanego m.in. z art. 286 § 1 k.k. jest to, że jego sprawca postępuje wbrew uzgodnieniom zawartym z pokrzywdzonym. Gdyby więc oskarżony niezwłocznie po udzieleniu mu kredytu spłacał ową należność (nawet w niepełnych ratach), nie ponosiłby odpowiedzialności za taki czyn zabroniony. Istotnym jest jednak to, że oskarżony realizuje swe zobowiązanie o charakterze cywilnoprawnym nawet wobec podmiotów, które nie były w sprawie pokrzywdzonymi, a przejęły dług, co ma określone konsekwencje na gruncie art. 72 § 2 k.k.

Prokuratorowi w związku z podniesioną przez niego argumentacją przypomnieć w tym miejscu trzeba, że ,,jeżeliby warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności dopuszczalne było tylko i wyłącznie w stosunku do sprawców o "nienagannym" dotychczasowym trybie życia, to nie istniałaby potrzeba uzależniania tego zawieszenia od np. określonego poręczenia, ustanowienia dozoru, nałożenia obowiązków, których spełnienie może usunąć przyczyny wkroczenia w kolizję z prawem, itp. W tym konkretnym wypadku sąd pierwszej instancji dostrzegł niewłaściwości w dotychczasowym trybie życia oskarżonego, na które wskazywał prokurator, ale uznał, że właśnie wskutek nałożenia nań konkretnych obowiązków tj.: systematycznego informowania kuratora o przebiegu próby, dalszego wykonywania pracy zawodowej, powstrzymywania się od alkoholu, jak również naprawienia wyrządzonej szkody. Wreszcie trzeba zauważyć, że ostatni wyrok skazujący zapadł wobec oskarżonego w grudniu 2010r. ( orzeczono karę przy zastosowaniu art. 69 k.k.), i od tamtej pory I. W. nie wszedł w konflikt z prawem ani też nie zawiódł wysnutej wówczas pozytywnej prognozy co do jego osoby.

Nie ma również racji autor zażalenia podnosząc zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej wobec oskarżonego kary.

Przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat, zaś przestępstwo z art.270 §1 k.k. podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Wobec oskarżonego orzeczona została kara 2 lat pozbawienia wolności, a zatem trudno uznać ją za „rażącą łagodną”. Miarą surowości kary nie jest przecież jej ilościowy wymiar, ale stopień wykorzystania sankcji karnej przewidzianej dla danego przestępstwa, która odzwierciedla abstrakcyjną społeczną szkodliwość tego typu przestępstw założoną przez ustawodawcę. Co więcej – skarżący stawiając zarzut oparty o treść art. 438 pkt. 4 k.p.k. w istocie nie przedstawił konkretnych argumentów w tym zakresie. Wywody autora apelacji odnosiły się bowiem do kwestii wadliwego (jego zdaniem) zastosowania dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary, co wiązało się z zarzutem błędu w ustaleniach faktycznych, to jest istnienia okoliczności uzasadniających pozytywną prognozę z art. 69 k.k. w zakresie natomiast niewspółmierności kary prokurator kontestując jej wysokość, jednocześnie nie wskazał jaka kara w jego ocenie byłaby „adekwatna do stopnia zawinienia oraz odpowiadająca dyrektywom określonym w art. 53 k.k.

Oczywiste jest przy tym, iż przestępstwa, których dopuścił się oskarżony są wysoce szkodliwe społecznie, jednakże postawa oskarżonego wskazuje na to, iż uświadamia on sobie naganność swego postępowania i z powodzeniem naprawia wyrządzone szkody. Orzeczenie w tych okolicznościach kary izolacyjnej spowodowałoby jedynie taki skutek, iż oskarżony straciłby pracę, możliwość zarobkowania i tym samym możliwość dalszej spłaty szkody pokrzywdzonym, nadto jego rodzina straciłaby oparcie i utrzymanie. Pamiętać trzeba, że ,,proces kształtowania reakcji prawnokarnej w związku z popełnieniem czynu zabronionego jest złożony i stanowi wypadkową elementów, na które składają się: ustawowy wymiar kary oraz zasady sądowego wymiaru kary, w tym dyrektywy ogólne i szczegółowe. Trafna reakcja na popełnienie przestępstwa, uwzględniająca cele kary w stosunku do sprawcy, bez pominięcia jej funkcji ogólnej służącej umacnianiu poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego, a mająca także na względzie interes osób pokrzywdzonych przestępstwem, jest przeto jednym z celów postępowania karnego, o czym stanowi art. 2 § 1 pkt 2 k.p.k.’’(vide: wyrok Sadu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 marca 2013 roku w sprawie sygn. akt: II Aka 31/13,).

Wobec wszystkich omówionych wyżej argumentów Sąd Okręgowy wyrok w zaskarżonej części utrzymał w mocy, wydatkami postępowania odwoławczego obciążając Skarb Państwa.

SSO Anita Jarząbek–Bocian SSO Beata Tymoszów SSO Małgorzata Bańkowska