Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu IX Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Rafał Sadowski

Sędziowie SO Marzena Polak (spr.)

SO Barbara Plewińska

Protokolant st.sekr.sądowy Katarzyna Kotarska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Toruniu Barbary Dryzner

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2013 roku

sprawy J. P.

oskarżonego o przestępstwo z art. 286 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu

z dnia 10 kwietnia 2013 roku sygn. akt II K 1311/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje sądowi Rejonowemu w Toruniu, celem jej ponownego rozpoznania.

Sygn. akt IX Ka 276/13

UZASADNIENIE

J. P. został oskarżony o to, że:

w dniu 19 czerwca 2011 r. w T. przy ul. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których toczy się odrębne postępowanie, doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem firmę (...) sp. z o.o. w kwocie 2808 zł w ten sposób, że podpisał umowę pożyczki nr (...) wprowadzając w błąd firmę (...) sp. z o.o. co do zamiaru i możliwości spłaty zobowiązania,

tj. o czyn z art. 286 § 1 kk

Sąd Rejonowy w Toruniu wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2013 roku (sygn. akt II K 1311/12) uniewinnił oskarżonego od popełnienia czynu zarzucanego mu w akcie oskarżenia, zasadzając od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Toruniu – na rzecz adw. D. N. kwotę 672 (sześćset siedemdziesiąt dwa) złote powiększoną o stawkę podatku VAT tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu oraz obciążając Skarb Państwa kosztami postępowania.

Od powyższego wyroku apelację wniósł prokurator zaskarżając wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego.

Wyrokowi zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku polegający na przyjęciu, że oskarżony nie popełnił zarzuconego mu czynu podczas gdy całokształt ujawnionego materiału dowodowego, w szczególności zebrana dokumentacja i wyjaśnienia samego oskarżonego, prowadzą do przeciwnego wniosku,

2.  obrazę przepisów postępowania tj. art. 167 kpk i art. 366 §1 kpk mającą wpływ na treść wyroku poprzez nie przeprowadzenie dowodu z akt sprawy II K1152/12 przeciwko A. G. i I. P. a przez to nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy,

3.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku przez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na skutek uwzględnienia zarzutów podniesionych przez prokuratora sąd odwoławczy uchylił zaskarżony wyrok w całości i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Zarzutom podniesionym przez prokuratora w apelacji nie sposób odmówić racji. Skarżący trafnie bowiem wypunktował uchybienia jakich dopuścił się Sąd I instancji rozstrzygając sprawę.

Zaskarżony wyrok zapadł w konsekwencji uznania przez Sąd Rejonowy, że oskarżony swoim zachowaniem nie wyczerpał znamion przestępstwa oszustwa. Sąd meriti przyjął, że oskarżony nie ukrywał przed A. G.jaka jest jego prawdziwa sytuacja majątkowa oraz poinformował go o tym, że pieniądze z pożyczki otrzyma I. P. i to ona będzie spłacać pożyczkę. Te okoliczności, zdaniem Sądu I instancji, wskazują na brak podstaw do przypisania oskarżonemu znamienia wprowadzenia w błąd w rozumieniu art. 286 §1 kk. Według Sądu meriti, oskarżony by uzyskać pożyczkę nie podejmował żadnych podstępnych działań w stosunku do A. G. a sam fakt, że pieniądze były przeznaczone dla jego matki (o czym A. G. wiedział) nie są wystarczające do przyjęcia, że dopuścił się oszustwa. Sąd Rejonowy przyjął, że zawarcie przez A. G. umowy pożyczki z oskarżonym, oraz brak spłaty pożyczki, było wpisane w ryzyko gospodarcze kredytodawcy.

Sąd Okręgowy, po zapoznaniu się z całokształtem zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, oraz po zapoznaniu się ze stanowiskiem prokuratora doszedł do wniosku, iż stanowisko Sądu I instancji jest dowolne i co najmniej przedwczesne. Rzecz bowiem w tym, że ocena wersji oskarżonego jest powierzchowna, zaś poczynione ustalenia faktyczne, na obecnym etapie sprawy - biorąc pod uwagę wywody apelacji i zaprezentowane w niej stanowisko - nasuwają poważne wątpliwości co do ich poprawności.

Przede wszystkim, zaskarżone rozstrzygnięcie zapadło z oczywistym naruszeniem przepisów prawa procesowego tj. art. 167 kpk i art. 366 §1 kpk. Sąd Rejonowy nie przeprowadził bowiem dowodu z akt II K 1152/12 Sądu Rejonowego w Toruniu, podczas gdy dowód ten ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Analiza twierdzeń oskarżonego i zeznań świadków A. G. i I. P. wymaga bowiem konfrontacji z dowodami zebranymi w sprawie II K 1152/12, w której w/w świadkom postawiono zarzuty popełnienia (wspólnie i w porozumieniu) szeregu oszustw na szkodę (...), w imieniu którego działał A. G.. Postępowanie w sprawie II K 1152/12 dotyczyło – na pewnym etapie - zarzutu oszustwa popełnionego przez A. G. i I. P. wspólnie i w porozumieniu z oskarżonym – do czasu wyłączenia sprawy oskarżonego do odrębnego rozpoznania. Biorąc pod uwagę powyższe, brak przeprowadzenia dowodu z akt II K 1152/12 oznacza, że zaskarżony wyrok zapadł na podstawie fragmentu materiału dowodowego zgromadzonego przez prokuraturę, a które dotyczy procederu wielokrotnego wyłudzania kredytów na szkodę (...), przy współdziałaniu I. P. i A. G.. W ocenie Sądu Okręgowego, zasadne byłoby polaczenie - do wspolnego rozpoznania, - niniejszej sprawy ze sprawą o sygn akt II K 1152/12. zarzuty dotyczące współsprawcow winny byc rozpoznawane w jednym postepowaniu. Według wiedzy Sądu Okręgowego, rozprawa w sprawie o sygn akt II K 1152/12 została wyznaczona na dzień 8 sierpnia 2013r – co czyni mozliwym połąćżenie obu tych spraw karnych.

Ocena zachowania oskarżonego nie może się ograniczać wyłącznie do analizy dowodów zebranych w niniejszej sprawie lecz winna uwzględniać dowody zgromadzone w sprawie II K 1152/12. Skoro bowiem A. G. i I. P. postawiono m.in. zarzut popełnienia oszustwa wspólnie i w porozumieniu z oskarżonym na szkodę (...), to niewątpliwie w aktach tych zgromadzone zostały dowody odnoszące się do czynu stanowiącego przedmiot niniejszej sprawy, a więc z dowodami tymi należy się zapoznać i wykorzystać przy orzekaniu w niniejszej sprawie.

Stanowisko obrońcy, który na rozprawie apelacyjnej podniósł, że zarzut prokuratora co do nie przeprowadzenia dowodu z akt sprawy II K 1152/12 nie był trafny gdyż dowód taki przeprowadzono na jego wniosek złożony na rozprawie, wcale nie przekonuje o tym, że postępowanie sądu meriti w tym zakresie było prawidłowe. Mimo, iż faktycznie obrońca złożył wniosek o przeprowadzenie w/w dowodu a Sąd meriti wydał zarządzenie o dołączeniu akt II K 1152/12 (k. 104), to jednak w aktach niniejszej sprawy próżno szukać jakiegokolwiek śladu przeprowadzenia tego dowodu, bądź jego ujawnienia w sposób przewidziany przepisami procedury karnej. Pod względem procesowym więc, dowód ten nie został w ogóle przeprowadzony, a zaniechanie to w sposób ewidentny zaważyło na trafności zaskarżonego wyroku.

Wydanie zaskarżonego wyroku nie poprzedzała wszechstronna analiza zachowania oskarżonego, gdyż niewątpliwie sugestie prokuratora wyrażone w akcie oskarżenia odnośnie do tego, że oskarżony popełnił zarzucony mu czyn wspólnie i w porozumieniu z I. P. i A. G., nakazywała ocenić zebrane dowody pod kątem tego właśnie współdziałania. Skoro według założenia, które legło u podstaw postawienia oskarżonemu zarzutu, podpisując umowę kredytową będącą przedmiotem zarzutu a/o, oskarżony nie działał sam lecz wspólnie m.in. z A. G. to bezprzedmiotowe okazują się rozważania Sądu meriti, który skupił się na wykazaniu, że oskarżony doprowadzając do podpisania umowy pożyczki nie wprowadził A. G. w błąd, ani nie podejmował wobec niego żadnych podstępnych działań. Sąd meriti, w swojej analizie, zupełnie pominął, że oskarżony zarzucony mu czyn miał właśnie popełnić z A. G.. Jego zachowanie należy więc ocenić pod kątem współdziałania z A. G. (i I. P.). Brak analizy zachowania oskarżonego na tej płaszczyźnie doprowadziło do tego, że Sąd meriti nie rozważył istoty postawionego oskarżonemu zarzutu.

Należy zatem, w toku ponownego rozpoznania sprawy, powtórnie przeanalizować zebrane w niniejszej sprawie jak i w sprawie II K 1152/12 dowody, w celu zweryfikowania trafności postawionego oskarżonemu zarzutu. Dopiero taka analiza – dokonana przy uwzględnieniu zasad logiki, prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego- będzie mogła stanowić podstawę dla materialno- karnej oceny zachowania oskarżonego w kontekście popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę (...)

Poza tym, ustalenia Sądu I instancji, odnośnie do kwoty na jaką oskarżony miał doprowadzić (...) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (2.808 złotych), oraz odnośnie kwoty jaką I. P. miała spłacić na poczet pożyczki stanowiącej przedmiot zarzutu postawionego oskarżonemu (kwota 6.266 złotych) - są zdaniem Sądu odwoławczego dowolne. Sąd Rejonowy nie wyjaśnił jak wyliczył w/w kwoty a weryfikacja tychże ustaleń przez Sąd Okręgowy w drodze analizy dowodów - na które Sąd meriti się powołał - wcale ustaleń takich nie uzasadniają. Sąd Rejonowy w toku ponownego rozpoznania sprawy będzie musiał zatem, przeprowadzić powtórną analizę dowodów (nie wykluczone jest, że Sąd I instancji będzie musiał uzupełnić postępowanie dowodowe w tym zakresie), celem wyjaśnienia co się składało na zobowiązanie oskarżonego względem pokrzywdzonego tj. jaka jest kwota główna pożyczki a jakie są koszty dodatkowe naliczone z tytułu jej udzielenia Nie ulega bowiem wątpliwości, że zamiar oszustwa może obejmować jedynie kwotę udzielanej pożyczki a nie kosztów dodatkowych jakie powstają z racji przyznania pożyczki, które powstają niezależnie od woli pożyczkobiorcy, i które przecież nie trafiają do jego rąk. W dalszej kolejności, należy ustalić jaka dokładnie kwota została spłacona. Sąd Rejonowy przyjął, że I. P. spłaciła 6.266 złotych, lecz taka kwota wcale nie wynika z jej zeznań ani z żadnego innego dokumentu. Co prawda I. P. wspominała o sumie 6.566 złotych kiedy składała zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez A. G. lecz twierdzenia te nie zostały w żaden sposób zweryfikowane.

Nadmienić nadto należy, że założenie Sądu meriti, który wykluczył by po stronie oskarżonego istniał zamiar doprowadzenia pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem z racji tego, że był przekonany, że pożyczkę będzie spłacać jego matka I. P. - wydaje się dowolne. Przecież oskarżony zdawać sobie sprawę z tego, że jego matka nie ma zdolności kredytowej, co było zresztą powodem tego, że to on zaciągnął pożyczkę na swoje nazwisko. Oskarżony otwarcie to przyznawał. Poza tym, z pewnością wiedział też o tym, że kilka dni wcześniej jego żona (M. P.) również zaciągnęła pożyczkę dla I. P., którą ta miała spłacać. Te okoliczności –mające niewątpliwie wpływ na możliwości płatnicze I. P. - winny również zostać uwzględnione przy ocenie zamiaru jaki towarzyszył oskarżonemu podpisywaniu umowy pożyczki

Mając na uwadze powyższe uchybienia, sąd odwoławczy uchylił zaskarżony wyrok w całości i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Toruniu do ponownego rozpoznania.

Należy jeszcze raz podkreślić, że zdaniem Sądu odwoławczego, Sąd meriti winien rozważyć możliwość połączenia niniejszej sprawy ze sprawą II K 1152/12 gdyż wydaje się na chwilę obecną, że względy ekonomiki procesowej oraz dążenia do prawdy obiektywnej przemawiają za łącznym rozpoznaniem w/w spraw. Wszak między tymi sprawami zachodzi ścisła łączność przedmiotowa oraz podmiotowa zaś w toku niniejszej sprawy i tak powstała konieczność przeprowadzenia dowodu z akt sprawy II K 1152/12.