Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2013 r. w Kaliszu

odwołania H. N.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 30 grudnia 2011 r. Nr (...)

w sprawie H. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 30 grudnia 2011 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje H. N. emeryturę od 1 listopada 2011 r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30.12.2011 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O. odmówił H. N. przyznania emerytury, gdyż jako osoba urodzona po 31.12.1948 r. nie udowodniła co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 01.01.1999 r., bowiem nie przedstawiła właściwego świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

Odwołanie od tej decyzji wniosła do Sądu H. N. domagając się przyznania emerytury z tytułu ponad 15-letniego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, powołując się na wykonywanie pracy na stanowiskach kolejno: pomocnika dziewiarza, krojczego i osoby obsługującej maszynę zgrzewającą. Organ rentowy wniósł o oddalenia odwołania.

Wyrok Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 6 lipca 2012 r. przyznający jej emeryturę wcześniejszą został uchylony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19.04.2013 r., a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania z zaleceniem ustalenia charakteru i czasu pracy odwołującej się na poszczególnych stanowiskach

W toku ponownego rozpoznawania sprawy Sąd ustalił co następuje:

H. N.urodziła się w dniu (...). Z akt osobowych z Zakładów (...)w K.wynika, że H. N.ma wykształcenie zawodowe, naukę obywała w (...)przy Zakładach (...)w K., pozostając tam w zatrudnieniu w ramach 2 i ½ letniej umowy nauki zawodu zawartej na okres od 1.09.1971 r. do 31.03.1974 r. Z dniem 02.01.1974 r. została zaangażowana na stanowisko pomocnika dziewiarza. Angaże płacowe na to stanowisko powtarzają się do dnia 1stycznia 1981 r. W tym przedziale czasowym odwołująca się korzystała dwukrotnie z bezpłatnych urlopów wychowawczych w okresach od 18.09.1978 r. do 31.10.1978 r. i od 29.01.1980 r. do 31.12.1980 r. Poczynając od 2 stycznia 1981 r. t.j. po powrocie z urlopu wychowawczego zawarto z nią umowę o prace na stanowisku „napychaczka” na Oddziale (...), ale angaże płacowe ze stawką od 01.09.1980 r. i od 01.12.1982 r. nadal kierowane są do niej jako pomocnika dziewiarza. Poczynając od 01.04.1984 r. H. N.została przeniesiona na stanowisko krojczego, a od 01.07.1984 r. na stanowisko zgrzewacza, tego stanowiska dotyczył też angaż ze stawką od 01.02.1985 r. W okresie od 26.02. 1987 r. do 31.08.1989 r. odwołująca się korzystała z kolejnego urlopu wychowawczego.

Po powrocie z niego od 01.09.1989 r. zaangażowano ją do krojowni na przyuczenie do zawodu nakładaczki, choć na podaniu z dnia 27.07.1989 r. zawarta jest adnotacja specjalisty ds. kroju J. F. o treści: „wyrażam zgodę na zgrzewanie do mistrzyni K.”. Późniejsze angaże płacowe oraz karta obiegowa przy zwolnieniu z pracy dotyczą stanowiska „nakładaczka” lub „nawarstwiacz dzianin”. W świadectwie pracy z dnia 31.12.1996 r. zakład pracy stwierdził, że H. N. zatrudniona była od 01.09.1971 r. do 31.12.1996 r. na stanowiskach: uczennica, pomoc dziewiarza, krojczy, zgrzewaczka i nakładaczka. Korzystała z urlopów wychowawczych trzykrotnie:

-

od 18.09.1978 r. do 31.10.1978 r.

-

od 29.01.1980 r. do 31.12.1980 r. i

-

od 26.02.1987 r. do 31.08.1989 r.

Pracodawca wymienił nadto okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach:

-

od 2.01.1974 r. do 17.09.1978 r.

-

od 1.11.1978 r. do 21.01.1980 r.

-

od 1.01.1981 r. do 30.06.1984 r. i

-

od 1.09.1984 r. do 31.12.1996 r., ale nie sprecyzował ich kwalifikacji.

W aktach osobowych brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach (dowód – dokumenty w aktach osobowych odwołującej się).

Na dzień 01.01.1999 r. H. N. wykazała 27 lata 4 miesięcy i 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Organ rentowy nie uznał żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach, gdyż odwołująca się przedłożyła świadectwo pracy w szczególnych warunkach z 29.01.1997 r. gdzie wymieniono kilka stanowisk bez określenia czasu w jakich praca była wykonywana na każdym z nich, a nadto stanowiska krojczego i nawarstwiacz-nakładacz, nie są wymienione w wykazie prac w szczególnych warunkach.

Istotnie, w aktach ZUS o kapitał początkowy znajduje się świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 29.01.1997 r., gdzie w/w stanowiska wymieniono bez określenia czasu jakich dotyczą. Praca we wskazanych okresach ogólnie została zakwalifikowana przez pracodawcę jako wykonywana „ przy produkcji, wykańczaniu wyrobów włókienniczych „ na stanowiskach w umieszczonych w wykazie A dział VII poz. IV, VIII pkt. 13, 33 i 4 stanowiącym załącznik do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z 06.08.1983 r. i 63 z dnia 20.09.1989 r. (k 4079).

W oparciu o zeznania świadków E. W., W. J.i odwołującej się Sąd ustalił, że w Zakładach (...)w K., w ramach krojowni istniał dział zgrzewczy, gdzie dokonywano zgrzewania tkanin w procesie produkcji określonych elementów szytej odzieży (kołnierzy, mankietów, plis), W zależności od rozmiaru elementu dokonywano tego przy użyciu zgrzewarek lub żelazek. Odwołująca się po okresie zatrudnienia na stanowisku pomocnika dziewiarza (co miało miejsce do 31.04.1984 r. i po krótkim okresie na stanowisku krojczego, co z kolei miało miejsce od 1.04.1984 r. do 30.06.1984 r.) począwszy od 01.7.1984 r. pracowała przy zgrzewaniu tkanin obsługując w/w urządzenia do zgrzewania. Praca taka miała miejsce do czasu ostatniego urlopu wychowawczego. Po powrocie z niego (od 1.09.1989 r.), ponieważ jej miejsce był zajęte przez inną pracownicę, została zatrudniona jako nakładacz, nawarstwiacz dzianin w dziale krojowni. Praca ta polegała na odpowiednim układaniu kolejnych warstw tkanin lub dzianin na określony wzór i następnie na wycinaniu większego fragmentu tkaniny obejmującej zarys wzoru, który z kolei dokładnie wycinał krojczy. Nakładaczki odcinały część tkaniny obejmującą jej spiętrzone warstwy przy użyciu mniejszego noża elektrycznego ręcznego, a krojczy posługiwał się dużym nożem elektrycznym taśmowym. Oba połączone były przewodem elektrycznym do prądu i trudność pracy w obu przypadkach polegała na konieczności skupienia uwagi przy posługiwaniu się nożem by nie skaleczyć się w palce i by nie przeciąć przewodu. Prace nakładaczki-nawarstwiacza na krojowni odwołująca się wykonywała przez okres około 2 lat, a następnie po zwolnieniu poprzedniego miejsca wróciła do działu zgrzewania, gdzie pracowała do końca zatrudnienia w (...) (dowód – zeznania świadka W. J.– od 2 do 21 minuty nagrania rozprawy w dniu 13.11.2013 r.). Ponowna zmiana stanowiska z nakładacza na zgrzewacza, nie została odnotowana w dokumentacji, ale o tym, że powrót ten miał miejsce w ocenie sądu świadczy adnotacja na angażu z dnia 01.09.1989 r. o treści „wyrażam zgodę na zgrzewanie”. Odnotowania wymaga, że zakład pracy wszystkie okresy pracy zakwalifikował jako wykonywane w warunkach szczególnych. Zatrudnienie w dziale zgrzewania wiązało się z pracą w wysokiej temperaturze i wilgotności, a przy wykrawaniu mechanicznym z narażeniem na urazy.

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art.184 ust.1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. Nr 162 poz.1118) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (01.01.1999 r.) osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzna

oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27.

Stosownie do treści ust.2 emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE oraz rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Stosownie do treści art. 32 cyt. ustawy ubezpieczeni będący pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnieni w szczególnych warunkach przez co najmniej przez 15 lat, nabywali prawo do emerytury w wieku obniżonym o 5 lat od podstawowego o ile udowodnili łączny staż ubezpieczeniowy określony w art.27 cyt. ustawy wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z ust.4 tego przepisu wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługiwało prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych tj. rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz.43 ze zmianami). Paragraf 2 powyższego rozporządzenia stanowi, że okresami prac uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy te stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Definicję ustawową „ pracy w szczególnych warunkach” zawiera art.32 ust 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej, ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Praca taka to ta, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Np. praca w narażeniu na hałas ponadnormatywny, praca w zapyleniu, w oparach chemicznych, w wysokich temperaturach lub zmiennych warunkach atmosferycznych. Pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Motyw przyświecający ustawodawcy w stworzeniu instytucji przewidzianej w art.32 w/w ustawy opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu i osoba taka ma prawo do wcześniejszej emerytury niż pozostali ubezpieczeni. Utrwalony jest w orzecznictwie sądowym pogląd, iż o uznaniu pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach decyduje nie nazwa stanowiska, ale rodzaj wykonywanej pracy. O tym czy praca wywiera zły wpływ na organizm pracownika nie decyduje bowiem jego przekonanie, bo jest subiektywne, ale umieszczenie danej pracy w wykazie stanowiącym załącznik do wspomnianego rozporządzenia z 07.02.1983 r.

Jako praca w szczególnych warunkach uznawana jest wyłącznie taka, która jest wykonywana na stanowiskach wymienionych w wykazie pracy w szczególnych warunkach umieszczonym w przepisach w/w rozporządzenia i wydanych na jego podstawie przepisach resortowych uwzględniających specyfikę danej branży. Wykazy resortowe maja charakter informacyjny, techniczno-porządkujący i uściślający w szczególności wówczas, gdy w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. nie wymienia się określonych stanowisk, tylko operuje pojęciem ogólnym.

Tak jest w niniejszym przypadku, gdzie wykaz A w dziale VII, odnoszącym się do przemysłu lekkiego, wymienia w pkt.4 „prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych”, a w pkt.8 – „obsługę urządzeń do prasowania, klejenie i wykrawania wyrobów w przemyśle odzieżowym”. Określenia te są na tyle ogólne, że konieczne jest oparcie na przepisach branżowych, które stanowią doprecyzowanie stanowisk pracy na których pracę uznano za wykonywaną w szczególnych warunkach, stanowiących obciążenie dla organizmu. Prace wykonywane w szczególnych warunkach w zakładach resortu przemysłu chemicznego i lekkiego uściśla zarządzenie nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 07.07.1987 r. (Dz. Urz. MPCHiL nr 4 z 1987 r.). W dziale VII poz. 4 odnoszącym się do prac przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych wymienia się 56 stanowisk, w tym m. in.:

-

w pkt. 12: „dziewiarz falowarek, szydełkarek i osnowarek”, a w pkt.13:

-

„ pomocnik dziewiarza”

-

i w pkt.33: ” krajacz wyrobów włókienniczych”.

W dziale VII poz. 8, odnoszącym się do obsługi urządzeń do prasowania, klejenia i wykrawania wyrobów w przemyśle odzieżowym, wymienia się tylko 3 stanowiska:

-

w pkt. 1 – prasowacz;

-

w pkt. 2 – klejarz;

-

w pkt. 3 – wykrawacz przy mechanicznym wykrawaniu.

Na tym tle nie stanowi problemu zakwalifikowanie pracy świadczonej przez odwołującą się na stanowisku pomocnika dziewiarza, gdyż dotyczyła ona pracy na oddziale falowarek, zatem bezdyskusyjnie mieści się w wykazie prac w szczególnych warunkach.

Akta osobowe pozwalają na ustalenie, że na tym stanowisku w wydziale falowarek odwołująca się pracowała od 02.01.1974 r. do 17.09.1978 r., następnie, po pierwszym urlopie wychowawczym, w okresie od 02.11.1978 r. do 28.01.1980 r. oraz po drugim – w okresie od 02.01.1981 r. do 31.03.1984 r. W wykazie prac w szczególnych warunkach mieści się też praca na stanowisku krojczego świadczona w okresie od 01.04.1984 r. do 30.06.1984 r. Z kolei praca na stanowisku określanym jako zgrzewacz, świadczona od 01.07.1984 r. do 25.02.1987 r. i po dwóch latach po powrocie z trzeciego urlopu wychowawczego, tj. co najmniej od 1.09.1991 do 31.12.1996 r., odpowiada pracy przy obsłudze urządzeń do prasowania, klejenia i wykrawania wyrobów w przemyśle odzieżowym, która ujęta jest w wykazie resortowym dział VIII poz. 8 pkt.1 – prasowacz.

W sumie praca w warunkach szczególnych wykonywana była przez odwołującą się w zakładach (...)przez okres ponad 15 lat i to biorąc pod uwagę tylko wyżej wspomniane okresy. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że pracodawca zakwalifikował do wykonywanej w szczególnych warunkach również pracę na stanowisku nakładaczki (określanej zamiennie jako nawarstwiacz tkanin), oraz opis tej pracy podany przez świadków J.i W. można domniemywać że praca na tym stanowisku odpowiadała de facto pracy przy mechanicznym wykrawaniu. Pamiętając, że przy ocenie pracy w szczególnych warunkach nie decyduje formalna nazwa stanowiska, ale charakter pracy należałoby więc uznać odwołującej się jako spełniającą te warunki również jej pracę w całym pozostałym okresie od 01.09.1989 r. do końca zatrudnienia w (...).

Biorąc pod uwagę, że odwołująca się wykazała ogólny staż pracy na dzień 01.01.1999 r. wynoszący 27 lat 4 miesiące i 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz wiek 55 lat ukończony w dniu (...) stwierdzić należy, że wykazała wszystkie warunki do nabycia tego świadczenia. Wniosek złożony został w dniu 04.11.2011 r.

Zgodnie z art.129 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS Sąd przyznał więc H. N. emeryturę od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku.

Zaskarżona decyzja podlegała zmianie i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono jak w wyroku.