Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Elblągu J. H.

po rozpoznaniu dnia 9 grudnia 2016r., w E. sprawy:

Z. M. s. Z. i S. ur. (...) w m. K.

oskarżonego z art. 190 § 1 kk i inne

na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 21 września 2016 r., sygn. akt VIII K 865/15

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a) przyjmuje, przy zastosowaniu art. 4§1kk, że wskazane w wyroku przepisy ustawy Kodeks karny dotyczą tej ustawy w brzmieniu obowiązującym przed 01.07.2015r.,

b) przy zastosowaniu art. 4§1kk, na mocy art.41a§1 kk i art. 43§1kk w brzmieniu ustawy Kodeks karny obowiązującym przed 01.07.2015r. orzeka zakazy kontaktowania się oskarżonego Z. M. z B. W. (1) i zbliżania się przez oskarżonego Z. M. do B. W. (1) na odległość mniejszą niż 10 m na okres 3 lat,

II. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. S. A. 516,60zł brutto za obronę udzieloną oskarżonemu z urzędu przed sądem II instancji,

IV. zasądza od oskarżonego Z. M. na rzecz oskarżyciela posiłkowego B. W. (1) kwotę 840zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów reprezentowania oskarżyciela w postępowaniu odwoławczym przez pełnomocnika ustanowionego z wyboru,

V. zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt VI Ka 476/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 21 września 2016r. w sprawie VIII K 865/15:

I. oskarżonego Z. M. uznano za winnego tego, że w okresie od 16 czerwca 2015 r. do 17 czerwca 2015 r. w E., przy ul. (...), działając z góry powziętym zamiarem, kilkakrotnie groził B. W. (1) i M. W. uszkodzeniem ciała i pozbawienia życia używając przy tym noża i metalowej rurki oraz spaleniem domu, przy czym groźby te każdorazowo wzbudzały u pokrzywdzonych uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione, przy czym czynu tego dopuścił się mając ograniczoną w stopniu znacznym zdolność pokierowania swoim postępowaniem, tj. popełnienia czynu kwalifikowanego z art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. i za czyn na podstawie art. 190 § 1 k.k. w zw.z art. 34 § 1 k.k. i art. 35 § 1 k.k., wymierzono oskarżonemu karę 5 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym;

II. oskarżonego Z. M. uznano za winnego tego, że w dniu 16 czerwca 2015 r. w E. dokonał uszkodzenia ciała B. W. (1) poprzez uderzenie go metalową rurką w lewe przedramię, powodując u niego rozstrój zdrowia na czas nie przekraczający dni siedmiu, przy czym czynu tego dopuścił się mając ograniczoną w stopniu znacznym zdolność pokierowania swoim postępowaniem, tj. popełnienia czynu kwalifikowanego z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. i za czyn na podstawie art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 34 § 1 k.k. i art. 35 § 1 k.k., wymierzono oskarżonemu karę 5 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym;

III. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 i § 3 k.k. połączono jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone wobec oskarżonego w punktach I i II wyroku i wymierzono oskarżonemu karę łączną 5 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne, w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym;

IV. na podstawie art. 36 § 2 i § 3 k.k. w zw. z art. 72 § 1 pkt 8 k.k. i art. 74 § 1 k.k. orzeczono wobec oskarżonego zakaz zbliżania się do nieruchomości położonej w E. przy ul. (...) na odległość mniejszą niż 10 metrów przez okres 5 miesięcy.

Ponadto rozstrzygnięto o kosztach.

Apelacje od ww wyroku, w części dotyczącej kary, na niekorzyść oskarżonego, wniósł pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego B. W. (1), który zarzucił wyrokowi w tym zakresie na podstawie art. 427 § 2 kpk i art. 438 pkt 4 kpk rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu w stosunku winy, do stopnia społecznej szkodliwości przestępstw jakiego dokonał oraz w relacji celów jakie kara ta winna spełnić w zakresie prewencji indywidualnej tj. aby zapobiec popełnieniu przez oskarżonego kolejnych przestępstw poprzez nie wymierzenie na podstawie art. 41 a § 1 kk środka karnego w postaci zakazu kontaktowania się i zbliżania się do pokrzywdzonego B. W. (1) na odległość nie mniejszą niż 50 m przez okres 10 lat. Stawiając ten zarzut wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zaostrzenie orzeczonej wobec Z. M. kary poprzez wymierzenie środka karnego zakazu kontaktowania się i zbliżania się do pokrzywdzonego B. W. (1) na odległość nie mniejszą niż 50 m przez okres 10 lat.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego zasługiwała na uwzględnienie, chociaż zawarty tam wniosek co do postaci i okresu orzeczenia postulowanego środka nie w pełni mógł zostać zaaprobowany.

Na wstępie należy podkreślić, że strony generalnie zgodziły się z orzeczeniem wydanym przez sąd I instancji co do czynów przypisanych oskarżonemu i kar zasadniczych mu wymierzonych (jednostkowych i łącznej), a także nie skarżyły rozstrzygnięcia zawartego w pkt. IV wyroku a dotyczącego zakaz zbliżania się oskarżonego do nieruchomości położonej w E. przy ul. (...) na odległość mniejszą niż 10 metrów przez okres 5 miesięcy. Wniesiona apelacja dotyczyła zaś braku w tym wyroku stosownego środka z art. 41a§1kk, o którego orzeczenie wnioskował -już na etapie rozpoznania sprawy przez sąd I instancji- pełnomocnik B. W..

Środek z art.41a§1kk, którego orzeczenia domagał się skarżący z pewnością przewiduje nałożenie na skazanego obowiązków ograniczających jego wolność osobistą. Ma zatem wymiar represyjny, choć niewątpliwie na pierwszy plan wysuwa się jego prewencyjny charakter. R. legis jego wprowadzenia było zminimalizowanie możliwości ponownego kontaktu sprawcy np. przestępstwa z użyciem przemocy z poszkodowanym; środek karny określony w art. 41a §1kk za zadanie ma bowiem wzmocnienie ochrony przed zamachami na dobra prawne takie jak życie, zdrowie, wolność czy godność osobista. Wymienione w tym przepisie zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami oraz zakaz zbliżania się do określonych osób są praktycznie ze sobą powiązane. Celem ich jest uniemożliwienie sprawcy kontaktu z osobami, które w tych spotkaniach mogą być pokrzywdzonymi.

W realiach niniejszej sprawy, orzeczenie wnioskowanego przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego takiego środka z art.41a§1kk było jak najbardziej uzasadnione. Bowiem oskarżonego nie powstrzymało przed popełnieniem przypisanych mu w omawianej sprawie przestępstw m.in. na szkodę B. W. (1) to, że oskarżony był już skazany za podobne przestępstwa popełnione na szkodę tego samego pokrzywdzonego wyrokiem SR w Elblągu z dnia 19 maja 2015r. w sprawie VIII K 764/14. Trzeba tu wyraźnie podkreślić, że poprzedni wyrok zapadł w dniu 19 maja 2015r., a oskarżony już po miesiącu od ogłoszenia wyroku w sprawie VIII K 764/14 tj. w dniach 16 i 17 czerwca 2015r. dopuścił się kolejnych przestępstw p-ko wolności i z użyciem przemocy wobec pokrzywdzonego B. W.. Ponadto, pomimo wezwania policji w dniu 17 czerwca 2015r. to oskarżony w obecności funkcjonariusza policji dalej wypowiadał swoje groźby. Wypowiadane groźby nie dotyczyły zaś tylko tego, że oskarżony może zaatakować pokrzywdzonego gdy ten jest na posesji przy ul. (...) w E. (czego dotyczy rozstrzygnięcie z pkt. IV zaskarżonego wyroku), ale groził on pokrzywdzonemu, że gdy go zobaczy to go zabije, że go przejedzie samochodem. W tym miejscu należy zaznaczyć, że już na etapie rozpoznania sprawy przez sąd I instancji, to B. W. wyprowadził się z lokalu przy ul. (...) w E., stąd orzeczony w pkt. IV wyroku zakaz zbliżania się przez oskarżonego do wymienionej nieruchomości nie chroni wystarczająco tego pokrzywdzonego. W sytuacji, gdy pokrzywdzony wyprowadził się z domu przy ul. (...) w E., to tym bardziej w tym celu aby ochronić B. W. przed ponownym atakiem ze strony oskarżonego (czy to werbalnym czy to fizycznym), a do którego może dojść w przypadku spotkania pokrzywdzonego przez oskarżonego w innym miejscu niż posesja przy ul. (...) w E. (do której pokrzywdzony może przecież też nadal przyjeżdżać, gdyż zamieszkują tam jego rodzice), to należało orzec środek wnioskowany przez pełnomocnika oskarżyciela, a odnoszący się wprost do zakazu kontaktowania oskarżonego z pokrzywdzonym i zakazu zbliżania się do tego pokrzywdzonego. Tak więc dla pełnej realizacji celów postępowania karnego, w tym wymienionych w art. 2 § 1 pkt 2 kpk a odwołujących się do funkcji ochronnej i prewencyjnej prawa karnego materialnego, a także wyrażonego w art. 2 § 1 pkt 3 kpk wymogu uwzględnienia prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego, a także z uwagi na dotychczasowa postawę oskarżonego, to należało co do zasady uwzględnić wniosek z apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego co do potrzeby uzupełnienia zaskarżonego wyroku o rozstrzygniecie z art. 41a§1kk.

Nie można jednak było podzielić wniosku z apelacji w zakresie postulowanej odległości dot. zakazu zbliżania się i co do okresu wnioskowanych zakazów. Nawiązując do pisemnego uzasadnienia sądu I instancji należy zgodzić się z tym, że pokrzywdzony odwiedzając rodziców na posesji przy ul. (...) w E. i np. przebywając tam przez dłuższy czas mógłby doprowadzić do swoistego „uwięzienia” oskarżonego w jego domu, gdyby odległość dot. zakazu zbliżania się określono na postulowane przez pełnomocnika 50 m. Dlatego zakaz zbliżania się oskarżonego do B. W. należało dostosować do tej okoliczności (właściwie dostrzeżonej już przez sąd I instancji przy redakcji zakazu zbliżania z pkt. IV wyroku, którego w tym zakresie nie skarżono) i określić odległość dopuszczalną na nie mniejszą niż 10 m, tym bardziej, że jest ona połączona z zakazem kontaktu co oznacza zakaz wszelkich form kontaktu nie tylko fizycznego ale i werbalnego czy np. telefonicznego. Również postulowany przez skarżącego okres 10 lat orzeczenia zakazów z art. 41a§1 kk należy ocenić jako zbyt długi. W ocenie sądu odwoławczego okres 3 lat, który dostosowano do okresu zatarcia kary ograniczenia wolności z art. 107§4 kk, będzie wystarczający by środek ten odniósł właściwy skutek prewencyjny, a nadto nie stał się nadmiernie surową represją dla oskarżonego.

Ponadto sąd odwoławczy z urzędu poprawił kwalifikację prawną i podstawę prawną rozstrzygnięć zawartych w wyroku poprzez wskazanie, że zastosowano regułę z art. 4§1kk (którą sąd I instancji wymienił w wyroku) w ten sposób, że wskazane tam przepisy ustawy Kodeks karny dotyczą tej ustawy w brzmieniu sprzed 1.07.2015r.

Mając więc na uwadze powyższe, to w oparciu o art. 437 kpk, sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok i przyjął, przy zastosowaniu art. 4§1kk, że wskazane w wyroku przepisy ustawy Kodeks karny dotyczą tej ustawy w brzmieniu obowiązującym przed 01.07.2015r., a ponadto przy zastosowaniu art. 4§1kk, na mocy art.41a§1 kk i art. 43§1kk w brzmieniu ustawy Kodeks karny obowiązującym przed 01.07.2015r. orzekł zakazy kontaktowania się oskarżonego Z. M. z B. W. (1) i zbliżania się przez oskarżonego Z. M. do B. W. (1) na odległość mniejszą niż 10 m na okres 3 lat, a w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

Rozstrzygnął też o kosztach za obronę udzieloną oskarżonemu z urzędu przed sądem II instancji i o zasądzeniu od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego kwoty 840zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów reprezentowania oskarżyciela w postępowaniu odwoławczym przez pełnomocnika ustanowionego z wyboru.

Ponadto sąd odwoławczy zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze z uwagi na zasady słuszności, gdyż oskarżony nie przyczynił się do tego, że sąd I instancji, pomimo wniosków pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, pomimo treści wypowiadanych gróźb i tego, że oskarżony okazał się być sprawcą niepoprawnym - o czym świadczy kolejne skazanie za przestępstwa popełnione na szkodę tych samych pokrzywdzonych-, to nie orzekł wobec Z. M. zakazów z art. 41a§1kk w sytuacji, gdy wiedział o tym, że B. W. nie mieszka już na terenie nieruchomości wymienionej w pkt. IV zaskarżonego wyroku.