Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 1 lutego 2017 roku A. G. (1) i M. G. wystąpili o stwierdzenie, iż nabyli przez zasiedzenie własność nieruchomości położonej w G., Gmina W., stanowiącej działkę zabudowaną budynkiem gospodarczym – stodołą oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Trzciance VI Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Uczestnik B. G. wniósł o oddalenie wniosku oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd ustalił co następuje:

Nieruchomość położona w G., Gmina W., Powiat C.- (...), Woj. (...), o powierzchni 0.07.00 ha, składa się z działki o numerze (...), dla której Sąd Rejonowy w Trzciance Wydział Ksiąg Wieczystych w Trzciance prowadzi księgę wieczystą (...), w której jako właściciel wpisany jest B. G.. Wcześniej była własnością S. G. zmarłego dnia 29 czerwca 1991 roku i Z. G. zmarłej dnia 15 sierpnia 2010 roku. Poprzednio działka (...) nosiła numer ewidencyjny (...) i miała powierzchnię 0.07.01 ha.

(dowód: mapa ewidencyjna – k. 10; odpis księgi wieczystej Sądu Rejonowego w Trzciance (...) – k. 91a, 91b; wypisz z rejestru gruntów – k. 91b; zeznania uczestnika B. G. – k. 101; umowa z dnia 1 września 1965 roku – k. 118-120 i 1, 2, 3 akt księgi wieczystej Sądu Rejonowego w Trzciance (...); okoliczność bezsporna)

Aktem własności ziemi z dnia 18 marca 1976 roku T. G. i J. G. nabyli własność nieruchomości położonej w G. o powierzchni 1.27.00 ha, działki nr (...). Dla nieruchomości tej Sąd Rejonowy w Trzciance Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadzi księgę wieczystą (...). Następnie umową darowizny nieruchomości T. G. i J. G. przekazali A. G. (1) i M. G. do wspólności majątkowej małżeńskiej nieruchomości położone w G.:

- nieruchomość zabudowaną domem mieszkalnym jednorodzinnym i budynkami gospodarczymi o powierzchni 0.11.00 ha, działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Trzciance Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadził księgę wieczystą Kw (...),

- nieruchomość o powierzchni 1.27.00 ha, działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Trzciance Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadził księgę wieczystą Kw nr (...), obecnie oznaczona jako (...),

- nieruchomość o powierzchni 4.31.00 ha, działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Trzciance Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadził księgę wieczystą Kw nr (...).

(dowód: akt własności ziemi z dnia 18 marca 1976 roku – k. 8; wypis z rejestru gruntów – k. 9; kopia mapy ewidencyjnej – k. 10; odpis księgi wieczystej (...) – k. 11; umowa darowizny nieruchomości z dnia 23 października 2001 roku – k. 6-7)

Działka o numerze ewidencyjnym (...) była przed nabyciem przez T. G. i J. G. użytkowana przez S. E. i J. E., podobnie jak działka (...). Na działce (...) stała połowa stodoły. Druga połowa był posadowiona na działce o numerze ewidencyjnym (...). Jednakże T. G. i J. G. nie wiedzieli, że stodoła jest pobudowana w części na innej działce aniżeli 362, czyli również na działce (...) i byli przekonani, iż stodoła leży w granicach działki (...). Z tego powodu T. G. i J. G. użytkowali również działkę (...) nieświadomi, że nie jest ona ich własności. Następnie po przekazaniu gospodarstwa rolnego (...) przez T. G. i J. G. dnia 23 października 2001 roku posiadanie działki (...) przeszło na A. G. (1) i M. G., którzy dalej użytkowali działkę (...) jak właściciele. W 2000 roku geodeta dokonywał rozgraniczenia nieruchomości T. G. i J. G. i po raz pierwszy pojawiła się informacja, że działka (...) nie obejmuje całej stodoły i terenu do niej przyległego, ale jedynie połowę stodoły i połowę terenu do niej przyległego. Nie zmieniło to jednak sposobu użytkowania działki (...) przez T. G. i J. G., a potem przez A. G. (1) i M. G.. Pomiędzy działką (...) i działką (...) nie było żadnego rozgraniczenia. Wewnątrz stodoła też nie miała żadnego przepierzenia na granicy działek. W czasie użytkowania działki (...) T. G. użyczył na początku lat 80-tych część stodoły położonej na działce (...) L. C., a potem jego synowi R. C. do lat początku lat 90-tych. W trakcie korzystania z tego stodoły L. C. położył na dachu eternit, bowiem dach był w złym stanie. T. G. i J. G., a potem A. G. (1) i M. G. składowali w stodole znajdującej się na działce (...) zboże i siano, młócili tam zboże. T. G. porobił bramy wiodące do stodoły. W stodole T. G. i J. G., a potem A. G. (1) i M. G. składowali też opał, maszyny. Działka za stodołą była wykorzystywana do robienia kopców. Były też sadzone ziemniaki do 2009 roku. Od 2014 roku roszczenia do działki (...) zaczął zgłaszać B. G..

(dowód: częściowo zeznania świadka T. G. – k. 93, 94; zeznania świadka T. A. – k. 95, 96; częściowo zeznania świadka D. C. – k. 96, 97; zeznania świadka A. G. (2) – k. 97, 98; zeznania świadka R. C. – k. 98, 99;zeznania wnioskodawcy A. G. (1) – k. 99, 100; zeznania wnioskodawcy M. G. – k. 100, 101; częściowo zeznania uczestnika B. G. – k.101; pismo z dnia 3 kwietnia 2017 roku – k. 41; zeznania świadka A. D. – k. 132, 133)

W dniu 1 września 1965 roku została zawarta umowa kupna – sprzedaży pomiędzy F. B. a S. G. i Z. G.. Na mocy tej umowy F. B. przeniósł na małżonków S. G. i Z. G. własność nieruchomości położonej w G., grunt zabudowany z rolą, o obszarze 0.07.01 ha, dla którego istniejące wówczas Państwowe Biuro Notarialne w Czarnkowie prowadziło księgą wieczystą Kw (...). W akcie notarialnym znalazł się zapis, że na zabudowę składa się dom mieszkalny, stodoła i chlew. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Trzciance z dnia 16 grudnia 2014 roku wydanym w sprawie I Ns 972/14 dokonano podziału majątku wspólnego S. G. i Z. G. opisanego w punkcie 1 postanowienia i działu spadku po S. G., zmarłym dnia 29 czerwca 1991 roku (w którym to spadku udziały mieli w wysokości po 1/4 żona spadkodawcy Z. G. oraz dzieci spadkodawcy T. F., D. C. i B. G.) oraz działu spadku po Z. G. zmarłej dnia 15 sierpnia 2010 roku (w którym to spadku udziały miały w wysokości po 1/3 dzieci spadkodawcy T. F., D. C. i B. G.) w ten sposób, że przyznano na wyłączną własność B. G. nieruchomość zabudowaną położoną w G., Gmina W., Powiat C.- (...), Woj. (...), o powierzchni 0.07.01 ha, działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Trzciance Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadzi księgę wieczystą (...), bez spłat na rzecz pozostałych uczestników postępowania. Za działkę tę Z. G. i B. G. płacili podatki. S. G. i Z. G. nie wiedzieli, że w skład ich majątku wchodzi stodoła wraz z otaczającymi ją nieruchomościami na działce (...).

(dowód; kopia aktu notarialnego z dnia 1 września 1965 roku – k. 118-120; wykaz zmian ewidencyjnych – k. 916; odpis księgi wieczystej (...) – k. 916; odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Trzciance z dnia 16 grudnia 2014 roku – k. 28, 121; k.31 akt tut. Sądu I Ns 972/14; protokół z zeznaniami D. C., B. G. i T. F. z dnia 16 grudnia 2014 roku – k. 28-30; zaświadczenie z dnia 3 marca 2017 roku – k. 29 w zw. z k. 91b; częściowo zeznania uczestnika B. G. – k. 101)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów, w tym zawartych w aktach Sądu Rejonowego w Trzciance I Ns 972/14 i PO2T/00004665/1 oraz częściowo zeznania świadka T. G. (k. 93, 94) i D. C. (k.96, 97), zeznania świadków T. A. (k. 95, 96), A. G. (2) (k. 97, 98), R. C. (k. 98, 99), zeznania wnioskodawców A. G. (1) (k. 99, 100) i M. G. (k. 100, 101), częściowo zeznań uczestnika B. G. (k.101),zeznań świadka A. D. (k.132, 133)

Sąd uwzględnił w całości powołane wyżej dokumenty, których prawdziwości i autentyczności wnioskodawcy i uczestnicy nie kwestionowali. Większość tych dokumentów ma charakter urzędowy.

Sąd w całości uwzględnił zeznania świadków T. A., A. G. (2), R. C., A. D. a także zeznania wnioskodawców A. G. (1) i M. G., jak również w części zeznania świadków T. G. i D. C. oraz uczestnika B. G.. Świadkowie T. A., A. G. (2), R. C. w ogóle nie byli powiązani z żadną ze stron i były to osoby jedynie sąsiadujące ze stronami. Z zeznań wszystkich tych osób jednoznacznie wynika, iż działka (...) była w wyłącznym użytkowaniu T. G., J. G., A. G. (1) i M. G.. Przejściowo użytkował ją R. C. wraz z ojcem, ale po uprzednim uzyskaniu zgody T. G., który był traktowany jako właściciel nieruchomości. Z zeznań tych świadków wynika, że ani B. G., ani jego rodzice nie użytkowali tej nieruchomości i sąsiedzi w ogóle nie traktowali ich jako właścicieli tej nieruchomości. Podobnie zeznawał T. G., który przedstawił okoliczności związane z użytkowaniem tej nieruchomości. Jednak Sąd nie dał wiary świadkowi, iż w 2000 roku nie uzyskał on już informacji, że stodoła stoi częściowo na działce (...), której nie jest właścicielem z żoną. W tym zakresie miarodajne dla Sądu były zeznania A. G. (2) i wnioskodawcy A. G. (1) (k.100), którzy przyznali, że w 2000 roku geodeta poinformował T. G., że stodoła stoi częściowo na nie jego działce. Z kolei zeznania D. C. były niewiarygodne w części, w której stwierdziła, że S. G. i Z. G. korzystali ze stodoły na działce (...) zarówno do 1997 roku, kiedy dzierżawili ziemię, jak i później. Podobnie zeznawał uczestnik B. G.. Równocześnie sam uczestnik przyznał (k.101), iż „ W 2000r. były robione pomiary. Okazało się, że działka (...) to nie jest jedna działka tylko 2 działki. M. tego nie wiedzieli.”. Nawet podczas przesłuchania w sprawie Sądu Rejonowego w Trzciance o sygn. I Ns 972/14 dnia 16 grudnia 2014 roku D. C. i B. G. byli przekonani, że działka (...), dla której Sąd Rejonowy w Trzciance Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadzi księgę wieczystą (...) jest zabudowana domem mieszkalnym oraz stodołą połączoną z chlewem. A zatem nawet wówczas nie wiedzieli, że na działce tej stoi tylko pół stodoły. Biorąc pod uwagę zeznania świadków T. A., A. G. (2), R. C. stwierdzić należy, że B. G. i jego rodzice nie zdawali sobie sprawy, że są właścicielami działki (...) zabudowanej połową stodoły, o którą toczy się spór. Działka (...) nie była ogrodzona, zatem bez trudu mogły się wokół niej bawić dzieci, czy paść gęsi, co nie świadczy o tytule własności i posiadaniu nieruchomości. Podobnie samo pojawianie się na tej nieruchomości rodziców uczestnika nie świadczyło o jej użytkowaniu. Jak wynikało z zeznań świadków i stron, wiele osób pojawiały się na tej nieruchomości, przez lata użytkował ją za zgoda T. G. L. C.. Sąd uwzględnił zeznania wnioskodawców, bowiem znalazły potwierdzenie w zeznaniach świadków T. A., A. G. (2), R. C., A. D. a także w części w zeznaniach świadka T. G.. Faktem bezspornym przy tym jest, iż działka (...) jest cały czas w posiadaniu wnioskodawców. Szczególnie istotne okazały się zeznania R. C., który był świadkiem wnioskowanym przez uczestnika B. G. (k.23), a który wprost zaprzeczył, aby jego użytkowaniu w pewnym okresie przedmiotowej nieruchomości wywodziło się z praw rodziców uczestnika. Świadek ten stwierdził stanowczo, iż był przekonany, że nieruchomość – działka (...) jest własnością T. G. i nigdy nie widział rodziców uczestnika i jego samego korzystających z tej nieruchomości.

Sąd zważył co następuje:

Stosownie do treści art. 172§1k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Art. 172§2k.c. mówi, iż po upływie 30 lat posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Termin zasiedzenia 20-letni przy dobrej wierze i 30-letni przy złej wierze obowiązują dla stwierdzenia zasiedzenia, którego termin nie upłynął przed dniem 1 października 1990 roku, kiedy to weszły zmiany do ustawy Kodeks cywilny (ustawa z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny - Dz. U. z 1990r., Nr 55, poz. 321). Przed tym terminem obowiązywały terminy krótsze o 10 lat. Zgodnie zaś z art. 10 wskazanej wyżej nowelizacji, jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po wejściu w życie tej ustawy prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejścia jej w życie; jednakże termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę. Dotyczy to między innymi gruntów należących do Skarbu Państwa.

Art.336k.c. stanowi, iż posiadaczem samoistnym jest ten, kto rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Posiadanie jest stanem faktycznego władztwa nad rzeczą. Zawiera się w nim element władania rzeczą i psychiczne nastawienie do wykonywania władztwa wyrażające się we władaniu dla siebie. Posiadacz samoistny włada rzeczą samodzielnie, we własnym imieniu i we własnym interesie. Dobra wiara posiadacza polega na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu, że przysługuje mu prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje. Dla ustalenia ewentualnej złej wiary istotne jest zatem stwierdzenie, czy niewiedza o okoliczności ważnej dla ustalenia istnienia prawa była usprawiedliwiona, czy wręcz dany podmiot posiadał wiedzę, że prawo mu nie przysługuje.

Mocą art. 339 k.c. domniemywa się, że ten kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym.

Art. 176 § 1 i§2 k.c. jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza. Podzielić należy pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2004 roku (II CK 105/03, Legalis), iż niewłaściwe jest twierdzenie, że dla przyjęcia ciągłości posiadania w zakresie władztwa ustępujących współposiadaczy byłaby konieczna umowa o przeniesieniu posiadania skoro art. 348 KC za podstawową formę przejścia posiadania uznaje wydanie rzeczy. Nie można dlatego uznać, że wskutek braku między współposiadaczami takiej umowy o przeniesieniu posiadania nieruchomości doszło do samowolnego jej zawładnięcia po wyzuciu poprzedników z posiadanego przez nich udziału wbrew ich woli. Zgodzić się należy również ze stanowiskiem wyrażonym w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2001 r. ( I CKN 332/00, Legalis Numer 248230), iż posiadacz samoistny nie może zaliczyć do okresu swojego posiadania okresu posiadania jego poprzedników (art. 176 § 1 KC), jeżeli byli oni właścicielami. Jest bowiem zasadą, że samoistny posiadacz może zaliczyć okres posiadania poprzednika, jeżeli nie był on właścicielem, a jedynie posiadaczem.

W niniejszej sprawie wnioskodawcy wykazali, iż spełnili przesłanki do zasiedzenia nieruchomości położonej w G., Gmina W., dla której Sąd Rejonowy w Trzciance Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadzi księgę wieczystą (...).

Podstawową przesłanką zasiedzenia jest posiadanie samoistne. W niniejszej sprawie Sąd uznał, iż T. G. i J. G. objęli działkę o numerze (...) będąc błędnie przekonani, iż stanowi ona część działki (...), którą nabyli w dniu 18 marca 1976 roku aktem własności ziemi nr (...). Działkę użytkowali jak właściciele: nie pytali nikogo o zgodę na korzystanie działki, oddawali ją w użytkowaniu L. C. i R. C., dokonywali remontów na działce w postaci remontu drzwi, przechowywali w stodole płody rolne i maszyny, dokonywali młócki w stodole, sadzili za stodołą warzywa, przygotowywali za stodołą kopce, wjeżdżali w chodzili po działce, przechowywali tam opał. Stan nieświadomości T. G. i J. G. trwał do 2000 roku, kiedy dowiedzieli się od geodety, że nie jest to ich działka. Tyle że nie zmieniło to niczego w dotychczasowym zakresie i posiadaniu tej nieruchomości. Sąd uznał przy tym, iż z momentem zawarcia umowy darowizny, czyli od dnia 23 października 2001 roku, posiadanie tejże nieruchomości zostało przeniesione na wnioskodawców A. G. (1) i M. G.. Nastąpiło to na zasadzie faktycznego przekazania działki (...), jak również porozumienia ustnego między T. G., J. G. a wnioskodawcami. Od tego czasu to wnioskodawcy do chwili obecnej są posiadaczami spornej działki, co przyznaje nawet uczestnik. Zachodzą zatem podstawy do doliczenia do czasu posiadania nieruchomości przez wnioskodawców okresu posiadania tejże nieruchomości przez T. G. i J. G..

Sąd nie znajduje żadnych przesłanek ku temu by stwierdzić, iż wnioskodawcy, a wcześniej T. G. i J. G. byli posiadaczem w dobrej wierze, albowiem nie istnieją okoliczności, na podstawie których mogli on przypuszczać, że przysługuje im prawo władania rzeczą, jakie faktycznie wykonują. Nabywając nieruchomość T. G. i J. G. a także wnioskodawcy, mieli obowiązek ustalić dokładnie przebieg granicy nieruchomości, w miarę potrzeby skorzystać z pomocy geodety. Jeżeli tego zaniechali i zaniedbali swój obowiązek ponoszą tego konsekwencje w postaci uznania ich niedbalstwa za zawinione i traktowania objęcia w posiadanie nieruchomości jako objęcia w złej wierze. Właściciele zobowiązani są do wykazywania minimum staranności z ustaleniu przebiegu granic swojej nieruchomości, a w tym wypadku chodzi jeszcze o nieruchomość zabudowaną. W ocenie Sądu, uznać należy posiadanie samoistne objętej wnioskiem nieruchomości przez T. G. i J. G., a także A. G. (1) i M. G. za posiadanie w złej wierze.

Ponieważ w sprawie zaistniało posiadanie w złej wierze, a termin zasiedzenia nie upłynął przed 1 października 1990 roku obowiązywał termin 30 lat do zasiedzenia nieruchomości. Wynika to wprost z art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy- Kodeks cywilny (Dz. U. z 1990r., Nr 55, poz. 321). Istotne jest zatem ustalenie od kiedy wnioskodawcy a także poprzedni posiadacze, którzy przenieśli na nich posiadanie tej nieruchomości, nabyli posiadanie samoistne przedmiotowej nieruchomości. W niniejszej sprawie Sąd przyjął, iż termin zasiedzenia biegnie od dnia 18 marca 1976 roku, albowiem z tą datą T. G. i J. G. nabyli działkę (...) i byli przekonani, że obejmuje ona teren zajęty przez działkę (...). Termin 30 lat posiadania samoistnego przedmiotowej nieruchomości upłynął zatem dnia 18 marca 2006 roku dla A. G. (1) i M. G.. Zatem zasiedzieli oni przedmiotową nieruchomość dnia 19 marca 2007 roku. Ponieważ obejmowali oni nieruchomość w posiadanie na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej, na takich samych zasadach nabyli nieruchomość przez zasiedzenie.

Fakt, iż wnioskodawcy nie płacili podatków za działkę (...), a Sąd dokonał działku spadku po S. G. i Z. G. przyznając sporną działkę B. G., nie ma znaczenia dla określania posiadania samoistnego przedmiotowej działki i spełnienia przesłanek zasiedzenia nieruchomości. Chodzi o faktyczne władanie rzeczą. Sąd w sprawie I Ns 354/14 nie badał zarzutu zasiedzenia nieruchomości wchodzącej do spadku, opierał się tylko na dokumentach i zgodnych zeznaniach spadkobierców, toteż nie mógł stwierdzić, iż doszło do zasiedzenia nieruchomości. Okoliczności takich spadkobiercy nie podawali. Zresztą w sprawie I Ns 354/14 spadkobiercy S. G. i Z. G. pisywali nieruchomość zabudowaną domem mieszkalnym zamieszkałym przez B. G., a nie połowę stodoły do tego pozostającą w posiadaniu osób trzecich.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 520§1k.p.c. obciążając nimi strony w zakresie w jakim każda ze stron je spowodowała.

/-/ S.S.R. Piotr Chrzanowski