Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny - Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący – SSO Joanna Mrozek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 lipca 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa Uniwersytetu (...) w W.

przeciwko P. B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie

z dnia 28 lutego 2017 r. sygn. akt I C 2616/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie I. zasądza od P. B. na rzecz Uniwersytetu (...) w W. kwotę 3758,92 zł (trzy tysiące siedemset pięćdziesiąt osiem złotych dziewięćdziesiąt dwa grosze) z odsetkami ustawowymi od dnia 17 grudnia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie powództwo oddala, w punkcie II. zasądza od P. B. na rzecz Uniwersytetu (...) w W. kwotę 542,80 zł (pięćset czterdzieści dwa złote osiemdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu i w punkcie III. nakazuje pobrać od P. B. na rzecz Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie kwotę 48 zł (czterdzieści osiem złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

2.  w pozostałym zakresie oddala apelację;

3.  zasądza od P. B. na rzecz Uniwersytetu (...) w W. kwotę 463,94 zł (czterysta sześćdziesiąt trzy złote dziewięćdziesiąt cztery grosze) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Joanna Mrozek

Sygn. akt IV Ca 1205/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2017 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie oddalił powództwo Uniwersytetu (...) przeciwko P. B. o zapłatę oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 4 października 2011 r. strony zawarły umowę o warunkach odpłatności za studia na Uniwersytecie (...), w związku z przyjęciem pozwanego w poczet studentów na studiach niestacjonarnych zaocznych drugiego stopnia w Instytucie (...) na Wydziale (...) na kierunku politologia. Wysokość opłat za rok studiów w przypadku jej rozłożenia na osiem równych rat określona została na kwotę 6700 zł. Pozwany zobowiązał się do złożenia oświadczenia o wyborze sposobu płatności oraz przyjął na siebie obowiązek wniesienia dodatkowych opłat. Terminy uiszczania poszczególnych rat zostały określone w uchwałach Senatu Uczelni, a § 5 ust. 2 umowy przewidywał skreślenie studenta z listy studentów w sytuacji opóźnienia z zapłatą raty przekraczającego 30 dni i nieuiszczenia jej wraz z ustawowymi odsetkami w terminie 14 dni od wezwania wystosowanego przez Dziekana. W myśl § 7 ust. 1 umowy w przypadku skreślenia z listy studentów z powodu niepodjęcia studiów opłata podlegała w całości zwrotowi, natomiast zgodnie z ust. 2 w przypadku skreślenia z listy studentów z innego powodu - wniesiona opłata podlega zwrotowi proporcjonalnie. W dniu 22 października 2013 r. pozwany złożył podanie o ponowne, nieodpłatne powtarzanie drugiego roku według starego programu zajęć. Pozwany wniosek uzasadnił swoją sytuacją zdrowotną oraz trudną sytuacją finansową, nie złożył oświadczenia w sprawie odpłatności za studia w roku akademickim 2013/2014, a termin złożenia takiego oświadczenia upłynął z dniem 9 września 2013 r. Zgodnie z § 8 ust. 2 uchwały Rady Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych z dnia 27 lutego 2013 r. w przypadku nie złożenia przez studenta oświadczenia dotyczącego indywidualnego planu płatności za rok akademicki 2013/2014 student taki uznany będzie za osobę, która wnosi opłatę w dwóch ratach i taki plan płatności będzie mu przypisany administracyjnie. W przypadku pozwanego terminy płatności dwóch rat, wynikających z braku oświadczenia o wyborze sposobu płatności, w wysokości 3000 zł każda, przypadały na dzień 26 września 2013 r. i 5 lutego 2014 r. Prodziekan ds. studenckich decyzją z dnia 31 października 2013 r. wyraził zgodę na powtarzanie przez pozwanego drugiego roku według starego programu. Pismem z dnia 8 listopada 2013 r., doręczonym pozwanemu 2 grudnia 2013 r., został on wezwany do zapłaty dwóch rat czesnego w wysokości 1675 zł każda z odsetkami przypadającymi po terminach płatności poszczególnych rat określonych na dzień 26 września 2013 r. i 28 października 2013 r. oraz kwoty 760 zł z tytułu powtarzania przedmiotu semestralnego wraz ze skapitalizowanymi odsetkami w kwocie 11,10 zł. W dniu 7 stycznia 2014 r pozwany złożył wniosek do Komisji Stypendialnej o umorzenie opłat za powtarzanie roku. Decyzją z dnia 7 stycznia 2014 r. Dziekan Wydziału (...) skreślił pozwanego z listy studentów z powodu niewniesienia opłat za studia. Po rozpatrzeniu odwołania pozwanego Rektor (...) decyzją z dnia 14 czerwca 2014 r. utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

Apelację w dniu 28 kwietnia 2017 r. wniósł powód, zaskarżając wyrok w całości, zarzucając naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i uznanie, że pozwany nie podjął studiów oraz brak uwzględnienia dowodu w postaci dokumentu decyzji ostatecznej Dziekana (...) z dnia 7 stycznia 2014 r.; art. 65 k.c. w zw. z § 7 umowy o warunkach odpłatności za studia na (...) z dnia 4 października 2011 r. w zw. z § 8 ust. 1 uchwały Senatu Uniwersytetu (...) nr (...) z dnia 25 kwietnia 2012 r. poprzez niewłaściwą wykładnię, że brak jest możliwości dochodzenia opłat od studenta w sytuacji niepodjęcia studiów i niewniesienia stosownych opłat. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest częściowo zasadna.

Sprawa niniejsza z uwagi na przedmiot sporu oraz jego wartość rozpoznawana była w postępowaniu uproszczonym. W postępowaniu takim, zgodnie z art. 505 ⁹ § 1 ¹ pkt 1 i 2 k.p.c. apelację można oprzeć na zarzutach enumeratywnie wymienionych - na naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, bądź na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy.

Skarżący zasadnie zarzucił, że doszło do błędnej oceny dowodów, a materiał dowodowy zebrany w sprawie wymagał ponownego rozważenia. Swobodna ocena dowodów ujęta jest w ramy proceduralne. Oznacza to, że sąd opiera swe przekonanie jedynie na dowodach prawidłowo przeprowadzonych, z zachowaniem wymagań dotyczących źródeł dowodzenia oraz zasady bezpośredniości, a ocena dowodów dokonywana jest na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Sąd musi ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszelkie towarzyszące im okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny mocy i wiarygodności tych dowodów. Należy również przeprowadzić selekcję dowodów, tj. dokonać wyboru tych, na których się oparł i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Sąd Okręgowy nie podziela ustaleń Sądu Rejonowego, że pozwany nie podjął studiów. Zważenia wymaga bowiem, że podjęcie studiów następuje w momencie ich rozpoczęcia, a nie jak twierdzi pozwany – w toku kontynuacji nauczania. W dniu 22 października 2013 r. złożył on bowiem podanie o ponowne, nieodpłatne powtarzanie drugiego roku według starego programu zajęć, nie doszło więc do ponownego rozpoczęcia studiów, a ich kontynuacji. Tym samym w niniejszej sprawie znajduje zastosowanie unormowanie dotyczące zasad odpłatności za studia w przypadku, w którym doszło do skreślenia z listy studentów z powodu nieuiszczenia opłaty za studia. Zgodnie bowiem z treścią § 7 umowy z dnia 4 października 2011 r. zawartej przez strony – zwrot opłaty następuje jedynie w przypadku skreślenia studenta z listy studentów z powodu niepodjęcia studiów. W stosunku do pozwanego, zwrot opłaty – w razie jej terminowego uiszczenia - mógłby więc nastąpić jedynie stosunkowo.

Mając na uwadze odmienną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, podkreślić należy, że żądanie powoda w zakresie zasądzenia łącznej kwoty 4.112,92 zł nie jest jednak zasadne. W treści zarządzenia nr (...) Rektora Uniwersytetu (...) z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie wysokości opłat za usługi edukacyjne w roku akademickim 2013/2014, opłata za powtarzanie roku studiów niestacjonarnych zaocznych drugiego stopnia w Instytucie (...) na kierunku politologia w dwóch ratach wynosiła łącznie 6000 zł, a opłata za powtarzanie całości przedmiotu rocznego na studiach niestacjonarnych wynosiła 760 zł. Zgodnie z § 11 Uchwały Senatu Uniwersytetu (...) nr (...) z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie zasad pobierania opłat za usługi edukacyjne, student może wystąpić w wnioskiem o zwolnienie z opłat w całości lub w części, albo o rozłożenie opłat na raty. Podstawą zwolnienia może być w szczególności osiągnięcie wybitnych wyników w nauce lub sytuacja materialna, która w czasie studiów uległa istotnemu pogorszeniu. Zgodnie natomiast z § 10 Uchwały nr (...) Rady Wydziału (...) z dnia 27 lutego 2013 r. w sprawie regulaminu opłat za studia na Wydziale (...) Uniwersytetu (...) w roku akademickim 2013/2014, wnioski dotyczące częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat za usługi edukacyjne albo rozłożenia opłat na raty studenci i słuchacze składają w punkcie informacyjnym (...) nie później niż 30 dni przed rozpoczęciem zajęć dydaktycznych będących przedmiotem tego wniosku. Ponadto złożenie wniosku nie zwalnia studenta z obowiązku wniesienia przedmiotowej opłaty w terminie wskazanym w regulaminie. W ocenie Sądu Okręgowego, wniosek pozwanego o umorzenie opłat z dnia 7 stycznia 2014 r. był spóźniony, a co więcej - nie wstrzymywał obowiązku płatności za studia. Podobnie wniosek o powtarzanie roku winien być wniesiony w terminach wskazanych w przepisach wewnętrznych, które są ogólnie dostępne dla studentów. Rację ma skarżący, że uwzględnienie podania pozwanego skutkowało wzięciem go pod uwagę przy ustalaniu grafiku zajęć. Nie ulega wątpliwości, że decyzja Prodziekana została wprowadzona także do systemu (...), a Uczelnia świadczyła usługi edukacyjne, do jakich była zobowiązana. Bez znaczenia pozostaje fakt nieuczęszczania przez studenta na zajęcia, ponadto poza zeznaniami pozwanego brak jest jakichkolwiek obiektywnych dowodów, że rzeczywiście nie korzystał on z zajęć i z jakich przyczyn. Zgodnie z § 8 ust. 2 uchwały Rady Wydziału Rady Wydziału (...) z dnia 27 lutego 2013 r. wobec nie złożenia przez studenta oświadczenia dotyczącego indywidualnego planu płatności za rok akademicki 2013/2014 student taki uznany będzie za osobę, która wnosi opłatę w dwóch ratach i taki plan płatności będzie mu przypisany administracyjnie. Terminy płatności dwóch rat wynikających z braku oświadczenia o wyborze sposobu płatności w wysokości 3000 zł każda, przypadały więc na dzień 26 września 2013 r. i 5 lutego 2014 r. Podkreślenia wymaga, że decyzją ostateczną Dziekana Wydziału (...) z dnia 7 stycznia 2014 r. pozwany został skreślony z listy studentów, zatem zasadnym było żądanie zapłaty pierwszej raty, w kwocie 3000 zł. Nie ulega wątpliwości, że roszczenie powoda było wymagalne także w zakresie kwoty 760 zł tytułem opłaty za powtarzanie przedmiotu – mając na względzie zgodę Prodziekana Wydziału wyrażoną w dniu 31 października 2013 r.

Biorąc zatem pod uwagę twierdzenia powoda, że pozwany uiścił opłatę w kwocie 1,08 zł, zasadnym było uwzględnienie roszczenia do łącznej kwoty 3.758,92 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 17 grudnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1830) od 1 stycznia 2016 r. doszło do zmian w zakresie zasady ustalania wysokości odsetek ustawowych oraz za opóźnienie. Tym samym Sąd Okręgowy zastosował dwie podstawy do wyliczenia należnych powodowi odsetek. Wprawdzie termin płatności pierwszej raty przypadał na wrzesień 2013 r., Sąd Okręgowy wziął jednak pod uwagę, że podanie pozwanego o powtarzanie roku zostało uwzględnione w dniu 31 października 2013r., zatem opłata za studia stała się wymagalna z upływem 14 dni wskazanych w wezwaniu do zapłaty z dnia 8 listopada 2013 r., doręczonym pozwanemu w dniu 2 grudnia 2013 r.

Za niezasadne należało uznać roszczenie powoda w zakresie zapłaty kwoty 4 zł tytułem opłaty za indeks. Z akt sprawy nie wynika bowiem, aby pozwany taki indeks otrzymał oraz jaka jest podstawa ustalenia wysokości opłaty we wskazanej kwocie. Zgodnie z art. 6 k.c. obowiązek przedstawienia dowodów na poparcie swoich twierdzeń spoczywa na stronach, a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne. Strona ponosi więc ryzyko związane z uzyskaniem niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, w przypadku gdy nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń. Na gruncie przedmiotowej sprawy nie ulega wątpliwości, że obowiązek wykazania istnienia wierzytelności oraz jej wysokości spoczywał na skarżącym, który temu obowiązkowi częściowo sprostał. Zgodnie natomiast z zasadą kontradyktoryjności - sąd nie ma obowiązku zarządzania dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też nie jest zobowiązany do przeprowadzania z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96). W związku z powyższym, jeżeli materiał dowodowy zgromadzony przez strony nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych, sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z nieudowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. Tym samym powództwo zostało uwzględnione do kwoty 3.758,92 zł.

Zaistniała zmiana orzeczenia usprawiedliwia rozliczenie kosztów procesu przed Sądem Rejonowym według zasady odpowiedzialności za wynik procesu, bowiem powód wygrał sprawę w 91 %, co uzasadnia zastosowanie ostatecznie rozwiązania przewidzianego w art. 98 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. Na koszty procesu poniesione przez powoda przed Sądem I instancji składały się: opłata od pozwu (52 zł) oraz wynagrodzenie pełnomocnika (600 zł), ustalone na podstawie § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Wobec powyższego zasądzono od pozwanego tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 542,80 zł wynikającą z pomniejszenia kwoty 652 zł o część kosztów w stosunku, w jakim pozwany wygrał sprawę. Ponadto nakazano pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 48 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Mając na uwadze wszystkie wskazane wyżej okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od P. B. na rzecz (...)kwotę 3.758,92 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 17 grudnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił, w punkcie II. zasądził kwotę 542,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i w punkcie III. nakazał pobrać od P. B. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 48 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. W pozostałym zakresie na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda jako bezzasadną. O kosztach procesu w instancji odwoławczej Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 463,94 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym. Na koszty procesu poniesione przez powoda składały się: wynagrodzenie pełnomocnika (450 zł) ustalone na podstawie § 2 pkt 3. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. (Dz. U. 2015.1804 ze zm.) w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz opłata od apelacji (100 zł), pozwany natomiast poniósł koszty związane z wynagrodzeniem pełnomocnika w kwocie 450 zł. Sąd Okręgowy zważył, że na skutek apelacji powoda, wygrał on w 91 %, a pozwany w 9 %. Uwzględniając stosunkową wygraną powoda, w końcowym rozliczeniu Sąd dokonał potrącenia (502,64 zł – 38,70 zł), na skutek którego pozwanego zobowiązał do zwrotu kosztów procesu w kwocie 463,94 zł na rzecz powoda.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

Joanna Mrozek