Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2013 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 1 października 2012 r., znak: (...)

w sprawie: A. K.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

oddala odwołanie.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VI U 5161/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 października 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił przyznania A. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podkreślił, że wnioskodawczyni nie udokumentowała wymaganych warunków stażowych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła wnioskodawczyni, wnosząc o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczona zakwestionowała trafność orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS i argumentowała, że schorzenia, na które cierpi uniemożliwiają jej wykonywanie obowiązków pracowniczych i powinna zostać uznana za niezdolną do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

A. K. ma(...)lat, nie posiada wyuczonego zawodu. Wykonywała w czasie swojej aktywności zawodowej pracę sprzedawcy. Nie pracuje zawodowo od(...)r. W okresie od (...)r. do (...)r. była uprawniona do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy przyznanej w drodze wyjątku, ponieważ nie spełniała ona wymaganych warunków stażowych a była całkowicie niezdolna do pracy. Wniosek o przyznanie prawa do renty wnioskodawczyni złożyła w dniu(...)r. Organ rentowy wskazał, że w dziesięcioleciu liczonym przed dniem zgłoszenia wniosku odwołująca udokumentowała (...) lata, (...) miesięcy i (...) dni okresów składkowych i nieskładkowych. W orzeczeniu komisji lekarskiej ZUS z dnia(...)r. stwierdzono, że ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Wobec potrzeby przeprowadzenia aktualnego badania ubezpieczonej Sąd w trybie art. 467 § 4 k.p.c. zwrócił akta sprawy organowi rentowemu celem uzupełnienia postępowania. Lekarz orzecznik ZUS w dniu (...)r. stwierdził całkowitą niezdolność do pracy do dnia (...)r., przy czym określił, że datą powstania tej niezdolności jest dzień (...)r. Organ rentowy wyjaśnił, że wnioskodawczyni warunków stażowych z art. 58 ustawy emerytalnej w dziesięcioleciu liczonym wstecz od dnia złożenia wniosku bądź daty powstania całkowitej niezdolności do pracy, nie spełniła. Dlatego podtrzymał dotychczasowe stanowisko o braku podstaw do ustalenia prawa do renty.

Okoliczności bezsporne

Zasadniczym celem świadczeń przyznawanych z systemu emerytalno-rentowego jest zapewnienie środków utrzymania osobom ubezpieczonym, które nie mogą kontynuować zatrudnienia z powodu starości lub utraty zdolności do pracy. Ze względu na rolę, jaką pełni renta z tytułu niezdolności do pracy, ustawodawca uznał za celowe uzależnienie prawa do renty od tego, czy wnioskodawca, którego niezdolność do pracy powstała po 30 roku życia, posiada przynajmniej 5-letni staż ubezpieczeniowy w okresie ostatnich 10 lat. Jak wynika z treści art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., oznaczonej dalej jako: „ustawa emerytalna”) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: 1) jest niezdolny do pracy; 2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy; 3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Ostatniej przesłanki (powstanie niezdolności do pracy w określonym czasie) nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny, oraz jest całkowicie niezdolny do pracy. Konkretyzacją art. 57 ust. 1 pkt 2 jest art. 58 ustawy emerytalnej, określający minimalną długość okresów składkowych i nieskładkowych, wymaganych do powstania prawa do renty dla poszczególnych grup wiekowych. Dla osób, które stały się niezdolne do pracy powyżej 30 roku życia, ustawodawca w ust. 2 tego przepisu przewidział dodatkowy warunek, uzależniający powstanie prawa do renty od wykazania 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Nie jest to bardzo surowy warunek zważywszy, że 5-letni staż nie musi być nieprzerwany, a w jednej czwartej może składać się z okresów nieskładkowych. Ponadto ustalając, czy wnioskodawca ma wymagany staż ubezpieczeniowy, organ rentowy bada 10-lecie poprzedzające datę zgłoszenia wniosku lub datę powstania niezdolności do pracy - zależnie od tego, co jest korzystniejsze. Przepisy w tym zakresie są zatem elastyczne. Łagodniejsze warunki są wymagane od osób całkowicie niezdolnych do pracy, które mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący ogółem co najmniej 20 lat (kobieta) lub 25 lat (mężczyzna), w tym co najmniej 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu. Takie osoby mają prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy bez względu na to, kiedy stały się niezdolne do pracy, ponieważ nie stosuje się do nich przepisu art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej. Niemniej w dalszym ciągu jak wskazano osoba taka musi posiadać przynajmniej 5-letni staż ubezpieczeniowy w ostatnim dziesięcioleciu. Warunek ten musi spełnić zarówno osoba, która ma jedynie 5-letni, a więc minimalny wymagany okres, jak i ta, która ogółem ma np. 25-letni, czy nawet jeszcze dłuższy staż ubezpieczeniowy. Jak jednak zastrzega ust. 4 art. 58 ustawy emerytalnej tylko osoba całkowicie niezdolna do pracy, która udowodniła okres składkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny, ma prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy bez względu na to, czy niezdolna do pracy stała się przed upływem 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia lub innych okresów, wymienionych w art. 57 ust, 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jak również bez względu na to, czy w ostatnim dziesięcioleciu ma co najmniej 5-letni okres składkowy i nieskładkowy. W przypadku osób całkowicie niezdolnych do pracy, posiadających tak długi okres składkowy, racjonalne jest zrezygnowanie z dodatkowych warunków.

Odnosząc powyższe przepisy do okoliczności faktycznych niniejszej sprawy stwierdzić trzeba, że biegli lekarze sądowi w opinii z dnia (...)r. (k. (...)akt sądowych) podzielili stanowisko organu rentowego odnośnie daty powstania całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonej. Datą tą jest więc dzień (...)r. W dziesięcioleciu liczonym przed dniem powstania niezdolności do pracy (z wyłączeniem okresu od (...)r. do (...)r., kiedy ubezpieczona pobierała rentę przyznaną w drodze wyjątku przez Prezesa ZUS), a wiec od (...)r. do (...)r., odwołująca wykazała (...) lata,(...) miesięcy i (...) dni okresów składkowych i nieskładkowych. Jeśli chodzi o dziesięciolecie przed dniem złożenia wniosku o rentę, to udokumentowano (...)lata, (...) miesięcy i (...) dni okresów składkowych i nieskładkowych. Jak wskazał organ rentowy warunek posiadania 5 lat stażu ubezpieczeniowego spełniony jest w dziesięcioleciu od (...)r. do (...)r. Ewentualna niezdolność do pracy powinna więc powstać przed dniem (...)r. Nie ma jednak podstaw do przyjęcia takiego założenia, gdyż wydana przez biegłych opinia wyraźnie stwierdza całkowitą niezdolność do pracy dopiero od (...)r., kiedy to przeprowadzono operację usunięcia pęcherza moczowego z powodu nawrotu zmian nowotworowych. Początek choroby ubezpieczonej datuje się zaś na (...)r. Przed tym rokiem ubezpieczona nie była natomiast choćby częściowo niezdolna do pracy. Wobec tego nie zachodziła konieczność dopuszczania dowodu uzupełniającego z opinii biegłych lekarzy sądowych, gdyż odwołująca w swych zastrzeżeniach powoływała się na ewentualne pogorszenie stanu zdrowia dopiero od (...) r. Wskazywała przy tym na początek choroby od (...) r. Istota niniejszej sprawy sprowadza się zaś do ustalenia spełnienia wymogu 5-letniego okresu składkowego i nieskładkowego w dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku bądź datą powstania niezdolności do pracy. W tym zakresie opinia biegłych jasno, jednoznacznie i w sposób przekonywający wyjaśnia przesłanki do określenia daty powstania całkowitej niezdolności do pracy. Ubezpieczona nie twierdziła, żeby przed (...) r. jej stan zdrowia uniemożliwiał pracę, a przede wszystkim, że przed (...)r. była co najmniej częściowo niezdolna do pracy. Chociaż zatem ubezpieczona niewątpliwie jest całkowicie niezdolna do pracy, to jednak nie legitymuje się niezbędnymi warunkami stażowymi ani jeśli weźmiemy pod uwagę dziesięciolecie przed złożeniem wniosku o rentę, ani okres przed powstaniem niezdolności do pracy. Trzeba przy tym zauważyć, że na przełomie całego zatrudnienia ubezpieczona udokumentowała (...)lat, (...) miesięcy i (...) dni okresów składkowych i nieskładkowych. Okresy składkowe stanowią z tego jednak (...) lat, (...) miesiąc i (...) dni, toteż do ubezpieczonej nie stosuje się zwolnienia przewidzianego w art. 58 ust. 4 ustawy emerytalnej. Reasumując wobec niespełnienia warunków stażowych przewidzianych w art. 58 ustawy emerytalnej wnioskodawczyni nie nabyła prawa do renty, pomimo całkowitej niezdolności do pracy.

Sąd zauważa jednak, że ubezpieczonej do spełnienia wymogu 5-letniego okresu ubezpieczeniowego w dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku o rentę (tj. przed (...)r.) zabrakło (...) dni. Biorąc pod uwagę powyższą okoliczność, a nadto zważywszy na stopień niezdolności do pracy, nawrót poważnej choroby i jej wpływ na stan zdrowia ubezpieczonej, zaawansowany wiek ubezpieczonej, której do wieku emerytalnego brakuje niespełna (...) lata, względnie znaczny staż ubezpieczeniowy, przekraczający (...) lat, zdaniem Sądu w niniejszej sprawie zasadne będzie rozważenie przez Prezesa ZUS możliwości przyznania świadczenia w drodze wyjątku. Decyzja w tym przedmiocie uzależniona jest co prawda od dyskrecjonalnej oceny organu administracji, który przy jej wydaniu zważy zapewne na możliwości budżetowe Państwa, niemniej jednak taka decyzja, choć podejmowana w granicach uznania administracyjnego, zawsze podlega kontroli sądu administracyjnego.

Mając na względzie powyższą argumentację Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie wobec niespełnienia warunków stażowych przez ubezpieczoną.

SSO Ewa Milczarek