Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2017r.

Sąd Okręgowy w Toruniu, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Westphal

Protokolant: st. sekr. sąd . Katarzyna Chudzińska

po rozpoznaniu w dniu: 18 maja 2017r. w T.,

sprawy z powództwa: Skarbu Państwa – Pierwszego Urzędu Skarbowego w T.

przeciwko: S. P., A. D. (1), B. P., (...) S.A. z siedzibą w W.

o uznanie czynności prawnych za bezskuteczne

I.  oddala powództwo

II.  zasądza od powoda Skarbu Państwa – Pierwszego Urzędu Skarbowego w T. na rzecz pozwanych S. P. , A. D. (1), B. P., (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty po 1.817,00 zł ( jeden tysiąc osiemset siedemnaście ) z tytułu zwrotu kosztów procesu

III.  nie obciąża stron kosztami sądowymi

Sygn. akt I C 89/15

UZASADNIENIE

P. Skarb Państwa - Naczelnik I Urzędu Skarbowego w T. wniósł pozew przeciwko S. P., A. D. (1) , (...) S.A. z siedzibą w W.. Domagał się w nim uznania za bezskuteczne czynności prawnych.

Pozwani wnosili o oddalenie powództwa ( k. 256 - 260 i k. 365-368 ).

Sąd ustalił , co następuje:

Naczelnik I Urzędu Skarbowego w T. wystawił następujące tytuły wykonawcze przeciwko W. D. :

1/ dnia 28 lipca 2011r. na kwotę 620.823,40 zł z odsetkami, z tytułu należności za podatek dochodowy za rok 2010 r.

2/ dnia 1 września 2011r. na kwotę 201.931,00 zł z odsetkami, z tytułu należności za podatek od towarów i usług za maj 2011 r. ,

3/ dnia 4 października 2011r. na kwotę 249.517,00 zł z odsetkami, z tytułu należności za podatek od towarów i usług za lipiec 2011r. ,

4/ dnia 5 grudnia 2011r. na kwotę 132.594 zł z odsetkami, z tytułu należności za podatek od towarów i usług za wrzesień 2011 r.,

5/ dnia 18 września 2012r. na kwotę 299.030,00 zł z odsetkami, z tytułu podatku dochodowego za 2011 r.,

6/ dnia 2 sierpnia 2013r. na kwotę 4.485,00 zł z odsetkami, z tytułu podatku od towarów i usług za lipiec 2011 r.,

7/ dnia 2 sierpnia 2013r. na kwotę 50.322,00 zł ze odsetkami, z tytułu podatku od towarów i usług za maj 2012 r.,

8/ dnia 2 sierpnia 2013r. na kwotę 20.046,00 zł z odsetkami, z tytułu podatku od towarów i usług za wrzesień 2012 r.,

9/ dnia 2 sierpnia 2013r. na kwotę 8.531,00 zł z odsetkami, z tytułu podatku od towarów i usług za maj 2013 r.,

10/ dnia 18 października 2013r. na kwotę 19.458,00 zł z odsetkami, z tytułu podatku od towarów i usług za maj 2012 r.,

11/ dnia 18 października 2013r. na kwotę 2.470,00 zł z odsetkami, z tytułu podatku od towarów i usług za sierpień 2013 r.,

dowód: tytuły wykonawcze i inne dokumenty k. 13 – 50,

W dniu 15 października 2012 r. W. D. zawarł z matką A. D. (1) umowę przeniesienia własności nieruchomości w celu zwolnienia się ze zobowiązania w trybie datio in solutum . W celu zwolnienia się ze zobowiązania zwrotu pożyczki z dnia 30 sierpnia 2012r. w kwocie 200.000 zł przeniósł ona na A. D. (1) własność nieruchomości położonej w T. przy ul. (...) , dla której Sąd Rejonowy w T.prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

W. D. kupił nieruchomości przy ul. (...) za kredyt zaciągnięty przez siebie i żonę . Gdy jego firma prosperowała , gdyż otrzymywała zapłatę za dostawy kruszywa na budowę autostrad i na inne prace budowlane, to było on w stanie spłacać ten kredyt. Obecnie z tego tytułu pozostaje jeszcze do zapłaty kwota 500.000 zł. W. D. pożyczał pieniądze także od swojej matki.

W dniu 15 października 2012r. nieruchomość przy ul. (...) była obciążona następującymi hipotekami:

1/ hipoteka umowna zwykła w kwocie 498.000 zł na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. - Oddział Operacyjny w T.,

2/ hipoteka umowna kaucyjna do najwyższej sumy wynoszącej 249.000 zł na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. - Oddział Operacyjny w T.,

3/ hipoteka przymusowa w kwocie 102.558,67 zł na rzecz Skarbu Państwa-Naczelnika I Urzędu Skarbowego w T..

dowód: kopia aktu notarialnego rep. A nr (...) k. 105- 107 , zeznania świadka A. D. (2) k. 428 v – 429 ,

W dniu 25 października 2013 r. A. D. (1) zawarła umowę przeniesienia własności nieruchomości położonej w T. przy ul. (...)- czanej 25 na rzecz spółki akcyjnej (...) z siedzibą w W. w celu zabezpieczenia kupna przyszłych akcji. Spółka zobowiązała się w tej umowie do powrotnego przeniesienia na nią własności tej nieruchomości pod warunkiem zapłaty w terminie ceny emisyjnej z tytułu zawartej w przyszłości umowy objęcia akcji.

W dniu 25 października 2013 r. nieruchomości tę obciążały takie same hipoteki jak w dniu 15 października 2012 r.

dowód: kopia aktu notarialnego rep. A nr (...) k. 86-92,

W dniu 27 września 2013r. W. D. dokonał darowizny na rzecz siostry B. P. nieruchomości położonej w K. gm. O. , województwo (...), o powierzchni1,51 ha, o numerach działek (...). W tym samym akcie notarialnym B. P. podarowała tę nieruchomość swojemu mężowi S. P. .

W. D. pożyczył pieniądze na kupno tej nieruchomości od siostry B. P. i jej męża. Kosztowała ona około 20.000 zł. Grunt ten był mu potrzebny jako plac składowy, gdyż w pobliżu prowadził działalność gospodarczą. Gdy przestał on być dla niego potrzebny , to zamiast spłaty długu przekazał tę działkę siostrze . Działka ta sąsiadowała z gruntem jej i jej męża , przez co pomogli powiększyć należący do nich obszar.

Nieruchomość W. D. w K. nie była obciążona żadną hipoteką.

dowód: kopia aktu notarialnego rep. A nr (...) k. 103-104 v , zeznania świadka W. D. k. 428 v - 429 ,

W dniu 24 marca 2014 r. S. P. sprzedał nieruchomość położoną w K. na rzecz spółki akcyjnej (...) z siedzibą w W. za cenę 20.000 zł . Nieruchomość ta nadal nie była obciążona żadną hipoteką.

dowód: odpis aktu notarialnego rep. A nr (...) k. 83 – 85 ,

W. D. zawierał także następujące umowy sprzedaży :

1/ w dniu 11 maja 2012r. zbył nieruchomość położoną w P., powiat (...), na rzecz Kopalni (...) sp. z o.o. z siedzibą W.,

2/ w dniu 11 maja 2012r. zbył nieruchomość położoną w N. , powiat (...) , na rzecz Kopalni (...) sp. z o.o. z siedzibą W.,

3/ w dniu 28 czerwca 2012r. i 18 października 2012r. zbył nieruchomość położoną w miejscowości W. , gmina Ł., powiat (...) , na rzecz Kopalni (...) sp. z o.o. z siedzibą W.. (...) tę W. D. przeniósł na tę spółkę ,żeby rozliczyć się za dostawę kruszywa, które od nich pobierał . Spółka ta miała koncesje na jego wydobywanie .

Wszystkie te działki były bezwartościowe dla kogoś, kto nie miał koncesji.

dowód: kopia aktu notarialnego rep. A nr (...) k. 93 – 95, kopia aktu notarialnego rep. A nr (...) k. 96- 98, kopie aktów notarialnych rep. A nr (...) k. 99 – 100 v i rep. A nr 4393/2012 k. 101 – 102 v , zeznania świadka W. D. k. 429 v ,

W. D. prowadził działalność gospodarczą polegającą na budownictwie drogowym - dostawach kruszywa wraz z jego wbudowaniem w podłoże. Dysponował sprzętem takim jak: równiarki, zagęszczarki , walce. Były to drogie maszyny , np. miał ładowarkę o wartości 1,2 mln zł. Maszyny były w leasingu , ale stopniowo kupował je na własność. W. D. był też właścicielem 10 samochodów ciężarowych. Zatrudniał maksymalnie do 35 osób. Zobowiązania regulował na bieżąco. Nie miał zaległości wobec ZUS . We wrześniu 2013 roku nie miał dużych problemów finansowych. Kryzys nastąpił w roku 2014 i przez to był on zmuszony zaprzestać swojej działalności. Jako podwykonawca prac na autostradach A 2 i A 4 oraz budowie Stadionu N. , miał zapewnienie ,że należne mu wynagrodzenie będzie wypłacone przez budżet Państwa. Tak się jednak nie stało. Zaległość Skarbu Państwa wobec W. D. wynosi około 5 mln zł. W. D. stopniowo sprzedawał sprzęt, żeby pokrywać zobowiązania.

W czasie prowadzenia firmy , gdy powstawały jakieś zadłużenia wobec Urzędu Skarbowego, to W. D. je spłacał , żeby dalej prowadzić działalność.

W wykazie majątku sporządzonym dnia 20 stycznia 2014r. W. D. stwierdził , między innymi, że utrzymuje się z umowy o pracę , a działalność gospodarcza nie przynosi dochodu, lecz stratę . Nie jest właścicielem nieruchomości, ani środków finansowych. Jako wierzytelność podał kwotę około 200.000 zł od Grupy Handlowej (...) sp. z o.o. Wskazał także ,że posiada udziały w spółkach : (...) - o wartości 2.500 zł oraz (...) o wartości 1.495.000 zł.

dowód: wykaz majątku k. 51 - 54 , zeznania świadka W. D. k. 429 – 429 v ,

Pismem z dnia 11 października 2013 r. , w odpowiedzi na dokonane zajęcie, (...) Bank (...) S.A. poinformował powoda , że wobec dłużnika prowadzona jest egzekucja przez komorników przy Sądzie Rejonowym w W. oraz w K.. Na koncie znajduje się kwota 3.431,41 zł .

Powód dokonał także zajęć w Kopalniach (...) sp. z o.o. w J., Banku (...) w T. i (...) II Oddział w T.. Bank (...) poinformował , że nie prowadzi rachunku W. D. , a bank (...) - że nie ma środków na rachunku.

dowód: pisma k. 62, 68 – 68 v , 71, 72, 76, 80.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 527 § 1 k.c. gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć . Paragraf 2 tego przepisu stanowi, że czynność prawna jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny , albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli - § 3 . Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli - § 4 .

Art. 531 § 1 k.c. stanowi , że uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej , która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową. W wypadku, gdy osoba trzecia rozporządziła uzyskaną korzyścią, wierzyciel może wystąpić bezpośrednio przeciwko osobie, na której rzecz rozporządzenie nastąpiło, jeżeli osoba ta wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną albo jeżeli rozporządzenie było nieodpłatne.

Powód nie wykazał okoliczności, o których mowa w powołanych powyżej przepisach. Nie wykazał jaki był stan finansów dłużnika W. D. w chwili wystawienia tytułów wykonawczych. Nie wykazał ,że był on niewypłacalny . Nie wykazał, że zaskarżone czynności zostały podjęte ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Wskazać natomiast należy, że W. D. zeznał , że załamanie w prowadzonej przez niego działalności nastąpiło dopiero w roku 2014. Zobowiązania objęte tytułami wykonawczymi dotyczą natomiast okresu wcześniejszego. Wskazać też należy, że wykazywane tam zadłużenia nie mają charakteru ciągłego. Na przykład odnośnie roku 2012 dotyczą one tylko miesięcy maja i września , a w 2013 roku - maja i sierpnia. Potwierdzałoby to zeznania świadka W. D. , który nie zaprzeczał, że powstawały jakieś zaległości, ale następnie je spłacał , żeby dalej prowadzić działalność. Oznacza to, że dysponował środkami finansowymi pochodzącymi z tej działalności , a zaległości miały charakter przejściowy .

Stanowisko powoda , że czynność została dokonana w celu pokrzywdzenia wierzycieli podważa okoliczność , że W. D. faktycznie prowadził działalność gospodarczą . Świadek ten wykazał w swoich zeznaniach jakie było gospodarcze tło poszczególnych umów dotyczących przeniesienia własności nieruchomości. Brak jest podstaw dla odmówienia wiary tym zeznaniom, gdyż są one spójne, logiczne i przekonujące. Powód nie przedstawił natomiast żadnego dowodu, który mógłby podważać ich wiarygodność . Nie wykorzystał na przykład możliwości zgłoszenia w charakterze świadków kontrahentów W. D. z którymi zawierał on umowy . Powód nie zgłosił nawet wniosku o przesłuchanie strony pozwanej . Podkreślić należy, że zgodnie z art. 6 k.c. , to na nim spoczywał ciężar wykazania okoliczności uzasadniających żądanie pozwu.

Powód nie wykazał także, jakie podjął czynności, oprócz dokonania zajęć w bankach (...) oraz w Kopalniach (...) sp. z o.o. w J.. Zadziwiające jest to, że powód mając ustanowioną na swoją rzecz hipotekę na nieruchomości przy ul. (...) nie podjął żadnej próby zaspokojenia się tą drogą. Wskazać też należy, że nawet w wykazie majątku z dnia 20 stycznia 2014r. powód wskazuje na źródła potencjalnego zaspokojenia w postaci wierzytelności na kwotę 200.000 zł. oraz udziałów w spółce (...) o niebagatelnej wartości 1.495.000 zł. Mimo to, powód nie podejmuje żadnych działań w celu zajęcia tej wierzytelności i udziałów oraz zaspokojenia z nich swoich roszczeń . Informacje zawarte w wykazie majątku podważają także tezę o niewypłacalności dłużnika W. D., a przez to - o podejmowaniu przez niego czynności z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli.

Mając na uwadze powyższe okoliczności należy zwrócić uwagę, że powód nie wykazał jakie okoliczności wskazują na to, że W. D. działał z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli. Powód nie neguje przecież jego twierdzeń, że do 2014 roku prowadził przynoszącą dochody działalność gospodarczą. Nie można natomiast traktować niejako automatycznie każdej czynności przeniesienia własności jako uczynionej z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli . Jako ogólnikowe należy ocenić twierdzenia powoda, że dłużnik od maja 2012 roku „wyzbywał się nieruchomości” (k. 315 ) . W. D. w niniejszej sprawie nie kwestionował faktu zawierania umów, ale w sposób przekonujący przedstawił motywy swoich czynności.

Nie jest zasadne powoływanie się w niniejszej sprawie na domniemanie wynikający z art. 531 § 2 k.c. odnośnie transakcji zawieranych ze spółką (...) , gdyż przedmiotem niniejszego postępowania nie była ocena tych transakcji pod kątem dyspozycji art. 527 k.c.

Należy też wskazać, że powód w żaden sposób nie wykazał w stosunku do pozwanej spółki (...) przesłanek określonych w art. 531 § 2 k.c. – czyli wiedzy o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną. Jest to bardzo ważne, gdyż obecnie to właśnie ta spółka jest właścicielem nieruchomości położonych w T. i w K.. Twierdzenia ,że jedyny akcjonariusz tej spółki (...) ( k. 169 ) który zawierał w imieniu spółki (...) umowy z W. D. pozostawał z nim w stałych stosunkach gospodarczych (k. 80 ) jest gołosłowne i nie zasługuje na uwzględnienie . Powód twierdził także że W. D. i A. D. (3) byli członkami zarządu spółki (...) , ale w różnych okresach ( k. 80 ) . P. w ogóle tych okoliczności nie udowodnił . W szczególności nie wykazał , że W. D. był członkiem Zarządu spółki (...). Należałoby również wykazać jakie miałoby to znaczenie w sytuacji gdy , jak twierdzi sam powód , miało to mieć miejsce w innym okresie niż funkcję tę sprawował A. D. (3) Powód nie wykazał , jakie relacje gospodarcze łączyły obie te osoby. Nie udowodnił więc, że pozostawały one w stałych stosunkach gospodarczych. W szczególności wskazać należy, że nie zgłosił on wniosku o przesłuchanie A. D. (3) . Twierdzenia powoda mają więc charakter teoretycznych rozważań, nie znajdujących oparcia w materiale dowodowym.

Sąd poczynił ustalenia istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy w oparciu o dokumenty przedłożone przez powoda, których strona pozwana nie kwestionowała, a także na podstawie zeznań świadka W. D. . Przesłanki dla których sąd dał mu w pełni wiarę zostały już wcześniej omówione .

Skoro powództwo zostało oddalone, to powód został zobowiązany do zwrotu kosztów procesu pozwanym – art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Składały się na nie wynagrodzenie pełnomocnika wynoszące 7. 200 zł . Stawka ta wynika z tym § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (…). Reprezentowanie kilku podmiotów przez tego samego pełnomocnika nie daje natomiast podstawy do przyznania wielokrotności tego wynagrodzenia. Sąd zasądził również zwrot opłat skarbowych od pełnomocnictw ( łącznie - 68 zł.) . Stosując odpowiednio art. 105 § 1 k.p.c. sąd podzielił kwotę należną z tytułu zwrotu kosztów procesu pomiędzy poszczególnych pozwanych. Sąd zasądził więc na rzecz każdego z nich kwotę 1.817,00 zł. ( 7.268,00 zł : 4 ) .

Powód jako Skarb Państwa korzystał z ustawowego zwolnienia od obowiązku uiszczenia opłaty pozwu oraz od zażalenia - art. 94 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Wobec przegrania przez niego sprawy brak było podstaw do obciążenia tymi kosztami również pozwanych – por. art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.