Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2017 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Ada Szczepankowska - Szyszka

Protokolant: Ewelina Żyznowska

po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2017 w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. F. (1)

przeciwko A. O.

o zapłatę

utrzymuje w całości w mocy wyrok zaoczny Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie z dnia 21 kwietnia 2015 roku.

Sygn. akt I C 2903/14

UZASADNIENIE

W dniu 20 października 2014 roku powódka M. F. (1) wystąpiła przeciwko pozwanej A. O. z pozwem o zapłatę kwoty 20.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty. W uzasadnieniu wskazała, że w serwisie ogłoszeniowym gumtree.pl znalazła ofertę najmu lokalu przy ul. (...) lok. (...) w W.. Zamierzała przeznaczyć go na działalność związaną ze świadczeniem usług kosmetycznych i telefonicznie umówiła się z pozwaną na jego obejrzenie. Podczas spotkania pozwana wskazała, że poniosła znaczne koszty związane z remontem i wyposażeniem lokalu w związku z czym oczekuje od najemcy ich zwrotu. Zapewniła również, że lokal ten zostanie poddany dalszym remontom. W kolejnych rozmowach podała, że nie jest właścicielką tego lokalu, lecz wyłącznie jego najemcą. Jako właściciela wskazała Z. S., lecz ostatecznie okazało się, że rzeczywistym właścicielem jest (...) W., a także Z. S. jest wyłącznie jego najemcą. Powódka wyraziła zainteresowanie najmem i ustaliła z A. O., że zapłaci jej kwotę 20.000 zł tytułem zwrotu poniesionych przez nią kosztów remontu i wyposażenia lokalu. Strony zawarły umowę oznaczoną jako „warunki współpracy – płatność za tzw. odstępne”, a następnie powódka zapłaciła na rzecz pozwanej w trzech ratach łącznie kwotę 20.000 zł. Z uwagi na brak inicjatywy ze strony Z. S., by przeprowadzić remont instalacji grzewczej i wymianę okien, a także z racji zbliżającej się zimy postanowiła zrezygnować z najmu powyższego lokalu. Gdy poinformowała o swojej decyzji wynajmującą, okazało się, że została wprowadzona w błąd przez A. O. i jej córkę co do podstaw zapłaty odstępnego, kwestii remontu lokalu oraz przyczyn wyjazdu córki pozwanej za granicę, która wcześniej prowadziła w lokalu działalność gospodarczą. Z. S. wyjaśniła, że wprawdzie A. O. włożyła w remont lokalu i jego wyposażenie ok. 20.000 zł, lecz w zamian przez okres 10 miesięcy nie płaciła czynszu, który wynosił 2.000 zł miesięcznie. Nie ukrywała, że koszt remontu i wyposażenia został już rozliczony, ponieważ poprzednia najemczyni potrąciła go sobie z bieżącego czynszu. Gdyby powódka wiedziała o tym w czasie zawarcia umowy o zapłatę odstępnego, nie zawarłaby jej. Nie miała jednak wówczas takiej wiedzy i uiściła kwotę 20.000 zł, uznając żądanie A. O. za zasadne, skoro poniosła koszty remontu lokalu, z którego nie będzie już korzystać. Z. S. wyjaśniła również, że rozmawiała z A. O. i jej córką o wymianie okien i instalacji grzewczej, lecz nie składała wobec nich żadnych wiążących deklaracji. Nie zdecydowałaby się na najem lokalu, gdyby nie pewność, że będzie on się nadawał do użytku w sezonie zimowym. Podczas rozmowy z Z. S. wyszło także na jaw, że salon prowadzony przez córkę pozwanej nie prosperował dobrze, wbrew jej zapewnieniom. Powódka w dniu 5 listopada 2012 r. wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 20.000 zł, a następnie w dniu 13 grudnia 2012 r. złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu. Powyższe oświadczenie pozwana odebrała w dniu 24 grudnia 2012 r., stąd też od tej daty wiedziała o obowiązku zwrotu kwoty 20.000 zł. ( pozew – k. 1 – 4).

Wyrokiem zaocznym z dnia 21 kwietnia 2015 roku w punkcie 1. zasądzono od pozwanej A. O. na rzecz powódki M. F. (1) kwotę 20.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty. Jednocześnie w punkcie 2. zasądzono od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.000 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania oraz nadano wyrokowi w punkcie 1. rygor natychmiastowej wykonalności ( wyrok zaoczny – k. 35).

W dniu 1 czerwca 2015 roku pozwana wniosła sprzeciw od powyższego wyroku zaocznego, zaskarżając go w całości. Podniosła, że poczyniono błędne ustalenia faktyczne i wniosła o zasądzenie od powódki na jej rzecz zwrot kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazała, że w przedmiotowym lokalu jej córka J. O. prowadziła salon kosmetyczny. Uzyskała propozycję pracy za granicą i upoważniła ją do wynajęcia lokalu wraz z wyposażeniem. Zainteresowanie najmem wyraziła M. F. (1). Lokal był krótko po remoncie, wyposażono go w nowoczesny sprzęt do zabiegów kosmetycznych, objęty gwarancją. Przedstawiła powódce sytuację prawną lokalu, koszty zakupu sprzętu oraz remontu, a także wydatki związane z ogrzewaniem. Wspomniała również o trwających ze wspólnotą mieszkaniową negocjacjach o założenie centralnego ogrzewania. Powódka przystała na wszystkie warunki dotyczące odstąpienia lokalu. Sama osobiście napisała „warunki współpracy – płatności za odstępne”, które uzgodniono na kwotę 20.000 zł. ( sprzeciw od wyroku zaocznego – k. 41 – 44).

Sąd ustalił, co następuje:

Z. S. jest najemcą lokalu użytkowego numer (...) położonego przy ul. (...) w W., stanowiącego własność (...) W..

( okoliczności bezsporne).

W dniu 29 czerwca 2011 roku Z. S., jako wynajmujący, zawarła z E. K., jako najemcą, umowę najmu powyższego lokalu. Tego samego dnia E. K., jako wynajmujący, zawarła z J. S. (dawniej O.), jako najemcą, umowę najmu opisanego lokalu.

( umowa najmu pomiędzy E. K. i J. O. – k. 70 – 72, aneks do umowy – k. 73, umowa najmu pomiędzy Z. S. a E. K. – k. 74 - 75).

Powyższy lokal J. S. przeznaczyła na prowadzenie działalności gospodarczej z zakresu usług kosmetycznych. We własnym zakresie dokonała jego remontu oraz zakupiła wyposażenie (meble i sprzęt kosmetyczny). Ustaliła z Z. S., że tak poczynione nakłady, których łączny koszt określiła na kwotę 20.000 zł, zostaną rozliczone między nimi w ten sposób, że J. S. przez okres 10 miesięcy nie będzie uiszczała należnego za ten okres czynszu w kwocie 2.000 zł miesięcznie.

( faktury VAT – k. 45 – 65, zeznania świadka S. F. – 139v, nagranie rozprawy z dnia 1 marca 2016 r. 00:34:54 – 00:42:19, zeznania świadka J. S. – k. 180, nagranie rozprawy z dnia 8 listopada 2016 r. 00:10:04 – 00:20:37).

Po tym, jak powyższe nakłady zostały między stronami umowy rozliczone, J. S. podjęła decyzję o rezygnacji z prowadzenia salonu kosmetycznego i wyjeździe za granicę. Upoważniła swoją matkę A. O. do zajęcia się lokalem przy ul. (...) i znalezienia osoby zainteresowanej jego podnajmem. W tym celu A. O. umieściła ogłoszenie na portalu gumtree.pl. (...) podnajęciem opisanego lokalu wyraziła M. F. (1), która również chciała przeznaczyć go na działalność z zakresu usług kosmetycznych. Gdy umówiła się na jego obejrzenie, A. O. zaznaczyła, że w lokalu tym zostały poczynione nakłady, dokonano zakupu wyposażenia, więc zawarcie umowy najmu łączy się z konieczności rozliczenia poniesionych przez jej córkę kosztów. Wskazała również, że Z. S. obiecała dokonać w powyższym lokalu wymiany okien i instalacji ogrzewania.

( zeznania świadka M. F. (2) – k. 139 – 139v, nagranie rozprawy z dnia 1 marca 2016 r. – 00:16:06 – 00:33:05, zeznania świadka J. S. – k. 180, nagranie rozprawy z dnia 8 listopada 2016 r. 00:10:04 – 00:20:37, dowód z przesłuchania stron ograniczony do zeznań pozwanej – 181, nagranie rozprawy z dnia 8 listopada 2016 r. 00:25:32 – 00:33:11).

W dniu 16 lipca 2012 roku A. O. i M. F. (1) zawarły umowę oznaczoną jako „warunki współpracy – płatności za tzw. odstępne”, w której ustaliły, że M. F. (1) przekaże kwotę 20.000 zł A. O. jako dotychczasowemu właścicielowi wyposażenia lokalu przy ul. (...) lok. 25 w W.. Zgodnie z tymi ustaleniami M. F. (1) uiściła na rzecz A. O. najpierw kwotę 5.000 zł, następnie kwotę 8.000 zł i w końcu kwotę 7.000 zł.

( dokument „warunki współpracy – płatności za tzw. odstępne” – k. 8).

W dniu 1 sierpnia 2012 r. Z. S., jako wynajmujący, zawarła z M. F. (1), jako najemcą umowę najmu lokalu użytkowego przy ul. (...) lok.(...)w W., w której ustalono wysokość miesięcznego czynszu na kwotę 2.000 zł

( umowa najmu z dnia 1 sierpnia 2012 r. – k. 9).

M. F. (1) przystąpiła do świadczenia usług kosmetycznych w wynajętym lokalu. Gdy skończyło się lato, lokal ten był wychłodzony, przez co M. F. (1) traciła klientów. Liczyła na wymianę okien i instalację ogrzewania, lecz Z. S. nie wykonała w tym zakresie żadnych prac. Jesienią 2012 r. podjęła decyzję o rezygnacji z najmu powyższego lokalu

( zeznania świadka M. F. (2) – k. 139 – 139v, nagranie rozprawy z dnia 1 marca 2016 r. – 00:16:06 – 00:33:05, zeznania świadka S. F. – 139v, nagranie rozprawy z dnia 1 marca 2016 r. 00:34:54 – 00:42:19).

W dniu 1 października 2012 r. M. F. (1) i Z. S. podpisały oświadczenie o rozwiązaniu z dniem 30 listopada 2012 r. umowy podnajmu lokalu przy ul. (...) lok. 25 w W.. Z. S. poinformowała wówczas M. F. (1), że nakłady poczynione przez J. S. na remont powyższego lokalu i jego wyposażenie zostały już między nimi rozliczone poprzez nieuiszczanie przez J. S. czynszu przez okres 10 miesięcy.

( oświadczenie z dnia 1 października 2012 r. – k. 10, zeznania świadka S. F. – 139v, nagranie rozprawy z dnia 1 marca 2016 r. 00:34:54 – 00:42:19).

W dniu 6 listopada 2012 r. M. F. (1) nadała do A. O. pismo, w którym wezwała ją do zapłaty kwoty 20.000 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

( ostateczne wezwanie do zapłaty wraz z pocztowym potwierdzeniem nadania – k. 11).

W dniu 13 grudnia 2012 r. M. F. (1) wystosowała do A. O. oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli wyrażonego pod wpływem błędu. Wyjaśniła w nim, że została wprowadzona przez nią i jej córkę w błąd co do wykonania przez nich remontu na własny koszt, podczas gdy związane z tym wydatki zostały już rozliczone z wynajmującym poprzez nieuiszczanie czynszu w kwocie 2.000 zł miesięcznie przez okres 10 miesięcy. Zarzuciła również, że wbrew ich zapewnieniom Z. S. nie zobowiązała się do wymiany okien i instalacji centralnego ogrzewania, a ponadto rzeczywistym powodem zaprzestania przez J. S. działalności gospodarczej była zbyt niska temperatura w lokalu, a nie jej wyjazd za granicę. Jednocześnie z powyższym oświadczeniem pełnomocnik M. F. (1) skierował do A. O. przesądowe wezwanie do zapłaty kwoty 20.000 zł w terminie do dnia 21 grudnia 2012 r.

( oświadczenie z dnia 13 grudnia 2012 r. – k. 5, potwierdzenie odbioru – k. 6, przesądowe wezwanie do zapłaty z dnia 13 grudnia 2012 r. – k. 7).

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o powołane wyżej dowody z dokumentów, których wiarygodność i autentyczność nie była kwestionowana przez strony,
a również Sąd nie powziął w tym zakresie żadnych wątpliwości.

Ustalenia faktyczne zostały również poczynione w oparciu o dowód z zeznań świadków M. F. (2) i S. F., których zeznania były ze sobą zbieżne, a nadto odpowiadały treści zgromadzonych w sprawie dokumentów. Ponadto wskazane osoby były bezpośrednimi uczestnikami badanych w toku postępowania zdarzeń. M. F. (2) była obecna podczas rozmowy między M. F. (1) a A. O. co do warunków najmu lokalu i potwierdziła, że ustalone między stronami świadczenie określane przez nich jako „odstępne” dotyczyło kosztów poniesionych na zakup wyposażenia lokalu ( k. 139v). Z kolei S. F. towarzyszyła M. F. (1) podczas spotkania z Z. S., która poinformowała ją, że nakłady na lokal poniesione przez pozwaną zostały już rozliczone ( k. 139v).

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się również na zeznaniach świadka J. S. oraz dowodzie z przesłuchania stron ograniczonym do przesłuchania pozwanej. Wskazane osoby w sposób spójny opisywały okoliczności związane z przeprowadzonym remontem lokalu, a ich zeznania w tym zakresie potwierdzają zgromadzone faktury VAT. Jeżeli zaś chodzi o tę część ich relacji, w której odnoszą się do zarzutów powódki związanych z nieprzeprowadzeniem wymiany okien i instalacji grzewczej, powyższe okoliczności były nieistotne dla przedmiotu niniejszego postępowania, skoro świadczenie objęte żądaniem pozwu w żaden sposób nie było związane z tego rodzaju pracami. Podobnie bez wpływu na dokonane ustalenia faktyczne pozostają twierdzenia wskazanych osób odnośnie rzeczywistej przyczyny zaprzestania przez J. S. działalności gospodarczej w przedmiotowym lokalu.

Należy zauważyć, że mimo przeciwnych stanowisk stron co do zasadności roszczenia, zarówno świadkowie zaoferowani przez powódkę, jak i pozwana oraz jej córka w sposób tożsamy opisywali badane w toku postępowania okoliczności, spójnie potwierdzili, że „odstępne” miało zrekompensować koszty poniesione na remont i wyposażenie lokalu. Jednocześnie ani pozwana, ani J. S. nie zaprzeczyły twierdzeniom powódki, że nakłady poczynione na remont i wyposażenie lokalu zostały już rozliczone z Z. S. poprzez nieuiszczanie przez okres 10 miesięcy czynszu najmu. Pozwana poprzestała jedynie na stwierdzeniu, że między stronami nie było rozmów, czy J. S. mogła dokonać potrącenia nakładów w czynszu ( k. 181).

Dokonując ustaleń w zakresie właściciela lokalu numer (...) przy ul. (...) w W. oraz tego, że jego pierwotnym najemcą była Z. S., Sąd oparł się na brzmieniu art. 229 w zw. z art. 230 k.p.c. oraz tym, że strony co do powyższych okoliczności były zgodne.

Sąd oddalił wniosek dowodowy o przesłuchanie świadka K. O., gdyż okoliczności, na które dowód ten miał być przeprowadzony (tj. ilość obsługiwanych klientów w (...) oraz zainteresowania oferowanymi usługami) nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Z tych samych przyczyn Sąd oddalił wniosek dowodowy o przesłuchanie J. S. w zakresie dotyczącym warunków prowadzenia gabinetu.

Sąd zważył, co następuje:

Na skutek ponownego rozpoznania sprawy w związku z wniesieniem przez pozwaną sprzeciwu od wyroku zaocznego z dnia 21 kwietnia 2015 roku, na podstawie art. 347 k.p.c. wydano wyrok, kierując się poniższymi motywami.

W niniejszej sprawie powódka wywodziła swoje roszczenie z umowy z dnia 16 lipca 2012 r. oznaczonej przez strony jako „warunki współpracy – płatności za tzw. odstępne”, w której ustalono, że powódka zapłaci pozwanej – jako dotychczasowemu właścicielowi wyposażenia lokalu numer (...) przy ul. (...) w W. kwotę 20.000 zł. Uzasadniając żądanie pozwu wskazała, że powyższa umowa została zawarta w związku z zawarciem innej umowy – najmu powyższego lokalu, w którym wcześniej córka pozwanej poczyniła określone nakłady. Wskazała, że zawarła umowę z dnia 16 lipca 2012 r. pozostając w błędzie, że powyższe nakłady nie zostały jeszcze rozliczone z Z. S., tj. osobą, od której lokal ten wynajmowała, niejako za pośrednictwem pozwanej. Tymczasem, jak okazało się kilka miesięcy po zawarciu wspomnianej umowy i po jej wykonaniu, powyższe nakłady zostały już rozliczone przez nieopłacanie w okresie 10 miesięcy czynszu najmu. Tak sformułowane żądanie prowadzi do wniosku, że rzeczywistą intencją powódki, sporządzającej pozew samodzielnie, bez udziału profesjonalnego pełnomocnika, było w istocie domaganie się zwrotu kwoty, którą pozwana wzbogaciła się jej kosztem bez podstawy prawnej. Powódka przedstawiła bowiem fakty, z których wynika, że wręczyła pozwanej kwotę 20.000 zł tytułem rozliczenia nakładów poczynionych w wynajętym lokalu, choć jak się później okazało, nie było ku temu podstaw, skoro nakłady te zostały już między najemcą i podnajemcą rozliczone. Rozpoznanie zatem twierdzeń powódki w kontekście przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu nie stanowiło wyjścia poza granice żądania pozwu, skoro opierało się wyłącznie na przedstawionej przez nią podstawie faktycznej. Należy bowiem mieć na uwadze, że przyjęcie przez sąd odmiennej od wskazanej przez powoda, podstawy prawnej nie tylko nie stanowi wyjścia poza granice żądania, wynikające z art. 321 § 1 k.p.c., ale jest realizacją niekwestionowanej w procesie cywilnym zasady „ da mihi factum dabo tibi ius”. Ta ewentualna, inna od wskazanej przez powoda, wybrana przez sąd orzekający, podstawa materialnoprawna rozstrzygnięcia musi mieć oczywiście oparcie w faktach przytoczonych przez powoda oraz przez niego udowodnionych. Jeżeli z powołanych w pozwie okoliczności faktycznych wynika, że roszczenie jest uzasadnione w całości bądź w części, to należy go w takim zakresie uwzględnić, chociażby powód nie wskazał podstawy prawnej albo przytoczona przez niego okazała się błędna (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2009 r. w sprawie o sygn. akt II CSK 189/09, LEX nr 564981).

W tym stanie rzeczy w pierwszej kolejności należy odnieść się do kwestii legitymacji biernej po stronie pozwanej, gdyż stwierdzenie jej braku przesądzałoby o bezzasadności powództwa. Jak już powyżej wskazano, powódka opiera swoje roszczenie na bezpodstawnym wzbogaceniu pozwanej. Stosownie do art. 405 k.c. legitymowanym biernie w sprawie o tego rodzaju roszczenie jest ten, kto uzyskał bez podstawy prawnej korzyść majątkową kosztem innej osoby. W niniejszej sprawie niewątpliwie korzyść majątkową kosztem powódki odniosła A. O.. Jak bowiem wynika z niekwestionowanych przez strony zapisów umieszczonych na dokumencie oznaczonym jako „warunki współpracy – płatności za tzw. odstępne”, to właśnie A. O. powódka wręczyła łącznie kwotę 20.000 zł tytułem nakładów poczynionych w lokalu przy ul. (...) lok. 25 w W. ( k. 8). Faktem jest, że nakłady te były związane z działalnością prowadzoną przez J. S., córkę pozwanej, która zawarła umowę najmu powyższego lokalu oraz poczyniła w nim nakłady. Powyższa okoliczność nie ma jednak żadnego wpływu na legitymację materialnoprawną pozwanej w sprawie o bezpodstawne wzbogacenie, skoro to pozwana we własnym imieniu, na swoją rzecz uzyskała korzyść majątkową kosztem M. F. (1). Niczego nie zmienia tu przedstawione przez pozwaną pełnomocnictwo ( k. 187), z którego wynika umocowanie do „odstąpienia” przedmiotowego lokalu. Nie dość, że pełnomocnictwo to nie jest opatrzone żadną datą, to jeszcze w żadne sposób nie wynika z niego umocowanie do pobrania jakichkolwiek środków pieniężnych. Brak jest jednocześnie dowodów na to, by przysporzenie nastąpiło w rzeczywistości na rzecz J. S. lub by w późniejszym czasie wspomnianą korzyścią na jej rzecz rozporządzono (art. 407 k.c.). W tym stanie rzeczy należało uznać, że po stronie A. O. zachodzi legitymacja procesowa bierna do występowania w niniejszej sprawie.

W dalszej kolejności należało ocenić charakter prawny porozumienia zawartego między stronami w dniu 16 lipca 2012 r. i oznaczonego przez nich jako „warunki współpracy – płatności za tzw. odstępne”. Przepisy kodeksu cywilnego nie regulują tego rodzaju zobowiązania. Zgodnie jednak z art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawi ani zasadom współżycia społecznego. Dokonując oceny łączącego strony zobowiązania oraz skutków, które chciały w ten sposób wywołać, należy mieć na względzie, że zgodnie z art. 65 § 2 k.c. w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Treść wspomnianego porozumienia, okoliczności, w jakich doszło do jego zawarcia oraz zachowanie stron temu towarzyszące prowadzi do wniosku, że ich rzeczywistą intencją było przeniesienie na rzecz powódki wierzytelności o zwrot nakładów poczynionych w lokalu przy ul. (...) w W. – w postaci kosztów remontu i zakupu wyposażenia. Przede wszystkim już w treści przedmiotowego porozumienia strony zasygnalizowały, że A. O. jest właścicielką wyposażenia lokalu i to na jej rzecz – jako dotychczasowego właściciela tego wyposażenia – ma nastąpić zapłata. Również przez cały tok postępowania strony zgodnie wskazywały, że świadczenie określane przez nich jako „odstępne” dotyczyło kosztów poniesionych na remont i wyposażenie tego lokalu. O ile istotnie można sobie wyobrazić, że strony w tak zarysowanym stanie faktycznym zawierają umowę, zgodnie z którą zapłata ma nastąpić za odstąpienie od wynajmowania lokalu, który stanowi własność miasta, jest położony w atrakcyjnej lokalizacji i może służyć prowadzeniu działalności gospodarczej, tak, by to druga strona mogła wstąpić w jego najem, jednak w niniejszej sprawie nie sposób tego rodzaju intencje stron odkodować. Zarówno strony postępowania, jak i przesłuchani w sprawie świadkowie wiązali zapłatę kwoty 20.000 zł z poniesionymi przez J. O. kosztami remontu i wydatkami na meble i sprzęt kosmetyczny. Również treść porozumienia z dnia 16 lipca 2012 r. bezpośrednio odwołuje się do wspomnianego wyposażenia. Należy zatem uznać, że zgodnym zamiarem stron było rozliczenie kosztów poniesionych w związku modernizacją lokalu i jego wyposażeniem, nie zaś ustalenie świadczenia za odstąpienie od jego wynajmowania, zwłaszcza, że w toku postępowania pozwana w żaden sposób nie wykazywała, że ona (lub jej córka) miały faktycznie możliwość wpłynięcia na wynajmującą lokal w kwestii tego z kim zawrze kolejną umowę podnajmu.

Zgodnie z art. 676 k.c. jeżeli najemca ulepszył rzecz najętą, wynajmujący, w braku odmiennej umowy, może według swego wyboru albo zatrzymać ulepszenia za zapłatą sumy odpowiadającej ich wartości w chwili zwrotu, albo żądać przywrócenia stanu poprzedniego. Nie ulega wątpliwości, iż przepis ten znajduje zastosowanie także do podnajmu. W niniejszej sprawie J. S., jako podnajemca, oraz Z. S., jako najemca, utożsamiały ulepszenia w rozumieniu powyższego przepisu jako efekty przeprowadzonego remontu oraz zakupionego wyposażenia. Ustaliły, że koszty, jakie w związku z tym poniosła J. S. zostaną rozliczone w ten sposób, że przez okres 10 miesięcy podnajemczyni nie będzie uiszczała należnego za ten czas czynszu. Oczywistym jest, że w ramach swobody umów tego rodzaju ustalenia mogły poczynić. Ostatecznie właśnie w ten sposób zostały rozliczone przedmiotowe nakłady, a w konsekwencji wierzytelność J. S. z tytułu ich dokonania wygasła. Tego rodzaju ustalenia wynikały z zaoferowanych przez stronę powodową dowodów, w tym zwłaszcza z zeznań S. F., matki powódki, która towarzyszyła jej podczas rozmowy z Z. S.. Pozwana nie przedstawiła żadnego dowodu, który powyższe ustalenia w jakimkolwiek stopniu by podważał, na żadnym etapie nie kwestionowała twierdzeń powódki, że istotnie nakłady opiewające na kwotę 20.000 zostały już rozliczone. W tym stanie rzeczy należało uznać, że nakłady, z którymi strony wiązały obowiązek świadczenia objętego umową z dnia 16 lipca 2012 r., zostały już rozliczone w stosunkach pomiędzy Z. S. a J. O.. Wynajmująca zatrzymała ulepszenia rozliczając się z powstałej z tego tytułu należności w ten sposób, że prze okres 10 miesięcy nie pobierała od podnajemczyni czynszu.

Zgodnie z art. 509 § 1 i 2 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Jednocześnie stosownie do art. 516 zd. 1 k.c. zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje.

W świetle przepisów o przelewie wierzytelności, dla skutecznego zawarcia umowy przelewu konieczne jest istnienie wierzytelności objętej przelewem. W niniejszej sprawie wierzytelność objęta umową z dnia 16 lipca 2012 r., dotycząca rozliczenia nakładów pomiędzy Z. S. a J. S., już w chwili jej zawarcia nie istniała, bowiem wygasła na skutek jej wcześniejszego rozliczenia z wynajmującym. W tym stanie rzeczy wierzytelność opiewająca na kwotę 20.000 zł J. S. już nie przysługiwała i nie mogła być przedmiotem skutecznej umowy przelewu. W konsekwencji cesja dokonana na mocy umowy z dnia 16 lipca 2012 r. nie wywołała skutku, a świadczenie spełnione przez powódkę w ramach tej umowy było nienależne i jako takie stosownie do art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. podlegało zwrotowi. Jeżeli zatem łącząca strony umowa od początku była bezskuteczna, a jej wykonanie wiązało się ze świadczeniem nienależnym, powódka nie mogła skutecznie uchylić się od jej skutków z powołaniem na przepisy o wadach oświadczenia woli. Dlatego właściwą podstawa jej żądania były przepisy art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c., nie zaś normy odnoszące się do skutków prawnych uchylenia się od wadliwego oświadczenia woli.

W tym stanie rzeczy powództwo w zakresie żądania głównego należało uznać za zasadne.

Również roszczenie odsetkowe zasługiwało na uwzględnienie. Świadczenie, do którego pozwana jest zobowiązana z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia jest świadczeniem bezterminowym, a więc stosownie do art.455 k.c. powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Po wezwaniu staje się świadczeniem terminowym i jeżeli dłużnik po upływie wyznaczonego terminu opóźnia się z jego spełnieniem, stosownie do art. 481 § 1 k.c. wierzyciel może domagać się odsetek za opóźnienie. W niniejszej sprawie pozwana otrzymała wezwanie do zapłaty kwoty objętej żądaniem pozwu do dnia 21 grudnia 2012 r., zatem powódka mogła domagać się odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wskazanego w pozwie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., obciążając nimi pozwanego jako stronę przegrywającą sprawę. Na koszty te złożyła się uiszczona opłata sądowa od pozwu.

Co za tym idzie na podstawie art. 347 k.p.c. należało utrzymać w całości wyrok zaoczny z dnia 21 kwietnia 2015 roku.

ZARZĄDZENIE

1.  (...);

2.  (...)