Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 listopada 2013 r. w S.

sprawy W. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o zwrot kwoty 4711,36 zł.

na skutek odwołania W. G. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 15 kwietnia 2013 roku znak: (...)

I.  oddala odwołanie;

II.  przekazuje Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S. do merytorycznego rozpoznania poprzez wydanie decyzji wniosek W. G. (1) o rozłożenie dochodzonej należności na raty.

UZASADNIENIE

Pismem z 11 czerwca 2013 r. W. G. (1)wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.z dnia 15 kwietnia 2013 r., znak: (...), którą zobowiązano go do zwrotu kwoty 4711,36 zł z tytułu nienależnie pobranych świadczeń.

W uzasadnieniu tego pisma oraz w dodatkowym piśmie z dnia 9 lipca 2013 r. W. G. (1) wskazał, że żądana obecnie do zwrotu kwota nie miała prawa wpłynąć na jego konto. Skoro zaś wpłynęła, uznał ją za zasiłek pogrzebowy i w całości wydatkował na pochówek matki L. G..

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o odrzucenie oddalenia jako wniesionego po terminie, ewentualnie jego oddalenie. Wyjaśnił, że zaskarżoną decyzją zobowiązał W. G. (1) do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1 stycznia 2013 r. do 31 marca 2013 r. w łącznej kwocie 4711,36 zł, jaka została wypłacona tytułem renty należnej zmarłej 8 grudnia 2012 r. L. G.. Podkreślił, iż z uwagi na zgon L. G., przysługujące jej prawo do renty ustało 1 stycznia 2013 r. Z uwagi jednak na to, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. informacje o zgonie L. G. uzyskał dopiero 11 marca 2013 r., to w styczniu 2013 r., lutym 2013 r. i marcu 2013 r. przekazał na wskazany przez nią rachunek bankowy, którego współwłaścicielem był W. G. (1), świadczenia na łączną kwotę 4711,36 zł. Kwota ta z uwagi na zgon L. G. była więc świadczeniem nienależnym, a więc osoba która ją pobrała – W. G. (1) jest obowiązana do jej zwrotu.

Na rozprawie w dniu 20 listopada 2013r. odwołujący podtrzymał dotychczasowe stanowisko, dodatkowo obszernie je uzasadniając. Złożył także wniosek o – w razie nieuwzględnienia jego żądania – o rozłożenie należności na raty nie wyższe niż 100, 200 złotych miesięcznie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z 2 czerwca 2006 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.przyznał L. G.rentę rodzinną po zmarłym mężu S. G., o symbolu (...), płatną do 15-tego dnia każdego miesiąca. Zgodnie z pisemną dyspozycją L. G., kwoty należnej jej miesięcznie renty wpływały na rachunek bankowy o numerze (...), którego współwłaścicielem był jej syn, W. G. (1).

W dniu 8 grudnia 2012 r. L. G. zmarła. Zarówno w dacie śmierci, jak i bezpośrednio wcześniej mieszkała we W..

Bezsporne.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., z uwagi na brak informacji o zgonie L. G., przekazał na wskazany przez nią rachunek bankowy świadczenia z tytułu renty rodzinnej za miesiące: styczeń 2013 r. w kwocie 1705,56 zł, luty 2013r. w kwocie 1705,56 zł i marzec 2013 r. w kwocie 1300,24 zł (łącznie 4711,36 zł).

Niesporne.

W dniu 27 lutego 2013 r. w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddziale we W. złożono wniosek W. G. (1) o wypłatę zasiłku pogrzebowego, po zmarłej matce L. G.. Wniosek został złożony przez Zakład Usług (...) D. L. we W., na podstawie pisemnego upoważnienia udzielonego przez W. G.. Zakładowi temu W. G. (1) zlecił wykonanie usługi pogrzebowej – pochowania matki, L. G.. Jednocześnie (w piśmie datowanym na 8 lutego 2013r.) nieodwołalnie upoważnił ten zakład do odbioru w jego imieniu zasiłku pogrzebowego z ZUS O/S. i złożył dyspozycję przekazania świadczenia z tytułu zasiłku pogrzebowego na pokrycie jego zobowiązań z tytułu umowy o wykonanie usługi pogrzebowej i wniósł o jego przelanie na rachunek bankowy upoważnionego odbiorcy zasiłku.

Dowód: wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego z załącznikami - dokumentacja w aktach ZUS, pl. III, k. 77-85.

Informację o śmierci L. G., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. uzyskał w dniu 11 marca 2013 r., kiedy to do tego oddziału wpłynął – przekazany przez ZUS O/W. wniosek W. G. o wypłatę zasiłku pogrzebowego.

Dowód: wniosek o wypłatę zasiłku z prezentatą – dokumentacja w aktach ZUS O/S., pl. III, k. 55.

W pierwszej kolejności organ rentowy zwrócił się o zwrot nienależnie wypłaconych kwot do banku, w którym L. G. posiadała rachunek. Bank ten odmówił jednak zwrotu przelanych na rachunek zmarłej kwot, powołując się na przepis art. 57 Prawa bankowego i wskazując, że świadczenie zostało przekazane na rachunek wspólny. Wskazał jednocześnie, że współwłaścicielem rachunku bankowego, na jaki przekazano pieniądze jest W. G. (1).

Dowód: pismo (...) S.A. z 21.03.2013r. – dokumentacja w aktach ZUS, pl. III, k. 61.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Ustalenia faktyczne w sprawie Sąd poczynił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.. Sąd uznał te dowody za miarodajne; ich treść nie była zresztą kwestionowana przez strony.

Oceniając złożone w sprawie odwołanie, w pierwszej kolejności należy odnieść się do zgłoszonego przez organ rentowy zarzutu formalnego, dotyczącego rzekomego przekroczenia przez W. G. terminu do wniesienia odwołania. Zarzut ten okazał się chybiony.

Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 477 ⁹ § 1 k.p.c., odwołania od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji.

Skoro więc zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzję doręczono W. G. (1) 13 maja 2013 r., to termin do wniesienia od niej odwołania upływał z dniem 12 czerwca 2013 r.

W ocenie Sądu termin ten został zachowany, albowiem w dniu 11 czerwca 2013 r. W. G. (1) skierował do ZUS pismo, w którym zakwestionował on zasadność wskazanej decyzji. Czynność podjętą przez ubezpieczonego na piśmie lub do protokołu w terminie do złożenia odwołania, z której wynika, że nie zgadza się z decyzją organu rentowego, należy zaś zakwalifikować jako odwołanie od decyzji (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 maja 2004r., II UK 396/03). Pismo ubezpieczonego spełniające wymagania określone w art. 477 ¹⁰ § 1 k.p.c. oraz złożone w sposób i w terminie określonych w art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. organ rentowy przekazuje niezwłocznie właściwemu sądowi jako odwołanie od decyzji, bez względu na to, czy zostało zaadresowane do tego sądu (tak z kolei Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 czerwca 2006r., III UK 40/06).

Mając na uwadze powyższe, należało uznać, że pomimo iż pismo z dnia 11 czerwca 2013 r. nie było zaadresowane do tutejszego Sądu, to – z uwagi na swoją treść - winno być potraktowane jako odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 15 kwietnia 2013 r., a złożone dopiero w dniu 9 lipca 2013 r. kolejne pismo (mylnie uznane przez organ rentowy za pierwsze odwołanie) jako wyłącznie uzupełnienie, sprecyzowanie twierdzeń skarżącego. Niewątpliwie więc brak było podstaw do odrzucenia oddalenia W. G. (1).

Merytorycznie odwołanie należało jednak uznać za nieuzasadnione.

Zgodnie z treścią przepisu art. 130 ust. 1 ustawy 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009r., nr 153, poz. 1227 z późn. zm., dalej jako: „u.e.r.”), świadczenia wypłaca się za miesiące kalendarzowe w dniu ustalonym w decyzji organu rentowego jako termin płatności świadczeń, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Z kolei w myśl przepisu ust. 2 tego artykułu, świadczenia wypłaca się osobom uprawnionym: za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania świadczeń albo na wniosek osoby uprawnionej: na jej rachunek płatniczy lub jej rachunek w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, inny niż rachunek płatniczy albo na wskazany przez nią jej instrument płatniczy, na którym jest przechowywany pieniądz elektroniczny w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. Nr 199, poz. 1175, z późn. zm.). Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do osób sprawujących opiekę prawną nad osobami uprawnionymi do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy oraz osób sprawujących opiekę nad osobami, o których mowa w art. 131 ust. 1.

Natomiast, zgodnie z przepisem art. 101 pkt 2 u.e.r., prawo do świadczeń ustaje ze śmiercią osoby uprawnionej.

W sprawie bezspornym było, że osobą uprawnioną do pobierania świadczenia z tytułu renty rodzinnej (...) była wyłącznie L. G., a świadczenie to - płatne do 15-tego dnia każdego miesiąca - organ rentowy przekazywał na jej wniosek na rachunek bankowy nr (...), którego współwłaścicielem jest W. G. (1). Niesporne też było, że w związku ze zgonem L. G.8 grudnia 2012 r., przysługujące jej prawo do świadczenia rentowego ustało 1 stycznia 2013 r.

Tymczasem, jak stanowi przepis art. 138 ust. 1 u.e.r., osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

Zgodnie z treścią ustępu drugiego tego samego artykułu, za nienależnie pobrane świadczenia uważa się: świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania (pkt 1); świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia (pkt 2).

Okoliczność o której mowa w art. 138 ust. 2 pkt 1, powodującą ustanie prawa do świadczeń stanowi śmierć osoby uprawnionej, co stanowi konsekwencję art. 101 ust. 1 pkt 2 u.r.e.

Oznacza to, że świadczenia przelane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w styczniu 2013 r., lutym 2013 r i marcu 2013 r. na należący w tym czasie już tylko wyłącznie do W. G. (1) rachunek bankowy, były świadczeniami nienależnymi. Świadczenie nienależne jest przy tym zawsze świadczeniem nienależnie pobranym. Oznacza to, że W. G. (1) jest zobowiązany do ich zwrotu, skoro wiedział o śmierci własnej matki, a także o tym, że to ona, nie zaś on, miała prawo do renty rodzinnej po swoim mężu, a jego ojcu.

Nie znajdują przy tym uzasadnienia argumenty przedstawiane przez W. G. (1) na poparcie odwołania. Po pierwsze bowiem, organ rentowy (którym w tym przypadku jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., a nie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. – vide: przepis art. 476 § 4 pkt 1 k.p.c.) wstrzymał wypłatę świadczeń niezwłocznie po tym jak uzyskał informację o śmierci L. G. – nie z jego winy nastąpiło to więc dopiero po trzech miesiącach od zgonu uprawnionej. Po drugie, tłumaczenia W. G. (1), iż pobrane pieniądze potraktował de facto jako zasiłek pogrzebowy i przeznaczył je na pokrycie kosztów pogrzebu matki nie są zrozumiałe. Pomijając już nawet fakt, iż brak jest podstaw prawnych by przelane z tytułu renty rodzinnej kwoty uznać za zasiłek pogrzebowy, to odwołujący zapomina o tym, że uprawnienie do odbioru zasiłku pogrzebowego już w dniu 8 lutego 2013r. (a więc przed przelaniem dwóch miesięcznych rat renty) w całości scedował na zakład pogrzebowy, którego usług korzystał w związku z koniecznością pochówku matki. W sprawie nieistotnym jest również to, że koszty pogrzebu L. G. przewyższyły kwotę wypłaconego zasiłku pogrzebowego. Nadwyżka ta obciąża bowiem w aktualnym stanie prawnym budżet osoby, która wydatkowała koszty wyższe niż ustalone ustawowo, nie zaś budżet Skarbu Państwa.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

Rozstrzygnięcie z punktu II wyroku zapadło na podstawie art. 477 ¹⁰§ 2 k.p.c., zgodnie z którym jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nie rozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje go do rozpoznania organowi rentowemu. Zgłoszone przez W. G. (1) do protokołu na rozprawie żądanie rozłożenia dochodzonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. należności na raty należało więc przekazać do merytorycznego rozpoznania temu organowi.