Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 września 2017 roku

Sąd Rejonowy Gdańsk – Południe w Gdańsku II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSR Tomasz Jabłoński

Protokolant: Agata Zielińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 września 2017 roku sprawy

R. M., syna J. i I. z domu W.,

urodzonego dnia (...) w G.,

oskarżonego o to, że:

w okresie od dnia 03 marca 2008 r. w G. dokonał przywłaszczenia mienia powierzonego w postaci pojazdu ma-ki M. (...) o nr rej. (...) nr VIN (...), który to na dzień 30 maja 2016 roku stanowił wartość 8,500 zł na szkodę S. C. Bank z/s we W., przy czym czynu tego dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa, to jest przed upływem 5 lat od odbycia kary pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku sygn. akt II K 934/10 odbytej w okresie od dnia 06.04.2013 r. do dnia 06.04.2014 r. za przestępstwo określone w art. 278 §1 k.k.,

I.  oskarżonego uznaje za winnego tego, że w bliżej nieustalonym dniu nie wcześniej niż w dniu 3 marca 2008 roku i nie później niż w lutym 2016 roku w G. dokonał przywłaszczenia mienia powierzonego w postaci pojazdu ma-ki M. (...) o nr rej. (...) nr VIN (...) o wartości nie niższej niż 8.500 zł (osiem tysięcy pięćset złotych), czym działał na szkodę (...) Bank S.A. z siedzibą we W., czyn ten kwalifikuje jako występek z art. 284 §2 k.k. i za to na podstawie art. 284 §2 k.k. wymierza oskarżonemu karę roku pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 624 §1 k.p.k. zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych w niniejszej sprawie w całości, w tym od opłaty, przejmując poniesione w sprawie wydatki na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt II K 254/17

UZASADNIENIE

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

23 stycznia 2006 roku R. M. zawarł z (...) Bankiem S.A. umowę kredytu nominowanego na zakup samochodu marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...) i numerze VIN (...), wyprodukowanego w roku 2004. Kwota kredytu wyniosła 80.000 złotych, tj. 33.291,72 franków szwajcarskich. R. M. zobowiązał się do spłaty kredytu wraz z odsetkami w 96 ratach po 476,52 franków szwajcarskich. W celu zabezpieczenia umowy, zawarta została umowa przewłaszczenia, na podstawie której bank nabył udział we współwłasności pojazdu wynoszący 49/100.

W związku z nieopłacaniem rat, oskarżony był kilkukrotnie wzywany do wydania pojazdu. Z uwagi na niewywiązywanie się z umowy kredytu, 3 marca 2008 roku bank dokonał jej wypowiedzenia. W związku z tym, zgodnie z umową przewłaszczenia, bank nabył udział należący do R. M., wynoszący 51/100, i stał się wyłącznym właścicielem pojazdu. Do momentu wypowiedzenia umowy, oskarżony wpłacił, na poczet kredytu, kwotę 20.542,02 złotych. Ostatnia wpłata wpłynęła na konto banku 16 lipca 2007 roku.

27 stycznia 2016 roku bank wysłał do R. M. wezwanie do wydania pojazdu. W lutym 2016 roku przesyłka została zwrócona do banku z adnotacją „adresat nieznany”. Według stanu na dzień 30 maja 2016 roku wartość pojazdu wynosiła 8.500 złotych.

Los przedmiotowego pojazdu marki M. (...) począwszy od momentu wypowiedzenia umowy kredytu do momentu przedstawienia oskarżonemu zarzutu jest nieznany. Samochód nie został zwrócony (...) Bankiem S.A. jako właścicielowi.

Dowody: wyjaśnienia oskarżonego R. M. – k. 102; zeznania świadka K. D. – k. 12v; kopia dokumentacji kredytowej – k. 14-18, 25-43;

R. M. nie jest chory psychicznie, ani upośledzony umysłowo. W inkryminowanym czasie nie znajdował się w stanie ostrych zaburzeń psychotycznych. U oskarżonego rozpoznano zespół zależności alkoholowej oraz osobowość nieprawidłową z odchyleniami w sferze charakteru. Oskarżony podał w wywiadzie, że w inkryminowanym czasie znajdował się w stanie po użyciu alkoholu. Warunki z art. 31 § 1 i 2 k.k. nie mają zastosowania.

Dowód: opinia biegłych z zakresu psychiatrii – k. 125-126;

R. M. był dwukrotnie karany za przestępstwa przeciwko mieniu. Na mocy wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku z 30 grudnia 2010 roku w sprawie II K 934/10, skazany został na karę roku pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. Oskarżony odbył tę karę w okresach 6 kwietnia 2013 roku do 13 lutego 2014 roku i od 22 września 2014 roku di 13 listopada 2014 roku.

Dowody: karta karna – k. 168-170; odpisy wyroków z informacją o odbyciu kary – k. 135-138;

Sąd zważył, co następuje:

Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd oparł się na zeznaniach świadka K. D., opinii biegłych z zakresu psychiatrii, dokumentach prywatnych w postaci dokumentacji kredytowej, a także na dokumentach urzędowych.

Oskarżony R. M. przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i odmówił składania wyjaśnień. Jego przyznanie, w świetle zebranego materiału dowodowego, nie budzi wątpliwości.

Świadek K. D. opisała okoliczności zawarcia umowy z R. M., okoliczności jej wypowiedzenia i przejścia na bank własności pojazdu, a także okoliczności, w jakich bank wzywał oskarżonego do wydania pojazdu. Sąd dał wiarę zeznaniom świadka gdyż dotyczyły okoliczności bezspornych, a nadto znalazły pokrycie w przedłożonej dokumentacji kredytowej.

Sąd oparł swe ustalenia na treści opinii biegłych z zakresu psychiatrii. Opinia ta została wydana przez osoby posiadające niezbędne kwalifikacje i doświadczenie zawodowe we wskazanej dziedzinie nauki. Jest przejrzysta, spójna i pełna. Formułuje jednoznaczne odpowiedzi na pytania postawione w postanowieniu o dopuszczeniu tego dowodu. Wnioski biegłych nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Brak jest również wątpliwości co do bezstronności biegłych.

Sąd oparł się na dokumentacji kredytowej (k. 14-18, 25-43) przedłożonej przez świadka K. D., gdyż nie budzi ona wątpliwości co do autentyczności i rzetelności, a nadto nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd oparł się na dokumentach urzędowych przywołanych w ustaleniach faktycznych. Zostały one sporządzone przez uprawnione do tego osoby, w zakresie ich kompetencji i prawem przepisanej formie. Ich autentyczność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Stanowią one obiektywne dowody zaświadczonych nimi okoliczności.

Ustalony stan faktyczny stanowił podstawę do przypisania R. M. czynu zarzucanego mu w akcie oskarżenia. Na skutek wypowiedzenia umowy kredytu, oskarżony utracił udział we współwłasności pojazdu M.. Jedynym właścicielem pojazdu stał się wówczas bank. Mimo wezwań banku do wydania rzeczy, przez okres niemalże 8 lat nie wykonał obowiązku wynikającego z umowy przewłaszczenia.

Zachowanie R. M. wskazuje na to, że w okresie pomiędzy wypowiedzeniem umowy a lutym 2016 roku trwałe włączył on do swojego majątku przedmiotowy samochód. Niezależnie od faktu, że oskarżony nie odebrał wezwania do wydania pojazdu to w kontekście zaprzestania spłaty rat kredytu niewątpliwie miał świadomość, że na mocy umowy przewłaszczenia wyłącznym właścicielem pojazdu stał się bank i że będzie on domagał się wydania samochodu. R. M. nie informował banku o zmianie miejsca pobytu (do czego był zobowiązany) uniemożliwiając tym samym pracownikom pokrzywdzonego faktyczny odbiór samochodu. Pokreślenia wymaga fakt, że w kontekście wieku pojazdu oraz przeciętnego okresu eksploatacji samochodów osobowych brak zwrotu w terminie 8 lat jest w sposób oczywisty równoznacznym z trwałym włączeniem tego dobra do majątku oskarżonego. R. M. przyznając się do popełnienia zarzucanego mu czynu nie złożył wyjaśnień. Tym samym nie wiadomo, co faktycznie stało się z przedmiotowym pojazdem. Nie stanowi to jednak przeszkody do przypisania oskarżonemu zarzucanego mu czynu. Z uwagi na to, że samochód został powierzony R. M. na podstawie umowy przewłaszczenia, należy uznać, że dokonał on jego sprzeniewierzenia. Tym samym wypełnił znamiona czynu z art. 284 § 2 k.k.

Zebrany materiał dowodowy nie pozwala precyzyjnie określić, kiedy oskarżony trwałe włączył przedmiotowy pojazd do swojego majątku. W ramach zarzutu, Sąd przyjął zatem, że R. M. dokonał przywłaszczenia rzeczy nieustalonego dnia, nie wcześniej, niż 3 marca 2008 roku (data wypowiedzenia umowy) i nie później, niż w lutym 2016 roku (upływ terminu awizowania przesyłki zawierającej wezwanie do wydania rzeczy). W związku z tym, że początkowa data tego okresu poprzedzała wydanie wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku w sprawie II K 934/10, Sąd na podstawie art. 5 § 2 k.p.k. rozstrzygnął rodzącą się na tym tle wątpliwość i uznał, że w badanym przypadku warunki recydywy szczególnej nie zachodzą, dokonując stosownej korekty kwalifikacji prawnej czynu.

W czasie popełnienia przez oskarżonego przypisanego mu czynu, nie zachodziła żadna okoliczność wyłączająca jego kryminalną bezprawność. Nie zachodziły również żadne okoliczności wyłączające winę oskarżonego. Nie był on w szczególności ograniczony w możliwości rozpoznania znaczenia i konsekwencji swojego czynu przez chorobę psychiczną, niedorozwój umysłowy lub czasowe zaburzenie czynności psychicznych. R. M. jest i już w trakcie popełnienia czynów był osobą dorosłą. W inkryminowanym czasie nie zaszła także czasowa niepoczytalność oskarżonego. Jak wynika z opinii biegłych z zakresu psychiatrii, w momencie popełnienia czynu oskarżony mógł znajdować się pod wpływem alkoholu, gdyż jest on osobą uzależnioną. Należy w tym miejscu podkreślić, że przepisów art. 33 § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć. Nadto, jest niemożliwe, by przez okres około 8 lat oskarżony permanentnie znajdował się w stanie upojenia i stale był pozbawiony możliwości rozpoznania znaczenia czynów, czy pokierowania swoim postępowaniem.

Stopień szkodliwości społecznej czynu R. M. należy określić jako niemały. Wprawdzie wartość przywłaszczonej rzeczy w momencie zawiadomienia o przestępstwie nie była wysoka. Tym niemniej, należy mieć na uwadze fakt, że w momencie wypowiedzenia umowy kredytu wynosiła ona kilkadziesiąt tysięcy złotych. Wraz upływem czasu wartość ta malała. Oczywiste jest zatem to, że na skutek przetrzymywania pojazdu, oskarżony sukcesywnie powiększał szkodę wyrządzoną bankowi, gdyż ograniczał możliwości zaspokojenia się banku na skutek sprzedaży przedmiotu finansowania. Jak wskazano wyżej, na podstawie zebranych dowodów nie sposób rozstrzygnąć, czy oskarżony odebrał wypowiedzenie umowy oraz wezwania do wydania rzeczy. Tym niemniej, doświadczenie życiowe (jak również wyjaśnienia oskarżonego, który przyznał się do popełnienia czynu) każe sądzić, że R. M. świadomie unikał kontaktu z przedstawicielami banku. Oskarżony dopuścił się nadto przypisanego im czynu kierując się chęcią łatwego zysku. Działał zatem z niskich pobudek. Dopuścił się zamachu na cudze mienie, choć w czasie popełnienia czynu był zdrowy, miał możliwość podjęcia pracy i pozyskania pieniędzy w uczciwy sposób. Do przywłaszczenia pojazdu nie zmusiła ich żadna nadzwyczajna sytuacja życiowa.

W punkcie I. sentencji wyroku, za przypisany czyn, Sąd wymierzył R. M. karę roku pozbawienia wolności.

Na niekorzyść oskarżonego przemawiają okoliczności wpływające na ocenę stopnia szkodliwości społecznej przypisanego mu czynu (a zwłaszcza sposób jego popełnienia, oraz motywacja sprawcy). Nadto, za okoliczność obciążającą należy uznać dwukrotnej karalność oskarżonego za przestępstwa przeciwko mieniu. Przy czym podkreślenia wymaga fakt, że co najmniej jeden z wyroków skazujących wydano przed popełnieniem badanego czynu, co oznacza, że R. M. dopuścił się przypisanego mu czynu będąc uprzednio karanym.

Sąd nie znalazł żadnych okoliczności łagodzących poza faktem deklaratoryjnego przyznania się przez oskarżonego do popełnienia zarzucanego mu czynu.

Orzeczenie bezwzględnej kary pozbawienia wolności jest najtrafniejszym środkiem reakcji karnej, jaki można było zastosować wobec oskarżonego R. M.. Oskarżony dopuścił się czynu o niemałym stopniu szkodliwości społecznej. Szkodę którą wyrządził pokrzywdzonemu można w ostatecznym rozrachunku uznać za stosunkowo wysoką. Oskarżony był przy tym dwukrotnie karany za przestępstwa przeciwko mieniu przy czym popełniając badany był już uprzednio karany. Jego dotychczasowa postawa życiowa, a także wzgląd na sposób i okoliczności popełnienia czynu oraz przyświecającą im motywację, nie pozostawiają wątpliwości co do tego, że jest on sprawcą zdemoralizowanym. Oskarżony w toku postępowania nie podjął żadnej próby naprawienia wyrządzonej szkody, w tym nie zwrócił przywłaszczonego mienia. Zdaniem Sądu, zachodzi stosunkowo wysokie prawdopodobieństwo, że pozostając na wolności, oskarżony nie będzie przestrzegał obowiązującego prawa i popełni kolejne przestępstwo przeciwko mieniu. W ocenie Sądu, zastosowanie w badanym przypadku kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania sprzeciwiałoby się również celom wychowawczym kary. Wobec oskarżonego stosowano już w przeszłości ten środek. Mimo to, oskarżony wrócił na drogę przestępstwa. Skorzystanie z tego dobrodziejstwa, a nawet zastosowanie kary o charakterze wolnościowym lub tzw. kary kombinowanej (gdzie na podstawie art. 37b k.k. można by wymierzyć oskarżonemu zaledwie do 3 miesięcy pozbawienia wolności) doprowadziłoby, w ocenie Sądu, do wystąpienia w świadomości oskarżonego poczucia co najmniej częściowej bezkarności.

Wobec faktu, że bank ma możliwość dochodzenia roszczeń wobec R. M. z umowy kredytu, która miała charakter stosunku podstawowego (przewłaszczenie na zabezpieczenie stanowiło jedynie zabezpieczenie tej umowy) Sąd na podstawie art. 46 §1 k.p.k. nie orzekał wobec oskarżonego obowiązku naprawienia szkody.

Z uwagi na złą sytuację majątkową oskarżonego, Sąd zwolnił go z obowiązku uiszczenia kosztów postępowania.