Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

27 lipca 2017r.

Sąd Okręgowy w Płocku, IV Wydział Cywilny - Odwoławczy

w składzie:

Przewodnicząca SSO Renata Wanecka (spr.)

Sędziowie: SO Joanna Świerczakowska

SO Katarzyna Mirek – Kwaśnicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Bałdyga

po rozpoznaniu na rozprawie 27 lipca 2017r. w P.

sprawy z powództwa B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w G.

przeciwko M. B. (1) i A. B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Ciechanowie z 6 kwietnia 2017r.

sygn. I C 844/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że obniża zasądzoną kwotę do 24.666,42 zł (dwudziestu czterech tysięcy, sześciuset sześćdziesięciu sześciu złotych, czterdziestu dwóch groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 16 maja 2016r. do dnia zapłaty;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  zasądza solidarnie od A. B. i M. B. (1) na rzecz B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w G. kwotę 816,08 zł (osiemset szesnaście złotych osiem groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu za II instancję.

Sygn. akt IV Ca 388/17

UZASADNIENIE

B. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w G. w pozwie z 18 grudnia 2015 r., wniesionym do Sądu Rejonowego w Elblągu wnosił o zasądzenie na jego rzecz solidarnie od pozwanych M. B. (1) i A. B. kwoty 34279,69 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto wnosił o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

Nakazem zapłaty z 1 lutego 2016 r., wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie X Nc 3180/16, Sąd Rejonowy w Elblągu uwzględnił powództwo w całości.

Pozwani M. B. (1) i A. B. wnieśli w ustawowym terminie sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, podnieśli zarzut niewłaściwości miejscowej Sądu, wnosząc jednocześnie o oddalenie powództwa.

Postanowieniem z 23 czerwca 2016 r. w sprawie I C 1941/16, Sąd Rejonowy w Elblągu stwierdził swoją niewłaściwość miejscową i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ciechanowie.

Postanowieniem z 8 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy w Ciechanowie na wniosek powoda wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanej M. B. (2).

M. B. (1), A. B. i M. B. (2) wnosili o oddalenie powództwa w całości; podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia. Wnosili ponadto o zasądzenie od powoda na ich rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrokiem z 6 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Ciechanowie zasądził solidarnie od M. B. (1) i A. B. na rzecz powoda B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w G. 34.279,69 zł, w tym 34.199,69 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 16 maja 2016 r. do dnia zapłaty, zastrzegając pozwanym prawo powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności za dług spadkowy do wartości stanu czynnego spadku po W. B. (punkt I), w pozostałym zakresie powództwo w stosunku do M. B. (1) i A. B. oddalił (punkt II), powództwo w stosunku do M. B. (2) oddalił (punkt III), zasądził solidarnie od M. B. (1) i A. B. na rzecz B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w G. kwotę 1.714 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu (punkt IV), w pozostałym zakresie zniósł pomiędzy stronami koszty procesu (punkt V).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

22 kwietnia 2009 r. W. B. zawarł z (...) Bankiem (...). Spółką Akcyjną w W. umowę kredytu gotówkowego P.. Na jej podstawie W. B. pożyczył kwotę 50.000 zł. Została ona zawarta na czas określony do 25 kwietnia 2015 r. Zwrot kredytu miał nastąpić w 72 ratach miesięcznych. Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej w skali roku. Zgodnie z § 12 umowy, w przypadku nieterminowej spłaty kredytu należność z tego tytułu stawała się w dniu następnym należnością przeterminowaną, od której pobierane miały być odsetki według stopy procentowej obowiązującej w danym okresie dla kredytów przeterminowanych i kredytów postawionych po upływie wypowiedzenia w stan natychmiastowej wykonalności, wynoszących na dzień zawarcia umowy 21 % w stosunku rocznym. W § 16 umowy kredytodawca zastrzegł sobie prawo do wypowiedzenia umowy w przypadku wystąpienia zaległości w spłacie dwóch pełnych rat kredytu, za co najmniej dwa okresy płatności, poprzedzonego wezwaniem do zapłaty w terminie 7 dniu od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy. Termin wypowiedzenia umowy wynosił 30 dni. Zgodnie z § 18 umowy w następnym dniu po upływie ostatniego terminu wypowiedzenia, całe zadłużenie z tytułu udzielnego kredytu wraz z odsetkami i należnymi opłatami, stawało się zadłużeniem przeterminowanym i wymagalnym. Od całego zadłużenia przeterminowanego z tytułu udzielonego kredytu, z wyłączeniem opłat i prowizji, bank miał prawo pobierać odsetki, o których mowa w § 12 umowy.

W. B. nie spłacał rat kredytu zgodnie z umową.

Pismem z 25 stycznia 2013 r. (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wezwała W. B. do wpłacenia zaległej należności w terminie 7 dni od otrzymania zawiadomienia. Jednocześnie, w przypadku niedokonania wpłaty zaległości w tym terminie, bank wypowiedział umowę w zakresie warunków spłaty, wskazując, że termin wypowiedzenia wynosi 30 dni, a cała kwota zadłużenia staje się wymagalna. Wezwanie do wpłacenia zaległej należności oraz wypowiedzenie umowy W. B. otrzymał 4 lutego 2016 r.

W. B. nie dokonał w terminie do 11 lutego 2016 r. spłaty zaległości, w związku z powyższym umowa kredytu miała ulec wypowiedzeniu po upływie 30 - dniowego terminu tj. 13 marca 2013 r.

W. B. zmarł przed upływem terminu wypowiedzenia umowy tj. 21 lutego 2013 r. W chwili otwarcia spadku był żonaty z M. B. (2). Miał dwoje dzieci: M. B. (1) i A. B.. M. B. (2), M. B. (1) i A. B. nabyli spadek po W. B. z dobrodziejstwem inwentarza po ¹/3 części.

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ciechanowie U. P. w sprawie Km 701/13 sporządziła spis inwentarza po W. B., uwzględniający zadłużenie spadkodawcy, wynikające z umowy kredytu z 22 kwietnia 2009 r.

Umową sprzedaży wierzytelności z 14 stycznia 2015 r. (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. zbyła wierzytelność wynikającą z umowy kredytu z 22 kwietnia 2009 r. na rzecz B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w G..

Zadłużenie z tytułu umowy kredytu z 22 kwietnia 2009 r. wynosiło według stanu na 18 grudnia 2015 r.: 34.279,69 zł, w tym: 24.032,41 zł - kapitał, 10.167,28 zł - odsetki oraz 80 zł – koszty.

Spadkobiercy W. B. nie dokonali działu spadku.

Dokonując oceny prawnej, Sąd I instancji, powództwo B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w G. zasługuje co do zasady na uwzględnienie, jednakże z ograniczeniami.

Powołując się na art. 922 § 1 kc, Sąd Rejonowy stwierdził, że prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Są to prawa i obowiązki o charakterze cywilnoprawnym, do których zaliczyć należy także wierzytelność z umowy kredytu z 22 kwietnia 2009 r., zawartej przez W. B. z poprzednikiem prawnym powoda tj. (...) Bank (...) Spółką Akcyjną w W.. W ocenie Sądu I, instancji powód nabył skutecznie wierzytelność wynikającą z tej umowy na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z 14 stycznia 2015 r. Uznał również, że umowa kredytu z 22 kwietnia 2009 r. została przez bank skutecznie wypowiedziana. W. B. zmarł w czasie biegu wypowiedzenia umowy, jednakże - stosownie do art. 922 § 1 kc - jego spadkobiercy wstąpili w jego prawa i obowiązki w całości, a zatem również w tym zakresie.

Zarzut przedawnienia roszczenia Sąd I instancji uznał za zasadny w stosunku do pozwanej M. B. (2). Z uwagi na fakt, iż wierzytelność dochodzona w niniejszym procesie pierwotnie przysługiwała bankowi, Sąd Rejonowy przyjął trzyletni termin przedawnienia (art. 118 kc). Za początek biegu tego terminu wskazał, powołując się na art. 120 § 1 kc, 14 marca 2013 r.

Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że W. B. wezwanie i wypowiedzenie umowy otrzymał 4 lutego 2013 r. Siedmiodniowy termin do zapłacenia należności zaległych upłynął zatem 11 lutego 2013 r. Nie zapłacił on zaległych rat, a zatem rozpoczął bieg 30 - dniowy termin wypowiedzenia umowy, który upłynął 13 marca 2013 r. Zgodnie z § 18 umowy w następnym dniu po upływie ostatniego terminu wypowiedzenia całego zadłużenia z tytułu udzielonego kredytu wraz z odsetkami i należnymi opłatami, staje się zadłużeniem przeterminowanym i wymagalnym. Całe zadłużenie z tytułu udzielonego kredytu stało się zatem wymagalne 14 marca 2013 r. Przedawnienie nastąpić powinno zatem 14 marca 2016 r.

Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1) kc, bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju lub przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. W związku z tym, roszczenie powoda, wniesione 3 listopada 2016r., przedawniło się w stosunku do pozwanej M. B. (2), a zatem podlega oddaleniu w całości.

Sąd I instancji uznał, iż roszczenie nie jest przedawnione w stosunku do pozostałych pozwanych M. B. (1) i A. B., gdyż powództwo wobec nich zostało wniesione 21 stycznia 2016 r., a zatem przed upływem terminu przedawnienia.

Sąd Rejonowy powołując się na art. 1034 § 1 kc, wskazał że do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości udziałów. Stosownie zaś do § 2 cyt. artykułu, od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów. Z uwagi na fakt, że spadkobiercy nie dokonali dotychczas działu spadku po W. B., Sąd I instancji przyjął, iż ich odpowiedzialność za długi spadkowe jest solidarna. Zgodnie zaś z art. 319 kpc, jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości, sąd może, nie wymieniając tych przedmiotów ani ich wartości, uwzględnić powództwo, zastrzegając pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności. Stosownie zaś do art. 1031 § 2 kc, w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd I instancji stwierdził, że M. B. (1) i A. B. przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza, w związku z tym zastrzegł im prawo powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności za dług spadkowy do wartości stanu czynnego spadku po ich ojcu W. B..

Sąd I instancji oddalił powództwo w stosunku do pozwanych solidarnych M. B. (1) i A. B. w zakresie żądania odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 80 zł z tytułu kosztów. Zgodnie z § 18 umowy, bank pobiera odsetki od całego zadłużenia przeterminowanego z tytułu udzielonego kredytu, z wyłączeniem opłat i prowizji. Za niedopuszczalne Sąd Rejonowy uznał, żądanie odsetek za opóźnienie od kwoty 80 zł z tytułu kosztów, a zatem z tytułu opłat i prowizji w rozumieniu umowy z 22 kwietnia 2009 r.

Odnosząc się do terminu, od jakiego powodowi przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie, Sąd Rejonowy wskazał, że brak jest dowodów, aby powód przed wytoczeniem powództwa wzywał pozwanych do zapłaty należności. Wprawdzie powód, złożył do akt przesądowe wezwania adresowane do pozwanych z 22 października 2015 r., jednakże brak jest dowodu ich wysłania i doręczenia.

Dlatego Sąd I instancji zasądził na rzecz powoda odsetki ustawowe za opóźnienie od wymagalnej należności od dnia doręczenia M. B. (1) i A. B. odpisów pozwu tj. od dnia 16 maja 2016 r. powołując się przy tym na art. 455 kc.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł stosownie do art. 100 kpc, stosunkowo je rozdzielając.

Od powyższego wyroku pozwani M. B. (1) i A. B. wnieśli apelację, zaskarżając go w całości i zarzucili mu naruszenie:

- art. 61 kc w zw. z art. 56 kc i art. 922 § 1 kc poprzez nieprawidłowe zastosowanie i przyjęcie, iż doszło do wypowiedzenia umowy kredytowej nr (...) w sytuacji, gdy wobec pozwanych nie zostało złożone oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, gdyż z mocy art. 922 kc nie mogli stać się następcami prawnymi złożonego przez bank wobec W. B. oświadczenia o wypowiedzeniu umowy;

- art. 233 § 1 kpc poprzez nieprawidłowe zastosowanie i przyjęcie, że roszczenie o zapłatę kwoty 3.558,56 zł tj. czterech rat kredytu wymienionych pod poz. 42 – 45 harmonogramu spłat kredytu, stanowiącego załącznik do umowy, nie uległo przedawnieniu w sytuacji, gdy roszczenie to uległo przedawnieniu najpóźniej 25 stycznia 2016 r., a więc na dzień przed wniesieniem pozwu oraz, że doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy.

Mając powyższe na uwadze wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanych na jego rzecz kosztów procesu za II instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy aprobuje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je za własne, dodatkowo ustalając, iż na dzień wypowiedzenia umowy kredytu, zadłużenie W. B. wynosiło 24.666,42 zł, w tym: należność główna 24.032,41 zł, odsetki 512,92 zł, odsetki za nieterminową spłatę 41,09 zł, opłaty bankowe 80 zł (wezwanie do zapłaty i wypowiedzenie z 25 stycznia 2013r. k: 145).

Sąd częściowo nie podzielił dokonanej przez Sąd I instancji oceny prawnej. Zgodnie z art. 922 kc prawa i obowiązki zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców. Następstwo prawne ma postać sukcesji uniwersalnej, zasadą jest przejęcie przez spadkobierców zadłużenia, jakie obciążało spadkodawcę. Nie oznacza to jednak, że z mocy ustawy wstępują oni w prawa i obowiązki dotychczasowego kredytobiorcy. W związku z tym, w przekonaniu Sądu Okręgowego, ani (...) S.A., ani nabywca wierzytelności nie byli uprawnieni do naliczania dalszych odsetek do dnia wezwania spadkobierców do spłaty długu. Dzieci W. B. nie stały się stroną umowy kredytowej, zatem nie można wobec nich stosować jej postanowień o dalszych odsetkach za zwłokę dopóty, dopóki sami nie zostali wezwani do zapłaty.

Z tych przyczyn argumenty dotyczące biegu terminu wypowiedzenia oraz wymagalności poszczególnych rat i ewentualnego przedawnienia pierwszych czterech z nich, są chybione. Natomiast apelacja została częściowo uwzględniona, ponieważ żądanie dalszych skapitalizowanych odsetek, które narosły od 25 stycznia 2013r., było nieuzasadnione. Sąd II instancji podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, że wymagalność odsetek ustawowych za opóźnienie należy liczyć od następnego dnia od doręczenia pozwu A. B. i M. B. (1), czyli od 16 maja 2016r.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 kpc i obniżył zasądzoną od pozwanych na rzecz powoda kwotę do 24.666,42 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 16 maja 2016r.

O kosztach procesu za II instancję Sąd orzekł zgodnie z art. 100 kpc, stosunkowo je rozdzielając. Powód wygrał w postępowaniu odwoławczym w 72%, pozwani w 28%. A. B. i M. B. (1) uiścili opłatę od apelacji w wysokości 1.714 zł, zatem z tytułu zwrotu kosztów procesu powinni otrzymać 479,92 zł (1.714 zł x 28%). Powód poniósł koszty zastępstwa prawnego za II instancję w wysokości 1.800 zł, z czego powinien otrzymać 1.296 zł (1.800 zł x 72%). Po potrąceniu wzajemnych należności należało zasądzić solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 816,08 zł. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powoda została ustalona na podstawie § 10 ust. 1 pkt. 1) w zw. z § 2 pkt. 5) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Sąd nie uwzględnił wynagrodzenia adwokackiego poniesionego przez pozwanych w postępowaniu odwoławczym, ponieważ apelację sporządzili samodzielnie, zaś ich pełnomocnik ustanowiony na rozprawie apelacyjnej, nie wnosił o zasądzenie kosztów z tytułu zastępstwa prawnego.

Joanna Świerczakowska Renata Wanecka Katarzyna Mirek – Kwaśnicka

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.

14 sierpnia 2017r.

Renata Wanecka