Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2017r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Kowal

Protokolant: protokolant sądowy Marta Szmela

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2017r. w Rzeszowie

sprawy z wniosku T. B. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o umorzenie należności z tytułu składek

na skutek odwołania T. B. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 22.12.2016r., znak: (...)

I. zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 22.12.2016r., znak: (...), nr (...) w ten sposób, że umarza należności wnioskodawczyni T. B. (1)z tytułu składek za:

1.ubezpieczenia społeczne za okresy: 11/2006 – 12/2006, 01/2007 – 12/2007, 01/2008 – 12/2008 i 01/2009 – 02/2009 w łącznej kwocie 23 560,52 zł, w tym z tytułu:

a) składek – 12 979,52 zł,

b) odsetek – 10 581,00 zł,

2.ubezpieczenie zdrowotne za okresy: 07/2007 – 09/2007 i 12/2007 w łącznej kwocie 378,56 zł, w tym z tytułu:

a) składek – 205,56 zł,

b) odsetek – 173,00 zł,

3. Fundusz Pracy za okresy: 11/2006 – 12/2006, 01/2007 – 12/2007, 01/2008 – 12/2008 i 01/2009 w łącznej kwocie 1 870,00 zł, w tym z tytułu:

a) składek – 1 030,00 zł,

b) odsetek – 840,00 zł,

II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na rzecz wnioskodawczyni T. B. (1) kwotę 180,00 zł (słownie: sto osiemdziesiąt złotych 0/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.-

SSO Agnieszka Kowal

Sygn. akt IV U 207/17

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 20 września 2017 r.

Decyzją z dnia 22 grudnia 2016 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. powołując się na przepisy ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność ( Dz. U. 2012/1551 ) oraz ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. 2016/963 ) po rozpatrzeniu wniosku T. B. (1) z dnia 17 grudnia 2014 r. odmówił umorzenia należności z tytułu składek na:

- ubezpieczenie społeczne za okres 11/2006 – 12/2006, 01/2007 – 12/2007, 01/2008 – 12/2008, 01/2009 – 02/2009 w łącznej kwocie 23 560,52 zł, w tym z tytułu składek – 12 979,52 zł i odsetek – 10 581 zł

- ubezpieczenie zdrowotne za okres 07/2007 – 09/2007, 12/2007 w łącznej kwocie 378,56 zł, w tym z tytułu składek – 205,56 zł i odsetek – 173 zł

- Fundusz Pracy za okres 11/2006 – 12/2006, 01/2007 – 12/2007, 01/2008 – 12/2008, 01/2009 w łącznej kwocie 1 870 zł w tym z tytułu składek – 1 030 zł, odsetek – 840 zł

W uzasadnieniu swego stanowiska Zakład przytoczył przepisy ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność i wyjaśnił, że decyzją z dnia 29 maja 2015 r. uwzględniono wniosek T. B. (1) o umorzenie nieopłaconych należności za okres od listopada 2006 r. do 29 lutego 2009 r. określając warunki umorzenia w tym także wskazując, że warunkiem umorzenia należności objętych decyzją jest spłata należności niepodlegających umorzeniu w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji. Powyższa decyzja została doręczona stronie w dniu 9 czerwca 2015 r. i stała się prawomocna, lecz w zakreślonym terminie wnioskodawczyni nie uregulowała należności niepodlegających abolicji, co oznacza niewykonanie warunku umorzenia składek objętych wnioskiem. Podano, że nie zostały uregulowane należności za innych ubezpieczonych (w części finansowanej przez płatnika i ubezpieczonych) na ubezpieczenie zdrowotne za 12/2007 a także za osobę prowadzącą działalność gospodarczą na ubezpieczenie zdrowotne za okres 11/2012, 02/2013 r. oraz na FP za okres 05/2009 – 07/2009, 10/2012, 06/2013.

Od powyższej decyzji T. B. (1) złożyła odwołanie, wnosząc o jej zmianę i umorzenie zaległych należności z tytułu składek. Wskazała, że z posiadanych przez nią dokumentów wynika, iż nie posiada zaległości w opłacaniu składek. Wielokrotnie zwracała się o zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek. ZUS przeprowadził też kontrolę prowadzonej przez nią działalności gospodarczej.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację tożsamą co w zaskarżonej decyzji. ZUS wyjaśnił, że w związku z nieuregulowaniem w ustalonym terminie tj. do 11 lipca 2016 r. należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne określonych decyzją z 29 maja 2015 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję odmawiając umorzenia należności na podstawie ustawy abolicyjnej. Podkreślał, że w decyzji o warunkach umorzenia zamieścił szczegółową informację o należnościach niepodlegających umorzeniu.

Organ rentowy wskazał też dalej, iż w okresie od wydania decyzji o warunkach umorzenia 29 maja 2015 r. do dnia wydania decyzji o odmowie umorzenia 22 grudnia 2016 r. nie wydawał zaświadczeń o niezaleganiu w opłacaniu składek.

W piśmie z dnia 6 kwietnia 2017 r. Zakład podał, że kwota należności niepodlegających umorzeniu, którą należało uregulować do dnia 10 lipca 2016r. wynosi 98,08 zł plus odsetki za zwłokę w wysokości 66 zł. Kwota zaś należności z tytułu składek, która miała zostać umorzona wynosi 14 215,08 zł plus odsetki za zwłokę wyliczone na dzień złożenia wniosku – 11 594 zł.

Dodał jeszcze, że ostatnie zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek zostało wydaneT. B. (1)12 kwietnia 2013 r.

Ustanowiony przez odwołującą się pełnomocnik, w piśmie procesowym z 24 maja 2017 r. podniósł, że w dacie wydania decyzji z 29 maja 2015 r. wszystkie należności nie podlegające umorzeniu zostały zapłacone.

Dalej wskazał, że określone w bardzo ogólny sposób przez organ rentowy rzekome zaległości w decyzji z 29 maja 2015 r. nie korespondują z treścią zaskarżonej w sprawie decyzji z 22 grudnia 2016 r.

ZUS twierdzi, że między innymi zaległości dotyczą składek na ubezpieczenie społeczne za okres 04/2003 o czym decyzja z 29 maja 2015r. milczy, z kolei w decyzji zaskarżonej wskazano na zaległość na ubezpieczenie zdrowotne za 12/2007, o której nie wspomina decyzja o warunkach umorzenia z dnia 29.05.2015r..

Podkreślał nadto, że zaświadczenie wydane wnioskodawczyni 12 kwietnia 2013 r. o niezleganiu w opłacaniu składek utwierdzało ją w przekonaniu, że żadnych zaległości z tego tytułu nie ma.

Następnie wskazano, że w dniu 29 maja 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu wniosku T. B. (1)określił wysokość należności podlegających umorzeniu na dzień złożenia wniosku na poszczególne fundusze wraz z zobowiązaniami ubocznymi. Nie wskazał jednak kwoty, od zapłacenia której warunkowane było umorzenie pozostałych niezapłaconych składek. Kwota do spłacenia, według twierdzeń Zakładu, była znikomej wysokości w stosunku do długu głównego. Gdyby precyzyjnie ją określono z pewnością zostałaby spłacona w terminie, o ile w ogóle należność ta jest zasadna.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny i zważył co następuje :

Bezsporne w niniejszej sprawie było, iż wnioskodawczyni T. B. (1) od 1998 r. prowadziła działalność gospodarczą. Powyższe stanowiło tytuł ubezpieczenia społecznego i zdrowotnemu i rodziło obowiązek prawidłowego opłacania składek.

21 maja 2014 r. ZUS Oddział w R. wydał 15 decyzji, w których wymierzał jej jako płatnikowi dodatkowe opłaty z powodu nieterminowego przekazania przez Zakład składki do otwartego funduszu emerytalnego z przyczyn leżących po stronie płatnika za miesiące listopad 2006 r., listopad i grudzień 2007 r., od stycznia do grudnia 2008 r. Kwoty te zostały przez wnioskodawczynię wpłacone 1 lipca 2014 r.

W dniu 17 grudnia 2014 r. T. B. (1) złożyła w ZUS wniosek o umorzenie zadłużenia za okres od 1 listopada 2006 r. do 28 lutego 2009 r., z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, zdrowotne i Fundusz Pracy.

W załatwieniu powyższego wniosku organ rentowy w dniu 29 maja 2015 r. wydał decyzję nr (...)określając w punkcie I, że umorzeniu będą podlegać należności z tytułu składek na:

- ubezpieczenia społeczne za okres 11/2006 – 12/2006, 01/2007 – 12/2007, 01/2008 – 12/2008, 01/2009 – 02/2009 w łącznej kwocie 23 560,52 zł. z w tym z tytułu składek – 12 979,52 zł, odsetek – 10 581 zł

- ubezpieczenie zdrowotne za okres 07/2007 – 09/2007, 12/2007 w łącznej kwocie 378,56 zł w tym z tytułu składek – 205,56 zł, odsetek – 173 zł

- Fundusz Pracy za okres 11/2006 – 12/2006, 01/2007 – 12/2007, 01/2008 – 12/2008, 01/2009 w łącznej kwocie 1 870 zł w tym z tytułu składek – 1 030 zł, odsetek – 840 zł

oraz w punkcie II, że warunkiem umorzenia należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu, które należy uregulować w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji wraz z odsetkami. Decyzja ta została doręczona wnioskodawczyni w dniu 9 czerwca 2015 r.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że na dzień złożenia wniosku T. B. (1) posiada zaległości niepodlegające umorzeniu w ramach abolicji za okres 04/2003, ubezpieczenie zdrowotne za okres 11/2012, 02/2013 i Fundusz Pracy za okres 05/2009 – 07/2009, 10/2012, 06/2013.

W celu wykonania nałożonego zobowiązania T. B. (1) poleciła księgowej zorientowanie się i wyjaśnienie owych zaległości. Księgowa M. S. skontaktowała się z pracownikiem ZUS i ustaliła, iż wpłacone dotychczas niewielkie kwoty, których domagał się ZUS stanowią składki, o których traktuje decyzja. Taką też informację przekazała wnioskodawczyni. Pozostawały one w przekonaniu, że wszystkie zaległości zostały uregulowane.

W marcu 2016 r. ZUS przeprowadził kontrolę płatnika składek: T. B. (1). Zakres kontroli objął prawidłowość i rzetelność obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i wypłacanie tych świadczeń oraz dokonywanie rozliczeń z tego tytułu, prawidłowość i terminowość opracowywania wniosków o świadczenia emerytalne i rentowe, wystawianie zaświadczeń i zgłaszanie danych dla celów ubezpieczeń społecznych. Kontrolą objęto okres od stycznia 2012 r. do grudnia 2014 r. Nie wykazała ona nieprawidłowości.

W listopadzie 2016 r. wnioskodawca został powiadomiony o prowadzonym przez Zakład postępowaniu zmierzającym do wydania decyzji o odmowie umorzenia należności z tytułu składek. W dniu 22 grudnia 2016 r. ZUS wydał decyzję odmawiającą umorzenia należności z tytułu składek, będącą przedmiotem odwołania w niniejszym postępowaniu. Podano, że nie zostały uregulowane należności za innych ubezpieczonych (w części finansowanej przez płatnika i ubezpieczonych) na ubezpieczenie zdrowotne za 12/2007 a także za osobę prowadzącą działalność gospodarczą na ubezpieczenie zdrowotne za okres 11/2012, 02/2013 r. oraz na FP za okres 05/2009 – 07/2009, 10/2012, 06/2013. Według ZUS zaległość główna wynosi 98 zł plus odsetki.

( dowód: dowód: zeznania wnioskodawczyni Z. B. k. 39 – 40, zeznania świadka M. S. k. 49, protokół kontroli k. 55 – 59, kserokopie decyzji (...), potwierdzenia przelewów k. 60 – 75, dokumentacja w aktach ZUS)

Powyższy stan faktyczny wynikał z treści dokumentów zalegających w aktach organu rentowego i dołączonych do akt sprawy.

Jako wiarygodne Sąd ocenił również twierdzenia wnioskodawczyni T. B. (1) oraz świadka M. S. odnośnie podejmowanych rozmów z pracownikami ZUS oraz okoliczności wyjaśniania istnienia zadłużenia. Chęć wyrównania zaległości oraz fakt regulowania żądanych przez ZUS wpłat potwierdzają dowody z dokumentów.

W niniejszej sprawie podstawową kwestią wymagającą rozstrzygnięcia było ustalenie czy zaskarżona przez T. B. (1) decyzja ZUS z dnia 22 grudnia 2016 r. jest prawidłowa i uzasadniona czyli czy słusznie odmówiono wnioskodawczyni umorzenia należności z tytułu składek za wskazane w decyzji okresy i w podanej wysokości.

Wypadnie przypomnieć, że w/w wystąpiła do ZUS z wnioskiem o umorzenie należności z tytułu nieopłaconych przez nią składek jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą i organ rentowy pozytywnie rozstrzygnął jej wniosek decyzją z dnia 29 maja 2015 r., która uprawomocniła się z dniem 11 lipca 2015 r. Decyzja ta ustalała tzw. warunki umorzenia.

Jak wynika z treści art. 1 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność ( Dz. U. 2012/1551), na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. ( oraz należne od nich odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego), przy czym umorzenie tych składek skutkuje umorzeniem nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres.

Jak wynika z art. 1 ust. 10 – 11 ustawy warunkiem umorzenia w/w należności ( o których mowa w ust. 1 i 6 ) jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji o umorzeniu niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. Niepodlegające umorzeniu w/w należności, podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej warunki umorzenia. Stosownie do art. 1 ust. 13 ustawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję o umorzeniu należności, po spełnieniu warunku spłaty niepodlegających abolicji składek w terminie 12 miesięcy od wydania decyzji warunkowej lub o odmowie umorzenia przedmiotowych należności w przypadku niespełnienia podanego wyżej warunku.

Jak więc wynika z przytoczonych uregulowań ustawodawca przewidział dwustopniowe orzekania przez ZUS w przedmiocie umorzenia składek na ubezpieczenie osób prowadzących działalność gospodarczą tj. najpierw wydawana jest decyzja warunkowa, określająca warunki umorzenia a następnie w zależności od tego czy warunki zostały w terminie spełnione, decyzja umarzająca należności lub decyzja odmowna.

Taki tryb został zastosowany wobec T. B. (1) na wniosek złożony przez nią 17 grudnia 2014 r. W dniu 29 maja 2015 r. ZUS wydał decyzję określającą warunki umorzenia należności, wskazując w niej na konieczność uregulowania w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji wszelkich należności niepodlegających abolicji.

W pkt I decyzji podano jakie należności z tytułu składek będą podlegać umorzeniu, za jakie okresy i w jakiej wysokości - w rozbiciu na należność główną oraz odsetki. Natomiast bardzo ogólnie, w uzasadnieniu decyzji wskazano, że wnioskodawczyni posiada należności niepodlegające umorzeniu w ramach abolicji za okres 04/2003, ubezpieczenie zdrowotne za okres 11/2012, 02/2013 i Fundusz Pracy za okres 05/2009 – 07/2009, 10/2012, 06/2013. W ocenie Sądu Okręgowego wadą tej decyzji było niepodanie w niej w sposób jednoznaczny dla wnioskodawczyni kwot składek, odsetek i należności ubocznych, które zobowiązana była zapłacić w terminie 12 miesięcy.

Przytaczając w tym miejscu pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w postanowieniu z dnia 11 października 2016 r. I UZ 18/16 legalis nr 1564915, który Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własny, stwierdzić należy, że: „ użycie w art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej zwrotu „ustala także” jasno wskazuje, że przewidziana w tym przepisie decyzja powinna zawierać dwa elementy składowe, po pierwsze - określenie warunków umorzenia ustanowionych w ust. 10-12 oraz po drugie - ustalenie kwot należności podlegających umorzeniu. Warunkiem umorzenia należności składkowych (w kwotach ustalonych w decyzji określającej warunki umorzenia) jest nieposiadanie, na dzień wydania decyzji o umorzeniu (przewidzianej w art. 1 ust. 13 pkt 1), składek niepodlegających umorzeniu oraz pozostałych należności powstałych w konsekwencji ich nieopłacenia. Skoro przesłankę spełnienia tego warunku stanowi spłata niepodlegających umorzeniu należności określonych w art. 1 ust. 10, w trybie przewidzianym w art. 1 ust. 11 i 12, a konsekwencją jego niespełnienia jest wydanie decyzji o odmowie umorzenia należności (art. 1 ust. 13 pkt 2), to organ rentowy w decyzji wydanej na podstawie art. 1 ust. 8 ustawy powinien warunek ten określić (skonkretyzować) przez wskazanie również kwot należności niepodlegających umorzeniu, przypadających do spłaty na datę złożenia wniosku”. Niewątpliwie zatem osoba występująca z wnioskiem o umorzenie należności powinna nie tylko wiedzieć, jakie kwoty należności - według wyliczeń organu rentowego - podlegają umorzeniu, ale także jakie przypadają jej do zapłaty.

Tymczasem decyzja wydana 29 maja 2015 r. takich danych nie zawiera. T. B. (1) podjęła próbę wyjaśniania powyższej kwestii w ZUS poprzez swoją księgową a po uzyskaniu informacji, że zaległości zostały uregulowane, pozostawała w przekonaniu, iż nie posiada względem ZUS zaległości z tytułu składek. Trudno zatem zarzucić jej braku zainteresowania i dobrej woli, chęci uregulowania drobnych, jak się okazało, należności. W piśmie procesowym z 6 kwietnia 2017 r. organ rentowy wskazał, iż kwota należności niepodlegających umorzeniu, którą wnioskodawczyni miała uregulować do 10 lipca 2016 r. wynosi 98,08 zł. plus odsetki – 66 zł. Należności zaś, na których umorzenie liczyła w/w w trybie ustawy abolicyjnej były znacznie wyższe: 14 215,08 zł z tytułu składek i 11 594 zł – odsetki, razem ponad 25 tys. zł. Oczekiwana korzyść była zatem zbyt wysoka aby nie uregulować niewielkiej kwoty i nie uzyskać umorzenia sporego długu. Również przeprowadzona kontrola w zakresie prawidłowości i rzetelności opłacania składek z marca 2016r. nie wykazała żadnych nieprawidłowości u płatnika i potwierdziła przekonanie strony o braku zaległości.

Brak prawidłowego wskazania należności niepodlegających umorzeniu w decyzji ustalającej warunki z dnia 29.05.2017r. obrazuje również okoliczność niewskazania zaległości za 12/2007r., pomimo, iż taka zaległość pojawia się w decyzji odmawiającej umorzenia. W takiej sytuacji ubezpieczony nie może ponosić negatywnych konsekwencji zaniedbań organu rentowego.

Uznać należy zatem, że to wskutek braku należytej informacji od organu rentowego pozostały kwoty nierozliczone. Brak precyzyjnych danych w decyzji o warunkach umorzenia spowodował, że wnioskodawczyni nie dopełniła wskazanego w niej warunku uiszczenia składek nie podlegających umorzeniu - na jego koncie nadal pozostawały nie uregulowane należności.

Wobec powyższych ustaleń i wniosków Sąd doszedł do przekonania, że zaskarżona decyzja ZUS z 22 grudnia 2016 r. o odmowie umorzenia T. B. (1) należności z tytułu składek nie jest prawidłową. Skutkiem uprzedniego konieczna stała się jej zmiana w oparciu o art. 477 ¹⁴§ 2 kpc i umorzenie należności w/w z tytułu składek na:

- ubezpieczenie społeczne za okres 11/2006 – 12/2006, 01/2007 – 12/2007, 01/2008 – 12/2008, 01/2009 – 02/2009 w łącznej kwocie 23 560,52 zł, w tym z tytułu składek – 12 979,52 zł i odsetek – 10 581 zł

- ubezpieczenie zdrowotne za okres 07/2007 – 09/2007, 12/2007 w łącznej kwocie 378,56 zł, w tym z tytułu składek – 205,56 zł i odsetek – 173 zł

- Fundusz Pracy za okres 11/2006 – 12/2006, 01/2007 – 12/2007, 01/2008 – 12/2008, 01/2009 w łącznej kwocie 1 870 zł w tym z tytułu składek – 1 030 zł, odsetek – 840 zł.

Orzeczenie o kosztach zastępstwa procesowego uzasadnia natomiast art. 98 kpc i § 9 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. z 2015 r. poz. 1800).