Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Bożeny Grochowskiej-Małek

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2013 r.

sprawy H. A.

oskarżonego o przestępstwo z art. 286 § 1 kk

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim

z dnia 13 czerwca 2013 r. sygn. akt II K 1300/12

zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy uznając apelację za oczywiście bezzasadną; zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 520 zł tytułem kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt II Ka 432/13

UZASADNIENIE

H. A. oskarżony został o to, że w dniu 2 lutego 2007 r. w M. pow. (...), woj. (...) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził A. S. i M. D. do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w kwocie 35.000 zł przez wprowadzenie w błąd co do swojej sytuacji finansowej, a także zamiaru i możliwości wywiązania się z umowy w ten sposób, że zawarł z pokrzywdzonymi umowę pożyczki z dnia 2 lutego 2007 r., a następnie po otrzymaniu pieniędzy nie wypłacił obiecanego oprocentowania oraz nie zwrócił pożyczonych pieniędzy,

tj. o czyn z art. 286 § 1 kk

Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim wyrokiem z dnia 13 czerwca 2013r.:

I.  oskarżonego H. A. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za czyn ten skazał go na podstawie art. 286 § 1 kk na karę 2 lat pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił tytułem próby na okres 5 lat;

III.  na podstawie art. 33 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych;

IV.  na podstawie art. 46 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz A. S. i M. D. solidarnie kwoty 35.000 złotych;

V.  zwolnił oskarżonego H. A. od opłaty i pozostałych kosztów sądowych, przejmując te ostatnie na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego. Zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze i środkach karnych i na podstawie art. 438 pkt 4 kpk wyrokowi zarzucił rażącą surowość orzeczonej kary.

Podnosząc ten zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez znaczne złagodzenie kary.

Na rozprawie odwoławczej obrońca oskarżonego poparł apelację, jednakże nie poparł zarzutu i wniosku w niej zawartego. Podniósł natomiast bezwzględną przyczynę odwoławczą, a mianowicie obrazę art. 439 § 1 pkt 11 kpk. Uzasadniając swoje stanowisko w tym zakresie wskazał, że oskarżony nie stawił się na termin rozprawy w dniu 14 maja 2013r. i zgłosił wniosek o odroczenie rozprawy. Sąd wniosku tego nie uwzględnił i prowadził na rozprawie czynności dowodowe.

Podnosząc na rozprawie ten zarzut obrońca oskarżonego wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy w Siedlcach zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego jest oczywiście bezzasadna. W świetle okoliczności sprawy nie można za skarżącym uznać, iż w sprawie zaistniała bezwzględna przyczyna odwoławcza, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 11 kpk, ani też, że wymierzona oskarżonemu kara 2 lat pozbawienia wolności, orzeczona z warunkowym zawieszeniem jej wykonania tytułem próby na 5 lat i kara grzywny 100 stawek dziennych po 10 złotych stawka, to kara rażąco surowa, wymagająca złagodzenia w postępowaniu odwoławczym. Chociaż obrońca oskarżonego podniósł w pisemnym środku odwoławczym, że skarży wyrok w zakresie kary i środków karnych, to nie wskazał, z jakiego powodu nie zgadza się z rozstrzygnięciem Sądu I instancji w części dotyczącej nałożonego na oskarżonego w trybie art. 46 § 1 kk obowiązku naprawienia szkody. Zarzutów w tym zakresie, ani też żadnej argumentacji pisemna skarga nie zawiera. Z tego powodu należy tylko stwierdzić, iż Sąd odwoławczy nie dostrzega powodów do zmiany, bądź uchylenia zawartego w tym zakresie rozstrzygnięcia Sądu meriti. Z uwagi na to, że oskarżony nie zwrócił pokrzywdzonym przekazanej mu kwoty 35.000 złotych, do czego był zobowiązany, zasadnie Sąd orzekający, zgodnie z wnioskiem A. S. i M. D., zasądził obowiązek naprawienia szkody, wynikającej bezpośrednio z przypisanego oskarżonemu przestępstwa.

Odnosząc się na wstępie do podniesionego na rozprawie odwoławczej przez obrońcę oskarżonego zarzutu obrazy art. 439 § 1 pkt 11 kpk wskazać należy, iż jest on bezpodstawny i nie zasługiwał na uwzględnienie. Obrońca oskarżonego bezwzględnej przyczyny odwoławczej dopatrzył się w tym, że na termin rozprawy w dniu 14 maja 2013r. oskarżony nie stawił się, zgłaszając jednocześnie wniosek o odroczenie rozprawy, Sąd tego wniosku nie uwzględnił i przeprowadził na rozprawie czynności dowodowe.

Wnikliwa analiza akt niniejszej sprawy wskazuje, iż faktycznie H. A. nie stawił się na rozprawę w dniu 14 maja 2013r., wyznaczoną na godz. 12.00, stawił się jego obrońca ustanowiony w sprawie. Z zapisów w protokole wynika, że obrońca oświadczył, iż oskarżony kontaktował się z kancelarią i prosił o usprawiedliwienie jego nieobecności na rozprawie z uwagi na trudności komunikacyjne. Wtedy Przewodniczący składu orzekającego odczytał treść notatki urzędowej sporządzonej tego dnia przez sekretarza sądowego. Wynika z niej (k. 404), że w dniu 14 maja 2013r. o godz. 11.30 oskarżony skontaktował się z Biurem Obsługi Interesanta i poinformował, iż nie stawi się na rozprawę w tym dniu z powodu awarii samochodu. Wskazać należy, że ani z treści tej notatki, ani z oświadczenia obrońcy oskarżonego nie wynika, aby H. A. wnosił o odroczenie rozprawy. Obrońca w dalszej części rozprawy oświadczył, iż oskarżony chce uczestniczyć w rozprawie i wniósł o jej odroczenie. Prokurator z kolei wniósł o nieuwzględnienie wniosku i prowadzenie rozprawy. Sąd wniosku obrońcy oskarżonego nie uwzględnił, uznając że oskarżony nie usprawiedliwił w sposób należyty swojej nieobecności, a wskazane okoliczności nie uzasadniają jego niestawiennictwa przy uwzględnieniu, iż zamieszkuje on w niedalekiej odległości od Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim, a ponadto w sprawie reprezentuje go obrońca z wyboru.

Sąd odwoławczy podziela stanowisko zajęte we wskazanej kwestii przez Sąd orzekający z całą argumentacją tam zawartą. Nie można uznać, że Sąd I instancji dopuścił się rażącej obrazy przepisów prawa procesowego o jakiej mowa w art. 439§1 pkt 11 kpk, zważywszy przede wszystkim na to, iż oskarżony na rozprawie w dniu 26 lutego 2013 roku złożył wyjaśnienia, a poza tym był w stanie na rozprawę w dniu 14 maja 2013 roku dotrzeć, gdyż zamieszkuje on w miejscowości J., oddalonej od M. zaledwie o 10 kilometrów i skoro poinformował Sąd o awarii samochodu na tej trasie co najmniej pół godziny przed rozpoczęciem rozprawy, to z powodzeniem mógł o czasie do Sądu dotrzeć, korzystając z innych dostępnych środków komunikacji. Poza tym telefonując do Sądu nie wnosił o odroczenie rozprawy, a przed kolejnym jej terminem nie przedstawił dowodów potwierdzających, że awaria jego pojazdu rzeczywiście miała miejsce i stawiając się na rozprawę w dniu 11 czerwca 2013r. (k. 414) nie wnosił o ponowienie czynności przeprowadzonych na rozprawie w dniu 14 maja 2013r. Z tego względu nie można uznać, iż Sąd orzekający dopuścił uchybienia stanowiącego bezwzględną przyczynę odwoławczą wskazaną w art. 439 § 1 pkt 11 kpk, a mianowicie, że sprawę rozpoznano pod nieobecność oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa i w konsekwencji skutkującego koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim rozpoznając niniejszą sprawę prawidłowo, w oparciu o wszystkie dowody zgromadzone na etapie postępowania przygotowawczego, jak i sądowego, ustalił stan faktyczny, który pozwolił na przypisanie oskarżonemu winy w zakresie zarzucanego mu występku. Nie budzi również zastrzeżeń stanowisko Sądu w zakresie dotyczącym przyjętej kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonemu czynu. Również w odniesieniu do kary wymierzonej H. A. stanowisko Sądu meriti spotkało się w pełną akceptacją Sądu odwoławczego. Uzasadniając je Sąd orzekający wskazał, że przy wymiarze kary wziął pod uwagę dużą kwotę wyłudzonych przez oskarżonego pieniędzy, zaplanowany i konsekwentny sposób jego działania, polegający na zyskaniu przyjaźni pokrzywdzonych, zapewnieniu ich o swojej znakomitej sytuacji materialnej i uczciwych zamiarach, nie przejawienie woli zwrotu pieniędzy, które przeznaczył na własne potrzeby i wesele brata. Te wszystkie przesłanki, istotne dla wymiaru kary orzeczonej wobec H. A. dostrzegł Sąd orzekający i uwzględnił je w należytym stopniu, nie tracąc jednak z pola widzenia równie ważkich okoliczności podmiotowych, które zdecydowały o uznaniu kary za wyważoną i podjęciu decyzji o tym, że kara pozbawienia wolności w wymiarze dwóch lat orzeczona zostanie z warunkowym zawieszeniem jej wykonania tytułem próby na maksymalny, 5-letni okres. Sąd I instancji trafnie wskazał, że oskarżony zasługuje na zastosowanie wobec niego instytucji warunkowego zawieszenia orzeczonej kary pozbawienia wolności, gdyż poza zdarzeniami, których dotyczy niniejsza sprawa i objętymi aktem oskarżenia w sprawie II K 600/12 „zachowuje się zgodnie z prawem”. Te okoliczności pozwoliły zastosować dobrodziejstwo warunkowego zawieszenia wykonania tej kary. Jak wynika z utrwalonego już w tej kwestii orzecznictwa Sądu Najwyższego, rażąca niewspółmierność kary zachodzi bowiem wtedy, gdy suma zastosowanych kar zarówno zasadniczych, jak i dodatkowych wymierzonych za przypisane oskarżonemu przestępstwo nie uwzględnia należycie stopnia społecznego niebezpieczeństwa tego czynu oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celów kary w zakresie społecznego oddziaływania z jednoczesnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma ona osiągnąć w stosunku do skazanego (wyrok SN z 10.07.1974 r., V KRN 60/74, OSNKW 1974, z. 11, poz. 213). W ocenie Sądu odwoławczego z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Przypomnieć należy, że w obowiązującym kodeksie karnym ustawodawca wprowadził system sankcji określonych alternatywnie i przyznał wyraźnie pierwszeństwo stosowania środków karnych i kar nieizolacyjnych przed bezwarunkową karą pozbawienia wolności. Przy wymiarze kary sąd winien kierować się granicami ustawowego zagrożenia, ogólnymi zasadami wymiaru kary oraz dyrektywami wymiaru kary. Zasady sądowego wymiaru kary obejmują zasadę swobodnego uznania sędziowskiego, poddanego wyłącznie kontroli instancyjnej, indywidualizacji kary i jej oznaczoności. Dyrektywy wymiaru kary, zawarte w art. 53 kk dzielą się na ogólne, do których należą stopień społecznej szkodliwości, cele kary w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do skazanego. Kara musi być współmierna i sprawiedliwa, wymierzona z uwzględnieniem wszystkich okoliczności obciążających i łagodzących. Nie każda jednak z tych dyrektyw ogólnych musi być uwzględniona w każdym przypadku w jednakowym stopniu, gdyż każda z nich wywiera inny wpływ na wymiar kary konkretnego sprawcy, dzięki czemu możliwa jest modyfikacja kary w przypadkach jednostkowych (wyrok SA w Krakowie z dnia 9 czerwca 2004 r., II AKa 111/04, KZS 2004, z. 7-8, poz. 44). Położenie większego nacisku na osiągnięcie zadań wychowawczych i zapobiegawczych jest możliwe, zdaniem Sądu Najwyższego wtedy, gdy popełnienie tego przestępstwa nie wynika z demoralizacji sprawcy, lecz stanowi odstępstwo od dotychczasowej linii postępowania sprawcy (wyrok SN z dnia 21 lipca 1976 r., III KR 164/76, OSNPG 1977, nr 3, poz. 19).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy uznać rozstrzygnięcie Sądu I instancji w zakresie orzeczonej kary za słuszne. Sąd wskazał co zadecydowało o wymierzeniu kary pozbawienia wolności w wymiarze 2 lat i jej warunkowym zawieszeniu na maksymalny okres próby. Argumenty autora pisemnej apelacji stanowią jedynie polemikę z przekonującą argumentacją Sądu Rejonowego zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Wbrew stanowisku skarżącego nie można uznać poniesionej przez pokrzywdzonych szkody za niewielką, a wyjaśnienia przez oskarżonego przyczyny i motywów jego działania oraz przebiegu zdarzenia, a w szczególności opisu okoliczności, w jakich doszło do zawarcia umowy, za wystarczające do tego, aby orzeczoną karę pozbawienia wolności obniżyć i skrócić okres warunkowego jej zawieszenia. W ocenie Sądu II instancji tak orzeczona kara spełni zamierzone cele, o których mowa w art. 53 kk.

Mając powyższe okoliczności na względzie Sąd odwoławczy, po wnikliwej analizie niniejszej sprawy, ocenianej w szczególności przez pryzmat dyrektyw sądowego wymiaru kary i stosowania środka probacyjnego wskazanego w art. 69 kk oraz dotyczącego wskazanych kwestii orzecznictwa uznał, że orzeczona kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na maksymalny okres próby jest karą sprawiedliwą i nie nosi cech rażącej surowości.

Z tych względów Sąd Okręgowy orzekł, jak w wyroku.