Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 grudnia 2016 roku w S.

sprawy z powództwa Agencji Mienia Wojskowego w W.

przeciwko M. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Choszcznie z dnia 11 grudnia 2015 roku, sygn. akt I C 83/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda Agencji Mienia Wojskowego w W. na rzecz pozwanego M. S. kwotę 369 (trzysta sześćdziesiąt dziewięć) złotych, w tym podatek od towarów i usług, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu.

SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Mariola Wojtkiewicz SSR del. Grzegorz Orlonek

Sygn. akt II Ca 799/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy w Choszcznie (I C 83/15): oddalił powództwo Agencji Mienia Wojskowego (pkt I); oddalił powództwo M. S. (pkt II); rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania przekazał referendarzowi sądowemu przy uznaniu, że powód i powód wzajemny przegrali sprawy w całości (pkt III).

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygniecie w oparciu o następujący stan faktyczny:

M. S. jest emerytem wojskowym.

M. S. na dzień 12 kwietnia 2010 roku, a więc na dzień następujący przed okresem, którego dotyczy pozew, był zameldowany w D., przy ul. (...).

Decyzją numer (...) przydzielono M. S. osobną kwaterę stałą w D. przy ul. (...).

M. S. w 2003 i 2005 roku dokonał zakupu i montażu okien w zajmowanej przez siebie kwaterze wynajmowanej od Agencji Mienia Wojskowego, za które zapłacił z własnych środków.

Pismem z dnia 23 maja 2011 roku Agencja Mienia Wojskowego w W. poinformowała M. S., że według stanu na dzień 23 maja 2011 roku należność główna za używanie lokalu mieszkalnego położonego w D., przy ul. (...) wynosi 1.419,30 złotych, odsetki 16,69 złotych. Wezwano dłużnika do zapłaty wymienionej kwoty w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma. Pismo doręczono dłużnikowi w dniu 31 maja 2011 roku.

Pismem z dnia 20 września 2011 roku Agencja Mienia Wojskowego w W. poinformowała M. S., że według stanu na dzień 20 września 2011 roku należność główna za używanie lokalu mieszkalnego położonego w D., przy ul. (...) wynosi 1.509,33 złotych, odsetki 33,67 złotych. Wezwano dłużnika do zapłaty wymienionej kwoty w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma. Pismo doręczono dłużnikowi w dniu 23 września 2011 roku. Kolejne wezwanie do zapłaty obejmowało łącznie kwotę 793,74 złotych. W piśmie wskazano możliwość ratalnej spłaty zadłużenia wynoszącego na dzień 28 września 2012 roku 4.257,65 złotych.

Wyrokiem z dnia 5 lutego 2013 roku w sprawie IV C 160/13 Sąd Rejonowy w Myśliborzu oddalił powództwo Agencji Mienia Wojskowego w W. przeciwko M. S. o zapłatę kwoty 1.304,75 złotych, dochodzonej z tytułu czynszu. W sprawie przedmiotowej pozwany kwestionował żądanie co do wysokości, jak i co do zasady.

W tych okolicznościach Sąd uznał oba powództwa za niezasadne.

Sąd wyjaśnił, że w sprawie niniejszej wyrok został uchylony a sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania. Stosownie do brzmienia normy art. 386 § 6 kodeksu postępowania cywilnego - ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiążą zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy nastąpiła zmiana stanu prawnego. Sąd Okręgowy stwierdził nieważność postępowania ze względu na uniemożliwienie pozwanemu obrony swoich praw. Sądowi Rejonowemu wskazano, że ostateczne stanowisko pozwanego sprecyzowane po uzyskaniu wszelkich pouczeń ukształtuje odpowiedni proces i powinności stron w tym procesie. W związku z tym Przewodniczący powinien skorzystać z uprawnienia wynikającego z art. 212 § 2 k. c. i zwrócić pozwanemu uwagę na celowość ustanowienia pełnomocnika procesowego oraz w oparciu o art. 5 k. p. c. pouczyć o prawie do złożenia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Sąd zważył, że ustawa dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity z 2010 r., Dz.U. Nr 206, poz. 1367 z późn.zm.) przewiduje w art. 29 ust. 1 wynajęcie lokalu mieszkalnego osobie innej niż żołnierz zawodowy, osobie prawnej, jednostce samorządu terytorialnego, państwowej lub samorządowej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, o ile w garnizonie są zaspokojone potrzeby mieszkaniowe żołnierzy zawodowych. Ustawa o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP nie reguluje jednak kompleksowo wszelkich stosunków prawnych łączących najemców lokali pozostających w zasobie WAM. Ustawodawca w art. 29a ustawy wskazał, że w takich przypadkach, w stosunku do osób innych niż żołnierze zawodowi, które zajmują lokale mieszkalne będące w zasobie mieszkaniowym i internatowym Agencji, w zakresie nieuregulowanym w ustawie mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego.

Zdaniem Sądu sytuacja taka ma miejsce w rozpatrywanej sprawie, gdyż pozwany zamieszkuje w D., przy ul. (...), jest emerytem wojskowym, zajmuje lokal należący do zasobów mieszkaniowych Agencji Mienia Wojskowego w W.. Sąd dodał, że w sprawie sporna była wysokość dochodzonej kwoty, oraz podstawa jej wyliczenia.

Czyniąc ustalenia faktyczne Sąd oparł się na wszystkich dokumentach załączonych do akt sprawy. Dokumenty te nie zostały zakwestionowane przez strony co do ich prawdziwości a i sąd z urzędu nie dopatrzył się w nich uchybień rzutujących na ich walory dowodowe. Z dokumentów tych wynika wyłącznie – jak oznaczył to powód w tezach dowodowych, że pozwany jest żołnierzem – emerytem, że na dzień 12 kwietnia 2010 roku zameldowany był w przedmiotowym lokalu, oraz przydzielono mu kwaterę – lokal w którym zamieszkuje. Tym okolicznościom pozwany nie zaprzeczył. Nie zaprzeczył również temu, iż wystosowano do niego wezwanie do zapłaty, co zostało przez niego poświadczone podpisem na zwrotnym poświadczeniu odbioru. (...) sprawy jednak dotyczy zasadności i wysokości dochodzonej w tym postępowaniu kwoty. Kwota ta została wyrażona w wezwaniu do zapłaty, jej wysokość nie została w żaden sposób udokumentowana (nie wiadomo na podstawie jakich wyliczeń powód dochodził wymienionej kwoty), brak jest wreszcie dokumentu z którego wynikałaby wymagalność roszczenia. Zdaniem Sądu o ile przedstawiono tabelaryczne zestawienie pewnych naliczeń (karta 41-44), nie wiadomo, czego to zestawienie dotyczy, jaka jest podstawa prawna i faktyczna naliczenia kosztów żądanych od pozwanego – jak wskazano w żądaniu pozwu.

Sąd zważył, że pozwany zakwestionował wysokość tych kwot w odpowiedzi na pozew z wniesionej pismem z dnia 23 października 2014 r. W piśmie tym M. S. wniósł jednocześnie powództwo wzajemne wskazując, że to Agencja Mienia Wojskowego jest jego dłużnikiem

Sąd dodał, że ustawa z dnia 22 czerwca 1995 roku o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej reguluje pojęcie kwatery (art. 1a pkt 2 ustawy), zamieszkiwania w kwaterze (pkt 5). Na tej podstawie ustalono, że pozwany zamieszkuje w kwaterze, o której mowa w ustawie. W punkcie 12 tej normy wskazano, że przez opłaty za używanie lokalu - należy rozumieć świadczenie pieniężne za korzystanie z lokalu mieszkalnego, które obejmuje koszty administrowania, koszty konserwacji, koszty utrzymania technicznego nieruchomości, odpis na fundusz remontowy, koszty utrzymania zieleni, koszty utrzymania pomieszczeń wspólnego użytkowania, w tym koszty związane z utrzymaniem czystości, koszty energii cieplnej, elektrycznej i wody na potrzeby części wspólnej, zwrot kosztów z tytułu podatku od nieruchomości, opłatę za antenę zbiorczą lub telewizję kablową, opłaty z tytułu legalizacji przyrządów pomiarowych zamontowanych na potrzeby lokalu mieszkalnego oraz opłaty z tytułu użytkowania dźwigu osobowego i konserwacji urządzeń domofonowych, W punkcie 13 wskazano, że przez opłaty pośrednie należy rozumieć opłaty za energię cieplną, elektryczną, gaz, wodę oraz za odbiór nieczystości stałych i płynnych. Brak jest w aktach sprawy dokumentów odnoszących się do składników czynszu wyżej wymienionych. Wymienione składniki stanowią zatem zdaniem Sądu składniki szeroko pojętego czynszu od żołnierza, w tym emeryta wojskowego, za korzystanie z lokalu.

Sąd zwrócił uwagę, że w myśl normy art. 36 ust. 1 ustawy - osoba, która zajmuje lokal mieszkalny uiszcza opłaty za używanie lokalu w wysokości nie większej niż 3 % wartości odtworzeniowej lokalu w skali rocznej, określonej na podstawie ust. 2, oraz zaliczki na opłaty pośrednie w terminie do piętnastego dnia każdego miesiąca, od dnia przekazania lokalu mieszkalnego. Za dzień wpłaty opłat przyjmuje się dzień ich wpływu na rachunek bankowy Agencji (WAM). Zgodnie z ust. 3 tej normy Agencja ma prawo pobierać zaliczki na opłaty pośrednie. Zgodnie z normą art. 37 ust. 1 ustawy - opłaty i opłaty pośrednie za używanie lokalu mieszkalnego zajmowanego przez żołnierza zawodowego, nieuiszczone w ustalonym terminie płatności, podlegają, wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za zwłokę, przymusowemu ściągnięciu na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Zważył również na normowanie rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 listopada 2010 roku w sprawie opłat za używanie lokali mieszkalnych będących w dyspozycji Agencji Mienia Wojskowego. W normie § 2 tego aktu prawnego wskazuje się na sposób obliczania opłaty za różne rodzaje lokali mieszkalnych wyróżniając typy lokali położonych w budynkach Skarbu Państwa; pozyskanych od spółdzielni mieszkaniowych; pozyskanych od towarzystwa budownictwa społecznego; pozyskanych w drodze umowy najmu, leasingu, darowizny albo innej umowy cywilnoprawnej, spadku albo zapisu; znajdujących się w budynkach, w których istnieje wspólnota mieszkaniowa. Stosownie do ust. 2 tej normy opłatę za używanie 1 m ² powierzchni użytkowej lokali mieszkalnych, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 5, nalicza się oddzielnie dla każdej spółdzielni mieszkaniowej lub wspólnoty mieszkaniowej na podstawie ich uchwał oraz kosztów administrowania ponoszonych przez dany oddział regionalny Agencji. Norma § 6 i 7 wskazuje na sposób obliczania zaliczki na opłaty, sposób zmiany wysokości opłaty i jej termin. Załącznik do rozporządzenia normuje sposób obliczania kosztów zmiennych (ogrzewanie, woda, energia elektryczna, gaz).

Sąd stwierdził, że powód nie wykazał w jakiego typu lokalu zamieszkuje pozwany, w jaki sposób obliczono opłaty za ten lokal – tak stałe, jak i zmienne. Spór dotyczy natomiast wysokości i zasadności kwoty żądanej od pozwanego. W tym stanie rzeczy rolą powoda było wykazanie, iż pozwany był dłużnikiem powoda, wykazać wysokość długu, jego podstawę faktyczną o prawną. W ocenie Sądu powód obowiązkowi temu nie podołał. Tymczasem pismem z dnia 23 października 2014 r. pełnomocnik pozwanego zakwestionował roszczenia strony powodowej tak co do zasady, jak i do wysokości.

Sąd nadmienił, że w tożsamej sprawie Sąd Rejonowy w Myśliborzu (VI C 160/13) również z tych samych podstaw powództwo oddalił. Wyrok jest prawomocny.

Samo twierdzenie strony powodowej nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) powinno być – zgodnie z dyspozycją art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c. – udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą. Nie jest dowodem na okoliczność wysokości należności za używanie lokalu faktura, wewnętrznie sporządzone zestawienie kosztów albowiem ma ona charakter wtórny i odzwierciedlać ona powinna stan wynikający z dokumentów źródłowych. Weryfikacja takowych w niniejszej sprawie nie była możliwa z uwagi na ich nieprzedstawienie. W ocenie Sądu brak było natomiast podstaw do prowadzenia w tym zakresie dowodów z urzędu, gdyż naruszałoby to podstawowe zasady procesu cywilnego, jakimi są zasada kontradyktoryjności i zasada równości. Sąd doda, że przytoczone przez powoda okoliczności budzą wątpliwości i nie sposób, opierając się na materiale dowodowym złożonym przez powoda, dojść do przekonania, że kwota dochodzona pozwem w istocie powinna być zasądzona od pozwanego, na rzecz powoda. W tym stanie rzeczy Sąd uznał za niedopuszczalne prowadzenie postępowania dowodowego z urzędu celem ustalenia okoliczności, które powinna wykazać strona powodowa.

Na marginesie Sąd zauważył, że pełnomocnik procesowy M. S. na rozprawie w dniu 11 grudnia 2015 r. podniósł zarzut przedawnienia. Stosownie do art. 117 § 1 i 2 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne. Zgodnie z art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Sporna wierzytelność wynika z umowy najmu zawartej między Wojskową Agencją Mieszkaniową a M. S.- termin przedawnienia w przedmiotowej sprawie wynosi zatem trzy lata. W myśl zapisu art. 120 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. W rozważanym przypadku pozwany nie wykazał tego kiedy roszczenie powoda stało się wymagalne.

Również powództwo wzajemne, zdaniem Sądu, nie zasługiwało na uwzględnienie. Powód wzajemny M. S. złożył pozew wzajemny przeciwko Agencji Mienia Wojskowego w W. o zapłatę na jego rzecz kwoty 3.320zł, tytułem zwrotu nakładów poniesionych w roku 2003 i 2005 na wymianę okien w zajmowanym przez siebie lokalu przy ul. (...) wynajmowanym od pozwanej. Roszczenie swoje powód wzajemny opierał na przepisach art. 662, 664, 667, 681 i 682 k. c. Sąd dostrzegł, że M. S. podnosił, że w 2003 r. zwrócił się z pisemnym wnioskiem do Agencji Mienia Wojskowego Oddziału (...) w S. z prośbą o wymianę okien w kwaterze, co uzasadniał złym stanem stolarki- powypaczanej i nieszczelnej, powodującej permanentne wyziębienie i tak niedogrzewanej w tym czasie kwatery. Agencja poinformowała pozwanego, że jego wniosek został zarejestrowany, jako 232 i w takim porządku będzie on realizowany. Termin ten był zbyt odległy, dlatego też M. S. w dniu 15 września 2003 r. zakupił okno i zlecił jego montaż na własny koszt, który wyniósł 1680 zł. Po dwóch latach, w dniu 18 sierpnia 2005 r. wymienił drugie okno, za które zapłacił 1640 zł. Pozwany podniósł, że gdy w kwaterze pojawili się przedstawiciele Agencji Mienia Wojskowego w celu wymierzenia okien do wymiany, uzgodnione zostało, że wymiana ta stała się już zbędna a poczynione przez pozwanego nakłady zostaną rozliczone w płaconym przez niego czynszu. Pozwany dokonywał potrąceń z czynszu, które według jego wyliczeń wyniosły 1.228,96 zł, od stycznia do czerwca 2007 r. W późniejszym czasie powódka poinformowała M. S., że nie wyraża zgody na takie rozliczenia, gdyż nie wyrażała zgody na samodzielną, nieuzgodnioną pisemnie wymianę okien.

Sad dodał, że w sprawie bezspornym jest, że powód wzajemny zajmuje lokal należący do zasobów mieszkaniowych Agencji Mienia Wojskowego w W.. Nie kwestionowano również okoliczności, iż w roku 2003 oraz 2005 dokonał zakupu i montażu dwóch okien. W zakresie odtworzenia tej okoliczności Sąd ustaleń dokonywał na podstawie dowodów z zeznań przesłuchanego w sprawie świadka- J. D. oraz na podstawie relacji samego powoda wzajemnego.

Dochodząc należności wynikającej z poczynionych przez siebie nakładów M. S. obowiązany był również wykazać po pierwsze fakt, że nakłady te były konieczne, po drugie zaś ich wartość. Powód zaś nie wykazał się jakąkolwiek inicjatywą dowodową w tym zakresie i w ogóle nie określił wartości poczynionych przez siebie nakładów. M. S. nie przedłożył żadnych dokumentów, rachunków związanych z dokonaną wymianą okien w zajmowanej przez siebie kwaterze. Nie wniósł również wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych. W ocenie Sądu brak było natomiast podstaw do prowadzenia w tym zakresie dowodów z urzędu, gdyż naruszałoby to podstawowe zasady procesu cywilnego, jakimi są zasada kontradyktoryjności i zasada równości. Przytoczone przez powoda wzajemnego okoliczności budziły wątpliwości

Apelację złożył powód i zaskarżając wyrok w całości wniósł o jego zmianę i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 2.977,29 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 28 listopada 2012 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego przepisu art. 6 kodeksu cywilnego poprzez uznanie, ze powód nie udowodnił wysokości i zasadności roszczenia,

2.  naruszenie prawa procesowego art. 232 kodeksu postępowania cywilnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w wyniku czego Sąd I instancji przyjął, iż powód nie udowodnił istnienia oraz wysokości roszczenia dochodzonego od pozwanego, w sytuacji gdy pozwany tych faktów nie kwestionował,

3.  błędna ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego polegająca na przyjęciu, że pozwany zakwestionował wysokość oraz sposób naliczenia należności dochodzonej pozwem, w sytuacji gdy analiza treści odpowiedzi na pozew prowadzi do wniosku, iż pozwany żądanie pozwu zamierzał unicestwić przedstawiając do potrącenia rzekomo przysługujące mu w stosunku do powoda roszczenia związane z wymianą stolarki okiennej; polegająca na pominięciu tego, iż jak to wynika z załączonej do pozwu kartoteki konta pozwany regulował zobowiązania względem powoda w wysokości przez niego ustalonej.

Zdaniem powoda Sąd I instancji bezpodstawnie uznał, iż w niniejszej sprawie powód nie udowodnił wysokości dochodzonego roszczenia. Wskazał, że formułując odpowiedź na pozew pozwany w żadnej mierze nie zakwestionował ani zasadności ani wysokości roszczeń czynszowych dochodzonych przez powoda. Pozwany podniósł jedynie, że intencją pozwanego było rozliczenie czynszu przysługującego powodowi z poniesionymi przez pozwanego nakładami na wymianę stolarki okiennej w lokalu zajmowanym przez pozwanego. Nie mniej pozwany w żadnej mierze nie kwestionował prawidłowości obciążeń dokonywanych przez powoda, czy czyni okoliczności związane z ustaleniem wysokości opłat za zajmowanie lokalu mieszkalnego za przyznane. W ocenie skarżącego Sąd I Instancji dokonał wadliwej oceny zebranego materiału dowodowego uznając, iż powód nie wykazał wysokości dochodzonego roszczenia. Pozwany nie kwestionował bowiem prawidłowości naliczeń wskazanych w kartotece konta załączonej do pozwu. Co więcej, jak wynika z treści tego dokumentu, pozwany regulował należności wskazane w tym dokumencie, co świadczy o uznaniu przez niego prawidłowości ich naliczenia. W tej zaś sytuacji bezpodstawne było uznanie przez Sąd, iż zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na dokonanie oceny zasadności dochodzonego przez powoda roszczenia.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie, orzeczenie o kosztach postępowania, w tym kosztach zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej, a nadto na podstawie art. 381 k.p.c. dopuszczenie dowodu z załączonych do odpowiedzi na apelację dokumentów wytworzonych w części już po zapadnięciu wyroku a istotnych dla oceny zasadności roszczenia powoda.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie mogła doprowadzić do zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Na wstępie odnotować należy, że postępowanie apelacyjne, jakkolwiek jest postępowaniem odwoławczym i kontrolnym, to jednakże zachowuje charakter postępowania rozpoznawczego. Oznacza to, że Sąd odwoławczy ma pełną swobodę jurysdykcyjną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia. Sąd ten nie może poprzestać jedynie na ustosunkowaniu się do zarzutów apelacyjnych. Merytoryczny bowiem charakter orzekania Sądu drugiej instancji polega na tym, że ma on obowiązek poczynić własne ustalenia i ocenić je samodzielnie z punktu widzenia prawa materialnego, a więc dokonać subsumcji. Konsekwencją przyjęcia, że postępowanie apelacyjne polega na merytorycznym rozpoznaniu sprawy jest uregulowanie zamieszczone w art. 382 k.p.c., zgodnie z którym sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Zwrócić należy również uwagę na łączność tego ostatniego przepisu z art. 316 k.p.c., który ma w postępowaniu apelacyjnym odpowiednie zastosowanie (art. 391 §1 k.p.c.). Wynika z niego, że sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. W rozumieniu tego przepisu stanem rzeczy są zarówno okoliczności faktyczne sprawy, jak również przepisy prawne. Oznacza to, że sąd drugiej instancji obowiązany jest, przy uwzględnieniu regulacji zawartej w art. 382 k.p.c. i zarazem w art. 381 k.p.c. brać pod rozwagę zmiany w zarówno w stanie faktycznym sprawy, jak i w stanie prawnym, jeżeli wpływają na treść orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.

Sąd drugiej instancji władny jest uzupełnić lub poszerzyć stan faktyczny ustalony przez Sąd pierwszej instancji, co miało właśnie miejsce w niniejszej sprawie. Przepis art. 381 k.p.c. określający przesłanki, od których zależy możliwość pominięcia przez sąd drugiej instancji tzw. nowości, wskazuje, że zasadą jest dopuszczalność powoływania nowych faktów i dowodów. Pominięcie nowych faktów jest możliwe jedynie wtedy, gdy strona mogła powołać je przed sądem pierwszej instancji i już wówczas istniała potrzeba powołania się na nie. Wtedy pominięcie „nowości” pozostawione jest uznaniu sądu drugiej instancji. Nie można zatem pominąć dowodu z powołaniem się na art. 381 k.p.c. jeżeli opóźnienie w jego zgłoszeniu jest usprawiedliwione przebiegiem postępowania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 1998 r., I PKN 505/98, OSNAPiUS 2000 nr 3, poz. 11).

Sąd Okręgowy, będąc sądem merytorycznym musiał zatem na nowo rozpoznać sprawę, dokonując jednakże kontroli orzeczenia Sądu pierwszej instancji i ustalając stan faktyczny sprawy na datę zamknięcia rozprawy apelacyjnej. Temu służyło przeprowadzenie dowodu z ostatecznego wezwania powoda do zapłaty długu, sporządzonego dnia 30 listopada 2015r., pisma pełnomocnika pozwanego, zawierające wniosek o wyjaśnienie jakich należności dotyczy wezwanie oraz pisma Agencji Mienia Wojskowego z dnia 11 stycznia 2016r., w których Agencja wyjaśnia mechanizm liczenia zaległości. Wszystkie te dokumenty powstały po wydaniu zaskarżonego orzeczenia, a zatem pozwany nie mógł ich powołać na wcześniejszym etapie postępowania, co prowadziło do wniosku, że możliwe było przeprowadzone z nich dowodu w postepowaniu apelacyjnym.

Na podstawie powyższych pism Sąd Okręgowy ustalił, że należności dochodzone w niniejszej sprawie zostały uregulowane w wyniku wpłat dokonywanych przez pozwanego, które to wpłaty zaliczane były przez powódkę na dług najwcześniej wymagalny. Innymi słowy na chwilę zamknięcia rozprawy apelacyjnej dług objęty pozwem już nie istniał, co przyznała powódka. Takie zaś ustalenie prowadziło wprost do wniosku, że powództwo podlegało oddaleniu, co też Sąd Rejonowy uczynił w punkcie 1 zaskarżonego wyroku. Podtrzymywanie zatem zarzutów apelacyjnych po spłacie należności dochodzonych pozwem doprowadziło do oddalenia, w punkcie 1. apelacji bez analizy zarzutów apelacyjnych, które wobec zmiany okoliczności nie miały już żadnego znaczenia. Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego o oddaleniu apelacji oparte zostało o przepis art. 385 k.p.c.,

Postanowienie o kosztach postępowania odwoławczego wydane zostało w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. Koszty te obejmują wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego, ustalone, w oparciu o § 8 pkt 3 w zw. z § 4 ust. 1 i 2 oraz § 16ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U z 2015 r. poz., (...)), na kwotę 369 złotych (wraz z podatkiem od towarów i usług) – zasądzona w punkcie 2. wyroku.

SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Mariola Wojtkiewicz SSR del. Grzegorz Orlonek