Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny w składzie:

Przewodniczący: SSO Aneta Szwedowska (spr.)

Sędziowie: SO Jolanta Biernat – Kalinowska

SSR del. do SO Robert Kłosowski

Protokolant: po sekr. sąd. Sylwia Stankiewicz

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2017 roku w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. P. (1)

przeciwko Z. P.

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 19 maja 2017 roku

sygn. akt III RC 551/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt: VI RCa 196/17

UZASADNIENIE

Powód J. P. (1) wystąpił z pozwem o uchylenie jego obowiązku alimentacyjnego wobec byłej żony Z. P., ustalonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 marca 2007 r. w sprawie sygn. akt I ACa 72/07.

Uzasadniając swoje stanowisko podał, że alimenty na rzecz byłej żony zasądzono od niego dziewięć lat temu. W chwili orzekania o obowiązku alimentacyjnym pozwana była osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Mieszkała sama we wspólnym mieszkaniu stron. Obecnie otrzymała świadczenie emerytalne i mieszka z dwoma dorosłymi córkami. Powód natomiast zmuszony jest wynajmować mieszkanie, z uwagi na orzeczoną eksmisję. Ponadto mimo upływu dziewięciu lat pozwana nadal nie zapłaciła powodowi kwoty 30.000 zł tytułem spłaty jego udziałów w przedmiotowej nieruchomości. Powód podał, że znajduje się w bardzo trudnej sytuacji materialnej i nie jest w stanie realizować w dalszym ciągu zobowiązania alimentacyjnego. Kwota zadłużenia na kwiecień 2016 r. wynosi 37000 zł.

Pozwana Z. P. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości. Wskazała, że ma 67 lat i otrzymuje emeryturę w wysokości 761 zł brutto, która stanowi jej jedyny dochód. Pozwana jest pod stałą opieką lekarską. Mieszka ze swoją matką i córką, która samotnie wychowuje dziecko. Podała, że powód od zawsze uchylał się od płacenia alimentów. W okresie gdy byli małżeństwem prowadził działalność gospodarczą, a pozwana zajmowała się wychowywaniem pięciorga dzieci. Powód nie pozwalał podjąć jej zatrudnienia. Sam natomiast nie interesował się dziećmi, żoną i ich potrzebami, prowadził hulaszczy tryb życia i trwonił majątek. Pozwana podała, że wbrew twierdzeniom powoda, ze wspólnego lokalu został eksmitowany nie z uwagi na zaległości alimentacyjne, lecz z powodu znęcania się nad rodziną. Nieprawdą jest także zdaniem pozwanej, że powód ponosi koszty wynajmu stancji, ponieważ od ok. 2004 r. mieszka ze swoją partnerką K. K..

Wyrokiem z dnia 19 maja 2017 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanej zwrot kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że Powód J. P. (1) i pozwana Z. P. pozostawali w związku małżeńskim. Alimenty na rzecz pozwanej Z. P. od pozwanego J. P. (1) ustalone zostały wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny z dnia 25 września 2006 r. w sprawie sygn. akt VI RC 2585/05, które następnie zostały zmienione wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 09 marca 2007 r. w sprawie I ACa 72/07 na kwotę 150 zł miesięcznie.

Wyrokiem z dnia 22 maja 2015 r. w sprawie sygn. akt III RC 265/15 Sąd Rejonowy w Olsztynie oddalił powództwo J. P. (1) przeciwko Z. P. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.

W czasie wyrokowania o dotychczasowym obowiązku alimentacyjnym powód nie posiadał stałego zatrudnienia. Podejmował prace dorywcze naprawiając samochody. Z tego tytułu otrzymywał ok. 300-400 zł. Jednakże w sierpniu 2008 r. pracował w Zakładzie (...) w O., otrzymując wynagrodzenie w kwocie 800 zł netto, zwolnił się z pracy z powodu choroby kręgosłupa. Wynajmował pokój u K. K..

Pozwana Z. P. była osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Miała problemy ze zdrowiem –chorowała na nadciśnienie i zwyrodnienie stawów. Miesięcznie na lekarstwa wydawała ok. 50 zł. W wyniku podziału majątku pozwana otrzymała trzypokojowe mieszkanie, w którym mieszkała z dwiema córkami i dwoma synami. Dzieci pomagały jej w ponoszeniu kosztów utrzymania mieszkania. Pozwana nie pracowała dorywczo, korzystała z pomocy społecznej.

Sąd Rejonowy ustalił, że J. P. (1) mieszka nadal w wynajmowanym pokoju u K. K., za który miesięczny czynsz wynosi 400 zł. Powód nie reguluje płatności za najem od kilku miesięcy. Z mieszkania położonego przy ulicy (...) w O. w 2006 r. powód został eksmitowany. J. P. (1) posiada zadłużenie z tytułu nieopłaconych alimentów i wobec ZUS w wysokości ok. 15000 zł. W stosunku do powoda prowadzone jest przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olsztynie K. Ś. postępowanie egzekucyjne z wniosku wierzycielek Z. P. i P. P.. Od dnia 1 marca 2016r. powodowi zostało zwaloryzowane świadczenie emerytalne. Obecnie wynosi 1557,41 zł miesięcznie. W związku z wszczętym postępowaniem Komornik w dniu 12 maja 2015r. zajął wierzytelności zajmując tym samym 3/5 dochodu z tytułu otrzymywanego świadczenia. W okresie od 05 kwietnia 2015 r. do 04 stycznia 2016 r. J. P. (1) był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy zlecenia. Obecnie nie pracuje dodatkowo. Powód ma problemy z kręgosłupem –cierpi na dyskopatię.

Sąd Rejonowy podał, że Z. P. otrzymuje obecnie emeryturę w kwocie 665,72 zł netto. Nie posiada żadnego majątku. Utrzymuje się ponadto z alimentów przyznanych od byłego męża w wysokości 150 zł. Ponosi co miesiąc koszt zakupu leków w wysokości ok. 200 zł. Aktualnie mieszka tymczasowo ze swoją córką J. P. (2), która samotnie wychowuje pięcioletnie dziecko. Synowie wspierają pozwaną finansowo, przekazując jej co miesiąc od 300-800 zł. Miesięczny koszt utrzymania mieszkania wynosi 500 zł. Za prąd pozwana płaci ok. 130-140 zł za dwa miesiące.

Sąd Rejonowy wskazał, że obowiązek alimentacyjny ustalony został na podstawie art. 60 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Posiłkując się art. 138 kro zbadał, czy doszło do zmiany stosunków, które uzasadniają ukształtowanie stosunku alimentacyjnego w inny sposób po czym wskazał, że przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało podstaw uzasadniających modyfikację obowiązku alimentacyjnego powoda względem jego byłej żony.

Sytuacja materialna powoda nie uległa większej zmianie od czasu ustalenia dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego. Powód obecnie uzyskuje świadczenie emerytalne w wysokości ok. 1500 zł, które w 60 % zajęte jest w ramach prowadzonej przeciwko powodowi egzekucji komorniczej. Z kolei Z. P. nadal mieszka w trzypokojowym mieszkaniu przy ul. (...) w O.. Mieszka z nią jej córka J. P. (2) wraz ze swoim dzieckiem, z którą prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Na utrzymanie i czynsz córka przekazuje jej ok. 300-400 zł miesięcznie. Pozwaną wspierają finansowo także synowie, którzy przekazują jej 300-800 zł miesięcznie. Pozwana otrzymuje niskie świadczenie emerytalne – ok.660 zł miesięcznie. Utrzymuje się także z alimentów od byłego męża. Miesięczny koszt zakupu leków to ok. 200 zł. Sytuacja pozwanej, mimo przyznania emerytury, nie uległa poprawie.

Od orzeczenia Sądu Rejonowego w Olsztynie apelację wniósł powód, zaskarżając rzeczony wyrok w całości. Zarzucił Sądowi I Instancji:

⚫

naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 60 § 2 kro poprzez nieprawidłową wykładnię i przyjęcie, że w stosunku do pozwanej Z. P. wciąż istnieje stan pogorszenia sytuacji materialnej doznany w wyniku rozwodu,

⚫

naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez dokonanie ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, niedokonanie wszechstronnej oceny dowodów i zastosowanie wadliwych kryteriów ich oceny, poprzez ustalenie, że sytuacja pozwanej nie uległa istotnej zmianie, gdy z prawidłowo zebranego materiału dowodowego wynika, że pozwana uzyskuje dochody porównywalne z dochodami powoda,

⚫

naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 kpc poprzez dokonanie ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, niedokonanie wszechstronnej oceny dowodów i zastosowanie wadliwych kryteriów ich oceny, poprzez niewłaściwe przyjęcie, że zdolności dochodowe powoda są wystarczające do zaspokojenia zobowiązań alimentacyjnych, gdy z prawidłowo ustalonego materiału dowodowego wynika, że powód utrzymuje się z emerytury i w wyniku dyskopatii powód nie jest w stanie wykonywać pracy zarobkowej.

W uzasadnieniu podał, że pozwana ma faktycznie do dyspozycji 2 000 zł, ponieważ jest wspierana finansowo przez swoje dzieci. Wskazał również, że decyzja o tym, żeby pozwana nie podejmowała zatrudnienia w trakcie trwania małżeństwa została zgodnie podjęta przez strony, w związku z tym to tylko powód pracował zarobkowo. Zaznaczył, że pozwana przedstawia te same zaświadczenia lekarskie od lat oraz, że pracuje zarobkowo w dzielnicy J. w O., a do pracy dojeżdża autobusem. Zdaniem powoda, jeżeli pozwanej nie stać na utrzymanie mieszkania, które obecnie zajmuje, winna zamienić się z kimś na mniejsze. Powód wskazał również, że Sąd błędnie uznał, jakoby zadłużenie było winą powoda, podał, że podczas gdy był bezrobotny bez prawa do zasiłku uczęszczał na szkolenia dla organizowane dla osób bezrobotnych, by być bardziej atrakcyjnym dla pracodawcy. Wskazał, że w tamtym czasie było ciężko o zatrudnienie ze względu na sytuację na rynku pracy, wiek powoda oraz brak znajomości języka obcego. Powód podał, że Sąd nie wziął pod uwagę jego ciężkiej sytuacji materialnej, faktu że powód zostawił mieszkanie dla pozwanej, a rozwiódł się, ponieważ pozwana była osobą konfliktową. Podkreślił, że utrzymuje się z emerytury w wysokości około 1 600 zł netto, która podlega zajęciu komorniczemu. Kwota, która zostaje powodowi po potrąceniu to 640 zł. Najem stancji kosztuje powoda 300 zł miesięcznie, w związku z czym na życie zostaje mu kwota 340 zł. Powód wskazał, że pozwana również osiąga dochody rzędu 650 zł. Podkreślił, że od czasu ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów nastąpiła istotna zmiana stosunków. Zmniejszyły się możliwości zarobkowe i majątkowe powoda, zaś zwiększyły się dochody pozwanej. Tym samym powód podtrzymał swoje stanowisko, że orzeczony wobec niego obowiązek winien być uchylony i w związku z tym wniósł o zmianę wyroku Sądu I instancji i orzeczenie i wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego w stosunku do pozwanej.

Pozwana wniosła odpowiedź na apelację powoda, w której wniosła o jej oddalenie w całości i zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazała, że nie zgadza się z zarzutami powoda, a wyrok Sądu I instancji w jej ocenie jest prawidłowy. Podała, że powód kilkukrotnie wnosił już o uchylenie obowiązku alimentacyjnego bez powodzenia, a żądanie swoje za każdym razem opierał na tych samych podstawach faktycznych. Podkreśliła, że nie zachodzi istotna zmiana stosunków pozwalająca na uchylenie obowiązku alimentacyjnego.

Powód w replice na odpowiedź na apelację podtrzymał swoje stanowisko zawarte w apelacji, podał że nastąpiła istotna zmiana stosunków uzasadniająca uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Wskazał, że strony żyją na równej stopie, pozwana dysponuje mieszkaniem, które powód jej pozostawił oraz dochodem, który wystarcza na zaspokojenie podstawowych usprawiedliwionych potrzeb, w związku z tym, z uwagi na to, że sytuacja powoda się pogorszyła, a pozwanej uległa polepszeniu należy uchylić obowiązek alimentacyjny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest niezasadna.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w ocenie Sądu Okręgowego wydane przez Sąd I instancji rozstrzygnięcie zapadło na podstawie prawidłowo poczynionych ustaleń natury faktycznej, jak też prawnej.

Sąd Rejonowy dokonał szczegółowej i prawidłowej analizy przedłożonego przez strony materiału dowodowego. Wnioski powzięte przez Sąd na podstawie przeprowadzonych w sprawie dowodów, zdaniem Sądu Okręgowego, są logiczne, spójne i konsekwentne, dokonane w oparciu o zasady doświadczenia życiowego. Wnioski te są przekonująco uzasadnione.

Apelacja powoda nie wskazuje na żadne okoliczności, które nie były przedmiotem uwagi Sądu Rejonowego i nie zawierają żadnej merytorycznej argumentacji, która rozważania tego Sądu mogłaby skutecznie podważyć. Ponadto, wskazać należy, że powód w 2015 r. wnosił do Sądu o uchylenie obowiązku alimentacyjnego przytaczając bardzo zbliżoną do aktualnej sytuację materialną stron. Wówczas powództwo zostało oddalone.

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, że nie nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca uchylenie nałożonego na powoda obowiązku alimentacyjnego. Sąd I instancji słusznie wskazał, że zajęcia komornicze, którymi obciążona jest emerytura powoda, są spowodowane jego zawinionym postępowaniem. Należy wskazać, że gdyby powód należycie stosował się do nałożonego na niego obowiązku alimentacyjnego i płaciłby alimenty systematycznie, zgodnie z orzeczeniem, to prawdopodobnie nie doprowadziłby do sytuacji zajęcia emerytury w takim zakresie jakie ma miejsce na dzień dzisiejszy. Należy wskazać, że możliwości majątkowe powoda się nie zmieniły, nadal ma on do dyspozycji 1600 zł miesięcznie, z tą różnicą, że na skutek swojego zawinionego postępowania utracił kontrolę nad jej wydatkowaniem.

Powód wskazuje, że przyczyną jego stanu majątkowego, który nie pozwalał na wywiązywanie się ze swoich zobowiązań była ciężka sytuacja na rynku pracy. Powód przez znaczny okres czasu miał status bezrobotnego bez prawa do zasiłku. Prawdą jest, że powód podejmował szkolenia, jednak nie stało to na przeszkodzie, by podjąć pracę, a na czas szkoleń korzystać z dni wolnych. Życiorys zawodowy powoda wskazuje, że posiada on umiejętności i doświadczenie, które jest pożądane przez pracodawców. W ocenie Sądu zatem powód nie dołożył wszelkich starań, by pracę znaleźć. Niestety jego zawinionego działania w postaci spowodowania nadmiernego zadłużenia alimentacyjnego nie można oceniać jako usprawiedliwionej utraty części dochodu. Brak pracy, na który powołuje się powód, byłby uzasadniony, gdyby taka sytuacja była krótkotrwała i przejściowa. Skoro zaś powód doprowadził do dużych zaległości, to oznacza to, że z własnej winy nieefektywnie poszukiwał zatrudnienia, bądź świadomie go nie podejmował.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że brak jest znaczącej poprawy sytuacji materialno-bytowej pozwanej, która uzasadniałaby modyfikację zobowiązania alimentacyjnego powoda. Pozwana nadal dysponuje niewysokim dochodem, który, co nie budzi wątpliwości, nie wystarcza na zaspokojenie nawet najbardziej podstawowych potrzeb. Jest to kwota rzędu 650 zł powiększona o alimenty w wysokości 150 zł. Kwota ta nie wystarcza na utrzymanie pozwanej, bowiem ponosi ona wydatki między innymi na utrzymanie mieszkania oraz leczenie, w związku z tym otrzymuje pomoc finansową od swoich dzieci, bez której nie byłaby w stanie funkcjonować. Pomoc ta nie może być jednak traktowana jako dodatkowy dochód, gdyż jest dobrowolna i niesystematyczna, uzależniona od potrzeb pozwanej, których sama nie jest w stanie zabezpieczyć. Brak jest też dowodów na to, by pozwana podejmowała dodatkowe zatrudnienie i czerpała dodatkowe dochody zwłaszcza w obliczu jej złego stanu zdrowia.

Wskazać należy, że zaświadczenia, które uzyskuje pozwana wystawiane są każdorazowo w razie potrzeby wykazania złego stanu jej zdrowia. Pozwana przedłożyła zaświadczenie lekarskie, które stwierdza choroby, przebyty udar mózgu oraz zalecenia, do których winna się stosować. Zaświadczenie, na podstawie którego Sąd Rejonowy ustalił stan zdrowia pozwanej zostało wystawione 4 maja 2017 r., co oznacza, że stan zdrowia pozwanej się nie zmienił, pozwana nadal wymaga opieki lekarskiej oraz przyjmowania leków.

Powód wskazał, że zostawił pozwanej mieszkanie, jednak faktem jest, że powód został wyeksmitowany ze wspólnie zajmowanego mieszkania, a powodem tego było między innymi to, że powód kierował wobec pozwanej groźby bezprawne, za co został prawomocnie skazany. W związku z tym, twierdzenie powoda jest nieprawdziwe.

Odnosząc się do twierdzenia powoda, jakoby rozwiódł się z pozwaną, ponieważ była osobą konfliktowa, wskazać należy, że to powód w trakcie trwania małżeństwa stron nadużywał alkoholu i urządzał awantury, czego efektem było skazanie powoda wyrokiem karnym a w dalszej kolejności orzeczenie rozwodu z winy powoda. Nie można tym samym przyznać powodowi racji w tym zakresie. Nadto należy podkreślić, że okoliczności te były już przedmiotem rozważań sądu orzekającego rozwód i powoływanie się w chwili obecnej na zachowanie pozwanej sprzed jego orzeczenia jak również kwestionowanie orzeczenia o alimentach na jej rzecz nie ma żadnego znaczenia prawnego, ani nie podlega rozważaniom Sądu w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 385 kpc orzekł jak w punkcie 1. wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc, jak w punkcie 2. wyroku.