Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Andrzej Wieja (spr.)

Sędziowie SO Klara Łukaszewska SO Tomasz Skowron

Protokolant Jolanta Kopeć

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze Lesława Kwapiszewskiego

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2013r.

sprawy T. S.

oskarżonego z art. 278 § 1 i 5 kk, art. 275 kk i art. 276 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk i inne

z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze

z dnia 24 maja 2013 r. sygn. akt II K 1693/12

I. zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonego T. S.w ten sposób, że:

- przyjmuje, iż oskarżony T. S.dopuścił się popełniania przypisanych mu w pkt I i II części dyspozytywnej wyroku czynów działając w warunkach ciągu przestępstw z art. 91 § 1 kk,

- uchyla rozstrzygnięcia z pkt I i II dotyczące wymierzonej kary pozbawienia wolności i stwierdza, że straciła moc kara łączna orzeczona w pkt III,

- na podstawie art. 278 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierza karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności,

II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III. zwalnia oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 451/13

UZASADNIENIE

T. S.został oskarżony o to, że:

1.  w dniu 17 sierpnia 2012 roku około godziny 12:20 w J.przy ulicy (...)na terenie sklepu (...)działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, z torebki J. H.zabrali w celu przywłaszczenia portfel z zawartością pieniędzy, dowodu osobistego, karty płatniczej (...) SA, legitymacji (...), gdzie straty z tego tytułu wynosiły 253 złotych na szkodę J. H., przy czym czynu tego dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa, będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 25 września 2000 roku w sprawie IIK 201/00 za czyny z art. 288§1kk na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył w całości w okresie od 3 marca 2010 roku do 3 września 2010 roku, tj. o czyn z art. 278§1 i 5 kk, art. 275§1kk i art. 276kk w zw. z art. 11§2kk w zw. z art. 64§1kk,

2.  w dniu 17 sierpnia 2012 roku około godziny 12:30 w J.przy ulicy (...)na terenie sklepu (...), działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, z torebki G. D.zabrali w celu przywłaszczenia portfel z zawartością pieniędzy, legitymacji (...), legitymacji inwalidzkiej, karnetu na basen i legitymacji (...), gdzie straty z tego tytułu wynosiły 260 złotych na szkodę G. D., przy czym czynu tego dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanych w pkt 1, tj. o czyn z art. 278 i art. 276kk w zw. z art. 11§2kk w zw. z art. 64§1kk,

3.  w dniu 18 sierpnia 2012 roku około godziny 17:40 w hipermarkecie T.przy (...)w J.działając wspólnie i w porozumieniu z inną ustaloną osobą, z torebki U. Z.zabrali w celu przywłaszczenia portfel z zawartością dowodu osobistego, prawa jazdy, karty płatniczej mBanku, karty kredytowej (...), legitymacji rentowej, karty firmowej O., biletu (...), karty uprawniającej do wejścia na obiekty sportowe oraz pieniędzy w kwocie 163 złotych, gdzie straty z tego tytułu wynosiły 313 złotych na szkodę U. Z., przy czym czynu tego dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanych w pkt 1, tj. o czyn z art. 278§1kk i art. 278§5kk i art. 275§1kk i art. 276kk w zw. z art.11§2kk w zw. z art. 64§1kk.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 24 maja 2013r. sygn. akt IIK 1693/12:

I.  oskarżonego T. S.uznał za winnego tego, iż w dniu 17 sierpnia 2012r. w J.działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ze z góry powziętym zamiarem:

- dokonał kradzieży portfela o wartości 15 złotych z pieniędzmi w kwocie 153 złotych należącego do J. H.,

- dokonał kradzieży portfela o wartości 80 złotych z pieniędzmi w kwocie 160 złotych należącego do G. D.,

przy czym był wcześniej skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze z dnia 25 IX 2000 roku w sprawie IIK 201/00 za czyny z art. 288§1kk w zw. z art.91§1kk na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od dnia 3 III 2010 roku do dnia 3 IX 2010 roku to jest występku z art. 278§1kk w zw. z art.12kk w zw. z art. 64§1kk i za to na podstawie art. 278§1kk wymierzył mu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności,

II.  oskarżonego T. S.uznał za winnego tego, iż w dniu 18 sierpnia 2012r. w J., działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, dokonał kradzieży portfela o wartości 150 złotych z pieniędzmi w kwocie 163 złotych, stanowiącego własność U. Z., przy czym był wcześniej skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze z dnia 25 IX 2000 roku w sprawie IIK 201/00 za czyny z art. 288§1kk w zw. z art. 91§1kk na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od dnia 3 III 2010 roku do dnia 3 IX 2010 roku, to jest występku z art. 278§1kk w zw. z art. 64§1kk i za to na podstawie art. 278§1kk wymierzył mu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności,

III.  na podstawie art. 85kk i art. 86§1kk połączył orzeczone wobec oskarżonego w punktach I i II części dyspozytywnej wyroku kary pozbawienia wolności i wymierzył mu łącznie karę 4 miesięcy pozbawienia wolności,

IV.  na podstawie art. 63§1kk na poczet orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności zaliczył okres jego zatrzymania w sprawie w dniach 17, 18, 19 i 20 VIII 2012r.,

V.  na podstawie art. 230§2 kpk zwrócił (...) sp. z o.o. w K. płytę CD, znajdującą się w aktach sprawy na k. 70,

VI.  na podstawie art. 624§1 kpk zwolnił oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych w tym nie wymierzył mu opłaty.

Od tego wyroku odwołał się Prokurator Rejonowy w Jeleniej Górze. W złożonej apelacji zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia wskutek nieprawidłowego ustalenia że oskarżony T. S.dokonując kradzieży opisanych w pkt 1, 2 i 3 części wstępnej wyroku obejmował swoim zamiarem sprawczym kradzieży tylko zabór portfeli i pieniędzy, tj. popełnienie czynu z art.278§1kk w zw. z art. 64§1kk, choć prawidłowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego uwzględniająca wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego, zasady prawidłowego rozumowania prowadzi do wniosku przeciwnego, tj. do uznania, że oskarżony swoim zamiarem sprawczym kradzieży obejmował obok zaboru portfeli i pieniędzy także zabór w celu przywłaszczenia znajdujących się w portfelach dokumentów, dowodów osobistych, bankowych kart płatniczych i kredytowych, co spowodowało, że Sąd z opisu tych czynów wyeliminował zabór przez oskarżonego odpowiednio do ich pierwotnego opisu dokumentów, dowodów osobistych, bankowych kart płatniczych i kredytowych, co doprowadziło, że Sąd uznał oskarżonego za winnego tylko czynów z art. 278§1kk w zw. z art. 64§1kk zamiast prawidłowo z art. 278§1kk odpowiednio w zbiegu kumulatywnym z przepisami art. 278§5kk, art. 275§1kk i art. 276kk,

2.  obrazę przepisów prawa materialnego – art. 91§1kk i art. 85kk – wskutek nie przyjęcia czynów opisanych w pkt I i II części dyspozytywnej wyroku stanowiących występki odpowiednio z art. 278§1kk w zw. z art. 12kk w zw. z art. 64§1kk i art. 278§1kk w zw. z art. 64§1kk jako konstrukcji ciągu przestępstw o którym mowa w art. 91§1kk i wymierzenie przez to dwóch kar jednostkowych pozbawienia wolności na podstawie art. 278§1kk i kary łącznej na podstawie art. 85kk i art. 86§1kk, choć prawidłowo należało przyjąć, iż czyny te stanowią jeden ciąg przestępstw i orzec jedną karę pozbawienia wolności zamiast dwóch kar jednostkowych i kary łącznej pozbawienia wolności na podstawie art. 85kk.

Stawiając powyższe zarzuty prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie jedynie w części, to jest w zakresie zarzutu obrazy art. 91§1kk i art. 85kk. W świetle prawidłowych ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie rację ma autor złożonego środka odwoławczego wskazując, że przestępstwo ciągłe popełnione w dniu 17 sierpnia 2012 roku oraz przestępstwo jednostkowe z dnia 18 sierpnia 2012 roku spełniają warunki, o jakich stanowi przepis art. 91§1kk. Wszystkie zostały popełnione w podobny, nawet identyczny sposób, co w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił. Zarzucane i przypisane czyny wyczerpały znamiona występku z art. 278§1kk w zw. z art. 64§1kk. Popełnione zostały w krótkich odstępach czasu, bo w ciągu dwóch następujących po sobie dni. Zostały dokonane zanim zapadł pierwszy nawet nieprawomocny wyrok co do któregokolwiek z nich. Trafnie apelujący przywołuje judykat Sądu Najwyższego z 24 listopada 2005 roku, w którym dopuszczono możliwość ciągu przestępstw składającego się z czynu ciągłego, czy nawet czynów ciągłych i czynów lub czynu jednostkowego o ile tylko zostały spełnione pozostałe przesłanki z art. 91§1kk. Jak wykazano wyżej taka sytuacja w sprawie niniejszej zachodzi co uzasadniało uwzględnienie tego zarzutu apelacji. Z tych powodów konieczną stała się zmiana zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, że T. S.dopuścił się popełnienia przypisanych mu w pkt I i II części dyspozytywnej wyroku działając w warunkach ciągu przestępstw z art. 91§1kk. Ustalenie to skutkowało uchyleniem rozstrzygnięć z pkt I i II a dotyczących wymierzonych kar jednostkowych pozbawienia wolności. Z kolei uchylenie kar jednostkowych powodowało, z mocy prawa, utratę mocy kary łącznej orzeczonej w pkt III części dyspozytywnej. Przyjęcie ciągu przestępstw nakazywało wymierzenie za niego kary. Na podstawie art. 278§1kk w zw. z art.91§2kk za odpowiednią do poczynionych w sprawie ustaleń uznano karę w wysokości takiej, jak kara łączna z zaskarżonego wyroku, to jest 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności. Wysokość kary nie była przez apelującego kwestionowana a zatem Sąd Odwoławczy podzielił w tej części wywody pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, co do okoliczności, które decydowały o wymiarze kary.

Jako niezasadny uznał natomiast Sąd II instancji zarzut błędnych ustaleń faktycznych co do zamiaru T. S.. Zgodzić się należy z ogólnymi wywodami apelacji wskazującymi na typowy charakter tak zwanych kradzieży kieszonkowych. Sprawca kradnąc portfel rzeczywiście na ogół nie ma wiedzy, co się może w nim znajdować i liczy się z zaborem nie tylko pieniędzy. Musi to być jednak zabór w celu przywłaszczenia. Samo fizyczne czasowe posiadanie pewnych dokumentów, czy ewentualnie innych przedmiotów znajdujących się w portfelu nie może być utożsamiane automatycznie z zamiarem kradzieży. Apelujący zdaniem Sądu Odwoławczego idzie za daleko w swej argumentacji rzeczywiście doprowadzając do faktycznie skrajnej i trudnej, czy wręcz niemożliwej do zaakceptowania motywacji działań sprawcy takiej kradzieży. Tymczasem wersja przedstawiona przez oskarżonego znajdowała pełne oparcie w zgromadzonych dowodach i poczynionych na ich podstawie ustaleniach. Świadek A. B.przyznała, że taki plan działania mieli ustalony. Ona miała kraść portfele i przekazywać T. S.a on po zabraniu pieniędzy miał się pozbywać portfeli wraz z ich zwartością. Tak też się stało przy kradzieży na szkodę J. H.. Po wyjęciu pieniędzy oskarżony portfel z pozostałą jego zawartością wyniósł do innego sklepu. Portfel ten został odnaleziony przez policję po schwytaniu sprawców przy kolejnym przestępstwie popełnionym w tym samym dniu i sklepie na szkodę G. D.. Miejsce ukrycia portfela wskazał T. S.. Trafnie zatem Sąd Rejonowy przyjął, że przedmiotem zaboru w celu przywłaszczenia były pieniądze a jedynie w zamiarze ewentualnym portfele. Ani T. S., ani jego wspólniczka nie chcieli zabierać w celu przywłaszczenia dokumentów lub innych przedmiotów nawet jeżeliby się w portfelach znajdowały. Oczywistym jest, że sprawcy nie mogli znać zawartości tychże portfeli tak jak wywodzi apelujący, mogły się w nich znajdować różne przedmioty, ale przy prezentowanej linii obrony i treści zgromadzonych dowodów tą wersję de facto potwierdzających uprawnione było stanowisko zaskarżonego wyroku w tej kwestii. Odwoływanie się w realiach tej konkretnej sprawy do wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego nie może zmienić treści dowodów, ani poczynionych na ich podstawie prawidłowych ustaleń faktycznych. To, że w portfelu mogą się znajdować nawet wyroby jubilerskie jest do przyjęcia. Jednak żadna z poszkodowanych, w niniejszej sprawie, nie miała w portfelu biżuterii. Jak już zaznaczono wyżej pewne ogólne dywagacje dotyczące kradzieży kieszonkowych pozwalają na rozpatrywanie różnych rozwiązań. W postępowaniu karnym niezbędne są jednak konkrety, dowody i indywidualne podejście do każdej sprawy. To, że oskarżony objął władztwo nad portfelami wraz z ich zawartością nie pozwala jeszcze na przyjęcie, że działał w zamiarze bezpośrednim zaboru nie tylko portfela, ale całej jego zawartości. Idąc tokiem rozumowania apelacji, gdyby na zwartość ową składały się substancje odurzające, to niezależnie od postąpienia z nimi sprawcy po ujawnieniu tego faktu (np. zniszczeniu, wyrzuceniu) należałoby postawić zarzut popełnienia czynu z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii kierując się wskazywaną środkiem odwoławczym zasadą swoistego „ryzyka” sprawcy takiego czynu. Rozwiązanie to budzi poważne wątpliwości, co do swej zgodności z obowiązującym porządkiem prawnym, w tym ustalenia rzeczywistego zamiaru sprawcy. Jeżeli zatem oskarżony prezentował konsekwentnie swój zamiar, potwierdziła go współsprawczyni, a obecnie świadek A. B.a pośrednio inne dowody i poczynione w oparciu o nie ustalenia nie było natomiast dowodów przeciwnych, to zdaniem Sądu Odwoławczego zarzut apelacji o wybiórczości oceny dowodów, czy sztuczności stanowiska wyrażonego w zaskarżonym wyroku jest chybiony. Wbrew wywodom środka odwoławczego Sąd Rejonowy rozważał motywację zachowań oskarżonych. Nie ukrywali oni, że pozbycie się portfeli i ich zwartości, poza pieniędzmi, miało im ułatwić osiągnięcie korzyści majątkowej z zaboru w celu przywłaszczenia pieniędzy a utrudnić poszkodowanym oraz organom ścigania ustalenia tylko tej kradzieży dokonał. Takie zachowanie można tłumaczyć dwojako. Z jednej strony jak wywodzi autor apelacji wyłącznie w kategoriach zacierania śladów, ale z drugiej, jako realizację z góry powziętego zamiaru kradzieży wyłącznie pieniędzy (niezależnie od kwoty) i ewentualnie portfela, ale niczego więcej, w tym chociażby przywołanych tytułem przykładu przez Sąd Odwoławczy środków odurzających, czy wyrobów jubilerskich, o jakich mówi apelacja. W portfelach nie było, ani biżuterii, ani środków odurzających a jedynie, poza pieniędzmi, dokumenty, bilety, karty bankomatowe, których zaborem w celu przywłaszczenia oskarżony nie był zupełnie zainteresowany i co trafnie ustalił Sąd Orzekający. Nawet zatem jeżeli je fizycznie zabrał i nimi dysponował, to nie można mu skutecznie, w realiach tej sprawy, przypisać dalej idącego zamiaru przywłaszczenia od przyjętego w zaskarżonym wyroku.

Z przedstawionych wzglądów Sąd Odwoławczy nie podzielił tego zarzutu apelacji oskarżyciela publicznego. Nie było zatem konieczności uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia dowody zostały zgromadzone i przeprowadzone. Apelujący nie stawiał zarzutu związanego z potrzebą uzupełnienia postępowania w tym zakresie. Ocena przeprowadzonych dowodów zyskała pełną akceptację Sądu Odwoławczego, co wynika z wcześniejszych rozważań i nie wymaga powtarzania. Autor apelacji nie wskazuje też na inne powody, dla których konieczne byłoby ponowne procedowanie przez Sąd Rejonowy a Sąd II instancji z urzędu takich okoliczności nie dostrzega.

W tym stanie rzeczy, poza korektą zaskarżonego wyroku przedstawioną i omówioną w początkowej części niniejszego uzasadnienia, kwestionowany wyrok w pozostałej części utrzymano w mocy. Zważywszy na zakres i powody, dla których niezbędna okazała się korekta zaskarżonego wyroku, względy słuszności przemawiały za zwolnieniem oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze i obciążenie nimi Skarbu Państwa. T. S.nie wszczynał, ani nawet nie przyczynił się do potrzeby procedowania przez Sąd II instancji. Zmiany wyroku miały charakter czysto prawny i były skutkiem podzielnia zarzutów apelacji oskarżyciela publicznego. Stąd na podstawie art. 624§1 kpk w zw. z art. 634 kpk o kosztach postępowania odwoławczego rozstrzygnięto jak w pkt III wyroku Sądu Okręgowego z dnia 4 października 2013r.

uk