Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie IX Wydział Karny - Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Grzegorz Fidrysiak

Sędziowie: SO Dagmara Pusz – Florkiewicz – spr.

WSO Agnieszka Kobylinska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Małgorzata Dudek

przy udziale Prokuratora Bartosza Tomczaka

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2017 r.

sprawy:

R. O. (1) , syna M. i D., urodzonego (...) w W., oskarżonego o czyn z art. 286 § 1 kk;

M. S. (1) , syna A. i B., urodzonego (...) w P., oskarżonego o czyn z art. 270 § 1 kk w zb. z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 91 § 1 kk

R. R. , syna G. i J., urodzonego (...) w Ł., oskarżonego o czyn z art. 270 § 1 kk w zb. z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 91 § 1 kk

M. Z. (1) , syna C. i B., urodzonego (...) w W., oskarżonego o czyn z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 278 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Woli w Warszawie

z dnia 10 listopada 2016 r., sygnatura akt IV K 708/09

orzeka

1.  wyrok w zaskarżonej części utrzymuje w mocy;

2.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokatów: J. U., J. O. i M. D. kwoty po 420 (czterysta dwadzieścia) złotych, podwyższone o stawkę podatku VAT, tytułem opłat za obronę z urzędu w postępowaniu odwoławczym odpowiednio oskarżonych: R. O. (1), R. R. i M. Z. (1);

3.  zwalnia oskarżonych R. O. (1), M. S. (1), R. R. i M. Z. (1) od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, przejmując wydatki na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt IX Ka 412/17

UZASADNIENIE

M. S. (1), R. R., R. S. zostali oskarżeni o to, że w okresie od dnia 16 marca 2000 r. do dnia 30 marca 2000 r. w W. w ciągu przestępstw działając wspólnie i w porozumieniu poprzez podrobienie zaleceń bezpłatnego dowozu towaru do klienta, zgarnęli mienie na szkodę sklepu (...) i tak:

-

w dniu 16 marca 2000 r. w sklepie (...) sfałszowali w/w dokument na dowóz towaru do A. M. zamieszkałej przy ulicy (...) w W. na kwotę 1799 zł,

-

w dniu 16 marca 2000 r. w sklepie (...) sfałszowali w/w dokument na dowóz towaru dla M. K. zamieszkałej przy ulicy (...) w W. na kwotę 1799 zł,

-

w nieustalonym dniu w sklepie (...) sfałszowali w/w dokument na dowóz towaru do A. K. (2) zamieszkałego przy ulicy (...) w W. na kwotę 3799 zł,

-

w dniu 16 marca 2000r. w (...) sfałszowali w/w dokument na dostarczenie towaru do K. M. zamieszkałego przy ulicy (...) w W. na nieustaloną kwotę nie niższą niż 250 zł,

-

w dniu 30 marca 2000 r. w (...) sfałszowali w/w dokument na dostarczenie towaru do E. K. zamieszkałej przy ul. (...) w W. na kwotę 2499 zł,

-

w dniu 30 marca 2000 r. w miejscu jak wyżej sfałszowali w/w dokument na dowóz towaru do W. K. zamieszkałego przy ulicy (...) na kwotę 2899 zł;

wiedząc, że takie osoby poza podanymi powyżej adresami nie zamieszkują, bądź nie zamawiały towaru na szkodę sklepu (...) na łączną kwotę co najmniej 10.000 zł, tj. o czyn z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k.

R. O. (1) i R. K. (1) zostali oskarżeni o to, że w okresie od 13 marca 2000 r. do 30 marca 2000 r. w sklepie (...) przy ulicy (...) będąc pracownikami stoiska ze sprzętem RTV i AGD działając wspólnie i w porozumieniu z nieustalonymi pracownikami firmy (...) w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadzili do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w/w sklep w kwocie powyżej 250 zł, w ten sposób, że wprowadzili w błąd pracowników kas fiskalnych co do wartości towaru wkładając inny towar, z reguły bardzo drogi w postaci sprzętu RTV i AGD, a następnie po zabezpieczeniu takiego opakowania naklejali na nie kod kreskowy, nieodpowiadający kodowi towaru zapakowanego, zaniżając jego wartość, działając tym na szkodę (...), tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.

J. J. został oskarżony o to, że w okresie od 1 lutego 2000 r. do 3 kwietnia 2000 r. w W. udzielił pomocnictwa do kradzieży towarów w postaci sprzętu RTV i AGD na sumę nie mniejszą niż 250 zł z magazynów sklepu (...) przy ulicy (...), pracownikom firmy przewozowej (...) R. S. i R. R. w ten sposób, że będąc zobowiązany do ochrony sklepu przed dokonaniem kradzieży z racji zatrudnienia w Agencji Ochrony (...), jako agent ochrony umożliwiał wyjazd samochodem przewożącym skradziony towar w oparciu o sfałszowane wcześniej zlecenia bezpłatnej dostawy towaru do klientów, wiedząc o powyższym procederze, tj. o czyn z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k.

M. Z. (1) został oskarżony o to, że w dniu 31 marca 2000 r. w sklepie (...) w W. działając wspólnie i w porozumieniu z nieustalonymi osobami usiłował dokonać kradzieży sprzętu RTV w postaci dwóch aparatów fotograficznych i magnetowidu o wartości około 3000 zł w ten sposób, że usiłował wynieść poza stanowisko kas fiskalnych pudełko zawierające wymienione przedmioty, z naklejonym na pudełku kodem paskowym odpowiadającym innemu towarowi, lecz zarzucanego celu nie osiągnął z uwagi na interwencję pracowników ochrony sklepu, na szkodę hipermarketu (...), tj. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 10 listopada 2016 r., sygn. akt IV K 708/09, Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie orzekł:

I.  oskarżonych M. S. (1), R. R. i R. S. w ramach zarzucanych im czynów uznał za winnych tego, że w okresie od 16 marca 2000 r. do 30 marca 2000 r. w W., działając wspólnie i w porozumieniu ze sobą, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru oraz w krótkich odstępach czasu, doprowadzili sklep (...) przy ul. (...) w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci sprzętu elektronicznego takiego jak komputery i telewizor o łącznej wartości nie mniejszej niż 10 000 złotych, w ten sposób, że wprowadzili w błąd pracowników w/w sklepu odpowiedzialnych za nadzór nad systemem sprzedaży towarów i ich bezpłatnego dowozu do klientów oraz pracowników ochrony odpowiedzialnych za nadzór nad legalnością wywozu towarów z w/w sklepu, w tym ich zgodnością z towarami rzeczywiście zakupionymi przez klientów, poprzez podrobienie zleceń bezpłatnego dowozu towarów dla klientów (...) rzekomo zakupionych przez osoby o danych A. M., M. K., A. K. (2), K. M., E. K. i W. K., którzy w rzeczywistości wskazanych w zleceniach dowozu towarów nigdy nie zakupili, w efekcie czego doprowadzili do ostatecznego wydania w/w towarów i zgody na ich wywiezienie z terenu sklepu pod pozorem ich uprzedniego zakupu przez klientów, tj. uznał ich za winnych popełnienia czynu stanowiącego występek z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. (w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 20.02.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw; Dz. U. z 2015 r. poz. 396) w zw. z art. 4 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. (w brzmieniu j.w.) w zw. z art. 4 § 1 k.k. skazał każdego z nich, a na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. i art. 33 § 2 k.k. (w brzmieniu j.w.) w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierzył:

-

oskarżonemu M. S. (1) karę 1 (jednego) roku i 5 (pięciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 180 (stu osiemdziesięciu) stawek dziennych, określając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 20 (dwudziestu) złotych,

-

oskarżonemu R. R. karę 1 (jednego) roku i 7 (siedmiu) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 200 (dwustu) stawek dziennych, określając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 (dziesięciu) złotych,

-

oskarżonemu R. S. karę 1 (jednego) roku i 7 (siedmiu) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 200 (dwustu) stawek dziennych, określając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 (dziesięciu) złotych;

II.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 k.k. (w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 20.02.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw; Dz. U. z 2015 r. poz. 396) w zw. z art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonych w pkt I kar pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu M. S. (1) na okres próby wynoszący 2 (dwa) lata, a oskarżonym R. R. i R. S. na okresy próby wynoszące 3 (trzy) lata;

III.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. (w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 20.02.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw; Dz. U. z 2015 r. poz. 396) w zw. z art. 4 § 1 k.k. na poczet orzeczonych w pkt I kar grzywien zaliczył: oskarżonemu M. S. (1) okres jego rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 31.03.2000 r. do dnia 03.08.2000 r., zaś oskarżonym R. R. i R. S. okresy ich rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 03.04.2000 r. do dnia 22.12.2000 r. - przyjmując, iż jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się dwóm dziennym stawkom grzywny oraz uznając tym samym, że orzeczone wobec w/w oskarżonych w pkt I kary grzywny zostały wykonane w całości;

IV.  oskarżonych R. O. (1) i R. K. (1) w ramach zarzucanego im czynu uznał za winnych tego, że w okresie od 13 marca 2000 r. do 30 marca 2000 r. w W., działając wspólnie i w porozumieniu ze sobą oraz innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru oraz w krótkich odstępach czasu, doprowadzili sklep (...) przy ul. (...) w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci sprzętu elektronicznego takiego jak magnetowidy i komputer o łącznej wartości około 6000 złotych, w ten sposób, że wprowadzili w błąd pracowników kas co do rodzaju i wartości zakupywanych przez inne osoby towarów poprzez umieszczanie ich w puste opakowania po lampach i oklejanie kodami kreskowymi odpowiadającymi innym o znacznie mniejszej wartości towarom, tj. uznał ich za winnych popełnienia czynu stanowiącego występek z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. skazał każdego z nich i:

-

na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 33 § 2 k.k. oskarżonemu R. O. (1) wymierzył karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności i karę grzywny w wymiarze 100 (stu) stawek dziennych, określając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 (dziesięciu) złotych,

-

na podstawie art. 286 § 1 kk oskarżonemu R. K. (1) wymierzył karę 9 (dziewięciu) miesięcy pozbawienia wolności;

V.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk w zw. z art. 70 § 1 kk wykonanie orzeczonych w pkt IV kar pozbawienia wolności warunkowo zawiesił: oskarżonemu R. O. (1) na okres próby wynoszący 1 (jeden) rok, a oskarżonemu R. K. (1) na okres próby wynoszący 2 (dwa) lata;

VI.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 4 kk zobowiązuje oskarżonych R. O. (1) i R. K. (1) do wykonywania w okresie próby pracy zarobkowej;

VII.  na podstawie art. 63 § 1 i 5 k.k. na poczet orzeczonej w pkt IV kary grzywny zaliczył oskarżonemu R. O. (1) okres jego rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 04.04.2000 r. do dnia 10.07.2000 r. - przyjmując, iż jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się dwóm dziennym stawkom grzywny oraz uznając tym samym, że orzeczona wobec w/w oskarżonego w pkt IV kara grzywny została wykonana w całości;

VIII.  oskarżonego J. J. w ramach zarzucanego mu czynu uznał za winnego tego, że w marcu 2000 r. w W., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w krótkich odstępach czasu, jako pracownik ochrony mienia wbrew ciążącemu na nim prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego poprzez swoje zaniechanie polegające na odstąpieniu od sprawdzania wydawanych z magazynu towarów na podstawie podrobionych zleceń ich dostawy i braku reakcji na powyższe pomimo świadomości wyłudzania w ten sposób mienia należącego do sklepu (...), udzielił pomocnictwa pracownikom sklepu (...) przy ul. (...) w W. oraz pracownikom współpracującej z w/w sklepem firmy przewozowej w popełnieniu przestępstwa oszustwa na szkodę w/w sklepu polegającego na wprowadzaniu w błąd, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, pracowników w/w sklepu odpowiedzialnych za nadzór nad systemem sprzedaży towarów i ich bezpłatnego dowozu do klientów oraz pracowników ochrony odpowiedzialnych za nadzór nad legalnością wywozu towarów z w/w sklepu, w tym ich zgodnością z towarami rzeczywiście zakupionymi przez klientów, poprzez podrabianie zleceń bezpłatnego dowozu towarów dla klientów, którzy w rzeczywistości wskazanych w zleceniach dowozu towarów nigdy nie zakupili i doprowadzenia w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w/w sklepu w postaci sprzętu RTV-AGD o łącznej wartości około 10 000 złotych, tj. uznał go za winnego popełnienia czynu stanowiącego występek z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 19 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. wymierzył mu karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności;

IX.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej w pkt VIII kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu J. J. na okres próby wynoszący 1 (jeden) rok;

X.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 4 k.k. zobowiązał oskarżonego J. J. do wykonywania w okresie próby pracy zarobkowej;

XI.  oskarżonego M. Z. (1) w ramach zarzucanego mu czynu uznał za winnego tego, że w dniu 30 marca 2000 r. w sklepie (...) przy ul. (...) w W. działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej usiłował doprowadzić w/w sklep do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci dwóch aparatów fotograficznych marki (...) oraz magnetowidu marki (...) o łącznej wartości 2427 złotych, w ten sposób, że wprowadził w błąd kasjera w/w sklepu co do rodzaju i wartości zakupywanego przez siebie towaru poprzez umieszczenie w/w sprzętów elektronicznych w opakowaniu po lampie opatrzonym kodem kreskowym z ceną 57,90 złotych nieodpowiadającym w/w sprzętom rzeczywiście w nim się znajdujących, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na interwencję pracowników ochrony, tj. uznał go za winnego popełnienia czynu stanowiącego występek z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. wymierzył mu karę 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności;

XII.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej w pkt XI kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu M. Z. (1) na okres próby wynoszący 2 (dwa) lata;

XIII.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 4 k.k. zobowiązał oskarżonego M. Z. (1) do wykonywania w okresie próby pracy zarobkowej;

XIV.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonych od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania, w tym opłaty, obciążając nimi w całości Skarb Państwa.

Apelację od powyższego orzeczenia złożył obrońca oskarżonego M. S. (1) i zarzucił obrazę prawa materialnego poprzez przyjęcie, iż przypisany oskarżonemu czyn wypełnia znamiona przestępstwa stypizowanego w art. 286 § 1 k.k., podczas gdy prawidłowa kwalifikacja prawna czynu powinna być z art. 278 § 1 k.k. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu i uznanie, że jest on winnym popełnienia czynu z art. 278 § 1 k.k. i w rezultacie, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. umorzenie postępowania.

Apelację wniósł także obrońca oskarżonego M. Z. (1) i zarzucił:

I.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść wyroku, tj.

1)  art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k., wyrażającą się w nieprawidłowej ocenie zebranych dowodów, dokonanej w sposób dowolny, z przekroczeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a także poprzez całkowite pominięcie zasady rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonego, która doprowadziła do przyjęcia, iż oskarżony udając się do kasy i płacąc za zakupiony towar miał świadomość, co rzeczywiście znajduje się w opakowaniu, które miało być opakowaniem na lampę, oraz że działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, opierając się właściwie tylko na zeznaniach R. K. (1), których nie sposób uznać za wiarygodne, albowiem pozostają w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym w sprawie, pomijając przy tym fakt, iż oskarżony M. S. (1), którego wyjaśnienia złożone w toku postępowania przygotowawczego sąd też uznał za wiarygodne, zaprzeczał aby oskarżony Z. miał świadomość, że w opakowaniu, z którym udał się do kasy jest inny towar niż lampa, jak również w sytuacji, gdy powyższemu przeczą inne dowody zgromadzone w sprawie, a nade wszystko w sytuacji, gdy ani oskarżony R. O., ani R. K. nie zostali uznani za winnych popełnienia wspólnie i w porozumieniu z oskarżonym M. Z. ww. czynu;

2)  art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. poprzez określenie przypisanego oskarżonemu czynu w sposób sprzeczny z poczynionymi ustaleniami faktycznymi, z których nie wynika przecież, jak to należy rozumieć z opisu czynu przypisanego oskarżonemu w pkt XI wyroku, aby to oskarżony umieścił w opakowaniu po lampie dwa aparaty fotograficzne i magnetowid, jak również poprzez niewskazanie w opisie czynu z jakimi konkretnie osobami oskarżony miałby działać „wspólnie i w porozumieniu”, skoro jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, tożsamość tych osób jest sądowi znana;

3)  art. 352 k.p.k., art. 366 § 1 k.p.k., art. 167 k.p.k. poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy w wyniku nieprzeprowadzenia dowodów z urzędu, w sytuacji gdy materiał dowodowy odnośnie wydarzenia z dnia 30 marca 2000 r. był ubogi, w szczególności poprzez:

a)  nieprzeprowadzenie dowodu z zeznań kasjera, który sprzedał oskarżonemu towar oraz ochroniarza, który zatrzymał oskarżonego na okoliczność zachowania oskarżonego, wyglądu i oznakowania kartonu, w którym znajdowały się aparaty i magnetowid, jak również w celu ustalenia przyczyn, dla których oskarżony został poddany kontroli przez ochroniarza oraz czy oznakowanie opakowania mogło budzić podejrzenia co do jego zawartości ze strony oskarżonego i kasjera;

b)  nieprzeprowadzenie dowodu z oględzin zdjęć wykonanych z monitoringu sklepowego, które znajdują się w aktach sprawy k. 14 (koszulka zawierająca kopię raportu o incydencie); zdjęcia te nie zostały także okazane oskarżonym i świadkom w celu dokonania weryfikacji osób na tych zdjęciach się znajdujących, w szczególności w świetle treści dokumentów przedstawiających ewidencję czasu pracy oskarżonych;

c)  art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. poprzez:

-

niewyjaśnienie w sposób jednoznaczny w jaki sposób i z kim konkretnie oskarżony miałby działać wspólnie i w porozumieniu;

-

nieodniesienie się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku do faktu, iż ze znajdujących się na k. 337-339 dokumentów przedstawiających ewidencję czasu pracy oskarżonych M. S., R. O. i R. K. w miesiącu marcu 2000 r., które to dokumenty także stanowiły dla sądu podstawę ustalenia okoliczności faktycznych sprawy, i których prawdziwość nie została zakwestionowana wynika, że oskarżony M. S. w dniu 30 marca 2000 r. nie pracował (miał dzień wolny), oskarżony R. O. pracował od godz. 6:45 do godz. 13:00, a osk. R. K. pracował od godz. 22:00 do 6:15 następnego dnia, która to okoliczność podważa wiarygodność wyjaśnień R. O. i R. K., jak również wyjaśnień złożonych w postępowaniu przygotowawczym przez oskarżonego M. S., jak również pisemnych oświadczeń R. O. i M. S. odnośnie wydarzeń z dnia 30.03.2000 r.;

-

niewyjaśnienie przyczyn, dla których sąd nie dał wiary wyjaśnieniom M. Z., chociaż jego wyjaśnienia były spójne i konsekwentne w toku całego postępowania, a nadto zgodnie z wyjaśnieniami oskarżonego M. S., które sąd uznał za wiarygodne w całości;

-

niewyjaśnienie przyczyn, dla których sąd dał prymat wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego R. O. jedynie w zakresie, w jakim wskazywał on na wiedzę oskarżonego M. Z. odnośnie tego, co znajduje się w opakowaniu, skoro zwracał się do niego czy „da radę coś zakombinować”, a odmówił wiarygodności wyjaśnieniom tego oskarżonego w pozostałym zakresie;

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 286 § 1 k.k. poprzez jego niewłaściwą interpretację polegającą na przyjęciu, iż „wprowadzenie w błąd” kasjera przez oskarżonego, stanowiące znamię czynu zabronionego stypizowanego w ww. przepisie polegać miało na przedstawieniu przez oskarżonego kasjerowi towaru w calu pobrania przez niego zapłaty, w sytuacji, gdy kasjer powinien wykryć błąd otwierając opakowanie przed dokonaniem sprzedaży danej rzeczy.

Podnosząc powyższe zarzuty, obrońca wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu, ewentualnie w przypadku, gdyby w ocenie sądu stan faktyczny został prawidłowo ustalony przez sąd I instancji przy jednoczesnym naruszeniu prawa materialnego – zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez uznanie, że zachowanie oskarżonego M. Z. (1) wypełniło znamiona art. 278 § 1 k.k. oraz umorzenie postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z uwagi na to, że wnioski o sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego złożyli jedynie obrońcy oskarżonych M. S. (1) i M. Z. (1), Sąd Okręgowy – zgodnie z dyspozycją art. 457 § 2 k.p.k. w zw. z art. 423 § 1a k.p.k. – ograniczył swe rozważania wyłącznie do części wyroku dotyczącej tych oskarżonych.

Zarzut obrazy prawa materialnego, zawarty w apelacji obrońcy M. S. (1), nie jest zasadny. Myli się bowiem ten skarżący, gdy wywodzi, że sąd orzekający niesłusznie zmienił opis oraz kwalifikację prawną zarzuconego oskarżonemu czynu. Przypomnieć wypada, iż zgodnie z niekwestionowanymi ustaleniami faktycznymi M. S. (1) dokonał przypisanego mu czynu działając wspólnie i w porozumieniu z dwoma innymi oskarżonymi, z uwzględnieniem podziału ról związanego z charakterem zatrudnienia każdego z nich w sklepie (...). Działając ze z góry powziętym zamiarem i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej sprawcy podjęli oszukańcze zabiegi, polegające na wprowadzeniu w błąd wskazanych przez sąd meriti pracowników sklepu, że określone towary podlegają wywozowi ze sklepu w związku z bezpłatną usługą ich dostawy rzekomym klientom. To M. S. (1), po dostarczeniu mu przez jego wspólników wykorzystanych już podczas rzeczywistej usługi dowodów zakupu, podrabiał zlecenia dowozu towarów do klientów i przygotowywał ponownie takie same artykuły oraz przekazywał je wspólnikom pracującym jako kierowcy firmy spedycyjnej, którzy posługując się sfałszowanymi dokumentami i dzięki temu uzyskując akceptację odpowiedzialnych za wypuszczenie ich pojazdu pracowników sklepu – towary te wywozili poza teren sklepu.

Nie ma racji obrońca wskazując, że to oskarżony „dokonywał rozporządzenia mieniem”, co miałoby wynikać z tego, że to on decydował o wydawaniu towarów. W rozpoznawanej sprawie do rozporządzenia mieniem przez pokrzywdzonego dochodziło bowiem w momencie umożliwienia sprawcom wywiezienia mienia ze sklepu, a rozporządzenia tego dokonywał sklep poprzez wprowadzonych w błąd pracowników. Wyrażenie zgody na takie bezzasadne wywiezienie towarów ze sklepu mogło nastąpić jedynie po przedstawieniu odpowiedzialnym pracownikom ochrony kopii zleceń bezpłatnego dowozu klientom zakupionych przez nich artykułów i w tym celu dokumenty te były podrabiane przez oskarżonego oraz odpowiednie towary były przez niego, zatrudnionego w sklepie w charakterze sprzedawcy, przekazywane wspólnikom – kierowcom firmy przewozowej. Wskazane wyrażenie przez pracowników ochrony sklepu zgody na wywiezienie z niego określonych towarów (co było zgodne z ich kompetencjami), będące skutkiem błędnego przekonania o zakupieniu ich przez klientów, którzy zamówili usługę dostawy, stanowiło niekorzystne rozporządzenie swoim mieniem przez sklep i jak najbardziej polegało na działaniu, tj. „aktywności pokrzywdzonego”. Gdyby więc nie podjęte przez oskarżonych, w tym M. S. (1), oszukańcze zabiegi w celu stworzenia pozorów zakupienia towarów przez klientów, do owego rozporządzenia by nie doszło. „Do wprowadzenia w błąd skutkującego niekorzystnym rozporządzeniem mieniem wystarczające jest więc wywołanie błędnego wyobrażenia o okolicznościach decydujących o rozporządzeniu lub sposobie rozporządzenia” (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2015 r., III KK 148/15, LEX nr 1816561; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 sierpnia 2016 r., II AKa 194/16, LEX nr 2109571).

Mając na uwadze ustalony i niekwestionowany sposób, cel oraz skutek działania oskarżonego M. S. (1) trudno wręcz zrozumieć pytanie postawione przez jego obrońcę w apelacji, dotyczące oceny zachowania oskarżonego, gdyby „włożył on towar do kieszeni”. Takiego zachowania oskarżony się wprawdzie nie dopuścił, jednak jasnym jest na gruncie obowiązujących przepisów prawa karnego, że to wtedy właśnie można byłoby przypisać mu kradzież.

Jeśli chodzi o apelację obrońcy M. Z. (1), to również i ona nie zasługiwała na uwzględnienie. Przepis art. 7 k.p.k. nakłada na sąd obowiązek dokonania oceny wiarygodności i mocy dowodów według zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, na podstawie wszystkich przeprowadzonych w postępowaniu dowodów. Wobec tego skuteczne postawienie zarzutu naruszenia powołanego przepisu wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania, względnie doświadczenia życiowego lub oparł rozstrzygnięcie na niepełnym materiale dowodowym. Nie jest bowiem wystarczające przekonanie zainteresowanej strony o innej, niż przyjął to sąd, ocenie poszczególnych dowodów, co za tym idzie przyjęcie innej wersji wydarzeń, która jest dla oskarżonego korzystna. Tymczasem autor wskazanej wyżej apelacji, negując prawidłowość oceny dowodów przeprowadzonej przez sąd meriti, nie wskazał na takie konkretne uchybienia po stronie sądu, które zarzut obrazy art. 7 k.p.k. czyniłyby zasadnym, ani na takie okoliczności, które z naruszeniem art. 410 k.p.k. zostałyby pominięte. Z kolei analiza uzasadnienia zaskarżonego wyroku oraz akt sprawy prowadzi do stwierdzenia, iż rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego jest wynikiem analizy całokształtu ujawnionych okoliczności, tak niekorzystnych, jak i korzystnych dla oskarżonego. Zaprezentowane w tym uzasadnieniu dedukcyjne wnioskowanie, a więc dochodzenie od prawdziwych przesłanek do prawdziwych wniosków, jako logicznie niezawodne, odpowiada zasadom prawidłowego rozumowania i tym samym mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów określonych w art. 7 k.p.k. Uznając zawarte w pisemnym uzasadnieniu wyroku sądu pierwszej instancji obszerne, logiczne i wnikliwe rozważania za wyczerpującą odpowiedź na apelację obrońcy M. Z. (1) – sąd odwoławczy w całości na te rozważania się powołuje. Skarżący zarzucił też naruszenie przez sąd pierwszej instancji przewidzianej w art. 5 § 2 k.p.k. zasady in dubio pro reo. Jednak i ten zarzut na uwzględnienie nie zasługuje, bowiem dla stwierdzenia takiego naruszenia nie są miarodajne wątpliwości zgłaszane przez stronę, a jedynie to, czy orzekający w sprawie sąd istotnie powziął wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych i wobec braku możliwości ich usunięcia rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego, względnie, czy w świetle realiów danej sprawy wątpliwości takie powinien był powziąć. W sytuacji, gdy pewne ustalenia faktyczne zależne są od dania wiary określonym dowodom (tu przede wszystkim zeznaniom świadków R. Z., J. M., W. G., wyjaśnieniom R. O. (1) oraz R. K. (1), kopii raportu o incydencie), a odmówienia jej innym (tu przede wszystkim wyjaśnieniom oskarżonego) nie można mówić o obrazie art. 5 § 2 k.p.k., a ewentualnie można zgłaszać zastrzeżenia co do oceny wiarygodności określonych dowodów (por.: postanowienie Sądu Najwyższego z 16.03.2001r., V KKN 11/99, LEX nr 51665).

Zgodzić się należy z Sądem meriti, że wyjaśnienia oskarżonego M. Z. (1), kwestionującego swoje sprawstwo nie zasługują na wiarę. Uważna analiza treści zeznań świadków R. Z., J. M., W. G. i wyjaśnień R. O. (1) oraz R. K. (1), a także i M. S. (1) prowadzi bowiem do wniosku, że z punktu widzenia logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego nie ma innej możliwości, jak uznanie oskarżonego Z. za winnego przypisanego mu w zaskarżonym wyroku czynu. Słusznie przyjął sąd orzekający, iż relacja oskarżonego R. K. (1), dotycząca pobierania kodów kreskowych w celu przekazania ich oskarżonemu O., jest prawdziwa i koresponduje z relacją oskarżonego S. z postępowania przygotowawczego, który wskazał wówczas na swoją wiedzę o działalności dwóch pracowników działów RTV i AGD, przygotowujących podstawionym osobom towar w pudłach dla towarów o niższej wartości, używając innych kodów kreskowych. Znajduje to potwierdzenie w ewidencji wydruków bar-kodów. Warto podkreślić, że właśnie w dniu 30 marca 2000 r. R. K. (1) podał, iż przekazał R. O. (1) kod kreskowy wystawiony na lampę o wartości 57,90 zł. Znamienne, iż R. O. (1), wprawdzie przecząc aby miał związek z czynem zarzuconym M. Z. (1), opisał jak w dniu zdarzenia podszedł do niego M. Z. (1) i pytał o możliwość „zakombinowania”. Istotne jest i to, że M. Z. (1) był wówczas w sklepie w towarzystwie M. S.. Należy w tej sytuacji zwrócić uwagę na treść oświadczenia, jakie sporządził R. O. (1) na temat spotkania w dniu 30 marca 2000 r. Podał wówczas, że przyszedł do pracy o 14.45, był na zmianie z M. S. (1) i otrzymał od klienta propozycję „zakombinowania” (mówił też o tym świadkowi J. M.). Nie jest to wcale zgodne z powoływaną przez obrońcę ewidencją czasu pracy, natomiast koresponduje z relacją R. K. (1), iż O. miał do niego podejść w dniu 30 marca 2000 r., ok. godz. 17-18 i pytać, czy zostały mu jeszcze jakieś kody kreskowe. Zauważyć przy tym wypada, iż już z powyższego względu treść kart czasu pracy (k.337-339) nie budzi zaufania, ale też i dlatego, że wynika z nich, iż np. R. K. (1) rozpoczął pracę w dniu 30 marca 2000 r. o godz. 22.00, zaś przerwę w tej pracy miał od 21.00 do 21.30.

Kompleksowa ocena relacji oskarżonych O., K., S. oraz Z., zeznań wskazanych wyżej świadków oraz treści oświadczenia sporządzonego przez oskarżonego O. istotnie prowadzi do jedynego logicznego wniosku, iż M. Z. (1) uczestniczył w usiłowaniu wyłudzenia mienia ze sklepu (...) poprzez wprowadzenie w błąd kasjera co do rodzaju i wartości kupowanego towaru. Trafnie sąd meriti zauważył, iż twierdzenia o zupełnej przypadkowości znalezienia się w wynoszonym ze sklepu przez M. Z. (1) opakowaniu po lampie magnetowidu i aparatów fotograficznych są nielogiczne i nieracjonalne, a także naiwne. Trudno uwierzyć ponadto i w to, że R. O. (1) i R. K. (1) zamieniali towary w konkretnych opakowaniach na droższe, decydując się na to, że zostaną one wyniesione ze sklepu przez przypadkowych klientów, którzy otrzymają w ten sposób „prezent-niespodziankę”. Dlatego zasadnie też uznano za niewiarygodne wyjaśnienia M. S. (1) w zakresie, w jakim twierdził on, iż M. Z. (1) nie miał świadomości, co rzeczywiście znajduje się w opakowaniu na lampę, z którym udał się do kasy. Wbrew zarzutom zawartym w apelacji obrońcy M. Z. (1), lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazuje jednoznacznie na to, że sąd pierwszej instancji odniósł się szczegółowo do wyjaśnień poszczególnych oskarżonych i ocenił je pod względem ich wiarygodności, wskazując jakie ich części zasługują na wiarę i dlaczego.

Nawiązując jeszcze do oceny wyjaśnień M. S. (1) zauważyć wypada, iż całkowicie nie ma racji obrońca M. Z. (1), kiedy kwestionuje wiarygodność relacji M. S. (1) z postępowania przygotowawczego na tej podstawie, że oskarżony ten miał być w dniu 1 kwietnia 2000 r. (a także ewentualnie i w dniu 2 kwietnia 2000 r., tj. w dniu przesłuchiwania go po zatrzymaniu) pod wpływem alkoholu. Umknęło bowiem obrońcy, iż protokół użycia alkometru z 1 kwietnia 2000 r. (k.25) dotyczy nie oskarżonego M. S. (1), a jego ojca – A. S. – który był obecny w mieszkaniu podczas przeszukania i zachowywał się nieodpowiednio, dlatego zbadano stan jego trzeźwości. M. S. (1) został zaś zatrzymany w dniu 31 marca 2000 r., a w dniu 2 kwietnia 2000 r. zastosowano wobec niego tymczasowe aresztowanie, które trwało do dnia 3 sierpnia 2000 r.

Wbrew twierdzeniu obrońcy M. Z. (1), nie doszło w zaskarżonym wyroku do obrazy art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., ani art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k., bowiem ze względu na przyjętą po stronie tego oskarżonego konstrukcję współdziałania z innymi osobami, opis czynu przypisanego oskarżonemu odpowiada dokonanym ustaleniom faktycznym. Oskarżony oraz inne osoby, wskazane przez sąd orzekający w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, działali wspólnie i w porozumieniu, według ustalonego podziału ról, co nie musiało polegać na wykonywaniu takich samych czynności, a złożyło się na wypełnienie znamion oszustwa. W opisie czynu przypisanego M. Z. (1) nie uwzględniono natomiast danych współsprawców (rzeczywiście znanych sądowi), gdyż osobom tym do chwili obecnej nie postawiono takiego zarzutu, co nie jest wszak rolą sądu. Natomiast kwestia ta pozostaje bez znaczenia dla zakresu odpowiedzialności karnej oskarżonego M. Z. (1).

Ze względu na powyżej przedstawione rozważania, nieprzeprowadzenie przez sąd orzekający z urzędu dowodów wskazanych w apelacji obrońcy (przesłuchanie kasjera i ochroniarza, okazanie zdjęć oskarżonym i świadkom) nie miało wpływu na treść wyroku.

Jeśli chodzi o postawiony przez obrońcę M. Z. (1) „z ostrożności procesowej” zarzut obrazy prawa materialnego stwierdzić trzeba, iż również i on jest bezzasadny. Trafnie bowiem sąd pierwszej instancji uznał, że działanie wskazanego oskarżonego stanowiło realizację znamion przestępstwa oszustwa. Zachowanie to polegało na współsprawstwie, więc poszczególne osoby realizujące zamiar przestępczy spełniały tu swoją rolę, podejmując różne czynności wykonawcze (jak wyżej wskazywano – brak odpowiednich zarzutów dla niektórych z tych osób pozostaje bez wpływu na odpowiedzialność innych). Sposób działania oskarżonego Z., obejmowany przez niego zamiarem bezpośrednim, polegał na wprowadzeniu w błąd kasjera co do wartości i rodzaju kupowanego towaru, co miało doprowadzić do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez sklep. Poprzez więc oszukańcze zabiegi chciał skłonić kasjera do wydania mu towaru za znacznie niższą cenę, co prowadziło do powstania po stronie sklepu straty. To, czy kasjer pomimo powinności sprawdzenia każdego wynoszonego przez klientów opakowania, nie zrobił tego w tym wypadku nie ma oczywiście znaczenia dla kwestii oceny zamiaru po stronie oskarżonego. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 15 marca 2017 r., II KK 73/17, Legalis nr 1580989: „Dla bytu przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. okoliczność, że pokrzywdzeni mogli błędu uniknąć, czy też nie zachowali należytej ostrożności, nie jest istotna. Działanie sprawcy może polegać na stworzeniu pozorów, na podstawie których pokrzywdzony dokona błędnej oceny fragmentu istniejącej rzeczywistości, który ma wpływ na podjęcie decyzji materialnej”. Porównać też warto wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7 lipca 2016 r., II AKa 153/16, Legalis nr 1504857: „Dla bytu czynu zabronionego o którym mowa w art. 286 § 1 k.k. obojętne jest to, czy pokrzywdzony mógł zweryfikować twierdzenia sprawcy na temat jego rzeczywistej kondycji finansowej bądź obrazu jaki ten starał się wykreować, a w konsekwencji czy też mógł wykryć błąd przy dołożeniu choćby znikomej staranności, bowiem swoista niefrasobliwość podmiotów pokrzywdzonych przejawiająca się w niedostatecznym zaangażowaniu w weryfikację oświadczeń dłużników, nie uzasadnia wyłączenia odpowiedzialności sprawcy z tytułu przypisanego mu czynu”.

Kontrolując wyrok w trybie art. 447 § 1 k.p.k., Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uznania, iż razi on nadmierną surowością. Kary orzeczone wobec oskarżonych M. S. (1) oraz M. Z. (1) są adekwatne i do stopnia ich winy, i do społecznej szkodliwości przypisanych im czynów oraz uwzględniają pozostałe dyrektywy podyktowane przez art. 53 k.k. Katalog okoliczności mających wpływ na wymiar kar, powołany przez sąd pierwszej instancji, nie wymaga uzupełnienia. Wskazać należy, iż funkcją kary orzekanej wobec sprawcy przestępstwa jest jego wychowanie i zapobieżenie powrotowi do przestępstwa, a cele te – w szczególności zapobiegawczy – mogą być zrealizowane wyłącznie poprzez odpowiednią dolegliwość kary, co powinno uzmysłowić sprawcy nieopłacalność powrotu na drogę przestępstwa. W realiach niniejszej sprawy dolegliwość tą nie sposób uznać za nadmierną.

Kierując się powyżej przedstawionymi rozważaniami, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia złożonych w imieniu oskarżonych M. S. (1) i M. Z. (1) środków odwoławczych oraz nie dopatrując się innych powodów do ingerencji w wyrok sądu pierwszej instancji z urzędu, utrzymał go w zaskarżonej części w mocy.

Wynagrodzenie obrońcy z urzędu zasądzono na podstawie § 17 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. 2016, poz. 1714). Mając na uwadze względy słuszności, Sąd odwoławczy w oparciu o treść art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. zwolnił oskarżonych od zapłaty kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.