Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Ura

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kruczek

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2013 r. w Rzeszowie

sprawy z wniosku K. R. i E. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o rentę rodzinną

na skutek odwołania K. R. i E. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 07/09/2012 r., znak: (...)

z dnia 07/09/2012 r., znak: (...)

zmienia zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 07/09/2012 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyniom K. R. i E. R. prawo do renty rodzinnej po zmarłym T. R. poczynając od dnia 26 marca 2011 roku.

Sygn. akt IV U 2019/12

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 7 września 2012 r., obie znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE.L.04.166.1. z dnia 30 kwietnia 2004 r.) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia nr 883/2004 (Dz.Urz.UE.L.09.284.1 z dnia 30 października 2009 r.) – po rozpatrzeniu wniosków z dnia 26 kwietnia 2011 r. odmówił K. R. oraz E. R. prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu T. R..

W uzasadnieniu decyzji ZUS Oddział w O. wskazał, że zmarły T. R. nie spełnił warunków ubezpieczenia w ostatnim dziesięcioleciu przed datą śmierci, tj. w okresie od 26 marca 2001 r. do 26 marca 2001 r., a udowodnił jedynie 4 lata, 3 miesiące i 8 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Organ podkreślił, że niemiecka instytucja ubezpieczeniowa nie potwierdziła żadnych okresów ubezpieczenia na terenie Niemiec i podała, że konto zmarłego nie zawiera żadnych okresów składkowych ani okresów nieskładkowych.

Odwołanie od powyższych decyzji złożyły wnioskodawczynie K. R. i E. R. domagając się zmiany zaskarżonych decyzji i przyznania im prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu T. R.. W uzasadnieniu odwołania wskazały, że zaskarżona decyzja jest niezgodna z rzeczywistym stanem faktycznym. T. R. kilkakrotnie wyjeżdżał do pracy w (...) i z tego tytułu był objęty ubezpieczeniem społecznym. Powyższą okoliczność potwierdzono m.in. w decyzji Marszałka Województwa (...) z dnia 30 grudnia 2005 r., znak: (...)

W odpowiedzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o oddalenie odwołania. Organ podkreślił, że jego decyzja znajduje oparcie w treści art. 65 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zmarły w dniu 26 marca 2011 r. ojciec odwołujących nie miał ustalonego prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Nie spełniał również warunków wymaganych do uzyskania jednego z tych świadczeń, ponieważ w dziesięcioleciu przed datą zgonu, tj. przed 26 marca 2011 r. nie został udokumentowany wymagany 5-letni okres składkowy i nieskładkowy. Łączny zaś okres jego ubezpieczenia wynosi 22 lata, 2 miesiące i 28 dni.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczynie K. R. i E. R. w dniu 26 kwietnia 2011 r. złożyły wniosek o przyznanie im prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu T. R..

T. R. urodził się (...)r. a zmarł w dniu(...)r. (k. 1-3 akt rentowych, k. 10 akt rentowych – odpis skrócony aktu zgonu)

Wnioskodawczyni K. R. urodziła się (...)r., a E. R. w dniu (...)r. Wnioskodawczynie są dziećmi Z. R. zd. P. oraz T. R.. (k. 17 akt rentowych – odpisy skrócone aktów urodzenia)

Okolicznością bezsporną było, że zmarły nie miał ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Łączny zaś okres jego ubezpieczenia wynosił 22 lata, 2 miesiące i 28 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

W ostatnim dziesięcioleciu przed śmiercią T. R. (od dnia 26 marca 2001 r. do 16 marca 2011 r.) – legitymował się on okresami składkowymi i nieskładkowymi w wymiarze 4 lat, 4 miesięcy i 8 dni. Na powyższe składają się okresy składkowe od 26 marca 2001 r. do 14 grudnia 2001 r. (8 miesięcy i 19 dni), od 13 maja 2002 r. do 29 października 2002 r. (5 miesięcy i 18 dni) od 17 maja 2004 r. do 16 sierpnia 2004 r. (3 miesiące i 1 dzień), od 1 kwietnia 2008 r. do 31 lipca 2008 r. (4 miesiące), od 25 sierpnia 2008 r. do 31 lipca 2009 r. (11 miesięcy i 7 dni), od 1 sierpnia 2009 r. do 22 grudnia 2009 r. (4 miesiące i 22 dni), od 24 grudnia 2009 r. do 30 grudnia 2009 r. (7 dni), od 1 stycznia 2010 r. do 27 lutego 2011 r. (13 miesięcy i 27 dni) oraz okres nieskładkowy od28 lutego 2011 r. do 26 marca 2011 r. (27 dni) – tj. łącznie 48 miesięcy i 128 dni (4 lata, 4 miesiące i 8 dni) (k. 34-35 akt rentowych)

Sąd Okręgowy ustalił, że T. R. w latach 2004-2007 r. pracował jako pracownik sezonowy w (...) Wyjazdy były organizowane z (...)w R.. Prace te były świadczone w okresach od 14 sierpnia 2004 r. do 9 października 2004 r., od 14 sierpnia 2005 r. do 30 września 2005 r., od 14 sierpnia 2006 r. do 14 października 2006 r. oraz od 16 sierpnia 2007 r. do 31 października 2007 r. W każdym z powyższych okresów T. R. pracował w N.-D., zaś jego pracodawcą był W. Z.. Wnioskodawca wykonywał prace przy zbiorach tytoniu (tabak helfer). Łączny okres zatrudnienia w (...) (w latach 2004-2007) T. R. wyniósł 8 miesięcy i 3 dni.

(dowód: k. 26-33 akt rentowych, k. 66 akt sądowych, k. 28-30 akt sądowych – pismo z (...) w R. z dnia 4 września 2012 r., decyzja marszałka Województwa (...) z dnia 30 grudnia 2005 r., k. 67-70 akt sądowych – zeznania świadków J. N., S. S. i A. R.)

E. R. od roku akademickiego 2011/12 rozpoczęła 3-letnie studia I stopnia w trybie stacjonarnym na Uniwersytecie (...) na kierunku filologia polska. (k. 7 akt rentowych – zaświadczenie nr (...) (...)- (...) z dnia 13 października 2011 r.)

K. R. od roku akademickiego 2011/12 jest studentką studiów stacjonarnych I stopnia na Akademii (...) w K. na kierunku energetyka. Zaś planowany termin ukończenia studiów przypada na kwiecień 2005 r. (k. 9 akt rentowych – zaświadczenie z dnia 12 października 2011 r.)

Sąd Okręgowy dokonał powyższych ustaleń faktycznych na podstawie wskazanych dowodów.

Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów, albowiem zostały sporządzone przez powołane do tego osoby, w zakresie przyznanych im kompetencji i w przepisanej formie, a ich autentyczność i treść nie budziły wątpliwości Sądu. Odnosząc się do okresów składkowych i nieskładkowych uznanych przez ZUS w wymiarze 4 lat, 3 miesięcy i 8 dni – stosownie do wykazu (k. 34-35 akt rentowych), występuje w nich błąd w obliczeniach, albowiem okres ten liczony od 26 marca 2001 r. daje łącznie o jeden miesiąc okresów składkowych więcej, które powinny zostać wzięte pod uwagę przy obliczaniu uprawnień wnioskodawczyń.

Sąd dał wiarę dokumentom złączonym do akt organu rentowego i przedłożonych również przed sądem w celu udowodnienia zatrudnienia w (...) w latach 2004-2007. Co do lat 2004 i 2005 – oprócz umowy o pracę, w aktach znajduje się również potwierdzenie faktycznego czasu przebywania za granicą (k. 27 i 30 akt rentowych). Takich dokumentów brakuje w odniesieniu do lat 2006 i 2007. W tym zakresie Sąd oparł się na ustaleniach świadków, którzy wskazali, że zmarły bez wątpienia pracował w (...). Co do 2006 r. Sąd uznał za wiarygodny okres pracy wskazany w umowie (k.32 akt rentowych), a w 2007 r. okres pracy wynikający z zeznań świadków, w szczególności A. R., który jednoznacznie zeznał, że jego ojciec pracował w (...) do końca października owego roku.

Sąd dał wiarę świadkom J. N., S. S. i A. R. albowiem ich zeznania są spójne, jasne i wzajemnie się uzupełniają. Nadto znajdują potwierdzenie w zebranej w sprawie dokumentacji pracowniczej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odwołanie jest zasadne.

Stosownie do art. 65 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Art. 67 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowi, że do renty rodzinnej uprawnieni są członkowie rodziny spełniający warunki określone w art. 68-71, m.in. dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione. Art. 68 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ustanawia z kolei warunki jakie musi spełnić dziecko własne ubezpieczonego, aby uzyskać prawo do renty rodzinnej. Stosownie do postanowień tego przepisu dzieci mają prawo do renty rodzinnej do ukończenia 16 lat, a jeżeli przekroczyły 16 lat życia, do ukończenia nauki w szkole, nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 lat życia, a także bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w ww. okresie.

W niniejszej sprawie kwestią sporną było ustalenie czy zmarły T. R. spełniał warunki do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (w chwili jego śmierci) – przy uwzględnieniu treści art. 65 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, że przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy. Niezbędne jest wykazanie jednak wypełnienia warunków nabycia prawa do tego świadczenia określonych w art. 57 i nast. ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Art. 57 ust. 1 ww. ustawy wskazuje, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)jest niezdolny do pracy;

2)ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3)niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przy czym przepisu art. 57 ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy. Organ rentowy zakwestionował przy tym, iż zmarły posiadał wymagany okres składkowy i nieskładkowy. Art. 58 ust. 1 pkt. 5 i ust. 2 stanowią, iż warunek posiadania okresu składkowego i nieskładkowego uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Przy czym okres ten powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego T. R. w dziesięcioleciu przypadającym przed datą jego śmierci, tj. w okresie od 26 marca 2001 r. do 26 marca 2011 r. wykazał się spełnieniem przesłanki niezbędnego stażu ubezpieczeniowego. Sąd Okręgowy pragnie zwrócić uwagę, że okres składkowy i nieskładkowy został w sposób błędny określony przez ZUS i wynosi on nie 4 lata, 3 miesiące i 8 dni, a powinien wynieść 4 lata, 4 miesiące i 8 dni. Uwzględnienie zaś spornych okresów zatrudnienia w (...), w charakterze pracownika sezonowego w latach 2004-2007 powoduje doliczenie do pracy wnioskodawcy dodatkowo 8 miesięcy i 3 dni okresów składkowych. Łączny zatem staż ogólny wynosi 5 lat i 11 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Jedynym argumentem podnoszonym przez organ rentowy podnoszonym przeciwko możliwości uznania powyższego zatrudnienia jako okresu składkowego było stwierdzenie, że niemiecka instytucja ubezpieczeniowa nie potwierdziła żadnych okresów ubezpieczenia na terenie (...). Sąd Okręgowy nie uznaje jednak powyższego twierdzenia za trafne. Istotny z tego punktu widzenia jest art. 6 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE.L.04.166.1. z dnia 30 kwietnia 2004 r.), który stanowi, że o ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, właściwa instytucja Państwa Członkowskiego, której ustawodawstwo uzależnia nabycie, zachowanie, przysługiwanie lub odzyskanie prawa do świadczeń, objęcie przez ustawodawstwo, lub dostęp do lub zwolnienie z ubezpieczenia obowiązkowego, fakultatywnego kontynuowanego lub dobrowolnego – od spełnienia okresów ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania, bierze pod uwagę w niezbędnym zakresie okresy ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania spełnione na podstawie ustawodawstwa każdego innego Państwa Członkowskiego, tak jakby były to okresy spełnione na podstawie stosowanego przez nie ustawodawstwa. Istotna jest zatem zasada uwzględniania przez polski organ rentowy okresów legalnego zatrudnienia w (...) jako okresów składkowych. Wszelkie zaś przepisy techniczne, w szczególności których dopełnienie leży poza gestią pracownika, nie mogą mieć decydującego znaczenia dla odmowy przyznania świadczenia. W ocenie Sądu pracownik nie może ponosić negatywnych konsekwencji okoliczności, iż pracodawca bądź nie zgłosił go do podlegania ubezpieczeniom społecznym we właściwej instytucji ubezpieczeniowej, bądź nie opłacił za ten okres składek na ubezpieczenia społeczne. W takich przypadkach organ rentowy dysponuje właściwym instrumentarium prawnym umożliwiającym ustalenie podmiotu, który nie dopełnił swoich obowiązków, jak i następnie ich wyegzekwowania.

Niewątpliwie córki zmarłego T. R. spełniły warunki określone w art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, której to okoliczności Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie kwestionował.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznał wnioskodawczyniom K. R. i E. R. prawo do renty rodzinnej po zmarłym T. R. poczynając od dnia 26 marca 2011 r.