Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2017 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2017 r. w Grudziądzu na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w B.

przeciwko M. B.

o zapłatę

1.  umarza postępowanie co do żądania zapłaty kwoty 1.400,00 zł;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 3.778,94 zł (trzy tysiące siedemset siedemdziesiąt osiem złotych 94/100) z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 28 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki odsetki umowne za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od następujących kwot i dat:

- od kwoty 350 zł od dnia 28 grudnia 2016 roku do dnia 20 stycznia 2017 roku,

- od kwoty 200 zł od dnia 28 grudnia 2016 roku do dnia 20 lutego 2017 roku,

- od kwoty 150 zł od dnia 28 grudnia 2016 roku do dnia 23 lutego 2017 roku,

- od kwoty 350 zł od dnia 28 grudnia 2016 roku do dnia 20 marca 2017 roku,

- od kwoty 350 zł od dnia 28 grudnia 2016 roku do dnia 20 kwietnia 2017 roku;

4.  oddala powództwo w pozostałej części;

5.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.267,45 zł (jeden tysiąc dwieście sześćdziesiąt siedem złotych 45/100) tytułem zwrotu części kosztów procesu.

Sygn. akt I C 189/17

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 7 czerwca 2017 r.

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. wniosła przeciwko M. B. pozew o zapłatę kwoty 8.649,94 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 28 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty, jak również o zasądzenie zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że dochodzona wierzytelność wynika z weksla, który został wypełniony na kwotę 9.189,94 zł. Dodano, że pozwana po wezwaniu do wykupu weksla wpłaciła jedynie kwotę 540 zł.

Pozwana na rozprawie wniosła o oddalenie powództwa w całości. Zaznaczyła, że wzięła pożyczkę od powódki i spłacała ją, dopóki mogła, natomiast w grudniu 2016 r. zawarła porozumienie w sprawie spłaty zadłużenia w ratach i odtąd płaci po 350 zł miesięcznie. Było to porozumienie ustne. Przyznała, że otrzymała 4.000 zł pożyczki i kwestionowała żądanie spłaty tak dużej kwoty, jaką wskazano w pozwie. Dodała, że nie wie, co się składa na zadłużenie objęte wekslem. Kwestionowała też wysokość żądanych odsetek (k. 24 akt).

W piśmie z 15 maja 2017 r. powódka wskazała, że w toku sprawy sądowej pozwana zapłaciła na jej rzecz 1.400 zł i w tym zakresie cofnęła powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia, wnosząc o umorzenie postępowania w tej części i zasądzenie od pozwanej zwrotu kosztów procesu. Wyjaśniła, że w umowie pożyczki z 29 czerwca 2016 r. pozwana zobowiązała się do zapłaty na jej rzecz kwoty 9.720 zł, na którą składały się: kwota pożyczki w wysokości 4.500 zł i koszty pożyczki w kwocie 5.220 zł, na którą z kolei składały się następujące kwoty: 129 zł - opłata przygotowawcza jako koszt związany z przygotowaniem umowy, 3.471 zł - wynagrodzenie prowizyjne za fakt udzielenia pożyczki, 900 zł jako cena (...) – wynagrodzenie za dodatkowe uprawnienia pożyczkobiorcy w ramach tego pakietu i 720 zł - odsetki umowne jako wynagrodzenie za korzystanie przez powódkę ze środków finansowych pożyczkodawcy w okresie objętym umową (k. 39-40 akt).

Sąd rozpoznał sprawę w postępowaniu uproszczonym (k. 1).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 29 czerwca 2016 roku (...) Spółka Akcyjna w B. (pożyczkodawca) zawarła z M. W. (obecnie B. - pożyczkobiorcą) umowę pożyczki, na podstawie której udzieliła pozwanej pożyczki w kwocie 4.500,00 zł na okres 36 miesięcy, której zwrot miał nastąpić w 36 miesięcznych ratach ustalonych w harmonogramie spłat – do 10 dnia każdego miesiąca kalendarzowego - po 270 zł, począwszy od 10 sierpnia 2016 r. Strony przewidziały, że pożyczka jest oprocentowana według stałej stopy procentowej 9,83 % rocznie oraz że z tytułu udzielenia pożyczki pożyczkobiorca zobowiązana będzie do uiszczenia na rzecz dającego pożyczkę następujących opłat: jednorazowej opłaty przygotowawczej w wysokości 129 zł, wynagrodzenia prowizyjnego w wysokości 3.471 zł i wynagrodzenia z tytułu skorzystania z tzw. (...) w kwocie 900 zł. Kwoty te zostały rozdzielone proporcjonalnie do liczby rat pożyczki i miały być uiszczane częściowo przy każdej racie. W umowie pożyczki przewidziano, że na wypadek opóźnienia w spłacie pożyczki pozwana zapłaci odsetki od zadłużenia przeterminowanego w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 ¹ k.c.

W umowie zastrzeżono, że pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Jako zabezpieczenie zwrotu pożyczki pozwana podpisała weksel własny in blanco wraz z deklaracją wekslową. Pożyczkodawca miał prawo wypełnić ten weksel w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od otrzymania wezwania, a także w terminie 14 dni od wypowiedzenia umowy.

Dowody :

- umowa pożyczki wraz z harmonogramem spłat (k. 28-33 akt)

- weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową (k. 34-35 akt)

Pozwana na poczet spłaty pożyczki uiściła następujące kwoty:

- 270 zł 11 sierpnia 2016 r.,

- 270 zł 10 października 2016 r.; kwotę tę zarachowano na poczet raty wymagalnej 10 września 2016 r.,

- 150 zł 9 grudnia 2016 r.; zarachowano ją na poczet raty październikowej,

- 390 zł 20 grudnia 2016 r.; zarachowano ją następująco: 120 zł na poczet reszty raty październikowej i 270 zł na poczet raty listopadowej,

- 350 zł 20 stycznia 2017 r., zarachowano to w następujący sposób: 270 zł na poczet raty grudniowej i 80 zł na poczet raty styczniowej,

- 200 zł 20 lutego 2017 r., co zaksięgowano następująco: 190 zł na poczet raty styczniowej i 10 zł na poczet raty lutowej,

- 150 zł 23 lutego 2017 r., co zaksięgowano na poczet raty lutowej,

- 350 zł 20 marca 2017 r,; kwotę tę rozksięgowano następująco: 110 zł na ratę lutową i 240 zł na ratę marcową,

- 350 zł 20 kwietnia 2017 r., co zarachowano w następujący sposób: 30 zł na ratę marcową, 270 zł na ratę kwietniową i 50 zł na poczet raty majowej.

Dowody :

- dowody wpłat przedłożone przez pozwaną (k 23 i 26 akt)

- karta klienta (k. 46-47 akt)

W związku z tym, że w dniu 10 listopada 2016 r. pozwana pozostawała w zwłoce z zapłatą dwóch rat w łącznej kwocie 540 zł, pismem z tego dnia wezwano ją do zapłaty tej kwoty w terminie 7 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki.

Dowody :

- wezwanie do zapłaty z 10.11.2016 r. (k. 48 akt)

- potwierdzenie nadania wezwania (k. 49-51 akt)

Pismem z dnia 27 listopada 2016 roku powódka wypowiedziała pozwanej umowę pożyczki z 30 dniowym okresem wypowiedzenia ze skutkiem natychmiastowej wymagalności wszystkich należności wynikających z umowy. Poinformowała też o wypełnieniu weksla in blanco z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę sądową. Wskazała, że zadłużenie pozwanej wynosi 9.189,94 zł, w tym kapitał niespłaconej pożyczki w kwocie 9.180 zł i odsetki za opóźnienie w płatności rat w wysokości 9,94 zł. Powódka wezwała do natychmiastowej zapłaty tej kwoty. Na taką kwotę powódka wypełniła weksel in blanco wskazując termin płatności na 27 grudnia 2016 r.

Dowody:

- wypowiedzenie umowy pożyczki (k. 8 akt)

- potwierdzenie nadania wypowiedzenia (k. 52-54 akt)

- wypełniony weksel (k. 7 akt)

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony powyżej stan faktyczny ustalony został w oparciu o dokumenty dołączone do pozwu, które w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i prawdziwości, wobec czego mogły stanowić wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych.

Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 160) jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartem porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Na tle tego przepisu dominuje pogląd, że w stosunku do pierwszego wekslobiorcy - będącego kontrahentem z porozumienia wekslowego - zarzut niezgodnego z porozumieniem uzupełnienia weksla może być podnoszony bez ograniczeń, w tym zakresie art. 10 Prawa wekslowego nie stosuje się. Art. 10 wyznacza natomiast granice skuteczności tego zarzutu względem dalszego nabywcy, który nabył weksel sposobami Prawa wekslowego. Pozwana zakwestionowała prawidłowość wypełnienia weksla przez pożyczkodawcę, dlatego dla ustalenia zakresu jej odpowiedzialności należy odwołać się do przepisów regulujących stosunek podstawowy.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Z tytułu udzielenia pożyczki pożyczkodawca może żądać wynagrodzenia w formie odsetek albo prowizji za korzystanie przez pożyczkobiorcę z jego środków finansowych.

W ocenie Sądu nie budziła wątpliwości kwestia ponoszenia odpowiedzialności przez pozwaną z tytułu niewywiązania się z umowy pożyczki z dnia 29 czerwca 2016 roku, jak i zasadność wypowiedzenia umowy, albowiem zarówno w dniu sporządzenia wypowiedzenia, jak i upływu 30 dniowego terminu wypowiedzenia pozwana posiadała zaległości w spłacie rat. Na pełną akceptację zasługiwało żądanie powódki dotyczące zwrotu kapitału udzielonej i niezwróconej pożyczki, podobnie jak żądanie zapłaty odsetek umownych za korzystanie ze środków finansowych powódki przez czas określony w umowie (art. 720 § 1 k.c. i art. 359 § 1 k.c.).

Sąd nie zakwestionował prawa powódki do pobrania opłaty przygotowawczej, albowiem takie opłaty są standardowo pobierane za wykonanie czynności związanych z udzieleniem pożyczki. Opłata określona w umowie z 29 czerwca 2016 r. nie była wygórowana. Nie było też podstaw do kwestionowania obowiązku zapłaty wynagrodzenia za dodatkowe usługi, które miały być świadczone na rzecz pozwanej w ramach dodatkowego pakietu - tzw. Twojego Pakietu.

Sąd zakwestionował natomiast prawo powódki do pobierania dodatkowego wynagrodzenia prowizyjnego w kwocie 3.471 zł za ,,fakt udzielenia pożyczki” – jak wskazano to w piśmie pełnomocnika powódki z 15 maja 2017 r. – lub za udostepnienie pozwanej środków pieniężnych. Za przygotowanie umowy pożyczki powódka pobrała bowiem opłatę przygotowawczą, a za udostępnienie środków pieniężnych odsetki umowne w wysokości 720 zł. Brak było podstaw do pobierania podwójnego wynagrodzenia za to samo. Prowizja w kwocie 3.471 zł, nie dość, że określona w horrendalnie wysokiej stawce, w istocie stanowiła dodatkowe obok odsetek umownych wynagrodzenie pożyczkodawcy za udostępnienie środków pieniężnych. Zapis o tej prowizji zmierzał do obejścia przepisów o ochronie praw konsumentów oraz o odsetkach maksymalnych (jest to ukryta lichwa). Takie działanie nie zasługuje na ochronę, albowiem jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów, dlatego jest nieważne (art. 58 § 1 i 2 k.c.). Jako taki, przepis o tej opłacie nie może wywołać pożądanych przez powódkę skutków prawnych.

W decyzji nr (...) z dnia 3 czerwca 2015 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatura w K. uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania pożyczkodawcy polegające na stosowaniu opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty. W uzasadnieniu tej decyzji stwierdzono, że sprzeczne z dobrym obyczajem jest naruszenie ekwiwalentności świadczeń przy stosowaniu wobec konsumentów opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty, co godziło w ich słuszny interes.

Ze względu na to, że omawiana prowizja została naliczona za to samo, za co należą się powódce odsetki umowne od udzielonej pożyczki, a nadto nie określono w umowie żadnych kryteriów określenia tak wygórowanej prowizji, Sąd uznał, że brak jest podstaw do jej zasądzenia.

W konsekwencji Sąd uznał roszczenie powódki za uzasadnione jedynie w wysokości 3.778,94 zł, na którą składały się następujące składniki: niezwrócony w części kapitał pożyczki, odsetki umowne za opóźnienie w płatności naliczone w piśmie wypowiadającym umowę w kwocie 9,94 zł, nieuiszczone części opłaty przygotowawczej i opłaty za korzystanie z tzw. Twojego Pakietu (9.720 zł minus 3.471 zł minus 2.480 zł – kwoty wpłat – plus naliczone odsetki za opóźnienie w płatności rat w kwocie 9,94 zł).

Dla częściowego cofnięcia pozwu nie była wymagana zgoda pozwanej ze względu na zrzeczenie się roszczenia (art. 203 § 1 k.p.c.), dlatego w tej części na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. i art. 203 § 4 k.p.c. Sąd umorzył postępowanie.

Odsetki umowne za opóźnienie w płatności kwot uiszczonych przez pozwaną po 28 grudnia 2016 r. zasądzono od dnia następnego po upływie terminu wypowiedzenia do dat płatności tych kwot. Powódce należą się też dalsze odsetki umowne za opóźnienie od zasądzonej kwoty w punkcie 2. (drugim) sentencji wyroku od dnia następnego po upływie terminu wypowiedzenia umowy pożyczki w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie (art. 481 § 1, 2 i 2 ¹ k.c. i art. 482 § 1 k.c. oraz punkt 4.1 umowy pożyczki).

O kosztach procesu w punkcie 5. (piątym) sentencji wyroku orzeczono na podstawie art. art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. Powódka wygrała sprawę w 59,87 % (4.178,94 zł/8.649,94 zł, wliczając w zakres wygranej kwotę 1.400 zł uiszczoną po wytoczeniu powództwa, albowiem za stronę przegrywającą sprawę należy także uważać pozwanego, który w toku procesu spełnił dochodzone od niego świadczenie, czym zaspokoił roszczenie powoda wymagalne w chwili wytoczenia powództwa - zob. orz. SN z 21 lipca 1951 r., C 593/51, OSN 1952, nr 2, poz. 49 oraz post. SN z 6 listopada 1984 r., IV CZ 196/84, LexPolonica), ponosząc koszty procesu w łącznej wysokości 2.117 zł z tytułu: opłaty sądowej od pozwu w kwocie 300 zł, opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego – 17 zł (k. 9v akt) i wynagrodzenia pełnomocnika będącego adwokatem w wysokości 1.800,00 zł (§ 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.). Finalnie należał jej się zatem od pozwanej zwrot kwoty 1.267,45 zł.