Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

Oskarżyciel publiczny – Prokurator Prokuratury Rejonowej w Tomaszowie Mazowieckim postawił oskarżonemu M. Ł. zarzut popełnienia czynu polegającego na tym, że :

- w dniu 12 marca 2016 roku w sklepie (...) przy ul. (...) w T. woj. (...) dokonał zaboru w celu przywłaszczenia wódki (...) o poj. 0,5l i wartości 19,99 zł, a następnie w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, użył przemocy wobec próbującego go ująć pracownika ochrony K. S. w taki sposób, że szarpał się z nim, a następnie podłożył mu nogę w wyniku czego stracił on równowagę i upadł na podłoże, wskutek czego doznał on stłuczenia głowy bez ubytkowych objawów neurologicznych i bez zmian pourazowych w badaniu CT głowy oraz otarcia skóry i stłuczenia okolicy kciuka i palca IV ręki lewej, które to obrażenia nie powodują naruszenia czynności narządów ciała na okres przekraczający 7 dni, to jest czynu z art. 281 kk w zb. z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

* * *

W dniu 05 grudnia 2017 roku do tut. Sądu wpłynął wniosek oskarżonego M. Ł. o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku.

* * *

W toku przewodu sądowego Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12 marca 2016 roku M. Ł. wszedł do sklepu (...) przy ul. (...) w T. i udał się bezpośrednio do stoiska z alkoholem, skąd zabrał butelkę wódki (...) o pojemności 0, 5 l i wartości 19,99 złotych, a następnie ominął linię kas i nie uiszczając opłaty za alkohol udał się z powrotem w stronę drzwi wejściowych, chcąc uciec ze sklepu. Obserwujący zachowanie M. Ł. zatrudniony w sklepie ochroniarz – K. S. – udał się za nim i nakazał M. Ł., aby ten oddał skradzioną butelkę wódki. M. Ł. nie reagował na wezwania ochroniarza i podjął próbę ucieczki. K. S. złapał za skradzioną butelkę i próbował ją wyciągnąć z rąk M. Ł.. Pomiędzy mężczyznami doszło do szarpaniny, podczas której M. Ł. złapał K. S. za ubranie, szarpał chcąc uwolnić się od uścisku a następnie podłożył mu nogę, powodując upadek K. S. na ziemię i uderzenie głową o podłogę. W trakcie szarpaniny do mężczyzn podeszła klientka, która odciągnęła M. Ł. na bok. Po chwili M. Ł. uciekł ze sklepu, pozostawiwszy nienaruszoną butelkę wódki w rękach K. S..

(notatki urzędowe – k. 1, k. 10, k. 15 akt sprawy 2 Ds. 158/16;

wyjaśnienia oskarżonego M. Ł. – k. 110 akt sprawy II K 422/16, k. 19-20, 43-44 akt sprawy 2 Ds. 158/16;

zeznania świadka K. S. – k. 110v akt sprawy II K 422/16, k. 2-4 akt sprawy 2 Ds. 158/16;

zeznania świadka O. P. – k. 111-111v akt sprawy II K 422/16, k. 11-12 akt sprawy 2 Ds. 158/16;

płyta DVD -R – k. 56 akt sprawy 2 Ds. 158/16;

protokół z odtworzenia zapisu monitoringu – k. 57-59 akt sprawy 2 Ds. 158/16)

W wyniku zdarzenia u K. S. rozpoznano obrażenia ciała w postaci stłuczenia głowy bez ubytkowych objawów neurologicznych i bez zmian pourazowych w badaniu CT głowy oraz otarcia skóry i stłuczenia okolicy kciuka i palca IV ręki lewej, które to obrażenia nie powodują naruszenia czynności narządów ciała na okres przekraczający 7 dni.

(karta leczenia ambulatoryjnego –k. 7-9 akt sprawy 2 Ds. 158/16;

opinia sądowo – lekarska – k. 34 akt sprawy 2 Ds. 158/16;

zeznania świadka K. S. – k. 110v akt sprawy II K 422/16, k. 2-4 akt sprawy 2 Ds. 158/16;)

M. Ł. urodził się w dniu (...). Posiada wykształcenie gimnazjalne, nie ma żadnego zawodu. Jest bezrobotny. Przebywa w Zakładzie Karnym od 15 marca 2016 roku. Jest kawalerem, nie posiada nikogo na utrzymaniu. Pochodzi z rodziny niewydolnej wychowawczo. W miejscu zamieszkania jest odbierany jako osoba o skłonnościach do nadużywania alkoholu i przebywania w otoczeniu osób o takich preferencjach. Nie stawia sobie pożądanych społecznie celów jak kontynuacja nauki, podjęcie starań o znalezienie pracy.

(notatka urzędowa na zasadzie art. 213 § 1 kpk – k. 29 akt sprawy 2 Ds. 158/16;

kwestionariusz wywiadu środowiskowego – k. 47-49 akt sprawy 2 Ds. 158/16)

M. Ł. nie jest chory psychicznie ani upośledzony umysłowo. Stwierdzono u niego zakłócenia czynności psychicznych pod postacią uzależnienia od alkoholu oraz zaburzeń osobowości. W czasie zarzucanego mu czynu miał nieznacznie ograniczoną zdolność rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem z powodu upojenia alkoholowego, którego skutki mógł przewidzieć. W przypadku pozostawania M. Ł. na wolności zachodzi wysokie ryzyko popełnienia przez niego czynu zabronionego związanego z jego uzależnieniem od alkoholu.

(opinia sądowo – psychiatryczna – k. 84 akt sprawy II K 422/16)

M. Ł. był uprzednio czterokrotnie karany za przestępstwa przeciwko mieniu oraz za przestępstwo przeciwko zdrowiu i życiu.

(karta karna – k. 27-29, 39-42 akt II K 422/16;

wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. w sprawie II K 86/13- k. 30-31 akt sprawy 2 Ds. 158/16;

wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. w sprawie II K 795/14 – k. 32 akt sprawy 2 Ds. 158/16;

wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. w sprawie II K 963/13- k. 33 akt sprawy 2 Ds. 158/16)

W postępowaniu przygotowawczym zarówno w dniu 16 marca 2016 roku, jak i w dniu 17 maja 2016 roku M. Ł. przyznał się do zarzucanego mu czynu, wyraził skruchę i odmówił składania wyjaśnień.

W toku postępowania sądowego, na rozprawie w dniu 23 listopada 2017 roku M. Ł. przyznał się do zarzucanego mu czynu, wyraził skruchę i przeprosił pokrzywdzonego.

(wyjaśnienia oskarżonego M. Ł. – k. 110 akt sprawy II K 422/16, k. 19-20, 43-44 akt sprawy 2 Ds. 158/16)

Sąd Rejonowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

Dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd opierał się na zgromadzonym w sprawie i pozytywnie ocenionym materiale dowodowym. Sąd dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonego M. Ł. , który zarówno w toku postępowania przygotowawczego, jak i podczas wyjaśnień składanych przez Sądem nie tylko przyznawał się do popełnienia zarzucanego mu czynu, ale nadto wyraził skuchę i przeprosił pokrzywdzonego za swoje zachowanie. Oskarżony nie kwestionował ani zaboru rzeczy, ani też użycia przemocy względem próbującego go ująć K. S. .

Relacje świadków K. S. oraz O. P. są jasne, spójne i konsekwentne, a dodatkowo powiązane z pozostałymi przeprowadzonymi w sprawie dowodami i dlatego Sąd wykorzystał je do odtworzenia stanu faktycznego w sprawie. Podkreślenia wymaga, że świadkowie ci są dla oskarżonego osobami obcymi, nie mającymi podstaw do bezpodstawnego jego oskarżenia. Relacjonowali jedynie opis sytuacji, z jaką mięli styczność w toku wykonywania swych obowiązków, albowiem obydwoje w dniu zdarzenia byli pracownikami sklepu (...), przy ul (...) w T.. Brak jakichkolwiek podstaw do zdeprecjonowania ich depozycji zarówno w odniesieniu do przebiegu zajścia z udziałem oskarżonego, jak również co do jego konsekwencji. Chodzi tu oczywiście o okoliczności zwrotu towaru w stanie nienaruszonym oraz skutków zdrowotnych dla pokrzywdzonego K. S..

Za wiarygodną uznano także uzyskaną w sprawie opinię sądowo - lekarską, na podstawie której ustalono rodzaj i charakter obrażeń doznanych przez pokrzywdzonego, próbującego przeszkodzić oskarżonemu w ucieczce ze sklepu ze zrabowanym towarem. Opinia ta jest sporządzona w sposób logiczny i rzeczowy, a nadto, stanowi wiarygodny materiał dowodowy, dlatego też została wykorzystana przez Sąd przy ocenie skutków przestępnego działania oskarżonego wobec K. S. . Także opinia sądowo – psychiatryczna dotycząca stanu zdrowia psychicznego oskarżonego M. Ł. , jako sporządzona w granicach powołania, jasna, pełna i niesprzeczna, a zatem, w ocenie Sądu zasługuje na przymiot wiarygodności, zaś wnioski z niej płynące nie zostały podważone w toku prowadzonego postępowania.

Za wiarygodne Sąd uznał pozostałe dowody nieosobowe znajdujące się w aktach przedmiotowej sprawy, między innymi te, do których odwołał się czyniąc ustalenia faktyczne, a mianowicie: protokół z odtworzenia zapisu monitoringu, płytę DVD – R, kwestionariusz wywiadu środowiskowego, notatki urzędowe, kartę leczenia ambulatoryjnego, dane osobopoznawcze, dane o karalności, odpisy wyroków. Sąd przyznał im moc dowodową, gdyż nie stwierdził żadnych nieprawidłowości w ich sporządzeniu, a nadto ich treść nie była kwestionowana przez strony w toku postępowania karnego.

W aspekcie powyższej oceny dowodów, w niniejszej sprawie stwierdzono, że oskarżony M. Ł. swoim działaniem (którego nie kwestionował oraz które potwierdzone zostało zeznaniami świadków, opinią biegłego lekarza specjalisty i innymi nieosobowymi źródłami dowodowymi m. in. w postaci protokołu z odtworzenia zapisu monitoringu w miejscu zdarzenia), dokonał zaboru rzeczy w postaci butelki wódki (...) o poj. 0, 5 l i symbolicznej wartości 19,99 złotych, a następnie celem utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, podjął działania polegające najpierw na odpychaniu, szarpaniu i wyrywaniu się próbującemu go ująć K. S. , a następnie podłożeniu mu nogi i spowodowaniu upadku, skutkującego obrażeniami narządów ciała trwającymi nie dłużej niż 7 dni. Oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim ukierunkowanym na zabór rzeczy oraz podejmując kolejne czynności z zamiarem utrzymania się w posiadaniu zrabowanej rzeczy i oddalenia się ze sklepu. Wobec powyższego także kwalifikacja prawna wskazana przez oskarżyciela publicznego jest zasadna. M. Ł. nie tylko dokonał zaboru w celu przywłaszczenia butelki wódki (...), ale jeszcze w toku pościgu za nim, użył wobec stającego mu na drodze pokrzywdzonego – siły fizycznej w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 281 k.k. W tym miejscu warto powołać pogląd wyrażony m. in. w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 27 listopada 2014 r w sprawie II AKa 217/14, zgodnie z którym na podstawie art. 281 k.k. odpowiada taki sprawca, który wcześniej dokonuje kradzieży, a następnie, ażeby utrzymać się w posiadaniu zabranego przedmiotu, używa przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza osobę do stanu nieprzytomności lub bezbronności, której obecność lub zachowanie, według oceny sprawcy, zagraża utrzymaniu takiego posiadania. Nie jest przy tym istotne, czy osoba taka rzeczywiście stanowi przeszkodę w utrzymaniu się przez sprawcę w posiadaniu rzeczy, czy też okoliczność tę sprawca sobie tylko wyobraża. O przyjęciu, iż czyn przypisany oskarżonemu stanowił także przestępstwo z art. 157 § 2 k.k. przesądziła zgromadzona w sprawie dokumentacja medyczna w postaci karty leczenia ambulatoryjnego jak również treść opinii sądowo- lekarskiej. Zgodnie bowiem z uzasadnieniem wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 października 2013r. w sprawie II AKa 326/13 dla przypisania komukolwiek popełnienia występku z art. 157 § 2 k.k. konieczne jest wykazanie, że dana osoba swoim działaniem (lub zaniechaniem) spowodowała u pokrzywdzonego wystąpienie konkretnych obrażeń ciała, powodujących naruszenie czynności narządów ciała lub rozstrój zdrowia na okres nie przekraczający 7 dni. Reasumując, w ocenie Sądu oskarżony swoim zachowaniem zrealizował w całości znamiona przestępstw określonych w art. 281 k.k. i art. 157 § 2 k.k., dlatego też zachodzi między nimi zbieg kumulatywny i w związku z tym ocena prawna czynu oskarżonego obejmuje również art. 11 § 2 k.k.

Jednocześnie, zdaniem Sądu, w przestępnym działaniu oskarżonego nie można dopatrzeć się tzw. „wypadku mniejszej wagi”. Dostrzec trzeba, że o zastosowaniu konstrukcji tzw. wypadku mniejszej wagi, powinny decydować wyjątkowe okoliczności uzasadnione zarówno elementami przedmiotowymi, jak i podmiotowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 08.10.1997 r., V KKN 226/96, Prok. i Prawo (dodatek) 1998, nr 4, poz. 3). Przyjęcie bowiem wypadku mniejszej wagi następuje, gdy ładunek strony przedmiotowej i podmiotowej wyraża się łagodniejszym splotem okoliczności, w jakich doszło do tego przestępstwa i znacznie odbiega od kryteriów oszustwa w typie podstawowym. Wypadek mniejszej wagi zachodzi wówczas, gdy okoliczności popełnienia czynu zabronionego wskazują, że z jednej strony sam czyn charakteryzuje się niewielkim stopniem społecznej szkodliwości, z drugiej zaś jego sprawca nie jest na tyle niebezpieczny dla społeczeństwa, aby stosować w stosunku do niego zwykłą karę przewidzianą za zrealizowane przez niego przestępstwo (por. J. Makarewicz, Kodeks karny z komentarzem, s. 446-447; orzeczenie SN z dnia 07.02.1935 r., Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Karnej 1935, poz. 388). O przyjęciu wypadku mniejszej wagi decydują przedmiotowe i podmiotowe znamiona czynu, ze szczególnym uwzględnieniem tych elementów, które są charakterystyczne dla danego rodzaju przestępstw (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09.10.1996 r., V KKN 79/96, OSNKW 1997, nr 3-4, poz. 27).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy oraz zważywszy na okoliczności przedmiotowego przestępstwa, stopień społecznej szkodliwości czynu, motywację i sposób zachowania oskarżonego M. Ł. po popełnieniu inkryminowanego mu czynu, jak i sposób jego życia przed jego popełnieniem, w tym uprzednią, czterokrotną karalność, właściwości i warunki osobiste oskarżonego, brak podstaw, by potraktować działanie oskarżonego jako wypadek mniejszej wagi.

W ocenie Sądu przestępstwo, jakiego dopuścił się oskarżony M. Ł. cechuje znaczny stopień społecznej szkodliwości. Taka ocena społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, odpowiada dyrektywom z art. 115 § 2 k.k. Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala w ocenie Sądu na przyjęcie, iż oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanego mu czynu umyślnie z zamiarem bezpośrednim. Przypisany zaś oskarżonemu czyn miały charakter zawiniony. W ustalonym bowiem stanie faktycznym oskarżony mógł zachować się zgodnie z prawem i nie zachodziły żadne okoliczności, które wyłączałyby jego winę. Ponadto, w ocenie Sądu, czyn przypisany oskarżonemu M. Ł. był bezprawny, a stopień jego społecznej szkodliwości był wyższy niż znikomy.

Przy wyborze rodzaju i rozmiaru kary Sąd baczył, aby była ona adekwatna do stopnia winy sprawcy, stopnia społecznej szkodliwości czynu przez niego popełnionego, jak również współmierna do wagi i okoliczności popełnionego czynu oraz do stopnia naruszonych przez oskarżonego dóbr prawnie chronionych. W związku z tym, w stosunku do oskarżonego M. Ł. Sąd uwzględnił okoliczności popełnionego czynu, przy czym na niekorzyść fakt, że działał w miejscu publicznym i będąc pod wpływem alkoholu, z niskich pobudek i to, że jego zachowanie wywołało skutek w postaci opisanych w opinii obrażeń ciała u K. S., a także uprzednią, wielokrotną karalność za przestępstwa przeciwko mieniu, życiu i zdrowiu (pomimo młodego wieku – 22 lata), zaś na korzyść oskarżonego przyznanie się do winy, wyrażenie skruchy i żalu oraz przeproszenie pokrzywdzonego za zaistniałe zdarzenie. Bez wątpienia oskarżony dopuścił się przypisanego mu czynu wykazując rażąco lekceważący stosunek do norm prawnych i tym samym wykazał, że jest osobą, która mimo młodego wieku z nieprzestrzegania porządku prawnego i popełniania przestępstw, uczyniła sobie sposób na życie.

W ocenie Sądu karą adekwatną do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonemu M. Ł. będzie kara w dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a mianowicie kara 1 roku pozbawienia wolności o charakterze izolacyjnym. Powyższa kara zasadnicza w sposób należyty spełni pokładane w niej cele w zakresie prewencji indywidualnej oraz w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, a jednocześnie będzie adekwatna do stopnia winy i stopnia społecznej szkodliwości czynu inkryminowanego oskarżonemu. W ocenie Sądu wymierzona oskarżonemu kara pozbawienia wolności stanowić będzie środek represji i ostrzeżenie, że podobna postawa spotyka się zawsze ze zdecydowaną reakcją organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Kara ta, zdaniem Sądu, powstrzyma oskarżonego od popełnienia w przyszłości przestępstw, a w społeczeństwie wzmocni przekonanie o skuteczności udzielonej przez państwo ochrony prawnej. Sąd miał na uwadze, że zgodnie z obowiązującym postulatem w zakresie wymiaru kar, wymierzenie kary bezwzględnej winno być ostatecznością. Kara pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania powinna być orzekana w tych tylko sytuacjach, gdy wymierzenie kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie będzie w odniesieniu do konkretnego oskarżonego wystarczające do spełnienia wobec niego celów kary. A tak też należy stwierdzić w analizowanym przypadku, w szczególności w aspekcie opinii sądowo – psychiatrycznej, z której wynika, że w przypadku pozostawania M. Ł. na wolności zachodzi wysokie ryzyko popełnienia przez niego czynu zabronionego związanego z jego uzależnieniem od alkoholu. W związku z powyższym, w ocenie Sądu nie zachodzą podstawy do zastosowania kary wolnościowej wobec M. Ł. , albowiem Sąd nie mógł postawić wobec oskarżonego pozytywnej prognozy kryminologicznej uznając, że cele kary zostaną wobec niego spełnione w przypadku warunkowego zawieszenia orzeczonej kary. Tym bardziej, że oskarżony był już czterokrotnie karany na kary o charakterze wolnościowym i nie wyciągnął z tego faktu, żadnych, ale to absolutnie żadnych wniosków i nie powstrzymało go to od popełnienia kolejnego przestępstwa. Wymierzając wobec oskarżonego bezwzględną karę pozbawienia wolności Sąd miał w polu widzenia (i też na to wskazywał oskarżonemu w ustnych motywach wyroku na rozprawie) zarówno okoliczności tego zdarzenia (a więc, że wartość skradzionego mienia była wręcz symboliczna oraz ostatecznie niezbyt dotkliwe skutki dla pokrzywdzonego), ale również dostrzegł, że oskarżony dopuścił się tego czynu zupełnie bezrefleksyjnie, w sposób zuchwały i bezmyślny, nie bacząc, że upadając na twarde podłoże pokrzywdzony mógł na skutek niefortunnego uderzenia odnieść dużo cięższych obrażeń ciała, a nawet ponieść śmierć. Dodatkowo, Sąd wyjaśnił oskarżonemu, iż miał na względzie jego sytuację rodzinną i osobistą, która niewątpliwie miała olbrzymi wpływ na obecne postępowanie M. Ł. i nieustanne konflikty z prawem.

Zdaniem Sądu, powyższa kara zasadnicza w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności uwzględnia w sposób prawidłowy okoliczności popełnionego czynu, rangę naruszonych dóbr prawnie chronionych, osobowość sprawcy, oraz jest współmierna zarówno do stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości popełnionego czynu, jak również spełni cele zapobiegawcze i wychowawcze oraz potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. w zw. z § 4, § 17 ust. 2 pkt 3 Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1714) Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata J. Z. kwotę 619,92 złotych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżonemu M. Ł. .

W oparciu o treść art. 624 § 1 k.p.k. Sąd zwolnił oskarżonego M. Ł. od opłaty, zaś wydatkami poniesionymi w sprawie obciążył Skarb Państwa, albowiem zważywszy na jego sytuację osobistą, rodzinną i finansową, uiszczenie dodatkowo kosztów sądowych byłoby dla niego zbyt uciążliwe.