Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2017 roku

Sąd Rejonowy w Limanowej I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2017 roku w Limanowej

na rozprawie

sprawy z powództwa P. L., E. L.

przeciwko J. C.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  Ogranicza czasowo wykonalność punktu I wyroku Sądu Rejonowego w Limanowej z dnia 7 kwietnia 2014 roku sygn. akt I C 77/14 w sprawie z powództwa J. C. przeciwko E. L. i P. L. o ochronę własności, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Limanowej z dnia 6 listopada 2014 roku, tj. do czasu obowiązywania punktu 1 prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Limanowej z dnia 23 grudnia 2015 roku, sygn. akt I Ns 884/13 o udzieleniu zabezpieczenia, na podstawie którego E. L. i P. L. uzyskali prawo do korzystania w zakresie przejazdów i przechodów z istniejącego na gruncie szlaku drogowego przebiegającego przez działkę (...), obj. KW (...), oznaczonego na mapie biegłego Z. S. (1) z dnia 20 lipca 2015 roku, zam. 25/14, złożonej do sprawy I Ns 884/13, jako wersja II i punktami: 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183.

II.  W pozostałym zakresie powództwo oddala.

III.  Koszty procesu między stronami wzajemnie znosi.

Sygn. akt I C 982/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 6 kwietnia 2017 roku

Powodowie E. L. i P. L. w pozwie z dnia 10.10.2016 roku domagali się pozbawienia w całości wykonalności tytułu wykonawczego w zakresie pkt I wyroku Sądu Rejonowego w Limanowej, sygn. akt I C 77/14 z dnia 7 kwietnia 2014 r. ( orzeczenie prawomocne na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy z dnia 02.10.2014 r. – sygn. akt III Ca 436/14 ) w sprawie o ochronę własności; zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Rejonowego w Limanowej z dnia 6 listopada 2014 r., a zakazującego powodom E. L. i P. L. oraz osobom ich prawa reprezentującym przejeżdżania i przechodzenia szlakiem drożnym przebiegającym po działce (...), objętej księgą wieczystą (...), położonej w Z. gmina T., oznaczonym na wyrysie z mapy ewidencyjnej sporządzonej przez biegłego sądowego geodetę Z. S. (1) z dnia 12 lipca 2012 r. (k. 103 akt IC 57/11 tut. Sądu Rejonowego) punktami 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15,16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27 i kolorem czerwonym. Powodowie domagali się też zasądzenia od pozwanego J. C. zasądzenia zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że w sprawie I Ns 884/13 o ustanowienie służebności drogi koniecznej sąd, na ich wniosek, udzielił im zabezpieczenia na czas trwania postępowania, polegającego na przyznaniu im uprawnienia do korzystania z istniejącego na gruncie szlaku drogowego, przebiegającego przez działkę nr (...), objętą księgą wieczystą (...), oznaczonego zgodnie z mapą biegłego Z. S. (1) jako II wersja – szkic sytuacyjny, na odcinku długości 152 metrów w pkt 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183 w zakresie przechodu i przejazdu oraz zakazaniu J. C. oraz osobom jego prawa reprezentującym utrudniania powodom przejazdu i przechodu przez dz. nr (...). Powodowie wskazali, że w ten sposób obecnie istnieją w obrocie prawnym dwa wzajemnie się wykluczające tytuły egzekucyjne: z jednej strony wyrok w sprawie o ochronę własności zakazującym im korzystania z przedmiotowego szlaku drożnego po działce (...), z drugiej postanowienie o zabezpieczeniu polegające na prawie korzystania ze spornego szlaku. Ponadto podnieśli, że pełnomocnik pozwanego złożył ponowny wniosek o kontynuowanie egzekucji, w celu wymuszenia zaniechania czynności, w którym wniósł o nałożenie na nich grzywny w wysokości po 10.000 zł oraz o orzeczenie zamiany grzywny na areszt, albo zasądzenie na rzecz J. C. po 3.000 zł, w związku z korzystaniem przez nich z przedmiotowego szlaku drożnego, pomimo, iż obecnie mogą z niego korzystać – przechodzić oraz przejeżdżać na mocy w/w postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia. Powołując się na treść art. 840 § 1 pkt 2 kpc, wskazali, że po powstaniu tytułu w sprawie I C 77/14 nastąpiło, wskutek którego zobowiązanie to nie może być egzekwowane z uwagi na treść orzeczenia o udzieleniu zabezpieczenia w sprawie I Ns 884/13. Podjęte aktualnie przez J. C. działania świadczą, iż nie zamierza on wycofać ponownego wniosku o egzekucję w sprawie I Co 294/16, ani tym bardziej akceptować udzielonego im zabezpieczenia w sprawie I Ns 884/13.

W pisemnej odpowiedzi na pozew (k. 37-38) pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasadzenia na jego rzecz zwrotu kosztów procesu. Wskazał, że wydanie postanowienia o zabezpieczeniu w sprawie I Ns 884/13 nie stanowi zdarzenia materialnoprawnego , o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 kpc. Postanowienie to nie stwarza dla powodów żadnego prawa. Sąd w uzasadnieniu postanowienia o zabezpieczeniu sam wskazał, że uwzględnienie wniosku nie przesądza w żaden sposób wyniku postępowania o ustanowienie służebności drogi koniecznej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 7.04.2014 roku wydanym w sprawie z powództwa J. C. przeciwko E. L. i P. L. o ochronę własności, sygn. akt I C 77/14 Sąd Rejonowy w Limanowej zakazał pozwanym E. L. i P. L. oraz osobom ich prawa reprezentującym przejeżdżania i przechodzenia szlakiem drożnym przebiegającym po działce (...), objętej księgą wieczystą (...), położonej w Z. gmina T., oznaczonym na wyrysie z mapy ewidencyjnej sporządzonej przez biegłego sądowego geodetę Z. S. (1) dnia 12 lipca 2012 roku (k. 103 akt IC 57/11 tut. Sądu Rejonowego) punktami 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27 i kolorem czerwonym (pkt I wyroku). Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 2.10.2014 roku na skutek oddalenia przez Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, sygn. akt III Ca 436/14, apelacji pozwanych. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Limanowej z dnia 6.11.2014 roku orzeczeniu w pkt I została nadana klauzula wykonalności.

(dowód: wyrok SR w Limanowej z 7.04.2014 r. sygn. akt I C 77/14 k. 5, wyrok SO w Nowym Sączu z dnia 2.10.2014 r. sygn. akt III Ca 436/14 k. 6, opiniaZ. s. w aktach C 57/11)

Przed Sądem Rejonowym w Limanowej z wniosku P. L. i E. L. toczyło się do sygn. akt I Ns 884/13 postepowanie o ustanowienie służebności drogi koniecznej do działki nr (...). W toku tego postępowania na wnioskodawcy złożyli wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia. W uwzględnieniu tego wniosku Sąd Rejonowy w Limanowej postanowieniem z dnia 23.12.2015 roku zabezpieczył żądanie wniosku na czas trwania postępowania poprzez udzielenie wnioskodawcom E. L. i P. L. oraz każdoczesnemu właścicielowi działki nr (...), obj. KW nr (...) zabezpieczenia (upoważnienia) polegającego na prawie do korzystania z istniejącego na gruncie szlaku drogowego, przebiegającego przez działkę nr (...), objętą księgą wieczystą (...), oznaczonego zgodnie z mapą biegłego Z. S. (1) jako II wersja – szkic sytuacyjny, na odcinku długości 152 metrów w pkt 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, w zakresie przechodu i przejazdu, a także zakazał uczestnikowi J. C. oraz osobom jego prawa reprezentującym utrudniania wnioskodawcom przejazdu i przechodu przez działkę nr (...), objętą księgą wieczystą (...), szlakiem drogowym istniejącym na gruncie.

Postanowienie to uprawomocniło się wobec oddalenia zażalenia przez Sąd Okręgowy w Nowym Sączu postanowieniem z dnia 15.06.2016 r. sygn. akt III Cz 434/16.

Postanowieniem z dnia 23.12.2015 roku zaopatrzono w/w postanowienie w klauzulę wykonalności jako orzeczeniu natychmiast wykonalnemu.

(dowód: postanowienie z dnia 23.12.2015 r. k. 7-8, postanowienie SO z dnia 15.06.2016 r. k. 9-13, opinia biegłego Z. S. w aktach I Ns 884/13 )

Na podstawie tytułu wykonawczego – wyroku w sprawie I C 77/14 J. C. wszczął przed Sądem Rejonowym w Limanowej postępowanie egzekucyjne, które jest na etapie kolejnego wniosku o wymierzenie zobowiązanym grzywny. Postępowanie to toczy się do sygn. akt I Co 294/16. Wydane przez sąd I instancji postanowienie o nałożenie na dłużników grzywny nie jest prawomocne.

Pozwany nie uznaje postanowienia o zabezpieczeniu wydanego w sprawie I Ns 884/13, tj. uważa że nie jest dla niego obowiązujące. Jego zdaniem wyrok w sprawie o ochronę własności jest „ważniejszy” niż postanowienie o zabezpieczeniu i dlatego zamierza kontynuować egzekucję.

(dowód: pismo k. 14, zeznania pozwanego k. 130- 131)

W sprawie I Ns 884/13 J. C. złożył wniosek o zmianę postanowienia z dnia 23.12.2015 roku o udzieleniu zabezpieczenia poprzez oddalenie wniosku o zabezpieczenie.

Wniosek ten w sprawie I Ns 884/13 został oddalony. Postanowienie nie jest jeszcze prawomocne.

(dowód: wniosek k. 16-17, okoliczności znane sądowi z urzędu – wynikające z akt I Ns 884/13)

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na odstawie powyżej wymienionych dowodów, a to: dokumentów urzędowych w postaci orzeczeń sądowych wydanych w sprawach I C 77/14, I Ns 884/13 oraz orzeczeń sadu odwoławczego.

Fakt prowadzenia egzekucji w oparciu o wyrok wydany w sprawie I C 77/14 był między stronami niesporny, a pozwany przyznał tą okoliczność w swoich zeznaniach.

Sąd dopuścił też dowód z opinii biegłego Z. S. złożonych do spraw I C 57/11 i I Ns 884/13, które stanowią graficzne załączniki do orzeczeń będących przedmiotem zainteresowania sądu w tej sprawie, celem identyfikacji szlaków i ustalenia ich tożsamości.

Sąd z kolei oddalił wszystkie pozostałe wnioski dowodowe złożone przez pozwanego.

Wniosek o przesłuchanie w charakterze świadka I. C. na okoliczność nieistnienia „żadnego wyroku uzasadniającego pozbawienie wykonalności wyroku w sprawie I C 77/14” był nieuzasadniony, bowiem powodowie w sposób wyraźny wskazali, że podstawą ich żądania o pozbawienie tytułu wykonawczego - wyroku w sprawie I C 77/14, jest prawomocne postanowienie o zabezpieczeniu w sprawie I Ns 884/13. Odpis tego postanowienia został dołączony do akt sprawy, a fakt wydania takiego postanowienia nie budził żadnych wątpliwości. Prowadzenie dowodu z zeznań świadka na okoliczność, że takie orzeczenie nie istnieje, było całkowicie bezzasadne, bowiem ta okoliczność została już wykazana za pomocą dowodu z dokumentu.

Odnosząc się z kolei do pozostałych wniosku pozwanego, tj. z dokumentacji fotograficznej, protokołów rozpraw i wyroków z innych spraw, to sąd uznał te wnioski dowodowe za nieuzasadnione, bowiem okoliczności, na które zostały one zawnioskowane nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia. Podkreślić należy, że wnioski te zmierzały do kwestionowania zasadności wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia. Niemniej jednak w tej sprawie sąd nie jest uprawniony do jakiejkolwiek zmiany czy weryfikacji treści prawomocnego postanowienia wydanego w innej sprawie. Samo powództwo opozycyjne przewidziane w art. 840 kpc nie może prowadzić do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem.

Sąd zważył, co następuje:

Żądanie powodów było uzasadnione jedynie w części.

Zgodnie z treścią art. 840 kpc dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

1)przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2)po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;

3)małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

W drodze powództwa z art. 840 dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo jego ograniczenia powołując się na podstawy określone w tym przepisie (art. 840 § 1 pkt 1-3), co powinno znaleźć swój wyraz w formułowaniu żądania pozwu.

Powodowie wprost wskazali, że podstawą ich żądania jest art. 840 § 1 pkt 2 kpc, tj. po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. Takim zdarzeniem w ocenie powodów było wydanie w sprawie I Ns 884/13 o ustanowienie służebności drogi koniecznej postanowienia o udzieleniu im zabezpieczenia na czas trwania postępowania, polegającego na przyznaniu im uprawnienia do korzystania z istniejącego na gruncie szlaku drogowego, przebiegającego przez działkę nr (...), objętą księgą wieczystą (...), oznaczonego zgodnie z mapą biegłego Z. S. (1) jako II wersja – szkic sytuacyjny, na odcinku długości 152 metrów w pkt 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183 w zakresie przechodu i przejazdu oraz zakazaniu J. C. oraz osobom jego prawa reprezentującym utrudniania powodom przejazdu i przechodu przez dz. nr (...).

Postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, w którym sąd przyznał powodom tymczasowe (tj. na czas trwania postępowania w sprawie I Ns 884/13 o ustanowienie służebności drogi koniecznej) prawo do przejeżdżania i przechodzenia istniejącym szlakiem drogowym po działce (...), należącej do pozwanego J. C., zostało wydane po prawomocnym zakończeniu sprawy I C 77/14, w której z kolei J. C. uzyskał ochronę własności działki (...) poprzez zakazanie E. L. i P. L. przejeżdżania i przechodzenia szlakiem drożnym przebiegającym po działce (...).

W ten sposób aktualnie istnieją w obrocie prawnym dwa konkurencyjne tytuły wykonawcze: z jednej strony wyrok w sprawie o ochronę własności zakazujący E. L. i P. L. korzystania ze szlaku drożnego po działce (...), z drugiej postanowienie o zabezpieczeniu uprawniające powodów do tymczasowego korzystania z istniejącego po działce (...) szlaku.

Zdaniem sądu orzekającego postanowienie w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia, wydane w sprawie I Ns 884/13 w dniu 23.12.2015 roku, jest zdarzeniem materialnoprawnym, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 kpc, które powoduje, że wyrok w sprawie I C 77/14 czasowo nie może być egzekwowany. Postanowienie to kształtuje (tymczasowo) prawa i obowiązku stron postępowania, tzn. przyznaje powodom tymczasowe prawo korzystania ze szlaku przebiegającego po działce (...).

Mając jednak na uwadze tymczasowy charakter postanowienia o udzielenie zabezpieczenia, sąd uznał, że żądanie powodów pozbawienia w całości wykonalności tytuł wykonawczy – wyroku Sądu Rejonowego w Limanowej w sprawie I C 77/14 - nie jest uzasadnione. Zdaniem sądu zasadne jest jedynie czasowe ograniczenia wykonalności wyroku w sprawie I C 77/14, a to jedynie na czas trwania zabezpieczenia (czyli do czasu obowiązywania postanowienia z dnia 23.12.2015 roku sygn. akt I Ns 884/13).

Z istoty postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia wydanego na podstawie art. 755 § 1 pkt 1 kpc wynika, że udzielnie zabezpieczenia polega na unormowaniu praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania. Oznacza to, że postanowienie takie ma charakter tymczasowy i ograniczony czas obowiązywania, tj. obowiązuje do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. W sytuacji gdyby powodowie w sprawie I Ns 884/3 nie uzyskali merytorycznego rozstrzygnięcia ustanawiającego służebność przejazdu i przechodu po działce (...), to wydane postanowienie u oddzieleniu zabezpieczenia upadnie. Może też zdarzyć się, że postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia będzie obowiązywało krócej niż samo postępowania, w którym takie postanowienie zostało wydane, bowiem zgodnie z treścią art. 742 kpc obowiązany może w każdym czasie żądać uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia, którym udzielono zabezpieczenia, gdy odpadnie lub zmieni się przyczyna zabezpieczenia. Na datę orzekania w tej sprawie postanowienie z dnia 23.12.2015 roku o udzieleniu zabezpieczenia, sygn. akt I Ns 884/13 obowiązuje.

Mając te okoliczności na uwadze, sąd uznał za uzasadnione jedynie czasowe ograniczenie wykonalności pkt I wyroku Sądu Rejonowego w Limanowej z dnia 7 kwietnia 2014 roku sygn. akt I C 77/14 w sprawie z powództwa J. C. przeciwko E. L. i P. L. o ochronę własności, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Limanowej z dnia 6 listopada 2014 roku, tj. do czasu obowiązywania punktu 1 prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Limanowej z dnia 23 grudnia 2015 roku, sygn. akt I Ns 884/13 o udzieleniu zabezpieczenia, na podstawie którego E. L. i P. L. uzyskali prawo do korzystania w zakresie przejazdów i przechodów z istniejącego na gruncie szlaku drogowego przebiegającego przez działkę (...), obj. KW (...), oznaczonego na mapie biegłego Z. S. (1) z dnia 10 lipca 2015 roku, zam. 25/14, złożonej do sprawy I Ns 884/13, jako wersja II i punktami: 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183.

Dalej idące żądanie, tj. pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w całości podlegało oddaleniu jako nieuzasadnione.

Należy wyjaśnić, że czasowe ograniczenie wykonalności wyroku w sprawie I C 77/14 – do czasu obowiązywania pkt 1 postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, będzie miało jedynie ten skutek, że w czasie obowiązywania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia z dnia 23.12.2015 roku, pozwany J. C. nie będzie mógł egzekwować wyroku w sprawie o ochronę własności – sygn. akt I C 77/14. W sytuacji gdyby zabezpieczenie upadło (wniosek powodów o ustanowienie służebności szlakiem po działce (...) nie został uwzględniony lub postanowienie to zostało uchylone lub zmienione w trybie art. 742 kpc), J. C. będzie mógł nadal egzekwować wyrok wydany w sprawie I C 77/14. Orzeczenie wydane w niniejszej sprawie nie eliminuje bowiem trwale orzeczenia w sprawie I C 77/14 z obrotu prawnego, a jedynie ogranicza jego wykonalność na czas obowiązywania postanowienia o zabezpieczeniu wydanego w sprawie I Ns 844/13.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 kpc znosząc wzajemnie między stronami koszty procesu. Wynikało to z faktu, że roszczenie powodów zostało uwzględnione jedynie w części.

SSR Iwona Trzeciak