Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Jolanta Pyźlak

Sędziowie: SA Irena Piotrowska

SA Ksenia Sobolewska - Filcek (spr.)

Protokolant: protokolant Katarzyna Mikiciuk

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. P.

przeciwko Ogólnokrajowej Spółdzielni (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 22 sierpnia 2014 r., sygn. akt XX GC 1158/13

I.  prostuje zaskarżony wyrok w ten sposób, że datę rozpoznania sprawy przez Sąd Okręgowy określa na 13 sierpnia 2014 r. oraz w jego komparycji i sentencji określa pozwanego każdorazowo jako Ogólnokrajową Spółdzielnię (...) w W.;

II.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala i zasądza od A. P. na rzecz Ogólnokrajowej Spółdzielni (...) w W. kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  zasądza od A. P. na rzecz Ogólnokrajowej Spółdzielni (...) w W. kwotę 7.306 zł (siedem tysięcy trzysta sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 1260/15

UZASADNIENIE

Powód - A. P. domagał się zasądzenia na jego rzecz od pozwanej - Ogólnokrajowej Spółdzielni (...) w W. kwoty 92.110,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu.

Uzasadniając swoje żądanie powód wyjaśnił, że jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) zawarł z pozwaną - Ogólnokrajową Spółdzielnią (...) w W. umowę z dnia 31 maja 2010 r. dotyczącą wykonania montażu: instalacji sieci strukturalnej (...), instalacji bezprzewodowego Internetu, instalacji kontroli dostępu, systemu sygnalizacji włamania, systemu telewizji dozorowej, systemu telewizji użytkowej (...) oraz prac ogólnobudowlanych wymienionych w § 1 ust. 7 umowy, w budynku (...) - Hotel (...) w budowie, za wynagrodzeniem w kwocie 921.000,00 zł. Przy czym strony postanowiły, że dopuszcza się dokonywanie częściowych odbiorów wykonanych systemów, które będą podstawą do wystawienia częściowej faktury za wykonane prace montażowe (§ 5 ust. 2).

Prace zostały rozpoczęte zgodnie z umową i początkowo współpraca między stronami układała się właściwie. Jednak od października 2011 r. z przyczyn niezależnych od powoda pojawiły się istotne problemy. W dniu 25 października 2012 r. strony zawarły porozumienie, na mocy którego pozwana uznała m.in. roszczenie objęte fakturą VAT nr (...), a tym samym potwierdziła fakt wykonania przez powoda 80 % prac i zobowiązała się zapłacić mu dochodzoną należność do 15 grudnia 2012 r. Ponieważ jednak nie wywiązała się z tego zobowiązania, w dniu 19 grudnia 2012 r. powód odstąpił od umowy powołując się również na brak możliwości dokończenia umówionych prac oraz wstrzymanie przez pozwaną procesu budowlanego. Służy mu zatem w stosunku do pozwanej roszczenie o zapłatę kwoty 92.110,00 zł tytułem kary umownej.

Pozwana - Ogólnokrajowa Spółdzielnia (...) w W. wyjaśniła, że w dniu 25 października 2012 r. zostało zawarte trójstronne porozumienie pomiędzy stronami niniejszego postępowania i spółką Hotel (...) w K., na mocy którego pozwana i (...) uznały roszczenia pieniężne powoda i złożyły w formie aktu notarialnego oświadczenie o poddaniu się egzekucji w trybie art. 777 k.p.c. Podjęto też decyzję o odstąpieniu od postępowań sądowych. Powód zaś wyraził zgodę na przeniesienie wszystkich praw i obowiązków wynikających z umów zawartych ze Spółdzielnią na spółkę Hotel (...) w K..

W połowie listopada 2012 r. pozwana skutecznie wniosła do (...) aport w postaci zorganizowanej części swojego przedsiębiorstwa, którego przedmiotem były również prawa i obowiązki wynikające z umów zawartych z powodem. Powód zaś wyegzekwował od Spółdzielni wszelkie roszczenia pieniężne w przewidziane porozumieniu. Zdaniem pozwana wypełniła wszystkie obowiązki nałożone na nią w porozumieniu, zaś oświadczenie powoda o odstąpieniu od umowy jest nieskuteczne, gdyż jego adresatem powinna być, nie pozwana, a ewentualnie (...), która zgodnie z postanowieniami porozumienia stała się stroną umowy. Pozwana zakwestionowała też twierdzenia powoda odnośnie przyczyn odstąpienia od umowy zarzucając, że wyegzekwował on należność wymienioną w pkt. 1 oświadczenia, a Spółdzielnia przesłała na jego ręce oświadczenie o poddaniu się egzekucji.

Wyrokiem z dnia 22 sierpnia 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 92.110 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 15 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 8.223 zł tytułem kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy poprzedził następującymi ustaleniami, dokonanymi w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, które pochodziły od uprawnionych organów i nie były kwestionowane przez strony:

Strony procesu – podmioty prowadzące działalność gospodarczą – zawarły umowę z dnia 31 maja 2010 r., na podstawie której pozwana zleciła powodowi wykonanie montażu: instalacji sieci strukturalnej (...), instalacji bezprzewodowego Internetu, instalacji kontroli dostępu, systemu sygnalizacji włamania, systemu telewizji dozorowej, systemu telewizji użytkowej (...) oraz wykonanie prac ogólnobudowlanych wymienionych w § 1 ust. 7 umowy, w budynku (...) - Hotel (...) w budowie. Powód zobowiązany był także do zakupienia i dostarczenia materiałów i urządzeń koniecznych do realizacji przedmiotu umowy. W umowie określono między termin rozpoczęcia prac wynagrodzenie wykonawcy, prawa i obowiązki stron umowy, a także warunki, które musiały być spełnione, by każda ze stron mogła odstąpić od umowy. Wynagrodzenie powoda określone zostało łącznie na kwotę 921.000,00 zł. Jednocześnie strony postanowiły, że dopuszcza się dokonywanie częściowych odbiorów wykonanych systemów, które będą podstawą do wystawienia częściowej faktury za wykonane prace montażowe (§ 5 ust. 2).

Prace zostały rozpoczęte przez powoda zgodnie z umową. W dniu 13 lipca 2010 r. powód wystawił częściową fakturę VAT nr (...)opiewającą na kwotę 184.220,00 zł za prace objęte protokołem z dnia 20 lipca 2010 r. Pozwana nie miała żadnych zastrzeżeń, co do wykonach prac i faktura została uregulowana w całości. Jednak już w lipcu 2010 r. pojawiły się pierwsze problemy w realizowaniu prac, niezależne od wykonawcy. Powód powiadomił o tym pozwaną pismem z 22 lipca 2010 r. i zwrócił się o sporządzenie aneksu do umowy, albowiem to brak wykonania prac przez Generalnego Wykonawcę miało bezpośredni wpływ na termin realizacji robót powoda. Pozwana nie odniosła się jednak do tego pisma, ani nie podpisała aneksu.

W dniu 12 października 2011 r. sporządzony został częściowy protokół odbioru zaawansowania prac montażowych instalacji niskoprądowych w budynku pozwanej, którego celem było ilościowe rozliczenie zaawansowania wykonach prac wymienionych w § 1 umowy. Protokół podpisali przedstawiciele pozwanej, Inspektora Nadzoru (...) i powoda. Po dokonaniu czynności sprawdzających, nie stwierdzono jakichkolwiek usterek, jak również nikt nie wnosił żadnych uwag i zaleceń w zakresie wykonanych prac. Z protokołu wynika, że montaż instalacji wymienionych w § 1 i 5 umowy kompleksu hotelowego (...) w K. wykonany został w większości w 80 %. Prace ogólnobudowlane zostały rozliczone we wcześniejszej fakturze 13 stycznia 2010 r. Za wykonane prace objęte protokołem z 12 października 2011 r. powód wystawił pozwanej kolejną częściową fakturę VAT nr (...), opiewającą na kwotę 322.188,97 zł, przyjętą i zaakceptowaną przez pozwaną. W październiku 2011 r. nadal trwały niezależne od powoda problemy z wykonaniem umowy. Ostatecznie, w dniu 15 listopada 2011 r. podczas narady koordynacyjnej z udziałem przedstawiciela inwestora i przedstawicieli wykonawców, przedstawiciel pozwanej oświadczył, że prace budowlane zostały wstrzymane. Powód bezskutecznie zwracał się do pozwanej o przedstawienie harmonogramu (wznowienia, kontynuacji) prac pozostałych do wykonania.

Ponieważ pozwana nie uregulowała w terminie faktury VAT o nr (...), w dniu 24 kwietnia 2012 r. powód wystąpił z pozwem o zapłatę, uwzględnionym wyrokiem Sądu Okręgowego w P.z dnia 12 września 2012r. (sygn. akt IX GC 342/12).

W dniu 25 października 2012 r. strony zawarły porozumienie, na mocy którego pozwana uznała m.in. roszczenie objęte fakturą VAT nr (...)., a tym samym fakt wykonania przez powoda 80 % prac wykonanych w obiekcie (...) i zobowiązała się zapłacić powodowi dochodzoną przez niego należność do dnia 15 grudnia 2012 r.

Aktem notarialnym z dnia 8 listopada 2012 r. pozwana, jak również spółka Hotel (...) w K., złożyli powodowi oświadczenie o poddaniu się egzekucji, w którym potwierdzili istnienie wymagalnych i bezspornych zobowiązań pieniężnych (...) wobec powoda z tytułu wykonanych robót budowlanych i prac i uznali, że dług wynosi w sumie 1.024.052,40 zł oraz zobowiązali się zapłacić tę kwotę do 15 grudnia 2012 r.

Jednocześnie, w dniu 14 listopada 2012 r., pomiędzy Ogólnokrajową Spółdzielnią (...) w W., a Hotel (...) w K.sp. z o.o. w W. została zawarta umowa przeniesienia wkładu niepieniężnego w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Tym samym aktem pozwana złożyła oświadczenie o objęciu udziałów w spółce Hotel (...) w K. i przeniosła na rzecz tej spółki swoje prawa i obowiązki, szczegółowo wymienione między innymi w załączniku (...)do umowy.

Ponieważ pozwana nie wywiązała się wobec powoda ze zobowiązania zapłaty oraz z uwagi na brak możliwości dokończenia prac określonych w umowie z powodu wstrzymania przez pozwaną procesu budowlanego, w dniu 19 grudnia 2012 r. powód odstąpił od umowy i w dniu 10 kwietnia 2013 r. wezwał pozwaną do zapłaty m.in. kwoty 92.110,00 zł tytułem kary umownej, objętej sporem w tej sprawie.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo A. P. zasługiwało w całości na uwzględnienie.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że strony łączyła umowa o dzieło (art. 627 k.c.) oraz, że została ona bezusterkowo wykonana przez powoda w 80%. Ostatecznie też kwoty należne mu z tego tytułu zostały uregulowane przez pozwaną, jednak nie w umówionym terminie, a na skutek przeprowadzonej egzekucji komorniczej, co doprowadziło do tego, że wykonawca zdecydował się odstąpić od umowy.

W przedmiotowej sprawie powód domagał się zapłaty kwoty 92.110 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, liczonymi od dnia 20 grudnia 2012 r. - tytułem kary umownej należnej zgodnie z § 11 ust. 1 umowy.

Sąd Okręgowy powołał art. 483 § 1 i 2 k.c. i stwierdził, że powód kilkakrotnie wzywał stronę pozwaną do wywiązania się z zobowiązania i wskazania, kiedy możliwe będzie ponowne prowadzenie prac na obiekcie. Podczas narady w dniu 15 listopada 2011 r. przedstawiciel inwestora zobowiązał się do podania informacji na temat stanu budowy, jednak pomimo wezwań powoda obowiązek ten nie został zrealizowany (k. 47 i 55). Choć też, zawierając porozumienie w dniu 25 października 2012 r., strony wyraziły intencję dalszego kontynuowania współpracy, to z uwagi na wstrzymanie procesu budowlanego i brak informacji co do potencjalnych możliwości podjęcia go w przyszłości, powód odstąpił od umowy. Należało zatem przyjąć, że pozwana nie wykonała zobowiązania niepieniężnego, co musiało skutkować zapłatą na rzecz powoda kwoty określonej § 11 ust. 1 umowy. Nie ulega bowiem wątpliwości, że powód wskutek odstąpienia od umowy utracił korzyści, które by osiągnął, gdyby prace były kontynuowane.

Odnosząc się natomiast do zarzutu pozwanej, dotyczącego przejęcia długu Spółdzielni przez spółkę (...) oraz tego, że to spółka winna być ewentualnie adresatem przedmiotowego powództwa, Sąd Okręgowy stwierdził, że jest on niezasadny. Jak bowiem wynika z art. 519 § 1 k.c. przejęcie długu może nastąpić, przez umowę między wierzycielem, a osobą trzecią za zgodą dłużnika, którego oświadczenie może być złożone którejkolwiek ze stron, albo przez umowę między dłużnikiem, a osobą trzecią za zgodą wierzyciela, którego oświadczenie może być złożone którejkolwiek ze stron. Trudno zaś w niniejszej sprawie przyjąć, że przejęcie długu nastąpiło za zgodą wierzyciela. Sama treść porozumienia z dnia 25 października 2012 r., w ocenie Sądu, nie jest wystarczająca. Powód wyraził w nim wprawdzie zgodę na przeniesienie przez pozwaną wszelkich praw i obowiązków na spółkę (...), jednak spółka przejęła od pozwanej tylko i wyłącznie długi wskazane w załączniku nr (...)do aktu notarialnego. Gdyby zamiarem pozwanej i spółki (...) było przejęcie wszystkich zobowiązań wynikających z umów z powodem, to w załączniku tym wskazano by daty, bądź numery umów (jak w przypadkach niektórych innych wierzycieli), a nie jedynie numery faktur niezapłaconych przez pozwaną. Stąd, zdaniem Sądu Okręgowego, pozwana zwolniona została z długu jedynie w zakresie zobowiązań pieniężnych opisanych w fakturach wymienionych w załączniku Nr (...), natomiast nadal jest stroną umowy w zakresie pozostałych zobowiązań z niej wynikających, w tym zobowiązania o charakterze niepieniężnym.

Zdaniem Sądu Okręgowego o tym, że spółka (...) nie przejęła wszystkich zobowiązań pozwanej wynikających z umowy z 31 maja 2010 r. świadczy również treść pisma pozwanej i spółki (...) z 7 czerwca 2013 r., skierowanego do powoda, a zawierającego propozycje kontynuowania współpracy w zakresie robót budowlanych w K.. Gdyby bowiem spółka (...) rzeczywiście przejęła wszystkie zobowiązania umowne, to tylko ona skierowałaby takie pismo do powoda, a nadto, nie zawierałoby zawartego w punkcie 3 stwierdzenia, że oświadczenia powoda o odstąpieniu od umów i ich skutki mają charakter sporny. Pismo to świadczy, zdaniem Sądu Okręgowego, o tym, że pozwana świadoma jest skuteczności oświadczenia powoda o odstąpieniu od umowy oraz, że było ono skierowane do właściwego podmiotu.

Sąd Okręgowy stwierdził też, że gdyby nawet przyjąć, że przejęcie długu miało miejsce za zgodą wierzyciela, to dotyczyło ono jedynie zobowiązań wynikających z faktur za wykonane prace, a nie praw i obowiązków wynikających z umowy. Sąd Okręgowy odwołał się w tej kwestii do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2007 r. wydanego w sprawie III CSK 438/06, gdzie wyjaśniono, że przejemca określonego długu zwalnia z długu, w zakresie określonym umową przejęcia dotychczasowego dłużnika, z zachowaniem jednak tożsamości przejmowanego zobowiązania i bez zmiany jego podmiotowej konfiguracji, w zakresie długu nieobjętego umową przejęcia” i stwierdził, że w realiach niniejszej sprawy pozwana nie przelała na spółkę (...) wszystkich swoich praw i obowiązków wynikających z umowy z 31 maja 2010 r., a jedynie zobowiązania wynikające z faktur wskazanych w załączniku nr (...)do aktu notarialnego z dnia 14 listopada 2012 r. Zatem pozwana nie wywiązała się ze swojego zobowiązania niepieniężnego w stosunku do powoda, co skutkowało uwzględnieniem powództwa w całości.

O odsetkach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 481 k.c., mając na uwadze, że w wezwaniu do zapłaty, powód domagał się zapłaty dochodzonej pozwem kwoty do dnia 15 kwietnia 2013 r., a o kosztach procesu, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

W apelacji od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości, pozwana - Ogólnokrajowa Spółdzielnia (...) w W. zarzuciła Sądowi Okręgowemu:

1. naruszenie prawa procesowego w postaci:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie, iż z całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, iż „pozwana przeniosła na (...) sp. z o.o. prawa i obowiązki, które zostały szczegółowo wymienione między innymi w załączniku (...)do aktu notarialnego" stanowiącego umowę przeniesienia wkładu niepieniężnego ( Repertorium A nr (...) ), podczas gdy wniosek taki jest sprzeczny zarówno z treścią w/w aktu, jak i nie daje się pogodzić z treścią ustaleń pomiędzy stronami, a w szczególności treścią trójstronnego porozumienia z dnia 25 października 2012 r.;

b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez bezpodstawne uznanie, iż druga przyczyna wskazana przez powoda w oświadczeniu o odstąpieniu od umowy, a mianowicie wstrzymanie procesu budowlanego uniemożliwiające powodowi zakończenie prac, znajdowała oparcie w stanie faktycznym i ustaleniach stron poczynionych w Porozumieniu, podczas gdy z treści Porozumienia wynika, iż strony zgodnie wstrzymały realizację umowy i postanowiły, iż po zaspokojeniu roszczeń pieniężnych powoda przystąpią do renegocjacji kontraktu, w szczególności w zakresie nowych terminów rozpoczęcia i zakończenia robót;

2. naruszenie prawa materialnego tj.:

a) art. 395 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, iż klauzula umownego odstąpienia od umowy, na podstawie której powód odstąpił od umowy jest ważna, pomimo braku określenia terminu, w którym prawo do odstąpienia miało stronom przysługiwać, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego wniosku, iż powód skutecznie odstąpił od umowy na podstawie § 10 pkt. 1 i 2 Umowy między stronami z dnia 31 maja 2010 r.;

b) art. 483 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, iż kara umowna może być zastrzeżona na wypadek odstąpienia od umowy z powodu niewykonania zobowiązania pieniężnego, podczas gdy kara umowna może być wyłącznie sankcją za niewykonanie zobowiązania niepieniężnego, a jej zastrzeżenie na wypadek odstąpienia od umowy, gdy przyczyną tego odstąpienia jest niewykonanie zobowiązania pieniężnego, jest próbą obejścia normy z art. 483 § 1 k.c. i skutkuje nieważnością takiej klauzuli;

c) art. 65 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 55 ( 2) k.c. i w związku z art. 519 § 2 pkt. 2 k.c. poprzez błędną wykładnię oświadczeń woli pozwanej i (...) sp. z o.o. jako stron umowy przeniesienia wkładu niepieniężnego z dnia 14 listopada 2012 r., sporządzonej w formie aktu notarialnego Repertorium A nr (...), polegającą na przyjęciu, iż w/w umowa nie obejmuje przeniesienia praw i obowiązków ze wszystkich umów pomiędzy pozwanym a powodem mimo, iż przeniesienie praw wynika z istoty przedsiębiorstwa jako przedmiotu umowy, a przeniesienie zobowiązań wynika z treści tej umowy wskazującej, iż przeniesieniu podlegają wszystkie zobowiązania związane z działalnością przedsiębiorstwa i przeznaczone do realizacji projektu inwestycyjnego pn. (...) w K..

W oparciu o powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu za obie instancje.

Powód - A. P. wniósł o oddalenie apelacji i obciążenie pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego. Odnosząc się do zarzutów apelacji powód stwierdził, że skoro w oświadczeniu o odstąpieniu od umowy powołał się na fakt wstrzymania procesu budowlanego, oczywistym jest, że podstawą tego odstąpienia był art. 493 k.c., co wyklucza zastosowanie w tej sprawie art. 395 § 1 k.c. Wyszczególnienie w umowie przyczyn odstąpienia od niej powoduje bowiem, że w sprawie tej zastosowanie znajdują zasady obowiązujące przy ustawowym odstąpieniu. Gdyby jednak przyjąć, że doszło do odstąpienia umownego, powód stoi na stanowisku, że termin takiego odstąpienia został określony w porozumieniu – jest to ostateczny termin zapłaty uznanych przez pozwaną roszczeń powoda (15 grudnia 2012r.).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się uzasadniona.

Sąd Apelacyjny uznaje za trafne i przyjmuje za własne dokonane przez Sąd Okręgowy ustalenia co do przebiegu faktów. Są one bowiem w całości potwierdzone dowodami z dokumentów, których żadna ze stron nie kwestionuje. Natomiast zarzuty apelacji dotyczące naruszenia art. 233 § 2 k.p.c. są w tej sprawie pozbawione doniosłości o tyle. Że dotyczą faktycznie dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny prawnej oświadczeń woli składanych przez strony i Hotel (...) w K. sp. z o.o. w W..

Badając tę sprawę Sąd Apelacyjny skupił się jednak w pierwszym rzędzie na kwestii zastosowania w tej sprawie prawa materialnego i zważył, że żądanie powoda oparte jest na twierdzeniu, że w dniu 19 grudnia 2012r. złożył on stronie pozwanej oświadczenie o odstąpieniu od umowy z dnia 31 maja 2010r. W oświadczeniu tym powód wprost odwołuje się do § 10 pkt 1 a i b umowy. Zatem zawarte w odpowiedzi na apelację twierdzenia, że oświadczenie powoda o odstąpieniu od umowy winno być oceniane w oparciu o każdą z możliwych podstaw prawnych, w tym w oparciu o art. 491 § 1 k.c., a nawet w oparciu o dorozumianą wolę stron porozumienia z 15 grudnia 2012r. są chybione, niezależnie od towarzyszącego powodowi poczucia pokrzywdzenia oraz tego, że przez cały czas realizowania kontraktu wywiązywał się z niego bez zastrzeżeń.

Z oświadczenia powoda o odstąpieniu od umowy wynika wprost, że jego intencją było odwołanie się do zapisów § 10 pkt 1 a i b umowy (powołanych w oświadczeniu). Sąd Apelacyjny stoi więc na stanowisku, że w tej sytuacji nie ma podstaw do przypisania powodowi odmiennych intencji. W konsekwencji nie zachodzą też podstawy do badania, czy w sprawie faktycznie zachodziły okoliczności uzasadniające złożenia pozwanej w dniu 19 grudnia 2012r. takiego oświadczenia. Pozwana trafnie bowiem zarzuca w apelacji, że zapis § 10 umowy z 31 maja 2010r. nie może być uznany za skuteczny. Art. 395 § 1 k.c. dopuszcza wprawdzie przyznanie w umowie każdej ze stron umownego prawa odstąpienia, jednak wyłącznie w ciągu terminu również oznaczonego w umowie. Przy czym termin ten musi być oznaczony przez wskazanie zdarzenia przyszłego i pewnego. Zaś brak oznaczenia terminu powoduje, że umowne zastrzeżenie prawa odstąpienia jest bezwzględnie nieważne (art. 58 k.c.). Nieważność ta nie może być też sanowana w taki sposób, że w innej umowie strony określą termin jej realizacji, co czyni twierdzenia powoda w tym zakresie chybionymi. Ostatecznie więc, zdaniem Sądu Apelacyjnego, oświadczenie powoda z dnia 19 grudnia 2012r. nie mogło wywrzeć skutku w sferze praw i obowiązków obu stron umowy z 31 maja 2010r., jako że jej zapis dotyczący umownego prawa odstąpienia jest nieważny (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1998r., III CKN 279/97, LEX nr 315347). W konsekwencji – żądanie zapłaty kary umownej, uzgodnionej przez strony na wypadek odstąpienia od umowy, wywiedzione przez powoda z powołaniem się na to właśnie odstąpienie, nie może być uwzględnione.

Pozostałe kwestie, sporne między stronami w tej sprawie, Sąd Apelacyjny badałby i rozważał, także na etapie postępowania apelacyjnego, jedynie wówczas, gdyby oświadczenie powoda o odstąpieniu od umowy było prawnie skuteczne. Skoro jednak tak nie jest, apelacja pozwanej podlegała uwzględnieniu w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c., co wywarło też wpływ na orzeczenie o kosztach procesu w obu instancjach. Stosownie bowiem do art. 98 § 1 i 3 k.p.c. koszty te winna ponosić strona przegrana.