Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lipca 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny-Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 lipca 2012 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)w W.

przeciwko (...)Sp. z o.o. w B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego (...) w Warszawie

z dnia 31 stycznia 2012 r., sygn. akt I C 143/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...)Sp. z o.o. w B.na rzecz (...)w W.kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 1306/12

UZASADNIENIE

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym Sąd Rejonowy (...)zasądził od (...)Sp. z o.o. w B.na rzecz (...)kwotę 6.779,49 zł z weksla, z ustawowymi odsetkami od 9 listopada 2010 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwana wniosła o jego uchylenie i oddalenie powództwa. Pozwana przyznała, że wystawiła weksel in blanco na zabezpieczenie wykonania zawartej między stronami umowy o warunkach i trybie udzielania przez (...) pomocy w zakresie działalności polegającej na zbieraniu zwłok zwierzęcych bydła, owiec, kóz, świń oraz transporcie zbieranych zwłok do najbliższego zakładu przetwarzającego. Powódka jednakże nie wyjaśniła sposobu wyliczenia kwoty, na jaką uzupełniony został weksel, wobec czego pozwana nie jest w stanie wskazać niezgodności sumy wekslowej z zawartym porozumieniem. Mimo to pozwana w zarzutach od nakazu zapłaty podjęła próbę wykazania, że weksel został wystawiony niezgodnie z deklaracją wekslową, gdyż kwota pomocy finansowej wyniosła 7.582.983,57 zł, podczas gdy biegła rewident działająca na zlecenie pozwanej ustaliła, że pomoc finansowa mogłaby wynosić 7.708.268,17 zł.

W odpowiedzi na zarzuty pozwanej powódka wyjaśniła, że na sumę wekslową składają się: należność główna w kwocie 4.929,77 zł oraz odsetki w kwocie 1.858,63 zł, ustalone na dzień 8 listopada 2011 r. Powódka podała także, że należność główną stanowi zawyżona kwota pomocy finansowej, wynikająca z przekazanego pozwanej raportu niezależnego biegłego. W raporcie wskazano zawyżenie kosztów w zakresie schematu (...)na kwotę 5.218,12 zł oraz w zakresie schematu (...)na kwotę 36.141,88 zł. Kwota wekslowa stanowi tylko część zawyżonej pomocy finansowej.

Po rozpoznaniu zarzutów od nakazu zapłaty Sąd Rejonowy wydał wyrok utrzymujący nakaz zapłaty w mocy.

Sąd Rejonowy uznał, że w odpowiedzi na zarzuty od nakazu zapłaty powódka - choć nie wprost, lecz przez odwołanie się do treści wcześniejszych pism (wezwania pokontrolnego k. 196, wystąpienia pokontrolnego k. 198 i zestawienia k. 200) wskazała w sposób wystarczający z czego wynika suma na jaką powódka uzupełniła weksel. Podstawa żądania zwrotu zawyżonej pomocy finansowej wynika z umowy o warunkach i trybie udzielania przez (...)pomocy w zakresie działalności polegającej na zbieraniu zwłok zwierzęcych bydła, owiec, kóz, świń oraz transporcie zbieranych zwłok do najbliższego zakładu przetwarzającego, w której strony przewidziały obowiązek zwrotu nadmiernie pobranej pomocy finansowej przekraczającej (...)kosztów operacyjnych.

Pozwana, chcąc wykazać bezpodstawność wniosków raportu, przedstawiła dowód z zeznań świadka J. B., księgowej sporządzającej raport z audytu przeprowadzonego w (...)Sp. z o.o. Świadek ta jednakże nie pamiętała wyników swoich obliczeń księgowych, tłumacząc zawile niektóre mechanizmy i motywy wpływające na takie, a nie inne ujęcie przez nią danych księgowych w raporcie, w związku z czym dowód ten nie mógł lec u postaw ustalenia, że pozwana nie pobrała nienależnej pomocy finansowej, a tym samym, że weksel został wystawiony niezgodnie z deklaracją wekslową. Zgromadzone w sprawie dokumenty księgowe nie wskazują na pobranie pomocy finansowej w nadmiernej wysokości, lecz ich ocena powinna być dokonywana w połączeniu z księgowymi dokumentami źródłowymi – nie złożonymi do akt sprawy, i wymaga wiedzy specjalistycznej biegłego, który analizując koszty działalności pozwanej w okresie od stycznia do grudnia 2007 r. sporządziłby opinię pozwalającą na poczynienie przez Sąd ustaleń, czy pozwana pobrała pomoc finansową w nadmiernym rozmiarze.

Pozwana w apelacji zarzuciła Sądowi Rejonowemu naruszenie prawa materialnego, tj. błędną wykładnię art. 471 i art. 496 k.c. polegającą na przyjęciu, że roszczenie strony powodowej podlega podziałowi na dowolnie wybrane części, które nie ulegają kompensacie, lecz podlegają odrębnemu dochodzeniu na drodze postępowania sądowego, a także naruszenie prawa procesowego przez odmowę dopuszczenia dowodu z przesłuchania stron. Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Okoliczności faktyczne wskazane w uzasadnieniu pozwu prowadzą do wniosku, że powódka dochodząc roszczenia opierała się głównie na założeniu abstrakcyjnego charakteru zobowiązania wekslowego i co do zasady nie można jej odmówić racji. Abstrakcyjność zobowiązania wekslowego polega na tym, że zobowiązanie zachowuje ważność niezależnie od wszystkich przyczyn, które spowodowały jego powstanie. Dlatego też podstawa prawna zobowiązania nie może być wyrażona w treści weksla, a zarzuty przysługujące dłużnikowi wekslowemu są ograniczone, stosownie do art. 17 Prawa wekslowego. Zasada abstrakcyjności weksla ulega jednak poważnemu osłabieniu, jeżeli - tak jak w przedmiotowej sprawie - nastąpiło wydanie weksla in blanco o charakterze gwarancyjnym, a posiadaczem weksla jest pierwszy wierzyciel (remitent). Wydanie weksla in blanco stwarza specjalny rodzaj zobowiązania wekslowego, który różni się od zobowiązania wynikłego z wydania całkowicie wypełnionego weksla. Weksel in blanco jest ściśle związany z porozumieniem wekslowym, zawartym pomiędzy wystawcą a remitentem. Dłużnik może wówczas, zgodnie z art. 10 Prawa wekslowego, bez ograniczeń powoływać się na zarzuty pozawekslowe, wynikające ze stosunku podstawowego. W razie wypełnienia weksla in blanco w zakresie sumy wekslowej przez wierzyciela, ten nie może zasłaniać się wobec dłużnika abstrakcyjnością zobowiązania wekslowego, gdy dłużnik żąda rozliczenia dochodzonej kwoty. Wierzyciel jest obowiązany wówczas podać, z jakiego dokładnie tytułu domaga się zapłaty i przedstawić stosowne wyliczenie. Nie zmienia to rozkładu ciężaru dowodu wykazania, że zobowiązanie będące podstawą wypełnienia weksla nie istnieje. Ciężar tego dowodu zawsze spoczywa na pozwanym (art. 6 k.c.). Wiąże się to z domniemaniem istnienia wierzytelności, która powstaje na skutek wystawienia i wydania weksla (vide: uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 7 stycznia 1967 r., III CZP 19/66, OSNCP 1968, poz. 79). Udowodnienie przez pozwanego w postępowaniu opartym na wekslu gwarancyjnym in blanco nieistnienia zobowiązania ze stosunku podstawowego, powoduje upadek roszczenia opartego na wekslu. Aby jednak pozwany mógł udowodnić nieistnienie zobowiązania ze stosunku podstawowego, powód musi podać nie tylko sumę zadłużenia, ale również wyliczyć i wskazać, co składa się na tą sumę.

Jak trafnie wyjaśnił Sąd Rejonowy, powódka w odpowiedzi na zarzuty wyjaśniła, że suma wekslowa stanowi część nienależnie pobranej przez pozwaną pomocy finansowej, wykazanej w przedstawionym pozwanej raporcie biegłego rewidenta. Takie wyjaśnienie stanowi dostateczne wskazanie podstaw sumy wekslowej, w obliczu którego pozwana, chcąc wykazać niezasadność roszczenia ze stosunku podstawowego, winna obalić w całości prawidłowość wykazanej w raporcie nienależne pobranej pomocy finansowej. Trzeba przy tym wyjaśnić, że powódka miała prawo dochodzić na podstawie weksla tylko części nienależnie pobranej pomocy finansowej, bez skonkretyzowania, o jaką dokładnie część chodzi. Środkiem dowodowym służącym obaleniu prawidłowości wniosków zawartych w raporcie sporządzonym przez księgowego może być jedynie dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny księgowości, dopuszczonego przez Sąd w trybie przepis art. 278 k.p.c. Jak powyżej już wyjaśniono, dowód ten obciążał pozwaną na podstawie art. 6 k.c. Pozwana wniosku o powołanie biegłego nie zgłosiła, zamiast tego wnioskując o przeprowadzenie dowodu z zeznań stron. Dowód z zeznań stron nie mógłby jednak obalić prawidłowości dokonanych w raporcie obliczeń księgowych.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy oddalił apelację, na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono stosownie do art. 98 § 1 k.p.c.