Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: Paulina Filipkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 września 2017 r. w Warszawie

sprawy A. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania A. O.

od następujących decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.:

z dnia 4 marca 2015 r. znak: (...),

z dnia 25 maja 2015r. znak: (...),

z dnia 21 kwietnia 2016r. znak: (...)

- zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że ustala, iż wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wynosi 63,09 (sześćdziesiąt trzy 09/100) %, wartość kapitału początkowego wynosi 104.182,32 (sto cztery tysiące sto osiemdziesiąt dwa 32/100) złote, a łączna wartość świadczenia A. O. wynosi 1.865,84 (jeden tysiąc osiemset sześćdziesiąt pięć 84/100) złote.

UZASADNIENIE

W dniu 10 kwietnia 2015r. A. O. złożyła za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. odwołanie od decyzji z dnia 4 marca 2015r. znak: (...) wnosząc o jej zmianę poprzez ponowne wyliczenie wysokości świadczenia emerytalnego.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że w jej ocenie organ rentowy zawarł w skarżonej decyzji niejasne wyliczenia dotyczące kapitału początkowego, w związku z czym nie jest ona w stanie określić, czy emerytura została prawidłowo wyliczona. Korzystając z kalkulatora emerytalnego udostępnionego w ramach Portalu Usług Elektronicznych ZUS ustalił, że wysokość jej emerytury powinna być znacznie wyższa niż wyliczona przez organ rentowy. Wskazała również, że z racji śmierci jej małżonka w dniu 24 września 2013r. na jej konto zostały przekazane środki z Otwartego Funduszu Emerytalnego z konta jej męża. Odwołująca zaznaczyła, że wielokrotnie próbowała dowiedzieć się, czy środki te zostały zaksięgowane na jej koncie emerytalnym oraz w jakiej wysokości. Ponadto organ rentowy nie był w stanie prawidłowo obliczyć kwoty, jaka powinna być przekazana jej w postaci wypłaty z tytułu środków odziedziczonych po OFE małżonka, sama zaś odwołująca stwierdziła w tym zakresie istotne rozbieżności w wyliczeniach ZUS. Odwołująca wniosła o zobligowanie organu rentowego do przedstawienia wyliczeń kwot przekazanych z OFE na jej konto oraz o powołanie biegłego z zakresu rachunkowości do wyliczenia wysokości jej emerytury (odwołanie k. 2-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 30 czerwca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania A. O. na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Uzasadniając swoje stanowisko w sprawi organ rentowy wskazał, że na podstawie skarżonej decyzji przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury powszechnej od dnia 9 lutego 2015r. W tym samym dniu wydał również decyzję przyznającą jej prawo do okresowej emerytury kapitałowej od wskazanej wyżej daty. Przy obliczeniu wysokości emerytur średnia długość trwania życia została ustalona dla wieku, w którym ubezpieczona przeszła na emeryturę. Odnosząc się z kolei do kwestii środków z OFE zmarłego małżonka odwołującej, pełnomocnik organu rentowego wskazał, że po jego śmierci na rachunek odwołującej w OFE oraz na jej subkonto w ZUS została przekazana w ramach wypłaty transferowej połowa środków zmarłego męża, w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. Środki te zostały zaewidencjonowane na subkoncie odwołującej na dzień 24 września 2013r. Po osiągnięciu przez odwołującą wieku emerytalnego w lutym 2015r. wszystkie środki z OFE odwołującej, w tym te odziedziczone po mężu, zostały przekazane na subkonto ZUS i zostały uwzględnione przy obliczeniu okresowej emerytury kapitałowej. Organ rentowy wyjaśnił również, że po ponownej analizie akt sprawy dokonał ponownego ustalenia kapitału początkowego, w efekcie czego wydał w dniu 5 czerwca 2015r. dwie decyzje w sprawie ponownego obliczenia wysokości emerytury powszechnej oraz okresowej emerytury kapitałowej. Ponadto organ rentowy zaznaczył, że odwołująca pobiera rentę rodzinną, które to świadczenie jest korzystniejsze od emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz emeryturę kapitałową (odpowiedź na odwołanie k. 5 a.s.).

W dniu 5 lutego 2016r. A. O. wniosła odwołanie od decyzji z dnia 25 września 2015r., znak: (...) o przeliczeniu emerytury. W ocenie odwołującej przedmiotowa decyzja jest błędna oraz niekorzystna. Ubezpieczona wniosła o rozpoznanie niniejszego odwołania w toku sprawy o sygn. akt VII U 998/15 z uwagi na tożsamość materii odwołania ( odwołanie z dnia 5 lutego 2016r. k.2-3 sygn. akt VII U 358/16).

W piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2016r. organ rentowy wniósł o łączne rozpoznanie i rozstrzygnięcie na podstawie art. 219 k.p.c. sprawy o sygn. akt VII U 358/16 ze sprawą ubezpieczonej toczącą się w Sądzie Okręgowym Warszawa-Praga w Warszawie pod sygn. akt VII U 998/15 ( pismo procesowe, k.8 sygn. akt VII U 358/16).

W dniu 11 marca 2016r. Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VII U 358/16 ze sprawą o sygn. akt VII U 998/15, celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz prowadzenia sprawy pod wspólną sygn. akt VII U 998/15 (zarządzenie, k.60 sygn. akt VII U 358/16).

W dniu 24 maja 2016r. ubezpieczona wniosła kolejne odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 kwietnia 2016r., znak: (...) w przedmiocie ponownego ustalenia okresowej emerytury kapitałowej oraz decyzji z dnia 21 kwietnia 2016r., znak: (...) w przedmiocie przeliczenia emerytury. Odwołująca wniosła o rozpoznanie niniejszego odwołania ze sprawą o sygn. akt VII U 998/15 z uwagi na tożsamość materii odwołania ( odwołanie z dnia 24 maja 2016r., k.2 sygn. akt VII U 959/16).

Sąd w dniu 22 lipca 2016r. na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VII U 959/16 ze sprawą o sygn. akt VII U 998/15, celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz prowadzenia sprawy pod wspólną sygn. akt VII U 998/15 (zarządzenie, k.8 sygn. akt VII U 959/16).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. O., urodzona (...), w dniu 30 stycznia 2015r. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o ustalenie prawa do emerytury powszechnej i okresowej emerytury kapitałowej. Do powyższego wniosku dołączyła informację dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy (wniosek, k.1-41 akt emerytalnych).

W wyniku rozpoznania powyższego wniosku organ rentowy decyzją z dnia 4 marca 2015r., znak: (...) , przyznał A. O. prawo do emerytury od dnia 9 lutego 2015r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury została ustalona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej, tj. przy uwzględnieniu kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji, kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 321.395,39 zł oraz średniego dalszego trwania życia w wymiarze 251,30 miesięcy. Organ rentowy wskazał, iż wysokość emerytury wynosi 1.622,65zł, natomiast okresowa emerytura kapitałowa wynosi 201,21 zł. Łącznie kwota emerytury z FUS oraz okresowej emerytury kapitałowej wynosi 1.823,86 zł (decyzja z dnia 4 marca 2015r., k.77-83 a.r.).

W dniu 4 marca 2015r. organ rentowy wydał kolejną decyzję, znak: (...) o ustaleniu okresowej emerytury kapitałowej od dnia 9 lutego 2015r., tj. od dnia nabycia prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi iloraz kwoty środków, z uwzględnieniem ich waloryzacji, zewidencjonowanych na subkoncie, ustalonych na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano okresową emeryturę kapitałową, tj. 50.563,80 zł i średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonej, tj. wieku 60 lat i 7 miesięcy. Od 9 lutego 2015r. okresowa emerytura kapitałowa wynosi 201,21 zł (decyzja z dnia 4 marca 2015r., k.85-89 a.s.).

W dniu 25 czerwca 2015r. A. O. złożyła w organie rentowym wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego (wniosek- akta rentowe).

Wobec powyższego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał w dniu 25 września 2015r., decyzję, znak: (...) o przeliczeniu emerytury od dnia 1 czerwca 2015r., tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Organ rentowy wskazał, że po korekcie kapitału początkowego na koncie, wysokość emerytury wynosi 1.653,31 zł, natomiast emerytura kapitałowa wynosi 202,09zł. Po waloryzacji od dnia 1 marca 2015r. świadczenie emerytalne wynosi 1.891,40 zł (decyzja z dnia 25 września 2015r. – akta rentowe).

W dniu 19 lutego 2016r. ubezpieczona złożyła w organie rentowym kolejny wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego (wniosek – akta rentowe).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 21 kwietnia 2016r. wydał decyzję, znak: (...) o przeliczeniu emerytury, od dnia 1 kwietnia 2016r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura ustalona w kwocie 1.689,43 zł zwiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ich waloryzacji, poprzez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla ubezpieczonej wieku w dniu złożenia wniosku, tj. w dniu 5 kwietnia 2016r. Po ponownym ustaleniu, wysokość emerytury wynosi 1.689,43zł + (9.659,31/244,70) = 1.960,45 zł. Okresowa emerytura kapitałowa wynosi 231,55 zł ( decyzja z dnia 21 kwietnia 2016r. – akta rentowe).

W tym samym dniu ( 21 kwietnia 2016r.) organ rentowy wydał decyzję, znak: (...) o ponownym ustaleniu okresowej emerytury kapitałowej od dnia 9 lutego 2015r., tj. od dnia nabycia prawa do emerytury z FUS. Oddział wskazał, że wysokość emerytury kapitałowej stanowi iloraz kwoty środków, z uwzględnieni ich waloryzacji, zewidencjonowanych na subkoncie, ustalonych na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości okresowej emerytury kapitałowej, tj. 56659,83 zł i średniego dalszego trwania życia dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości okresowej emerytury kapitałowej, tj. w wieku 60 lat i 7 miesięcy – 244,70 miesięcy. Okresowa emerytura kapitałowa w nowej wysokości wynosi 231,55 zł (decyzja z dnia 21 kwietnia 2016r.-akta rentowe).

Od wymienionych decyzji organu rentowego, A. O. wniosła odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie.

W dniu 8 grudnia 2015r. Sąd zobowiązał organ rentowy do dokładnego przedstawienia sposobu przeliczenia emerytury z dnia 25 września 2015r. oraz z dnia 4 marca 2015r. (zobowiązanie, k.37 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 29 stycznia 2016r. organ rentowy wskazał, iż A. O. - członek otwartego funduszu emerytalnego - złożyła w dniu 30 stycznia 2015r. wniosek o ustalenie prawa do emerytury powszechnej i okresowej emerytury kapitałowej. Od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, tj. od dnia 09 lutego 2015r. tut. Oddział przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury powszechnej oraz okresowej emerytury kapitałowej.

Ubezpieczona od 24 czerwca 1978r. do 24 września 2013r. pozostawała w związku małżeńskim z M. O.. Były współmałżonek ubezpieczonej był członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Przez cały czas trwania małżeństwa istniała między małżonkami małżeńska wspólność majątkowa.

Mąż ubezpieczonej zmarł przed wypłatą środków zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym, dlatego środki zgromadzone przez byłego męża ubezpieczonej w otwartym funduszu emerytalnym i na subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych podlegają dziedziczeniu. Jeżeli w chwili śmierci członek otwartego funduszu emerytalnego pozostawał w związku małżeńskim, a środki na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym były przedmiotem małżeńskiej wspólności majątkowej, otwarty fundusz emerytalny dokonuje wypłaty transferowej połowy środków objętych małżeńską wspólnością majątkową zgromadzonych na rachunku zmarłego na rachunek małżonka zmarłego w otwartym funduszu emerytalnym. Na rzecz pozostałego przy życiu małżonka zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego dokonana jest wypłata transferowa, stanowiąca połowę środków zgromadzonych na rachunku zmarłego, objętych wspólnością majątkową małżeńską.

W okolicznościach niniejszej sprawy małżeńska wspólność majątkowa między byłymi małżonkami trwała w okresie od dnia 24 czerwca 1978r. do dnia 24 września 2013r. Wszystkie środki zgromadzone w otwartym funduszu emerytalnym przez M. O. wchodziły w skład majątku wspólnego małżonków. Na podstawie wcześniej powołanego art. 131 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, otwarty fundusz emerytalny dokonał na rachunek otwartego funduszu emerytalnego A. O. wypłaty transferowej w wysokości stanowiącej 50% środków zmarłego męża.

Środki na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, które nie zostaną wykorzystane na wypłatę na rachunek współmałżonka w otwartym funduszu emerytalnym, przekazywane są osobom wskazanym przez zmarłego w oświadczeniu na wypadek śmierci, dotyczy to zatem drugiej połowy tych środków. W świetle art. 132. ust. 1 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych środki zgromadzone na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, które nie zostaną wykorzystane zgodnie z art. 131 tej ustawy, przekazywane są osobom wskazanym przez zmarłego, zgodnie z art. 82 ust. 1 lub la, a w przypadku ich braku wchodzą w skład spadku. W razie braki osób wskazanych przez zmarłego połowa środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym wchodzi do spadku po nim, środki te są wówczas dziedziczone na zasadach ogólnych w ramach dziedziczenia ustawowego lub testamentowego.

M. O. w trybie art. 82 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych wskazał jako jedną osobę uposażoną małżonkę A. O.. Wypłata środków w wysokości 100% na podstawie art. 132 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych na rzecz A. O. została dokonywana w formie gotówkowej wypłaty jednorazowej.

Powyżej opisane zasady mają zastosowanie także do podziału środków zewidencjonowanych na subkoncie z modyfikacjami wynikającymi z i stawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Podział składek zewidencjonowanych na subkoncie M. O. został dokonywany, gdyż zmarł przed złożeniem wniosku o emeryturę z tytułu osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury powszechnej oraz emerytury częściowej.

Otwarty fundusz emerytalny (...) zawiadomił w dniu 20.03.2014r. organ rentowy o podziale środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego M. O.. Wskazał osoby, na rzecz których nastąpił podział tych środków oraz o udziale wskazanych osób w tych środkach. Uposażoną w trybie art. 131 i 132 ustawy o organizacji i finansowaniu funduszy emerytalnych była A. O..

Zakład Ubezpieczeń Społecznych połowę środków zgromadzonych na subkoncie M. O. przypadających A. O. zewidencjonował na jej subkoncie, jako składki odpowiednio na dzień śmierci męża. Pozostałe składki przypadające również A. O. organ rentowy wypłacił bezpośrednio uposażonej w formie jednorazowej wypłaty. Organ rentowy dokonał byłej współmałżonce zewidencjonowania na jej subkoncie części składek ustalonych na dzień śmierci M. O. oraz wypłacił część składek bezpośrednio w takiej formie, w jakiej nastąpiła wypłata w otwartym funduszu emerytalnym, czyli w gotówce-jednorazowo.

Na rachunek A. O. i na jej subkonto w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych została przekazana w ramach wypłaty transferowej połowa środków zmarłego męża w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. Niewykorzystane środki zostały wypłacone wskazanej przez zmarłego M. O., A. O.. Środki A. O. uwzględniające połowę środków zmarłego męża, zostały tzw. (...), przekazane na subkonto do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wraz ze środkami z tytułu jej własnego ubezpieczenia.

Organ rentowy wskazał, iż ubezpieczona pozostawała w zatrudnieniu do dnia 16 lutego 2015r. W decyzji z dnia 4 marca 2015r. mocą której organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury powszechnej, do obliczenia jej podstawy przyjął kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne raz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego podjęto jej wypłatę, tj. do 31 stycznia 2015r.

Ustalenie wysokości emerytury nastąpiło w lutym 2015r., zatem kwota składek podlegała ostatniej rocznej waloryzacji za 2013r. Następnie kwota zwaloryzowanych składek rocznych podlegała waloryzacji kwartalnej za I, II i III kwartał 2014r. Składki zewidencjonowane na koncie nie objęte waloryzacjami rocznymi podlegały waloryzacjom kwartalnym za II, III, IV kwartał 2013r. do waloryzacji za III kwartał 2014r. Składki nie objęte waloryzacjami obejmują miesiące od sierpnia do grudnia 2014r. i styczeń 2015r. Tak ustalona wysokość zwaloryzowanej składki wyniosła 86.377,50 zł.

Organ rentowy decyzją z czerwca 2015r. ponownie ustalił wysokość emerytury powszechnej ubezpieczonej, bo w decyzji z 04 marca 2015r. przyjęto do obliczenia wysokości świadczenia zawyżoną wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego. Błąd dotyczył wysokości dochodu za 1987r. Prawidłowy dochód wynosi 232.377,00 zł, natomiast do kalkulatora EP został wczytany błędny dochód w wysokości 376.827,00 zł. Kwota kapitału początkowego podlegała ostatniej rocznej waloryzacji za 2013r., a następnie została włączona w cykl waloryzacji kwartalnych za I, II i III kwartał 2014r. Tak zwaloryzowana wartość kapitału początkowego wyniosła 319.357,77zł

Ubezpieczona złożyła w dniu 25 czerwca 2015r. wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury powszechnej z uwzględnieniem przeliczonego kapitału początkowego poprzez doliczenie okresu opieki nad dzieckiem po 1/3% podstawy wymiaru kapitału początkowego za każdy rok tego okresu. Decyzją z dnia 25 września 2015r. znak (...) organ rentowy przeliczył ubezpieczonej wysokość świadczenia emerytalnego, gdzie wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego przyjętego do obliczenia emerytury powszechnej wyniosła 329.100,00 zł. Organ rentowy ponownie ustalił wartość kapitału początkowego na dzień 01 stycznia 1999r. w wysokości 103.289,89 zł, przeliczając podstawę wymiaru kapitału w myśl art. 174 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy zaznaczył, że nadal korzystniejszym dla ubezpieczonej świadczeniem jest renta rodzinna po mężu.

Wysokość okresowej emerytury kapitałowej w decyzji z dnia 4 marca 2015r. została obliczana poprzez podzielenie kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie, ustalonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego została ona przyznana, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę osoby ubezpieczonej - przyjętego do obliczenia kwoty emerytury na nowych zasadach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Kwota zewidencjonowanych środków na subkoncie i odpowiednio zwaloryzowanych wyniosła 50.563,80 zł. Przy obliczaniu wysokości emerytury średnie dalsze trwanie życia zostało ustalone dla wieku, w którym ubezpieczona przeszła na emeryturę oraz na podstawie tablicy obowiązującej w dniu osiągnięcia przez nią wieku emerytalnego, i tym samym obowiązującej w dniu złożenia wniosku o emeryturę.

Kwota środków na subkoncie podlegała ostatniej rocznej waloryzacji za 2013r. Następnie kwota tych środków została włączona w cykl waloryzacji kwartalnej za I, II i III kwartał 2014r. Środki zewidencjonowane na koncie nie objęte waloryzacjami rocznymi podlegały waloryzacjom kwartalnym za II, III, IV kwartał 2013r. do waloryzacji za III kwartał 2014r. Środki nie objęte waloryzacjami obejmują miesiące 08/2014r. do 01/2015r. Tak ustalona wysokość zwaloryzowanych środków wyniosła 50.563,80 zł. (pismo procesowe k.46-51 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 2 marca 2016r.A. O. wskazała, iż organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 29 stycznia 2016r. skoncentrował się wyłącznie na jednym z czynników istotnych dla wyliczenia emerytury tj. na środkach zewidencjonowanych na jej subkoncie, a także mechanizmach związanych z mechanizmem dziedziczenia. W związku z powyższym odwołująca wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości (pismo procesowe, k.56-57 a.s.).

Postanowieniem z dnia 10 sierpnia 2016r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego ds. rachunkowości celem wyliczenia, czy przyznana odwołującej emerytura w decyzji z dnia 4 marca 2015r., przy uwzględnieniu kolejnych decyzji z dnia 21 kwietnia 2016r. i 25 września 2015r została wyliczona zgodnie z obowiązującymi przepisami, biorąc pod uwagę przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS (postanowienie k.84 a.s.).

W opinii z dnia 8 listopada 2016r. biegły sądowy z zakresu rachunkowości i finansów P. B. wskazał, iż na podstawie materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy i aktach rentowych dokonał obliczeń, w wyniku których ustalił:

1.  wyliczona liczba okresów składkowych wynosi 254 miesiące oraz 38 miesięcy przebywania odwołującej na urlopach wychowawczych. Organ rentowy wyliczył odwołującej 243 miesiące okresów składkowych. 11 miesięcy okresów nieskładkowych oraz 38 miesięcy przebywania przez odwołującą na urlopie wychowawczym. Jako okresy nieskładkowe ZUS zaliczył odwołującej okres zatrudnienia od 1 lutego 1997 r. do 31.12.1997 r. - okres pracy w Przedsiębiorstwie (...)s.c. (ustalone na podstawie świadectwa pracy z dnia 31 lipca 1998 r.). Jednocześnie ustalił, iż dla potrzeb wyliczenia (...) organ rentowy przyjął za ww. okres wynagrodzenie minimalne za pracę.

2.  wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyliczony z dwudziestu lat wyniósł 63,61% natomiast wyliczony z dziesięciu kolejnych lat wyniósł 62,50%. Organ rentowy ustalił wartość (...) w wysokości 63,08% a różnica wynika z różnic w wynagrodzeniu za lata 1986 i 1998.

3.  przy wyliczaniu wynagrodzenia za 1986 rok:

⚫

w przypadku zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) organ rentowy doliczył tylko wynagrodzenie minimalne za pracę z jednego miesiąca, podczas gdy w aktach sprawy brakuje list plac za dwa miesiące, tj. maj i listopad (za listopad znajduje się tylko lista płac nadgodzin).

4.  w przypadku zatrudnienia w (...) w W. organ rentowy uwzględnił wynagrodzenie odwołującej z jednego miesiąca w wysokości 7.600 zł podczas gdy z umowy o pracę z dnia 1 marca 1986 roku wynika, iż odwołująca była zatrudniona na okres próbny od 1 marca do 31 maja 1986 roku z wynagrodzeniem wynoszącym 7.600 zł plus 10% dodatku za wysługę lat.

5.  organ rentowy nie uwzględnił opłaconych składek osoby współpracującej za 1998 rok ustalonych na podstawie zaświadczenia ZUS z dnia 18 lutego 2014 roku. Wyliczona wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 104.602,41 zł i jest większa od wyliczonej przez organ rentowy, który wyliczył kapitał początkowy na kwotę 103.289,89 zł.

6.  wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego odwołującej wynosi 333.281,90 zł i jest wyższa o 4.181,90 zł od wartości wyliczonej przez organ rentowy, który ustalił wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 329.100 zł.

7.  wyliczenie wartości świadczenia zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej wynosi 1.669,95 zł.

8.  na podstawie dokumentacji organu rentowego biegły ustalił, iż na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano odwołującej okresową emeryturę kapitałową (tj. 31 stycznia 2015 r.) wartość środków zgromadzonych na subkoncie odwołującej z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 50.563,80 zł. Przy uwzględnieniu średniego dalszego trwania życia dla osoby w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę odwołującej, wynoszącego 251,30 miesiąca (Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 26 marca 2014 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P.2014.245) oraz wyżej wymienionej kwoty zaewidencjonowanych i zwaloryzowanych na subkoncie składek okresowa emerytura kapitałowa na dzień 9 lutego 2015 roku wynosi 201,21 zł. W decyzji z dnia 25 września 2015 roku organ rentowy wskazał, że wartość okresowej emerytury kapitałowej wynosi 202,09 zł.

9.  Łączna wartość świadczenia ubezpieczonej na dzień jego przyznania wynosi 1.871,16 zł, zaś wartość świadczenia wyliczona przez organ rentowy w decyzji z dnia 25 września 2015r. wynosi 1.855,40 zł i jest niższa od wyliczonej przez biegłego sądowego o 15,76 zł.

W piśmie procesowym z dnia 20 grudnia 2016r. organ rentowy zgłosił zastrzeżenia do ww. opinii biegłego sądowego wskazując, iż nie zgadza się z opinią biegłego w zakresie ustalenia stażu pracy odwołującej oraz w zakresie ustalenia wynagrodzenia za rok 1986 i 1998. (pismo procesowe k.124-125 a.s.).

Postanowieniem z dnia 26 maja 2017r. Sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu rachunkowości celem odniesienia się do zarzutów i twierdzeń zgłoszonych przez organ rentowy (postanowienie k. 156 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 25 lipca 2017r. biegły sądowy P. B. wskazał, iż sporządzając opinię pierwotną oparł się na przedstawionych dokumentach, w tym na świadectwie pracy wystawionym w dniu 31 lipca 1998 roku przez (...) s.c. zgodnie z którym odwołująca pracowała w ww. firmie od 1 lutego 1997 roku do 31 lipca 1998 roku, i w którym nie wskazano, by pobierała zasiłek chorobowy. Wyliczona w opinii pierwotnej liczba okresów składkowych i nieskładkowych jest prawidłowa. Przyjęcie przez organ rentowy, iż cały okres zatrudnienia luty - grudzień 1997 jest okresem nieskładkowym jest nadinterpretacją, która nie ma potwierdzenia w przedstawionych dokumentach.

Przyjmując zgodnie z wyjaśnieniami organu rentowego, iż zatrudnienie udokumentowane umową o pracę na okres próbny od marca 1986 r. do 31 maja 1986 roku, jest zatrudnieniem pokrywającym się z zatrudnieniem udokumentowanym świadectwem pracy wystawionym przez (...) Przedsiębiorstwo (...) wyliczenia wynagrodzenia przyjętego do ustalenia wwpw dla potrzeb obliczenia kapitału początkowego, biegły dokonał korekty. Biegły dodatkowo wskazał, że do akt rentowych, po sporządzeniu opinii pierwotnej dołączono potwierdzenie ubezpieczenia osób opłacających składki na własne ubezpieczenie oraz osób z nimi współpracujących, dotyczące składek A. O. za 1998 rok. Z przedstawionego zaświadczenia wynika, iż w przypadku ubezpieczonej, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wyniosła w 1998 roku 3.677,31 zł. Uwzględniając powyższe za okres od 1 sierpnia do 31 grudnia 1998 roku przyjęto do wyliczeń kwotę wskazaną przez organ rentowy w ww. zaświadczeniu. Przy takim założeniu, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyliczony w wariancie najkorzystniejszym dla odwołującej (z wybranych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia) wynosi 63,09%.

Wyliczona wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 104.182,32 zł i jest większa od wyliczonej przez organ rentowy, który wyliczył kapitał początkowy na kwotę 103.289,89 zł. Powodem wyliczenia wyższej wartości kapitału początkowego było przyjęcie o 11 miesięcy wyższej liczby okresów składkowych (a nie przyjęcie okresów nieskładkowych).

Łączna wartość świadczenia odwołującej na dzień jego przyznania wynosi 1.865,84 zł. Wartość świadczenia wyliczona przez organ rentowy w decyzji z dnia 25 września 2015 roku wynosi 1.855,40 zł i jest niższa od wyliczonej w treści opinii o 10,44 zł. (opinia k.162-189 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 9 sierpnia 2017r. organ rentowy ponownie zgłosił zastrzeżenia do opinii ww. biegłego sądowego i wskazał, że nie zgadza się z opinią biegłego w zakresie ustalenia stażu pracy odwołującej, jeśli natomiast chodzi o wynagrodzenie za okres od dnia 1 marca 1986r. do dnia 31 maja 1986r. z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...), to zgodnie z przedłożonymi dokumentami za 03/86-04/86 przyjęto wynagrodzenie z list płac, natomiast za 05/86 przyjęto wynagrodzenie z umowy o pracę z uwagi na brak list płac za ten miesiąc (pismo procesowe, k. 200-201 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, aktach rentowych i osobowych odwołującej. Zdaniem Sądu, powołane wyżej dokumenty, w zakresie, w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy oparł się także na opiniach biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i finansów P. B. z lipca 2017r. (k. 163-189 a.s.). Sporządzona przez biegłego opinia jest rzetelna i logiczna w związku, z czym Sąd dał jej wiarę w całości. W treści ww. opinii, biegły zaprezentował szczegółowe wyliczenie emerytury odwołującej, mając na uwadze całokształt dokumentacji pracowniczej A. O., załączonej do akt niniejszej sprawy, jak również do akt rentowych. Z przedstawionej przez biegłego opinii wynika, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyliczony w wariancie najkorzystniejszym dla odwołującej (z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia) wynosi 63,09%. Wyliczona wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. wynosi 104 182,32 zł i jest większa od wyliczonej przez organ rentowy, który wyliczyła kapitał początkowy na kwotę 103 289,89 zł. Biegły wskazał, iż powodem wyliczenia wyższej wartości kapitału początkowego jest przyjęcie o 11 miesięcy wyższej liczby okresów składkowych (a nie przyjęcie okresów nieskładkowych). Natomiast łączna wartość świadczenia ubezpieczonej na dzień jego przyznania wynosi 1865,84 zł. Wartość świadczenia wyliczona przez organ rentowy w decyzji z dnia 25 września 2015r. wynosi 1855,40zł i jest niższa o 10,44zł.

Zastrzeżenia do opinii w piśmie procesowym zgłosił organ rentowy, kwestionując przede wszystkim ustalony przez biegłego staż pracy A. O. oraz ustaloną wysokość wynagrodzenia za rok 1986 i 1998. Sąd nie znalazł jednak podstaw do uznania podniesionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zastrzeżeń za zasadne, gdyż biegły sądowy w opinii uzupełniającej w sposób bardzo szczegółowy przedstawił wnioski, które przemawiały za poprawnością dokonanych przez niego wyliczeń.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania A. O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 4 marca 2015r., znak: (...), z dnia 25 maja 2015r. znak: (...) oraz z dnia 21 kwietnia 2016r. znak: (...), są zasadne i jako takie podlegają uwzględnieniu.

W niniejszej sprawie, prawo do emerytury ubezpieczonej A. O. jest bezsporne. Przedmiot sporu stanowiła natomiast wysokość emerytury ustalona zaskarżonymi decyzjami z dnia 4 marca 2015r., z dnia 25 maja 2015r. oraz d dnia 21 kwietnia 2016r., na podstawie art. 26 ustawy emerytalno-rentowej w kwocie 1.622,65zł oraz emerytury kapitałowej w wysokości 201,21zł.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017r. poz.1383,) postawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 4 ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty: oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych, oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu, oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19. Z kolei w myśl art. 15 ust. 6 na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Stosownie natomiast do treści art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2.

Aby zweryfikować poprawność wyliczeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego ds. rachunkowości i finansów P. B., który na podstawie materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy i aktach rentowych ustalił, iż liczba okresów składkowych ubezpieczonej wynosi 254 miesiące oraz 38 miesięcy przebywania na urlopach wychowawczych. Biegły wskazał, iż organ rentowy wyliczył ubezpieczonej 243 miesiące okresów składkowych, 11 miesięcy okresów nieskładkowych oraz 38 miesięcy przebywania na urlopie wychowawczym. Jako okresy nieskładkowe ZUS zaliczył odwołującej okres zatrudnienia od dnia 1 lutego 1997r. do dnia 31 grudnia 1997r. – okres pracy w Przedsiębiorstwie (...) s.c. W ocenie biegłego, dokumentacja znajdująca się w aktach sprawy nie daje podstaw do uznania ww. okresu za nieskładkowy. Jednocześnie biegły ustalił, iż dla potrzeb ustalenia (...) organ rentowy przyjął za ww. okres wynagrodzenie minimalne za pracę oraz nie uwzględnił opłaconych składek osoby współpracującej za 1998r. ustalonych na podstawie zaświadczenia ZUS z dnia 18 lutego 2014r. W końcowej części opinii biegły podniósł, iż zgodnie z jego wyliczeniami, łączna wartość świadczenia odwołującej na dzień jego przyznania wynosi 1.871,16 zł i wyższa od wartości świadczenia wyliczonego przez organ rentowy o 15,76 zł.

Organ rentowy, choć zgłosił uwagi do opinii głównej i uzupełniającej ww. biegłego sądowego, to jednak zdaniem Sądu nie przedstawił takich argumentów, które podważyłyby trafność oceny P. B.. Organ rentowy wspierając się stanowiskiem Wydziału Obsługi Prawnej wskazywał, iż nie zgadza się z opinią biegłego w zakresie ustalenia stażu pracy ubezpieczonej, odnośnie nie uwzględnienia przez biegłego 11 okresów nieskładkowych przyjętych przez Oddział do ustalenia wartości kapitału początkowego. Ponadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zgodził się z opinią biegłego w zakresie ustalenia wynagrodzenia za rok 1986r., gdyż w jego ocenie biegły błędnie przyjął , że umowa o pracę na okres próbny za okres od marca do maja 1986r. dotyczy innego (dodatkowego) zatrudnienia niż w (...) Przedsiębiorstwie (...). Nie zgodził się również z opinią biegłego w zakresie ustalenia wynagrodzenia za rok 1998.

Biegły P. B. odnosząc się do tego, w sposób bardzo szczegółowy wyjaśnił, że sporządzając opinię pierwotną oparł się na przedstawionych dokumentach, w tym na świadectwie pracy wystawionym w dniu 31 lipca 1998 roku przez (...) s.c. zgodnie z którym odwołująca pracowała w ww. firmie od 1 lutego 1997 roku do 31 lipca 1998 roku i w którym nie wskazano by pobierała zasiłek chorobowy. Podsumowując powyższe, biegły wskazał, iż wyliczona w opinii pierwotnej liczba okresów składkowych i nieskładkowych jest prawidłowa. Przyjęcie przez organ rentowy, iż cały okres zatrudnienia w okresie luty - grudzień 1997 jest okresem nieskładkowym w ocenie biegłego jest nadinterpretacją, która nie ma potwierdzenia w przedstawionych dokumentach. P. B. odnosząc się do kolejnych zarzutów organu rentowego dotyczących ustalenia wynagrodzenia za 1986r. wskazał, iż przyjmując zgodnie z wyjaśnieniami organu rentowego, iż zatrudnienie udokumentowane umową o pracę na okres próbny od marca 1986 r. do 31 maja 1986 roku, jest zatrudnieniem pokrywającym się z zatrudnieniem udokumentowanym świadectwem pracy wystawionym przez (...) Przedsiębiorstwo (...), dokonał skorygowania wyliczenia wynagrodzenia przyjętego do ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru dla potrzeb obliczenia kapitału początkowego. Biegły wskazał ponadto, że do akt rentowych, po sporządzeniu pierwotnej opinii dołączono potwierdzenie ubezpieczenia osób opłacających składki na własne ubezpieczenie oraz osób z nimi współpracujących dotyczących opłaconych składek A. O. za 1998 rok. Z przedstawionego zaświadczenia wynika, iż w przypadku ubezpieczonej podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wyniosła w 1998 roku 3.677,31 zł. Uwzględniając powyższe za okres od 1 sierpnia do 31 grudnia 1998 roku biegły przyjął do wyliczeń kwotę wskazaną przez organ rentowy w ww. zaświadczeniu.

Reasumując, Sąd Okręgowy stwierdził, iż decyzje organu rentowego były błędne, bowiem zgodnie z opinią uzupełniająca biegłego sądowego ds. finansów i rachunkowości, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyliczony w wariancie najkorzystniejszym dla odwołującej (z wybranych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia) wynosi 63,09%.Wyliczona wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 104.182,32 zł i jest większa od wyliczonej przez organ rentowy, który ustalił kapitał początkowy na kwotę 103.289,89zł. Powodem wyliczenia wyższej wartości kapitału początkowego było przyjęcie o 11 miesięcy wyższej liczby okresów składkowych (a nie przyjęcie okresów nieskładkowych). Łączna wartość świadczenia odwołującej na dzień jego przyznania wynosi 1.865,84 zł. Wartość świadczenia wyliczona przez organ rentowy w decyzji z dnia 25 września 2015 roku wynosi 1.855,40 zł.

Wobec powyższego, w sentencji wyroku, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ^{( 14 )}§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 4 marca 2015r. znak: (...), z dnia 25 maja 2015r. znak: (...) oraz z dnia 21 kwietnia 2016r. znak: (...), w ten sposób, że ustalił, iż wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wynosi 63,09%, wartość kapitału początkowego wynosi 104.182,32 zł, a łączna wartość świadczenia A. O. wynosi 1.865,84 zł.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)