Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 1października 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.

przeciwko (...) Spółki Akcyjne w W.

o zapłatę

orzeka:

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjne w W. kwotę 7217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Agnieszka Baran

Sygn. akt XX GC 113/12

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 grudnia 2011 roku powód - (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty, że pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. ma zapłacić powodowi kwotę (...) zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego ustalonymi według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że zawarł z pozwaną umowę, na podstawie której zobowiązał się do wykonania czynności „zarządzania projektem w zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót”. Strona pozwana zawierając umowę z powodem naruszyła postanowienia łączącej jej umowy z zamawiającym – Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad. Pozwany działał z pełną świadomością możliwości wyrządzenia powodowi szkody. Pozwany, wbrew obowiązkowi umownemu, przez okres trzech miesięcy od zawarcia umowy nie obsadził stanowiska inżyniera kontraktu, czym działał wbrew postanowieniem § 2 ust. 6 łączącej strony umowy. Powód podniósł również, że na mocy łączącej strony umowy wystawiał na rzecz pozwanej spółki faktury VAT za prace wykonywane w ramach realizacji zawartego przez strony kontraktu. Kwoty z faktur wystawianych przez powoda stanowiły (...) należności z faktur wystawionych przez pozwaną spółkę na rzecz Generalnej Dyrekcji dróg Krajowych i Autostrad (dalej jako GDDKiA). Powód wskazał, że jedynie pierwsza z wystawionych przez niego faktur została uregulowana przez pozwaną spółkę w terminie. Kolejne wystawiane przez powoda faktury były regulowane przez pozwaną z opóźnieniem. Z uwagi na to, powód naliczał pozwanej spółce odsetki ustawowe za opóźnienie w zapłacie należności. Każde kolejne należności uiszczane przez pozwaną spółkę były przez nią regulowane z opóźnieniem oraz jedynie do wysokości kwoty należności głównej wskazanej na każdej z faktur. Przedmiotowe wpłaty były natomiast w pierwszej kolejności zaliczane przez powoda na poczet naliczonych przez niego odsetek za opóźnienie w zapłacie wcześniej wystawionych faktur. W konsekwencji, po stronie pozwanej spółki powstała zaległość w zapłacie należności na rzecz powoda. Opóźnienie w zapłacie przekraczało 30 dni roboczych w odniesieniu do umownego terminu zapłaty. Ta okoliczność – wskazał powód – uprawniała go do wypowiedzenia umowy z wyłącznej winy pozwanej spółki (na podstawie art. 26c Warunków Ogólnych Umowy) oraz do naliczenia kary umownej (na podstawie § 6 pkt 1 i 2 umowy). Naliczona przez powoda kara umowna odpowiada kwocie dochodzonej pozwem. (pozew k. 4 – 21).

Sąd uwzględnił roszczenie powoda w całości i nakazem zapłaty wydanym w dniu 16 stycznia 2012 roku w postępowaniu upominawczy zasądził od pozwanej spółki na rzecz powoda kwotę (...) zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty. Pozwany został obciążony kosztami procesu (nakaz zapłaty k. 135).

W ustawowym terminie pozwana spółka (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (z dniem 27 stycznia 2012r. nastąpiło przekształcenie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) Spółkę Akcyjną) wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana podniosła, że wywiązywał się z zobowiązań nałożonych na nią uregulowaniami łączącej strony umowy. Nie zalegała wobec powoda z płatnościami ponad 30 dni. Pozwana podniosła, że faktury zostały wystawione przez powoda w sposób nieprawidłowy. Faktury o numerach (...) zawierały błędne wyliczenie wartości usługi w wysokości całej kwoty faktury VAT wystawionej przez pozwanego zamawiającemu, a nie jak wynika z umowy w wysokości (...) wartości kontraktu (...). Łączna kwota z tytułu zawyżenia faktur wyniosła 29.116,05 zł, która to suma całkowicie pokrywa roszczenie powoda z tytułu naliczonych odsetek ustawowych za ewentualne opóźnienie. W odniesieniu do faktur o numerach (...) , powód wystawił je uchybiając 7 – dniowemu terminowi wskazanemu w umowie. Pozwana spółka podniosła również zarzut nieważności zastrzeżonej kary umownej dla zobowiązania pieniężnego jako sprzecznej z ustawą. Pozwana podniosła również zarzut braku skutecznego rozwiązania łączącej strony umowy. W sprzeciwie został również podniesiony zarzut braku zakazu wykonywania przedmiotu zamówienia przy udziale podwykonawców oraz braku obowiązku pozwanego zgłoszenia powoda w charakterze podwykonawcy. Pozwana podniosła, że powód zawierając umowę nie pozostawał w błędzie (pozew k. 140 – 154).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20.08.2010r. Skarb Państwa – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) jako zamawiający zawarła z pozwaną spółką (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. jako jednym z wykonawców umowę nr (...) (...) - (...) (...), której przedmiotem było zarządzanie projektem w zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót na warunkach określonych w umowie oraz Warunkach Ogólnych Umowy (WOU). Integralnymi składnikami umowy były – Warunki Szczególne Kontraktu ( (...)), Warunki Ogólne Kontraktu (WOU), Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ), Oferta Konsultanta (OK) oraz Umowa Konsorcjum (UK). W Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) strony ustaliły, że zakres usług świadczonych przez pozwanego obejmuje zarządzanie i koordynację realizacji budowy, Kontraktów (...) wraz z infrastrukturą towarzysząca. Pozwany był zobowiązany do powołania inżyniera kontraktu i 5 niezależnych zespołów nadzoru, świadczenia usług zarządzania, kontroli i nadzoru inwestorskiego nad budową realizowaną w ramach umowy na roboty budowlane zawartej w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Na czele zespołu konsultanta stał przedstawiciel wykonawcy (pozwanego) – inżynier kontraktu M. D.. Inżynier kontraktu mógł elastycznie dokonywać podziału obowiązków w ramach zespołu ekspertów po uzyskaniu zgody kierownika projektu. Wspomagał go asystent inżyniera kontraktu – K. K.. Dla każdego kontraktu wykonawca powoływał inżyniera rezydenta. Wykonawca (pozwany) w złożonej ofercie z dnia 13 kwietnia 2010 roku w punkcie 7 oświadczył, że zrealizuje zamówienie sam. Do przetargu przystąpiła również powodowa spółka, która nie była zainteresowana podpisaniem umowy z GDDKiA. Powód, jako uczestnik przetargu, znał treść Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) oraz umowy Z (...). Pozwana wystawiając faktury na rzecz GDDKiA uwzględniała w nich wynagrodzenie inżyniera kontraktu oraz jego asystenta.

Dowód: pismo k. 165 – 166, k. 168 – 169, zeznania świadków D. N. k. 350, M. D. k. 353, umowa k. 396 – 537, k. 576 – 630, faktury k. 631 – 643, k. 674 – 685, k. 710 – 726, k. 757 – 776, protokoły k. 644 – 673, k. 686 – 709, k. 727 – 756, k. 777 – 794, k. 805 – 822, k. 836 – 843, k. 851 – 858, k. 868 – 875, przesłuchanie strony pozwanej k. 882.

W dniu 31 października 2010r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., jako zleceniodawca zawarła z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z. jako wykonawcą, umowę Nr (...) (zwanej dalej umową) na wykonanie usługi polegającej na „Zarządzaniu projektem w zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót”, na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w L., dla Kontraktu (...): Zadanie (...) – rozbudowy drogi krajowej nr (...) na odcinku L. – P. od km 616 + 616 do km 630 + 400, Zadanie (...) – budowy ulicy (...) odcinek od Al. (...) w L. do Al. (...) w Ś. (§ 1 ust. 1 umowy). Integralnymi składnikami umowy były następujące dokumenty: Warunki Szczególne Kontraktu ( (...)), Warunki Ogólne Kontraktu na budowę dla (...) i (...) Projektowanych przez Zamawiającego ( (...)), a także Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) (§ 1 ust. 2 umowy). Wykonawca w ramach zawartej umowy miał wykonywać czynności przypisane inżynierowi w Warunkach Kontraktu, nad realizacją których miał sprawować nadzór oraz czynności określone w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia na zasadach określonych w umowie oraz Warunkach Ogólnych Umowy ( (...)) stanowiących załączniki do umowy oraz umową nr (...) (...) - (...) (...) z dnia 20.08.2010r. zawartej pomiędzy zleceniodawcą a zamawiającym (§ 2 ust. 1 umowy).

Strony ustaliły, że w terminie 14 dni licząc od dnia 31.10.2013r. tj. od dnia podpisania umowy wykonawca przedstawi pełen skład osobowy wymagany SIWZ dla Kontraktu (...), który zostanie zatwierdzony przez zleceniodawcę oraz zamawiającego (§ 2 ust. 3 umowy). Wykonawca (powód) wyznaczył J. S. jako osobę upoważnioną do zarządzania i nadzorowania w imieniu wykonawcy umową, która będzie działać w imieniu, na rzecz i ryzyko wykonawcy (§ 2 ust. 4 umowy). Zamawiający wyznaczył na kierownika projektu unijnego J. K., który był upoważniony do zarządzania i nadzorowania w imieniu zamawiającego umową nr (...) (...) - (...) (...) z dnia 20.08.2010r. oraz do bezpośrednich kontaktów ze zleceniodawcą i wykonawcą (§ 2 ust. 5 umowy). Osobą upoważnioną przez zleceniodawcę do kontaktów z wykonawca oraz do zarządzania i nadzorowania umowy w imieniu zleceniodawcy był dyrektor ds. realizacji kontraktów G. K. oraz inżynier kontraktu, który był upoważniony do zarządzania i nadzorowania w imieniu zleceniodawcy umową nr (...) (...) - (...) (...).

W § 4 umowy strony określiły warunki płatności za wykonanie umowy. Strony ustaliły wynagrodzenie umowne w wysokości (...) wynagrodzenia brutto zleceniodawcy, które zleceniodawca otrzyma od zmawiającego w ramach umowy nr (...) (...) - (...) (...) z dnia 20.08.2010r. zawartej między zleceniodawcą a zamawiającym, a dotyczącej Kontraktu 5, tj. kwotę w wysokości nie więcej niż (...) zł netto plus należny podatek VAT 22%, co łącznie stanowiło kwotę w wysokości nie więcej niż (...) zł brutto. Wynagrodzenie miało być płatne częściowo w okresach miesięcznych odpowiednio do rzeczywistego czasu trwania umowy w oparciu o czas faktycznie przepracowany przez personel wykonawcy, w przypadku usługi ryczałtowej po dokonaniu danej usługi w miesiącu. Wynagrodzenie miało być płatne na podstawie prawidłowo wystawionych przez wykonawcę faktur, przy czym faktury wykonawcy każdorazowo miały stanowić (...) wartości danej faktury VAT dotyczącej Kontraktu(...)wystawionej przez zleceniodawcę zamawiającemu, z zastrzeżeniem, że podstawą do wystawienia faktury wykonawcy oraz dokonania płatności było przyjęcie przez zamawiającego faktury zleceniodawcy za dany okres rozliczeniowy. Wykonawca wystawił fakturę nie wcześniej niż 7 dni po przejęciu faktury zleceniodawcy przez zamawiającego (§ 4 ust. 1 – 3 umowy).

Z kolei § 5 umowy dotyczący rozliczeń wskazywał, że rozliczenie za wykonane usługi następowało w okresach miesięcznych na podstawie faktur wystawianych przez wykonawcę, po spełnieniu przez wykonawcę wymagań określonych w art. 21 Warunków Ogólnych Umowy oraz w § 4 ust. 3 niniejszej umowy, tj. po wystawieniu przez wykonawcę prawidłowej faktury VAT, która każdorazowo stanowiła (...) wartości danej faktury VAT dotyczącej kontraktu wystawionej przez zleceniodawcę zamawiającemu oraz po przyjęciu przez zamawiającego faktury zleceniodawcy za dany okres rozliczeniowy. Podstawą wystawienia faktury było przedłożenie przez wykonawcę raportu z nadzorowanych prac, zatwierdzenie go przez GDDKiA oraz przedłożenie listy obecności. Płatnikiem, w myśl § 5 ust. 2 umowy, był (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., a wykonawca był upoważniony do wystawiania faktur bez podpisu płatnika. Należności miały być regulowane z rachunku bankowego płatnika na rachunek bankowy wykonawcy w terminie 30 dni od daty przyjęcia przez zleceniodawcę prawidłowo wystawionej faktury VAT wykonawcy. Za datę zapłaty uważano datę polecenia przelewu środków pieniężnych na rachunek wykonawcy (§ 5 ust. 3 umowy).

Stronom przysługiwało prawo rozwiązania umowy za 1 – miesięcznym wypowiedzeniem w przypadkach i na warunkach okręconych w art. 23 – 27 Warunków Ogólnych Umowy ( (...)) (§ 6 ust. 1 umowy). W przypadku rozwiązania umowy przez jedną ze stron z przyczyn, za które druga strona odpowiada, stronie rozwiązującej umowę przysługiwała od drugiej strony kara umowna w wysokości 10% wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § (...)umowy, tj. w wysokości (...) zł.

Dowód: umowa k. 36 – 63.

W Warunkach Ogólnych Umowy ( (...)) zawartej w dniu 26 października 2010 roku, w artykule 3 ust. 1 (...) ustalono, że wykonawca nie może zlecić wykonania przedmiotu umowy podwykonawcom.

W artykule 26 (...) ustalono, że wykonawca, z zachowaniem wobec zleceniodawcy 30 dniowego okresu wypowiedzenia, może rozwiązać umowę, jeżeli zleceniodawca

- nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań wynikających z umowy, lub

- zawiesza świadczenie usług lub dowolnej ich części na okres dłuższy niż 60 dni z przyczyn nie określonych w umowie lub niezawinionych przez wykonawcę,

- zleceniodawca zalega z płatnością 30 dni roboczych po umownym terminie wypłaty.

Dowód: warunku ogólne umowy ( (...)) k. 43 – 60.

Zgodnie z zapisem pkt 5 ust. 4 Tomu I Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) zamawiający dopuścił wykonanie przedmiotu zamówienia przy udziale podwykonawców. Przy czym zamawiający zażądał wskazania przez wykonawcę w ofercie (w formularzu oferty) zakresu zamówienia (usług), których wykonanie wykonawca powierzy podwykonawcom.

Dowód: specyfikacja istotnych warunków zamówienia k. 64 – 68.

Pismem dnia 15 listopada 2010 roku zamawiający – GDDKiA wyznaczył pozwanemu termin rozpoczęcia realizacji usługi w zakresie Zadania (...) – Rozbudowa drogi krajowej nr (...) na odcinku L. – P. wraz z Zadaniem (...) – Budowa ulicy (...) na dzień 16 listopada 2010r.

Dowód: pismo k. 155, k. 167.

Już od samego początku współpraca stron napotykała trudności. Stan taki był spowodowany wadliwym wykonywaniem przez powoda obowiązków wynikających z umowy, w tym m. in. nieterminowym składaniem raportów, brakiem odpowiednich kwalifikacji przez zgłaszany personel, brakami w obsadzie niektórych stanowisk. W dniu 16 listopada 2010r. powód nie zapewnił obsady wszystkich funkcji przewidzianych umową. Pracownicy powodowej spółki od połowy 2011 roku sprawowali nadzór nad pracami prowadzonymi na odcinku łączącym K. z P. trasy ekspresowej (...), jednak mieli oni zakaz ujawniania, że są pracownikami powoda, korzystania ze służbowego maila czy poruszania się w odzieży sygnowanej logo powoda. Mimo trwania inwestycji powód nie był w stanie zgłosić odpowiedniej osoby na stanowisko inżyniera rezydenta, co stanowiło naruszenie warunków umowy. Były również problemy z obsadą innych stanowisk, jednak stanowisko inżyniera rezydenta było stanowiskiem najbardziej newralgicznym i ważnym, gdyż sprawował on nadzór nad odcinkiem Nr 5 prowadzonej inwestycji. Przedłużający się brak tej osoby na stanowisku niekorzystnie wpływał na prowadzone prace. Jedna z kandydatur została odrzucona przez GDDKiA, a następnie warunkowo do pełnienia tej funkcji został dopuszczony B. M.. Kandydatura ta została zaakceptowana warunkowo na okres 6 miesięcy dopiero pismem z dnia 14 grudnia 2010r. W dniu 13 czerwca 2011r. nie wyrażono zgody przedłużenie czasowego zatrudnienia w charakterze inżyniera rezydenta B. M..

Dowód: pisma k. 158 – 159. lista obecności k. 160 – 164, zeznania świadków: M. B. k. 283 – 285, A. W. k. 285 – 287, K. L. k. 287, D. N. k. 351 – 352, M. D. k. 354, przesłuchanie strony powodowej k. 355 – 358, protokół elektroniczny k. 359, umowy o pracę k. 80– 83, powołanie k. 84.

W dniu 31 stycznia 2011 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT Nr (...) na kwotę 83.381,53 zł brutto z tytułu zarządzania projektem w zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót. Faktura została wystawiona przez powoda w oparciu o fakturę VAT Nr (...) wystawioną przez pozwaną spółkę na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 26 stycznia 2011 roku na kwotę (...) zł netto. GDDKiA zatwierdziła fakturę Nr (...) w dniu 10.02.2011r. Należność powoda została ustalona na kwotę (...) zł netto, która stanowiła (...) kwoty (...) zł netto. Pozwany w terminie uiścił całą należność za fakturę Nr (...) wpłacając na rachunek powoda całą kwotę w dniu 4 marca 2011 roku.

Dowód: faktury k. 86 – 87, k. 339 – 343,k. 538 – 547,k. 859 – 867, potwierdzenie wpłaty k. 88, k. 180.

W dniu 23 marca 2011 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT Nr (...) za zarządzenie projektem z zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót na kwotę 113.492,76 zł brutto. Pozwany odebrał fakturę w dniu 28.03.2011r. Faktura została wystawiona w oparciu o fakturę VAT Nr (...) wystawioną przez pozwanego na rzecz GDDKiA w dniu 16.03.2011r. na kwotę 126.398 zł netto. GDDKiA zatwierdziła fakturę VAT Nr (...) w dniu 24 marca 2011r. Należność powoda została ustalona na kwotę 92.270,54 zł netto, która to kwota stanowi (...) kwoty 126.398 zł netto (wartość usług wykonanych w danym okresie). W dniu 17 maja 2011r. pozwany uiścił na rzecz powoda należność w wysokości wskazanej w fakturze VAT Nr (...). W dniu 18 maja 2011 roku powód wystawił notę odsetkowa do faktury VAT Nr (...) wzywając pozwanego do zapłaty kwoty (...) zł tytułem odsetek za okres od 27.04.2011r. do 18.05.2011r. Pozwany otrzymał notę odsetkową w dniu 20 maja 2011r.

Dowód: potwierdzenie odbioru k. 89, k. 111, faktury k. 90 – 91, k. 172 – 173, k. 548 – 556,k. 844 – 850, potwierdzenia wpłaty k. 92 – 93 k. 181 - 182, nota odsetkowa k. 112.

W dniu 30 marca 2011 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT Nr (...) za zarządzenie projektem z zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót na kwotę 141.722,74 zł brutto. Faktura została wystawiona w oparciu o fakturę VAT Nr (...) wystawioną przez pozwanego na rzecz GDDKiA w dniu 21.03.2011r. na kwotę (...) netto. Należność powoda została ustalona na kwotę (...) zł netto, która to kwota stanowi (...) kwoty (...) netto. Faktura nr (...) została wystawiona w oparciu o załączone do niej zestawienie, z którego wynika, że dotyczy ona zadania (...) oraz zadania (...). Za zadanie (...) ustalono wynagrodzenie na poziomie (...) zł netto, tj. (...) zł brutto. Faktura Nr (...) została zatwierdzona przez GDDKiA w dniu 1 kwietnia 2011 roku. W dniu 8 czerwca 2011r. oraz w dniu 15.06.2011r. pozwany uiścił na rzecz powoda należność w wysokości wskazane w fakturze VAT Nr (...). Powód dokonał rozliczenia dokonanej wpłaty zgodnie z art. 451 § 1 k.c. w pierwszej kolejności na poczet należnych odsetek ustawowych, a następnie na poczet należności głównej. Powód zaliczył wpłatę z dnia 08.06.2011r. w kwocie 70.000 zł w pierwszej kolejności na poczet zaległych odsetek w kwocie (...) zł wraz z należnymi odsetkami w kwocie 3,93 zł, uznając, że termin płatności upłynął w dniu 27.05.2011r. a odsetki zostały naliczone od 28.05.2011r. do dnia zapłaty, należność główną z faktury VAT Nr (...) w części – w kwocie 68.295,85 zł oraz należne odsetki w kwocie 851,41 zł od należności głównej z faktury VAT Nr (...). Wpłatę z dnia 16.06.2011r. w kwocie 71.722,74 zł powód zaliczył na należność główną w wysokości 70.665,66 zł oraz należne odsetki w kwocie 1.057,08 zł. Powód wskazał, że do zapłaty pozostała kwota 2.761,23 zł z faktury VAT Nr (...). W dniu 15.06.2011r. powód wystawił notę odsetkową do faktury VAT Nr (...) wzywając pozwanego do zapłaty kwoty 851,36 zł tytułem odsetek za okres od 05.05.2011r. do 09.06.2011r. Powodowa spółka zawyżyła wysokość trzech pierwszych faktur.

Dowód: faktury k. 95 – 96,k. 823 – 835, zestawienie do faktury k. 97,k. 174 – 175, k. 557 – 571 potwierdzenia wpłaty k. 98 – 99, k. 183 – 184, nota odsetkowa k. 116, pismo k. 119, zeznania świadka K. L. k. 287 – 289.

W dniu 28 kwietnia 2011 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT Nr (...) za zarządzenie projektem z zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót na kwotę 139.669,24 zł brutto. Pozwany odebrał fakturę w dniu 02.05.2011r. Faktura została wystawiona w oparciu o fakturę VAT Nr (...) wystawioną przez pozwanego na rzecz GDDKiA w dniu 19.04.2011r. na kwotę 355.311 zł netto. Z treści faktury oraz dołączonego do niej zestawienia wynika, że w fakturze Nr (...) uwzględniono wynagrodzenie za realizację Zadania (...) oraz Zadania (...), jak również wynagrodzenie zespołu (...). Za realizację Kontraktu (...) ustalono wynagrodzenie w wysokości (...) zł netto, tj. w wysokości (...) zł brutto. GDDKiA zatwierdziła fakturę Nr (...) w dniu 16 maja 2011 roku. Należność powoda została ustalona jako (...) kwoty (...) zł netto, na kwotę (...) zł netto. W dniu 17 czerwca 2011r. pozwany uiścił na rzecz powoda należność w wysokości wskazane w fakturze VAT Nr (...). Powód zaliczył wpłaconą kwotę 139.669,24 zł na poczet zapłaty różnicy z faktury VAT Nr (...) w wysokości 2.761,23 zł z należnymi odsetkami w kwocie 45,24 zł oraz częściowo na zapłatę faktury VAT Nr (...) w wysokości 135.942,83 zł z należnymi odsetkami w kwocie 919,94 zł. W dniu 20 czerwca 2011r. powód wystawił notę odsetkową do faktury VAT Nr (...) wzywając pozwaną spółkę do zapłacenia odsetek za okres od 01.02.2011r. do 20.06.2011r. w kwocie 919,94 zł.

Dowód: potwierdzenie odbioru k. 100, k. 126, faktury k. 101 – 102, k. 127, k. 170, k. 176 – 177,k. 795 – 804, potwierdzenia wpłaty k. 103 – 104, k. 185 – 186, pismo k. 124, nota odsetkowa k. 125.

W dniu 8 czerwca 2011 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT Nr (...) za zarządzenie projektem z zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót na kwotę 131.333,14 zł brutto. Pozwany odebrał fakturę w dniu 14.06.2011r. Faktura została wystawiona w oparciu o fakturę VAT Nr (...) wystawioną przez pozwanego na rzecz GDDKiA w dniu 31.05.2011r. na kwotę 311.929 zł netto. Faktura została wystawiona za realizację Kontraktu (...), Kontraktu (...) oraz zespołu (...). Wysokość wynagrodzenia za realizację Kontraktu (...) została ustalona na kwotę (...) zł netto, tj. na kwotę (...) zł brutto. Faktura została zatwierdzona przez GDDKiA w dniu 9 czerwca 2011 roku. Należność powoda została obliczona jako (...) kwoty (...) zł netto – (...) zł netto. W dniu 27 lipca 2011r. pozwany uiścił na rzecz powoda należność w wysokości wskazane w fakturze VAT Nr (...).

Dowód: potwierdzenie odbioru k. 105, faktury k. 106 – 107, k. 171,k. 178 – 179, k. 760 – 776, potwierdzenia wpłaty k. 108 – 110, k. 187 – 189.

Pismem z dnia 11 lutego 2011 roku (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Z. zwróciła (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. z prośbą o zgłoszenie powoda jako oficjalnego podwykonawcy zadania (...) i(...). Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad nie zatwierdziła powoda jako podwykonawczy zadania (...).

Dowód: pismo k. 70 – 71, korespondencja e – mail k. 72.

W dniu 5 kwietnia 2011 roku (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. wystąpił do Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad z prośbą o zatwierdzenie jako podwykonawcy powodowej spółki dla Zadania (...). Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w piśmie z dnia 15 kwietnia 2011 roku stwierdzał, że nie znajduje podstaw zatwierdzenia podwykonawcy usługi z uwagi na złożone przez wykonawcę (pozwanego) oświadczenie w punkcie 7 oferty z dnia 13 kwietnia 2010 roku, że wykonawca zrealizuje zamówienie sam.

Dowód: pisma k. 75, k. 78 – 79, k. 206, korespondencja e – mail k. 76 – 77.

Wezwaniem do zapłaty z dnia 16 czerwca 2011r. powód wezwał pozwanego do natychmiastowej zapłaty kwoty 142.430,47 zł brutto wynikającej z faktury VAT Nr (...) oraz faktury Nr (...) w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 120.

Z dniem 17 czerwca 2011r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą Z. wypowiedziała zleceniodawcy – (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. umowę Nr (...) z winy zleceniodawcy (pozwanego). Jednocześnie powód wniósł o natychmiastowe uregulowanie zaległych płatności z faktury (...) na kwotę 141.722,74 zł brutto termin płatności 05.05.2011r., wskazując, że ze wskazanej faktury uregulowano w dniu 09.06.2011r. kwotę 70.000 zł brutto, z czego (...) zł brutto stanowiły odsetki naliczone z noty odsetkowej z dnia 18.05.2011r. oraz należne odsetki od powyższej noty 3,95 zł. Z tego wynika należność główna w kwocie 68.295,85 zł brutto wraz z należnymi odsetkami w kwocie 851,41 zł. Uwzględniono również wpłatę w dniu 16.06.2011r. kwoty 71.722,74 zł brutto, w tym rozliczono należność główną 70.665,66 zł brutto plus należne odsetki w kwocie 1.057,08 zł brutto. Powód wskazał, że na dzień 17.06.2011r. do uregulowania pozostała kwota 2.761,23 zł brutto z kwoty 141.722,74 zł brutto. Do zapłaty pozostała również kwota z faktury (...) 139.669,24 zł brutto termin zapłaty 01.06.2011r. plus należne odsetki liczone do daty zapłaty oraz kara umowna w kwocie (...) zł brutto. Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy zostało doręczone stronie pozwanej w dniu 21.06.2011r. W przedmiotowym piśmie zostało wskazane, że wypowiada umowę z winy pozwanej spółki jako zleceniodawcy, wskazując, że pomimo podejmowanych przez powoda prób rozwiązania kwestii płatności, pozwana spółka nie była zainteresowana rozwiązaniem zaistniałego problemu. W odpowiedzi na złożone przez powoda oświadczenie o wypowiedzeniu łączącej strony umowy pozwany wskazał na jego bezzasadność.

Dowód: potwierdzenie odbioru k. 113, wypowiedzenie wraz z załącznikami k. 114 – 120, sprostowanie k. 121 – 122, pismo k. 199 – 205.

Wezwaniem do zapłaty z dnia 29 czerwca 2011r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty (...) zł z tytułu kary umownej wynikającej z umowy z dnia 31 października 2010r. nr (...) (...) w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 133.

Pismem z dnia 21 lipca 2011 roku pozwany wypowiedział powodowi umowę z dnia 31 października 2010 roku przy zachowaniu miesięcznego okresu wypowiedzenia ze skutkiem na dzień 21 sierpnia 2011r. na podstawie § 6 ust. 1 umowy w związku z art. 23 ust. 2 i art. 25 ust 1 (...). Pozwany rozwiązał umowę na skutek niewywiązywania się powoda z zobowiązań wynikających z umowy – nieprawidłowości w wykonaniu umowy, brak naprawy zaniedbań, które miały wpływ na właściwe i terminowe wykonywanie usługi oraz brak dostarczenia umowy ubezpieczenia, w tym dowodów opłacania składek. Jednocześnie pozwana spółka zwróciła się do powoda o zakończenie świadczenia usług przez wykonawcę, tak aby w zorganizowany i sprawny sposób umożliwić zminimalizowanie kosztów.

Dowód: rozwiązanie umowy k. 196 – 197.

Pomimo złożenia oświadczenia o podstąpieniu od umowy powód do dnia 31.07.2011r. świadczył usługi na rzecz pozwanego, wykonując zlecone mu prace na terenie budowy.

Dowód: pismo k. 131, lista obecności k. 190 – 195.

Czyniąc powyższe ustalenia Sąd oparł się na twierdzeniach stron wyraźnie przyznanych bądź niezaprzeczonych przez przeciwnika (art. 229 k.p.c. i 230 k.p.c.) oraz zaoferowanym przez nie materiale dowodowym, na który złożyły się niekwestionowane co do ich autentyczności kopie dokumentów poświadczone za zgodność z oryginałami oraz zeznania powołanych w sprawie świadków. Okoliczności faktyczne w niniejszej sprawie zostały potwierdzone środkami dowodowymi w postaci dokumentów załączonych do akt sprawy. Nie wzbudziły one zastrzeżeń, co do swej mocy dowodowej, gdyż zarówno powód jak i pozwany nie zaprzeczali ich rzetelności, a Sąd nie znalazł przyczyn, by powziąć wątpliwości w zakresie ich treści z urzędu.

Sąd oddalił wnioski dowodowe stron zgłoszone na rozprawie dniu 30 października 2012 roku (k. 261) oraz w piśmie procesowym z dnia 2 lipca 2013 roku (k. 368 – 375), albowiem zostały one zgłoszone z uchybieniem zasad prekluzji wynikających z art. 479 ¹² § 1 k.p.c. oraz art. 479 ¹⁴ § 2 k.p.c. (znajdujących zastosowanie w niniejszej sprawie), zgodnie z którymi w pozwie powód jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. W tym przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. W odpowiedzi na pozew pozwany jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia, zarzuty oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w odpowiedzi na pozew nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. W tym przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub powstała potrzeba ich powołania. Strony postępowania nie wykazały, że powołanie dowodów z dokumentów oraz zeznań świadków nie było możliwe w pozwie, ani odpowiedzi na pozew, jak również aby potrzeba powołania wskazanych dowodów wynikała później. W świetle okoliczności przedmiotowej sprawy należy wskazać, ze zawnioskowane przez strony dowody nie przyczyniłyby się do merytorycznego rozpoznania sprawy i nie miałyby wpływu na wydane w sprawie orzeczenie.

Sąd nie przeprowadził dowodu z dodatkowych faktur, o przedłożone których wnioskował powód (wniosek k. 10), albowiem cofnął on wniosek o przeprowadzenie wskazanego dowodu (protokół rozprawy k. 349). Należy zaznaczyć, że faktury, o przedłożenie których wnosił powód zostały złożone przez pozwanego oraz GDDKiA, zatem ponowne ich przedłożenie przyczyniałoby się jedynie do przedłużenia postępowania sądowego.

Sąd poczynił ustalenia w sprawie w oparciu o zeznania świadków M. B., A. W., K. L., D. N., M. D. oraz w oparciu o przesłuchanie przedstawicieli stron postępowania. Zeznania świadków jako spójne i logiczne, a nadto korespondujące wzajemnie ze sobą i znajdujące potwierdzenie w dokumentach przedłożonych w sprawie stanowią wiarygodny materiał dowodowy w sprawie. Świadkowie byli pracownikami stron postępowania w czasie realizacji Kontraktu (...), są zatem najlepiej zorientowani w kwestii zakresu prac wykonanych przez powodową spółkę w ramach realizacji Kontraktu (...). Świadkowie zgodnie zeznali, że pracownicy powodowej spółki wykonywali czynności nadzorcze na terenie budowy trasy (...) na odcinku P. – K.. Potwierdzili, że powód nie został zgłoszony jako podwykonawca strony pozwanej z uwagi na stanowisko wyrażone w tej kwestii przez GDDKiA. Z racji zajmowanych stanowisk świadkowie nie posiadali wiedzy w zakresie rozliczeń stron, co nie zmienia faktu, że obiektywnie opisali współpracę stron w zakresie realizacji Kontraktu (...). Wiedza świadków była znacząca dla niniejszego postępowania, gdyż z racji zatrudnienia znane im są działania stron podejmowane w trakcje realizacji kontraktu. Twierdzenia stron postępowania korespondują z zeznaniami świadków oraz przedłożonymi w sprawie dokumentami. Strony nie spierały się o fakty, lecz o ich interpretację w kwestii obowiązujących regulacji prawnych.

Sąd nie przeprowadził dowodu z zeznań świadków J. P. oraz J. Z. (wniosek k. 6), albowiem powód cofnął wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań wskazanych świadków (protokół rozprawy k. 260).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle okoliczności niniejsze sprawy, powództwo nie zasługuje na uwzględnienie i jako takie podlega oddaleniu w całości.

Na wstępie należy podnieść, iż ustalony przez Sąd stan faktyczny nie jest sporny między stronami. Spór sprowadza się do przeciwstawnej oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego oraz odmiennej oceny prawnej zaistniałych przesłanek żądania przez powoda kary umownej w wysokości określonej w § 6 ust. 2 łączącej strony umowy z dnia 31.10.2010r.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że – w świetle żądania pozwu i jego uzasadnienia – nie budzi wątpliwości, że podstawą faktyczną żądania pozwu (kwoty naliczonej przez powoda kary umownej) jest opóźnienie w zapłacie wystawionych przez powoda faktur VAT. Wprawdzie bowiem w uzasadnieniu pozwu powód wskazuje na występujące po stronie pozwanej spółki nieprawidłowości w wykonywaniu umowy, lecz na stronie 16 pozwu (k. 19) w sposób jednoznaczny zostało wskazane, że kara umowna została naliczona w związku z opóźnieniem w zapłacie wystawionych przez powoda faktur. Również z pisma wypowiadającego umowę – z dnia 17 czerwca 2011 roku wynika, że przyczyną dla której powód wypowiada umowę z winy pozwanej (jako zleceniodawcy) jest „brak rozwiązania kwestii płatności”. Z treści § 6 zawartej przez strony umowy (na który w powołanym wyżej fragmencie uzasadnienia powołuje się powód) wynika natomiast, że w wypadku rozwiązania umowy z przyczyn, za które ponosi odpowiedzialność druga strona, stronie rozwiązującej umowę przysługuje kara umowna w wysokości 10% wynagrodzenia brutto (…). Mając na uwadze powyższe, uznać należy, że podstawą żądania pozwu jest rozwiązanie umowy przez powoda z przyczyn leżących po stronie pozwanej spółki, a polegających na doprowadzeniu do ponad 30- dniowego opóźnienia w zapłacie należności wynikających z faktur wystawionych przez powoda.

W taki sposób określone żądanie pozwu nie zasługuje na uwzględnienie z następujących przyczyn.

Zgodnie z regulacją art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Zgodnie z wolą ustawodawcy, zastrzeżenie kary umownej może odnosić się wyłącznie do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania o charakterze pieniężnym. Niedopuszczalne jest zatem zastrzeganie kary umownej w zakresie zobowiązań pieniężnych sensu stricto, jak i zobowiązań pieniężnych w szerokim znaczeniu (tak Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 6 listopada 2003r., III CZP 61/03, OSNC 2004/5/69, OSP 2004/9/115, Wokanda 2003/12/1, Biul.SN 2003/11/5). Należy zaznaczyć, że art. 483 k.c. stanowi wyraźnie, że kara umowna może być zastrzeżona jedynie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania świadczenia niepieniężnego. Przyjmuje się, że powyższy przepis zawiera normę o charakterze iuris cogentis. Oznacza to, że swoboda kontraktowania jest w tym zakresie ograniczona i strony mogą wprowadzić do umowy zastrzeżenie o karze umownej tylko odnośnie niewykonania lub nienależytego wykonania świadczeń o charakterze niepieniężnym. Rozwiązanie to ma na celu zapobieganie obchodzenia - poprzez zastrzeganie kary umownej przy zobowiązaniach pieniężnych - zakazu ustalania odsetek powyżej poziomu odsetek maksymalnych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 2009 r., sygn. akt II CNP 16/09, niepubl., LEX nr 603757). W razie opatrzenia sankcją kary umownej niewykonania lub nienależytego wykonania świadczenia pieniężnego, takie postanowienie umowne, jako sprzeczne z normą bezwzględnie obowiązującą, musi być uznane za nieważne w świetle art. 58 § 1 k.c. (tak Sąd Najwyższy w szczególności w wyroku z dnia 18 sierpnia 2005 r., sygn. akt V CK 90/05, Monitor Prawniczy z 2005 r., nr 18, s. 874). Zgodnie z art. 58 § 3 k.c., pozostała część takiej umowy pozostanie w mocy, chyba że z okoliczności wynikałoby, że bez postanowień dotyczących kary umownej umowa w ogóle nie zostałaby zawarta (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie (wyrok z dnia 14 kwietnia 2011r., I ACa 1135/10, Apel.-W-wa 2011/4/31).

W świetle powyższego, w niniejszej sprawie kontroli wymaga regulacja § 6 ust. 2 umowy w zw. z art. 26c (...), które przewidują możliwość naliczenia przez stronę powodową kary umownej w przypadku rozwiązania umowy, której przyczyną było zaleganie strony pozowanej z płatnością 30 dni roboczych po umownym terminie wypłaty. Analiza łączącej strony umowy wskazuje, że zastrzeżenie kary umownej każdorazowo było ściśle powiązane ze skorzystaniem przez stronę z umownego prawa odstąpienia od umowy. Ocena dopuszczalności postanowienia o karze umownej, zastrzeżonej w związku z prawem umownego odstąpienia od umowy przez drugą stronę, nie może zupełnie abstrahować od przyczyn odstąpienia. Należy najpierw zawsze ustalić, czy odstąpienie od umowy nastąpiło w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem świadczenia o charakterze niepieniężnym, czy też o charakterze pieniężnym. W wypadku, gdy odstąpienie spowodowane było wyłącznie niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem świadczenia pieniężnego przez kontrahenta, należy uznać, że kara umowna zastrzeżona na wypadek odstąpienia od umowy z tej przyczyny, w istocie stanowi pośrednio sankcję za niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczenia pieniężnego. W takiej sytuacji żądanie zapłaty kary umownej nie jest uzasadnione, a samo postanowienie przewidujące takie uprawnienie jest sprzeczne z dyspozycją bezwzględnie obowiązującego art. 483 § 1 k.c.

W artykule 26c (...) przewidziano, że powód mógł odstąpić od łączącej strony umowy za 30 dniowym wypowiedzeniem miesięcznym, jeżeli pozwany zalegał z płatnościami 30 dni roboczych po umownym terminie wypłaty. Wypowiedzenie umowy z przyczyny, za którą odpowiedzialność ponosi wyłącznie pozwany rodziło, zgodnie z regulacja § 6 ust. 2 łączącej strony umowy, po stronie powoda uprawnienie do żądania zapłaty kary umownej w umówionej wysokości. Tak sformułowane zapisy umowy wskazują, że strony w istocie opatrzyły nienależyte wykonanie zobowiązania przez zamawiającego (pozwanego) w postaci opóźnienia z zapłatą należności podwójną sankcją: po pierwsze po stronie wykonawcy rodziło się wówczas uprawnienie do odstąpienia od umowy, po wtóre zaś mógł on jednocześnie naliczyć karę umowną. Sankcja w postaci kary umownej została zastrzeżona wprost na wypadek odstąpienia od umowy na skutek opóźnienia w zapłacie, zatem jest ona ściśle związana z niewykonaniem świadczenia pieniężnego. Zapis ten wykracza poza granice zakreślone regulacją art. 353 ¹ k.c., zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W ten sposób powstał zapis, stanowiący próbę obejścia wynikający z art. 483 k.c. zakazu zastrzegania kar umownych na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania świadczeń pieniężnych. Zdaniem Sądu, w stanie faktycznym niniejszej sprawy, należy uznać za nieważne na podstawie art. 58 § 1 k.c. postanowienie umowy dotyczące możliwości żądania przez powoda kary umownej z uwagi na opóźnienie pozwanego w zapłacie świadczenia.

Z uwagi na powyższe okoliczności, jedynie dla porządku należy się odnieść do zarzutów strony powodowej dotyczących nieterminowej zapłaty należności przez pozwaną spółkę.

Poza sporem w niniejszej sprawie pozostawała okoliczność, że przedmiotem zawartej przez strony umowy było „zarządzanie projektem w zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót”, na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w L.. Przy czym – co wprost wynika z treści § 1 umowy – zawarta przez strony umowa dotyczyła wyłącznie Kontraktu (...) składającego się z zadania (...) i zadania (...) (tylko w tym zakresie powód miał pełnić obowiązki w przedmiocie zarządzenia i pełnienia nadzoru nad realizacją robót). Za wykonywane przez siebie prace powód miał otrzymywać wynagrodzenie w wysokości (...) wynagrodzenia brutto pozwanego, które to pozwany otrzyma od zamawiającego – (...) w zakresie (...) (§ (...) umowy). Forma i zasady płatności wynagrodzenia zostały ustalone zarówno w umowie, jak i Warunkach Ogólnych Umowy, a także w opisie przedmiotu zamówienia. Zgodnie z treścią przytoczonych dokumentów, rozliczenie za wykonane usługi miało następować w okresach miesięcznych na podstawie faktur wystawianych przez wykonawcę (powoda), po spełnieniu przez wykonawcę wymagań określonych w art. 21 Warunków Ogólnych Umowy ( (...)) oraz w § 4 ust. 3 niniejszej umowy. Z tych postanowień umownych wynika natomiast, m. in. że wynagrodzenie za wykonane usługi będzie wypłacanie w okresach miesięcznych. Z kolei podstawą wystawienia przez wykonawcę faktury stanowić będą zatwierdzone przez kierownika projektu następujące dokumenty:

- miesięczne zestawienie dniówek (czasu pracy) personelu wykonawcy wraz z potwierdzonymi przez inżyniera listami obecności z podpisami personelu wykonawcy

- zestawienie pracy ekspertów i wykonanych usług, dla których ustalono wynagrodzenie ryczałtowe

- raporty wykonawcy sporządzone zgodnie z wymaganiami umowy

- faktura zleceniodawcy wystawiona zamawiającemu.

Strony ustaliły, że oryginały list obecności i miesięczne zestawienia czasu pracy personelu wykonawcy mają stanowić załącznik do faktur wystawianych przez zleceniodawcę zamawiającemu oraz wykonawcę zleceniodawcy. W § 4 ust. 3 umowy strony postanowiły, że powód wystawi fakturę nie wcześniej niż 7 dni po przyjęciu faktury pozwanej spółki przez zamawiającego, tj. Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad.

Analiza faktur wystawionych przez powoda oraz innych dokumentów stanowiących podstawę do ich wystawienia (faktur wystawionych przez pozwaną spółkę na rzecz GDDKiA i załączników do nich) prowadzi do wniosku, że odsetki za opóźnienie były przez powoda naliczane całkowicie bezzasadnie. Podstawę do postawienia takiej tezy stanowią okoliczności związane ze zbyt „szybkim” wystawieniem faktur przez powoda (przed upływem 7 dni od przyjęcia przez GDDKiA faktury pozwanej spółki) oraz z wystawianiem przez powoda faktur na kwoty wyższe niż wynikające z zawartej przez strony umowy ((...) całej kwoty faktury pozwanej spółki, zamiast (...) tej części kwoty faktury pozwanej, która dotyczyła Kontraktu (...)). Poniżej nieprawidłowości te zostaną przedstawione w odniesieniu do pierwszych faktur wystawionych przez powoda.

Faktura z dnia 31 stycznia 2011 roku (wystawiona w oparciu o fakturę z dnia 26 stycznia 2011 roku wystawioną przez pozwaną spółkę na rzecz GDDKiA) opiewa na kwotę wyższą niż wynikająca z umowy. Została ona bowiem wystawiona przez powołana kwotę stanowiącą 75 % całej kwoty z faktury dla GDDKiA, podczas, gdy obejmowała ona nie tylko Kontrakt (...) ale także wynagrodzenie Asystenta Inżyniera Kontraktu (tzw. Kontrakt (...)). Wynika to jednoznacznie z dokumentów stanowiących załączniki do faktury wystawionej przez pozwanego na rzecz GDDKiA (k. 538-547).

Faktura z dnia 23 marca 2011 roku została wystawiona za wcześnie. Stanowiąca dla niej podstawę faktura pozwanej spółki została przyjęta przez GDDKiA w dniu 17 marca 2011 roku (172). Zatem omawiana faktura powoda winna zostać wystawiona najwcześniej w dniu 25 marca 2011 roku. Odpowiednio później (o 2 dni) faktura zostałaby zapewne odebrana przez pozwaną i o taki czas przesunięciu uległby termin zapłaty tej faktury. Omawiana faktura została wystawiona na kwotę 92 270,54 zł netto, co stanowi (...) wynagrodzenia netto wskazanego na faktorze pozwanej spółki wystawionej na rzecz GDDKiA, wynoszącego (...) zł. Jednakże, jak wynika z załączników do tej ostatniej faktury (k. 549) wskazana kwota wynagrodzenia nie dotyczyła wyłącznie kontraktu (...), lecz również wynagrodzenia asystenta inżyniera kontraktu (17 500 zł). Zatem faktura powoda winna opiewać na kwotę (...) zł netto ((...) zł brutto) stanowiącą (...) kwoty (...) zł, tj wynagrodzenia pozwanej spółki dotyczącego kontraktu (...) ((...) zł – (...) zł). W tej sytuacji nawet przy założeniu, że nie uległby zmianie termin zapłaty faktury powoda, to odsetki za opóźnienie w zapłacie wynosiłyby (...) zł, a nie wskazaną w nocie odsetkowej z dnia 18 maja 2011 kwotę (...) zł (k. 112).

Faktura z dnia 30 marca 2011 roku został przez powoda wystawiona z pięciodniowym wyprzedzeniem (stanowiąca podstawę dla wystawienia faktury przez powoda faktura pozwanej spółki została przyjęta przez GDDKiA w dniu 28 marca 2011 roku k. 557). Także omawiana faktura powoda została wystawiona na kwotę stanowiącą (...) całej faktury pozwanej spółki wystawionej na rzecz GDDKiA, pomimo, że ta ostatnia dotyczyła również wynagrodzenia za Kontrakt (...) oraz wynagrodzenia Inżyniera Kontraktu i jego asystenta (por. zestawienie k. 97 i 560 i nast). Wobec powyższego faktura powoda winna opiewać na kwotę (...) zł netto ((...) zł brutto) stanowiącą (...) wynagrodzenia pozwanej spółki związanego z Kontraktem (...) (131 194 zł netto). Wobec dokonania zapłaty przez pozwaną spółkę w dwóch częściach zapłaty za omawianą fakturę w łącznej kwocie (...) zł, powstała po jej stronie nadpłata w kwocie 19 434,15 zł. Wysokość tej nadpłaty pozwala na pokrycie odsetek naliczonych za opóźnienie w zapłacie ww. faktury z 23 marca 2011 roku ((...) zł) oraz odsetek za opóźnienie w zapłacie przedmiotowej faktury z 30 marca 2011 roku, nawet przy przyjęciu za powodem terminu jej zapłaty na dzień 5 maja 2011 roku (nota odsetkowa k. 116). Nawet nieprawidłowo wyliczone odsetki za opóźnienie w zapłacie przedmiotowej faktury (nota odsetkowa k. 116) są znacznie niższe niż kwota nadpłaty. Przy czym należy mieć dodatkowo na uwadze nadpłatę powstałą w związku z zawyżoną kwotą faktury z dnia 31 stycznia 2011 roku.

Dodatkowo należy wskazać, że materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie, wskazuje jednoznacznie, że osoba Inżyniera Kontraktu nie była powiązana z Kontraktem (...), lecz osobnym stanowiskiem. Wynika to opisu przedmiotu zamówienia (k. 487 i 607v). Poszczególne pięć zespołów odnoszących się do każdego z pięciu Kontraktów miały być podmiotami niezależnymi od Inżyniera Kontraktu, z drugiej zaś strony Inżynier Kontraktu koordynuje pracę pięciu zespołów pięciu kontraktów. Skoro zatem – co pozostaje poza sporem – umowa zawarta przez strony dotyczyła Kontraktu (...), nie ma podstaw do zapłaty na rzecz powoda wynagrodzenia dotyczącego Inżyniera Kontraktu i jego asystenta.

Powyższe okoliczności wskazują jednoznacznie, że nie ma podstaw do stwierdzenia, że pozwana spółka pozostawała w opóźnieniu w zapłacie należności na rzecz powoda. Jest to twierdzenie tym bardziej uzasadnione, że w odniesieniu do pozostałych faktur wystawionych przez powoda (poza wyżej omówionymi) pozwana dokonywała ich zapłaty w kwotach wynikających z tych faktur (na co wskazuje sam powód na 16 stronie uzasadnieniu pozwu k. 19).

Jedynie na marginesie powyższych rozważań wskazać należy, że w ocenie Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy nie ma podstaw do podzielenia stanowiska powoda, że pozwana spółka nie wykonała innych obowiązków wynikających z umowy zawartej z powodem. W szczególności nie ma podstaw do uznania, że brak zgłoszenia powoda jako podwykonawcy stanowiło naruszenie obowiązków pozwanej spółki. W toku postępowania w niniejszej sprawie nie zostało bowiem wykazane, aby na pozwanej spółce taki obowiązek ciążył. Co więcej, z pisma nadesłanego przez GDDKiA (k.575v) wynika, że powód wyraził zgodę na udostępnienie swojego pracownika – J. P. pozwanej spółce w celu uzyskania i realizacji przez pozwaną zamówienia na rzecz GDDKiA. Okoliczna ta przeczy tezie powoda o spodziewanym przez niego zatrudnieniu w charakterze podwykonawcy.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów, należało orzec jak w sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.. Na kwotę zasądzoną z tego tytułu od powoda na rzecz pozwanej spółki składa się wynagrodzenie pełnomocnika (7 200 zł) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).

SSO Agnieszka Baran

Sygn. akt XX GC 113/12

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 grudnia 2011 roku powód - (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty, że pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. ma zapłacić powodowi kwotę (...) zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego ustalonymi według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że zawarł z pozwaną umowę, na podstawie której zobowiązał się do wykonania czynności „zarządzania projektem w zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót”. Strona pozwana zawierając umowę z powodem naruszyła postanowienia łączącej jej umowy z zamawiającym – Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad. Pozwany działał z pełną świadomością możliwości wyrządzenia powodowi szkody. Pozwany, wbrew obowiązkowi umownemu, przez okres trzech miesięcy od zawarcia umowy nie obsadził stanowiska inżyniera kontraktu, czym działał wbrew postanowieniem § 2 ust. 6 łączącej strony umowy. Powód podniósł również, że na mocy łączącej strony umowy wystawiał na rzecz pozwanej spółki faktury VAT za prace wykonywane w ramach realizacji zawartego przez strony kontraktu. Kwoty z faktur wystawianych przez powoda stanowiły (...) należności z faktur wystawionych przez pozwaną spółkę na rzecz Generalnej Dyrekcji dróg Krajowych i Autostrad (dalej jako GDDKiA). Powód wskazał, że jedynie pierwsza z wystawionych przez niego faktur została uregulowana przez pozwaną spółkę w terminie. Kolejne wystawiane przez powoda faktury były regulowane przez pozwaną z opóźnieniem. Z uwagi na to, powód naliczał pozwanej spółce odsetki ustawowe za opóźnienie w zapłacie należności. Każde kolejne należności uiszczane przez pozwaną spółkę były przez nią regulowane z opóźnieniem oraz jedynie do wysokości kwoty należności głównej wskazanej na każdej z faktur. Przedmiotowe wpłaty były natomiast w pierwszej kolejności zaliczane przez powoda na poczet naliczonych przez niego odsetek za opóźnienie w zapłacie wcześniej wystawionych faktur. W konsekwencji, po stronie pozwanej spółki powstała zaległość w zapłacie należności na rzecz powoda. Opóźnienie w zapłacie przekraczało 30 dni roboczych w odniesieniu do umownego terminu zapłaty. Ta okoliczność – wskazał powód – uprawniała go do wypowiedzenia umowy z wyłącznej winy pozwanej spółki (na podstawie art. 26c Warunków Ogólnych Umowy) oraz do naliczenia kary umownej (na podstawie § 6 pkt 1 i 2 umowy). Naliczona przez powoda kara umowna odpowiada kwocie dochodzonej pozwem. (pozew k. 4 – 21).

Sąd uwzględnił roszczenie powoda w całości i nakazem zapłaty wydanym w dniu 16 stycznia 2012 roku w postępowaniu upominawczy zasądził od pozwanej spółki na rzecz powoda kwotę (...) zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty. Pozwany został obciążony kosztami procesu (nakaz zapłaty k. 135).

W ustawowym terminie pozwana spółka (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (z dniem 27 stycznia 2012r. nastąpiło przekształcenie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) Spółkę Akcyjną) wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana podniosła, że wywiązywał się z zobowiązań nałożonych na nią uregulowaniami łączącej strony umowy. Nie zalegała wobec powoda z płatnościami ponad 30 dni. Pozwana podniosła, że faktury zostały wystawione przez powoda w sposób nieprawidłowy. Faktury o numerach (...) zawierały błędne wyliczenie wartości usługi w wysokości całej kwoty faktury VAT wystawionej przez pozwanego zamawiającemu, a nie jak wynika z umowy w wysokości (...) wartości kontraktu (...). Łączna kwota z tytułu zawyżenia faktur wyniosła 29.116,05 zł, która to suma całkowicie pokrywa roszczenie powoda z tytułu naliczonych odsetek ustawowych za ewentualne opóźnienie. W odniesieniu do faktur o numerach (...) , powód wystawił je uchybiając 7 – dniowemu terminowi wskazanemu w umowie. Pozwana spółka podniosła również zarzut nieważności zastrzeżonej kary umownej dla zobowiązania pieniężnego jako sprzecznej z ustawą. Pozwana podniosła również zarzut braku skutecznego rozwiązania łączącej strony umowy. W sprzeciwie został również podniesiony zarzut braku zakazu wykonywania przedmiotu zamówienia przy udziale podwykonawców oraz braku obowiązku pozwanego zgłoszenia powoda w charakterze podwykonawcy. Pozwana podniosła, że powód zawierając umowę nie pozostawał w błędzie (pozew k. 140 – 154).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20.08.2010r. Skarb Państwa – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) jako zamawiający zawarła z pozwaną spółką (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. jako jednym z wykonawców umowę nr (...) (...) - (...) (...), której przedmiotem było zarządzanie projektem w zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót na warunkach określonych w umowie oraz Warunkach Ogólnych Umowy ( (...)). Integralnymi składnikami umowy były – Warunki Szczególne Kontraktu ( (...)), Warunki Ogólne Kontraktu ( (...)), Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ), Oferta Konsultanta (OK) oraz Umowa Konsorcjum (UK). W Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) strony ustaliły, że zakres usług świadczonych przez pozwanego obejmuje zarządzanie i koordynację realizacji budowy, Kontraktów (...) wraz z infrastrukturą towarzysząca. Pozwany był zobowiązany do powołania inżyniera kontraktu i 5 niezależnych zespołów nadzoru, świadczenia usług zarządzania, kontroli i nadzoru inwestorskiego nad budową realizowaną w ramach umowy na roboty budowlane zawartej w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Na czele zespołu konsultanta stał przedstawiciel wykonawcy (pozwanego) – inżynier kontraktu M. D.. Inżynier kontraktu mógł elastycznie dokonywać podziału obowiązków w ramach zespołu ekspertów po uzyskaniu zgody kierownika projektu. Wspomagał go asystent inżyniera kontraktu – K. K.. Dla każdego kontraktu wykonawca powoływał inżyniera rezydenta. Wykonawca (pozwany) w złożonej ofercie z dnia 13 kwietnia 2010 roku w punkcie 7 oświadczył, że zrealizuje zamówienie sam. Do przetargu przystąpiła również powodowa spółka, która nie była zainteresowana podpisaniem umowy z GDDKiA. Powód, jako uczestnik przetargu, znał treść Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) oraz umowy Z GDDKiA. Pozwana wystawiając faktury na rzecz GDDKiA uwzględniała w nich wynagrodzenie inżyniera kontraktu oraz jego asystenta.

Dowód: pismo k. 165 – 166, k. 168 – 169, zeznania świadków D. N. k. 350, M. D. k. 353, umowa k. 396 – 537, k. 576 – 630, faktury k. 631 – 643, k. 674 – 685, k. 710 – 726, k. 757 – 776, protokoły k. 644 – 673, k. 686 – 709, k. 727 – 756, k. 777 – 794, k. 805 – 822, k. 836 – 843, k. 851 – 858, k. 868 – 875, przesłuchanie strony pozwanej k. 882.

W dniu 31 października 2010r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., jako zleceniodawca zawarła z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z. jako wykonawcą, umowę Nr (...) (zwanej dalej umową) na wykonanie usługi polegającej na „Zarządzaniu projektem w zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót”, na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w L., dla Kontraktu(...): Zadanie (...) – rozbudowy drogi krajowej nr (...) na odcinku L. – P. od km 616 + 616 do km 630 + 400, Zadanie (...) – budowy ulicy (...) odcinek od Al. (...) w L. do Al. (...) w Ś. (§ 1 ust. 1 umowy). Integralnymi składnikami umowy były następujące dokumenty: Warunki Szczególne Kontraktu ( (...)), Warunki Ogólne Kontraktu na budowę dla (...) i (...) Projektowanych przez Zamawiającego ( (...)), a także Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) (§ 1 ust. 2 umowy). Wykonawca w ramach zawartej umowy miał wykonywać czynności przypisane inżynierowi w Warunkach Kontraktu, nad realizacją których miał sprawować nadzór oraz czynności określone w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia na zasadach określonych w umowie oraz Warunkach Ogólnych Umowy ( (...)) stanowiących załączniki do umowy oraz umową nr (...) (...) - (...) (...) z dnia 20.08.2010r. zawartej pomiędzy zleceniodawcą a zamawiającym (§ 2 ust. 1 umowy).

Strony ustaliły, że w terminie 14 dni licząc od dnia 31.10.2013r. tj. od dnia podpisania umowy wykonawca przedstawi pełen skład osobowy wymagany SIWZ dla Kontraktu 5, który zostanie zatwierdzony przez zleceniodawcę oraz zamawiającego (§ 2 ust. 3 umowy). Wykonawca (powód) wyznaczył J. S. jako osobę upoważnioną do zarządzania i nadzorowania w imieniu wykonawcy umową, która będzie działać w imieniu, na rzecz i ryzyko wykonawcy (§ 2 ust. 4 umowy). Zamawiający wyznaczył na kierownika projektu unijnego J. K., który był upoważniony do zarządzania i nadzorowania w imieniu zamawiającego umową nr (...) (...) - (...) (...) z dnia 20.08.2010r. oraz do bezpośrednich kontaktów ze zleceniodawcą i wykonawcą (§ 2 ust. 5 umowy). Osobą upoważnioną przez zleceniodawcę do kontaktów z wykonawca oraz do zarządzania i nadzorowania umowy w imieniu zleceniodawcy był dyrektor ds. realizacji kontraktów G. K. oraz inżynier kontraktu, który był upoważniony do zarządzania i nadzorowania w imieniu zleceniodawcy umową nr (...) (...) - (...) (...).

W § 4 umowy strony określiły warunki płatności za wykonanie umowy. Strony ustaliły wynagrodzenie umowne w wysokości (...) wynagrodzenia brutto zleceniodawcy, które zleceniodawca otrzyma od zmawiającego w ramach umowy nr (...) (...) - (...) (...) z dnia 20.08.2010r. zawartej między zleceniodawcą a zamawiającym, a dotyczącej Kontraktu (...) tj. kwotę w wysokości nie więcej niż (...) zł netto plus należny podatek VAT 22%, co łącznie stanowiło kwotę w wysokości nie więcej niż (...) zł brutto. Wynagrodzenie miało być płatne częściowo w okresach miesięcznych odpowiednio do rzeczywistego czasu trwania umowy w oparciu o czas faktycznie przepracowany przez personel wykonawcy, w przypadku usługi ryczałtowej po dokonaniu danej usługi w miesiącu. Wynagrodzenie miało być płatne na podstawie prawidłowo wystawionych przez wykonawcę faktur, przy czym faktury wykonawcy każdorazowo miały stanowić (...) wartości danej faktury VAT dotyczącej Kontraktu (...)wystawionej przez zleceniodawcę zamawiającemu, z zastrzeżeniem, że podstawą do wystawienia faktury wykonawcy oraz dokonania płatności było przyjęcie przez zamawiającego faktury zleceniodawcy za dany okres rozliczeniowy. Wykonawca wystawił fakturę nie wcześniej niż 7 dni po przejęciu faktury zleceniodawcy przez zamawiającego (§ 4 ust. 1 – 3 umowy).

Z kolei § 5 umowy dotyczący rozliczeń wskazywał, że rozliczenie za wykonane usługi następowało w okresach miesięcznych na podstawie faktur wystawianych przez wykonawcę, po spełnieniu przez wykonawcę wymagań określonych w art. 21 Warunków Ogólnych Umowy oraz w § 4 ust. 3 niniejszej umowy, tj. po wystawieniu przez wykonawcę prawidłowej faktury VAT, która każdorazowo stanowiła (...) wartości danej faktury VAT dotyczącej kontraktu wystawionej przez zleceniodawcę zamawiającemu oraz po przyjęciu przez zamawiającego faktury zleceniodawcy za dany okres rozliczeniowy. Podstawą wystawienia faktury było przedłożenie przez wykonawcę raportu z nadzorowanych prac, zatwierdzenie go przez GDDKiA oraz przedłożenie listy obecności. Płatnikiem, w myśl § 5 ust. 2 umowy, był (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., a wykonawca był upoważniony do wystawiania faktur bez podpisu płatnika. Należności miały być regulowane z rachunku bankowego płatnika na rachunek bankowy wykonawcy w terminie 30 dni od daty przyjęcia przez zleceniodawcę prawidłowo wystawionej faktury VAT wykonawcy. Za datę zapłaty uważano datę polecenia przelewu środków pieniężnych na rachunek wykonawcy (§ 5 ust. 3 umowy).

Stronom przysługiwało prawo rozwiązania umowy za 1 – miesięcznym wypowiedzeniem w przypadkach i na warunkach okręconych w art. 23 – 27 Warunków Ogólnych Umowy ( (...)) (§ 6 ust. 1 umowy). W przypadku rozwiązania umowy przez jedną ze stron z przyczyn, za które druga strona odpowiada, stronie rozwiązującej umowę przysługiwała od drugiej strony kara umowna w wysokości 10% wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § 4 ust. 1 umowy, tj. w wysokości (...) zł.

Dowód: umowa k. 36 – 63.

W Warunkach Ogólnych Umowy ( (...)) zawartej w dniu 26 października 2010 roku, w artykule 3 ust. 1 (...) ustalono, że wykonawca nie może zlecić wykonania przedmiotu umowy podwykonawcom.

W artykule 26 (...) ustalono, że wykonawca, z zachowaniem wobec zleceniodawcy 30 dniowego okresu wypowiedzenia, może rozwiązać umowę, jeżeli zleceniodawca

- nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań wynikających z umowy, lub

- zawiesza świadczenie usług lub dowolnej ich części na okres dłuższy niż 60 dni z przyczyn nie określonych w umowie lub niezawinionych przez wykonawcę,

- zleceniodawca zalega z płatnością 30 dni roboczych po umownym terminie wypłaty.

Dowód: warunku ogólne umowy ( (...)) k. 43 – 60.

Zgodnie z zapisem pkt 5 ust. 4 Tomu I Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) zamawiający dopuścił wykonanie przedmiotu zamówienia przy udziale podwykonawców. Przy czym zamawiający zażądał wskazania przez wykonawcę w ofercie (w formularzu oferty) zakresu zamówienia (usług), których wykonanie wykonawca powierzy podwykonawcom.

Dowód: specyfikacja istotnych warunków zamówienia k. 64 – 68.

Pismem dnia 15 listopada 2010 roku zamawiający – GDDKiA wyznaczył pozwanemu termin rozpoczęcia realizacji usługi w zakresie Zadania (...) – Rozbudowa drogi krajowej nr (...) na odcinku L. – P. wraz z Zadaniem (...) – Budowa ulicy (...) na dzień 16 listopada 2010r.

Dowód: pismo k. 155, k. 167.

Już od samego początku współpraca stron napotykała trudności. Stan taki był spowodowany wadliwym wykonywaniem przez powoda obowiązków wynikających z umowy, w tym m. in. nieterminowym składaniem raportów, brakiem odpowiednich kwalifikacji przez zgłaszany personel, brakami w obsadzie niektórych stanowisk. W dniu 16 listopada 2010r. powód nie zapewnił obsady wszystkich funkcji przewidzianych umową. Pracownicy powodowej spółki od połowy 2011 roku sprawowali nadzór nad pracami prowadzonymi na odcinku łączącym K. z P. trasy ekspresowej (...), jednak mieli oni zakaz ujawniania, że są pracownikami powoda, korzystania ze służbowego maila czy poruszania się w odzieży sygnowanej logo powoda. Mimo trwania inwestycji powód nie był w stanie zgłosić odpowiedniej osoby na stanowisko inżyniera rezydenta, co stanowiło naruszenie warunków umowy. Były również problemy z obsadą innych stanowisk, jednak stanowisko inżyniera rezydenta było stanowiskiem najbardziej newralgicznym i ważnym, gdyż sprawował on nadzór nad odcinkiem Nr 5 prowadzonej inwestycji. Przedłużający się brak tej osoby na stanowisku niekorzystnie wpływał na prowadzone prace. Jedna z kandydatur została odrzucona przez GDDKiA, a następnie warunkowo do pełnienia tej funkcji został dopuszczony B. M.. Kandydatura ta została zaakceptowana warunkowo na okres 6 miesięcy dopiero pismem z dnia 14 grudnia 2010r. W dniu 13 czerwca 2011r. nie wyrażono zgody przedłużenie czasowego zatrudnienia w charakterze inżyniera rezydenta B. M..

Dowód: pisma k. 158 – 159. lista obecności k. 160 – 164, zeznania świadków: M. B. k. 283 – 285, A. W. k. 285 – 287, K. L. k. 287, D. N. k. 351 – 352, M. D. k. 354, przesłuchanie strony powodowej k. 355 – 358, protokół elektroniczny k. 359, umowy o pracę k. 80– 83, powołanie k. 84.

W dniu 31 stycznia 2011 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT Nr (...) na kwotę 83.381,53 zł brutto z tytułu zarządzania projektem w zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót. Faktura została wystawiona przez powoda w oparciu o fakturę VAT Nr (...) wystawioną przez pozwaną spółkę na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 26 stycznia 2011 roku na kwotę (...) zł netto. GDDKiA zatwierdziła fakturę Nr (...) w dniu 10.02.2011r. Należność powoda została ustalona na kwotę (...) zł netto, która stanowiła (...) kwoty (...) zł netto. Pozwany w terminie uiścił całą należność za fakturę Nr (...) wpłacając na rachunek powoda całą kwotę w dniu 4 marca 2011 roku.

Dowód: faktury k. 86 – 87, k. 339 – 343,k. 538 – 547,k. 859 – 867, potwierdzenie wpłaty k. 88, k. 180.

W dniu 23 marca 2011 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT Nr (...) za zarządzenie projektem z zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót na kwotę 113.492,76 zł brutto. Pozwany odebrał fakturę w dniu 28.03.2011r. Faktura została wystawiona w oparciu o fakturę VAT Nr (...) wystawioną przez pozwanego na rzecz GDDKiA w dniu 16.03.2011r. na kwotę 126.398 zł netto. GDDKiA zatwierdziła fakturę VAT Nr (...) w dniu 24 marca 2011r. Należność powoda została ustalona na kwotę 92.270,54 zł netto, która to kwota stanowi (...) kwoty 126.398 zł netto (wartość usług wykonanych w danym okresie). W dniu 17 maja 2011r. pozwany uiścił na rzecz powoda należność w wysokości wskazanej w fakturze VAT Nr (...). W dniu 18 maja 2011 roku powód wystawił notę odsetkowa do faktury VAT Nr (...) wzywając pozwanego do zapłaty kwoty (...) zł tytułem odsetek za okres od 27.04.2011r. do 18.05.2011r. Pozwany otrzymał notę odsetkową w dniu 20 maja 2011r.

Dowód: potwierdzenie odbioru k. 89, k. 111, faktury k. 90 – 91, k. 172 – 173, k. 548 – 556,k. 844 – 850, potwierdzenia wpłaty k. 92 – 93 k. 181 - 182, nota odsetkowa k. 112.

W dniu 30 marca 2011 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT Nr (...) za zarządzenie projektem z zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót na kwotę 141.722,74 zł brutto. Faktura została wystawiona w oparciu o fakturę VAT Nr (...) wystawioną przez pozwanego na rzecz GDDKiA w dniu 21.03.2011r. na kwotę (...) netto. Należność powoda została ustalona na kwotę (...) zł netto, która to kwota stanowi (...) kwoty (...) netto. Faktura nr (...) została wystawiona w oparciu o załączone do niej zestawienie, z którego wynika, że dotyczy ona zadania (...) oraz zadania (...). Za zadanie (...) ustalono wynagrodzenie na poziomie (...) zł netto, tj. (...) zł brutto. Faktura Nr (...) została zatwierdzona przez GDDKiA w dniu 1 kwietnia 2011 roku. W dniu 8 czerwca 2011r. oraz w dniu 15.06.2011r. pozwany uiścił na rzecz powoda należność w wysokości wskazane w fakturze VAT Nr (...). Powód dokonał rozliczenia dokonanej wpłaty zgodnie z art. 451 § 1 k.c. w pierwszej kolejności na poczet należnych odsetek ustawowych, a następnie na poczet należności głównej. Powód zaliczył wpłatę z dnia 08.06.2011r. w kwocie 70.000 zł w pierwszej kolejności na poczet zaległych odsetek w kwocie (...) zł wraz z należnymi odsetkami w kwocie 3,93 zł, uznając, że termin płatności upłynął w dniu 27.05.2011r. a odsetki zostały naliczone od 28.05.2011r. do dnia zapłaty, należność główną z faktury VAT Nr (...) w części – w kwocie 68.295,85 zł oraz należne odsetki w kwocie 851,41 zł od należności głównej z faktury VAT Nr (...). Wpłatę z dnia 16.06.2011r. w kwocie 71.722,74 zł powód zaliczył na należność główną w wysokości 70.665,66 zł oraz należne odsetki w kwocie 1.057,08 zł. Powód wskazał, że do zapłaty pozostała kwota 2.761,23 zł z faktury VAT Nr (...). W dniu 15.06.2011r. powód wystawił notę odsetkową do faktury VAT Nr (...) wzywając pozwanego do zapłaty kwoty 851,36 zł tytułem odsetek za okres od 05.05.2011r. do 09.06.2011r. Powodowa spółka zawyżyła wysokość trzech pierwszych faktur.

Dowód: faktury k. 95 – 96,k. 823 – 835, zestawienie do faktury k. 97,k. 174 – 175, k. 557 – 571 potwierdzenia wpłaty k. 98 – 99, k. 183 – 184, nota odsetkowa k. 116, pismo k. 119, zeznania świadka K. L. k. 287 – 289.

W dniu 28 kwietnia 2011 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT Nr (...) za zarządzenie projektem z zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót na kwotę 139.669,24 zł brutto. Pozwany odebrał fakturę w dniu 02.05.2011r. Faktura została wystawiona w oparciu o fakturę VAT Nr (...) wystawioną przez pozwanego na rzecz GDDKiA w dniu 19.04.2011r. na kwotę 355.311 zł netto. Z treści faktury oraz dołączonego do niej zestawienia wynika, że w fakturze Nr (...) uwzględniono wynagrodzenie za realizację Zadania (...) oraz Zadania (...), jak również wynagrodzenie zespołu (...). Za realizację Kontraktu (...) ustalono wynagrodzenie w wysokości (...) zł netto, tj. w wysokości (...) zł brutto. GDDKiA zatwierdziła fakturę Nr (...) w dniu 16 maja 2011 roku. Należność powoda została ustalona jako (...) kwoty (...) zł netto, na kwotę (...) zł netto. W dniu 17 czerwca 2011r. pozwany uiścił na rzecz powoda należność w wysokości wskazane w fakturze VAT Nr (...). Powód zaliczył wpłaconą kwotę 139.669,24 zł na poczet zapłaty różnicy z faktury VAT Nr (...) w wysokości 2.761,23 zł z należnymi odsetkami w kwocie 45,24 zł oraz częściowo na zapłatę faktury VAT Nr (...) w wysokości 135.942,83 zł z należnymi odsetkami w kwocie 919,94 zł. W dniu 20 czerwca 2011r. powód wystawił notę odsetkową do faktury VAT Nr (...) wzywając pozwaną spółkę do zapłacenia odsetek za okres od 01.02.2011r. do 20.06.2011r. w kwocie 919,94 zł.

Dowód: potwierdzenie odbioru k. 100, k. 126, faktury k. 101 – 102, k. 127, k. 170, k. 176 – 177,k. 795 – 804, potwierdzenia wpłaty k. 103 – 104, k. 185 – 186, pismo k. 124, nota odsetkowa k. 125.

W dniu 8 czerwca 2011 roku powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT Nr (...) za zarządzenie projektem z zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót na kwotę 131.333,14 zł brutto. Pozwany odebrał fakturę w dniu 14.06.2011r. Faktura została wystawiona w oparciu o fakturę VAT Nr (...) wystawioną przez pozwanego na rzecz GDDKiA w dniu 31.05.2011r. na kwotę 311.929 zł netto. Faktura została wystawiona za realizację Kontraktu (...), Kontraktu (...) oraz zespołu (...). Wysokość wynagrodzenia za realizację Kontraktu (...) została ustalona na kwotę (...) zł netto, tj. na kwotę (...) zł brutto. Faktura została zatwierdzona przez GDDKiA w dniu 9 czerwca 2011 roku. Należność powoda została obliczona jako (...) kwoty (...) zł netto – (...) zł netto. W dniu 27 lipca 2011r. pozwany uiścił na rzecz powoda należność w wysokości wskazane w fakturze VAT Nr (...).

Dowód: potwierdzenie odbioru k. 105, faktury k. 106 – 107, k. 171,k. 178 – 179, k. 760 – 776, potwierdzenia wpłaty k. 108 – 110, k. 187 – 189.

Pismem z dnia 11 lutego 2011 roku (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Z. zwróciła (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. z prośbą o zgłoszenie powoda jako oficjalnego podwykonawcy zadania (...) i (...). Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad nie zatwierdziła powoda jako podwykonawczy zadania (...).

Dowód: pismo k. 70 – 71, korespondencja e – mail k. 72.

W dniu 5 kwietnia 2011 roku (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. wystąpił do Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad z prośbą o zatwierdzenie jako podwykonawcy powodowej spółki dla Zadania (...). Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w piśmie z dnia 15 kwietnia 2011 roku stwierdzał, że nie znajduje podstaw zatwierdzenia podwykonawcy usługi z uwagi na złożone przez wykonawcę (pozwanego) oświadczenie w punkcie 7 oferty z dnia 13 kwietnia 2010 roku, że wykonawca zrealizuje zamówienie sam.

Dowód: pisma k. 75, k. 78 – 79, k. 206, korespondencja e – mail k. 76 – 77.

Wezwaniem do zapłaty z dnia 16 czerwca 2011r. powód wezwał pozwanego do natychmiastowej zapłaty kwoty 142.430,47 zł brutto wynikającej z faktury VAT Nr (...) oraz faktury Nr (...) w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 120.

Z dniem 17 czerwca 2011r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą Z. wypowiedziała zleceniodawcy – (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. umowę Nr (...) z winy zleceniodawcy (pozwanego). Jednocześnie powód wniósł o natychmiastowe uregulowanie zaległych płatności z faktury (...) na kwotę 141.722,74 zł brutto termin płatności 05.05.2011r., wskazując, że ze wskazanej faktury uregulowano w dniu 09.06.2011r. kwotę 70.000 zł brutto, z czego (...) zł brutto stanowiły odsetki naliczone z noty odsetkowej z dnia 18.05.2011r. oraz należne odsetki od powyższej noty 3,95 zł. Z tego wynika należność główna w kwocie 68.295,85 zł brutto wraz z należnymi odsetkami w kwocie 851,41 zł. Uwzględniono również wpłatę w dniu 16.06.2011r. kwoty 71.722,74 zł brutto, w tym rozliczono należność główną 70.665,66 zł brutto plus należne odsetki w kwocie 1.057,08 zł brutto. Powód wskazał, że na dzień 17.06.2011r. do uregulowania pozostała kwota 2.761,23 zł brutto z kwoty 141.722,74 zł brutto. Do zapłaty pozostała również kwota z faktury (...) 139.669,24 zł brutto termin zapłaty 01.06.2011r. plus należne odsetki liczone do daty zapłaty oraz kara umowna w kwocie (...) zł brutto. Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy zostało doręczone stronie pozwanej w dniu 21.06.2011r. W przedmiotowym piśmie zostało wskazane, że wypowiada umowę z winy pozwanej spółki jako zleceniodawcy, wskazując, że pomimo podejmowanych przez powoda prób rozwiązania kwestii płatności, pozwana spółka nie była zainteresowana rozwiązaniem zaistniałego problemu. W odpowiedzi na złożone przez powoda oświadczenie o wypowiedzeniu łączącej strony umowy pozwany wskazał na jego bezzasadność.

Dowód: potwierdzenie odbioru k. 113, wypowiedzenie wraz z załącznikami k. 114 – 120, sprostowanie k. 121 – 122, pismo k. 199 – 205.

Wezwaniem do zapłaty z dnia 29 czerwca 2011r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty (...) zł z tytułu kary umownej wynikającej z umowy z dnia 31 października 2010r. nr (...) (...) w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 133.

Pismem z dnia 21 lipca 2011 roku pozwany wypowiedział powodowi umowę z dnia 31 października 2010 roku przy zachowaniu miesięcznego okresu wypowiedzenia ze skutkiem na dzień 21 sierpnia 2011r. na podstawie § 6 ust. 1 umowy w związku z art. 23 ust. 2 i art. 25 ust 1 (...). Pozwany rozwiązał umowę na skutek niewywiązywania się powoda z zobowiązań wynikających z umowy – nieprawidłowości w wykonaniu umowy, brak naprawy zaniedbań, które miały wpływ na właściwe i terminowe wykonywanie usługi oraz brak dostarczenia umowy ubezpieczenia, w tym dowodów opłacania składek. Jednocześnie pozwana spółka zwróciła się do powoda o zakończenie świadczenia usług przez wykonawcę, tak aby w zorganizowany i sprawny sposób umożliwić zminimalizowanie kosztów.

Dowód: rozwiązanie umowy k. 196 – 197.

Pomimo złożenia oświadczenia o podstąpieniu od umowy powód do dnia 31.07.2011r. świadczył usługi na rzecz pozwanego, wykonując zlecone mu prace na terenie budowy.

Dowód: pismo k. 131, lista obecności k. 190 – 195.

Czyniąc powyższe ustalenia Sąd oparł się na twierdzeniach stron wyraźnie przyznanych bądź niezaprzeczonych przez przeciwnika (art. 229 k.p.c. i 230 k.p.c.) oraz zaoferowanym przez nie materiale dowodowym, na który złożyły się niekwestionowane co do ich autentyczności kopie dokumentów poświadczone za zgodność z oryginałami oraz zeznania powołanych w sprawie świadków. Okoliczności faktyczne w niniejszej sprawie zostały potwierdzone środkami dowodowymi w postaci dokumentów załączonych do akt sprawy. Nie wzbudziły one zastrzeżeń, co do swej mocy dowodowej, gdyż zarówno powód jak i pozwany nie zaprzeczali ich rzetelności, a Sąd nie znalazł przyczyn, by powziąć wątpliwości w zakresie ich treści z urzędu.

Sąd oddalił wnioski dowodowe stron zgłoszone na rozprawie dniu 30 października 2012 roku (k. 261) oraz w piśmie procesowym z dnia 2 lipca 2013 roku (k. 368 – 375), albowiem zostały one zgłoszone z uchybieniem zasad prekluzji wynikających z art. 479 ¹² § 1 k.p.c. oraz art. 479 ¹⁴ § 2 k.p.c. (znajdujących zastosowanie w niniejszej sprawie), zgodnie z którymi w pozwie powód jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. W tym przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. W odpowiedzi na pozew pozwany jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia, zarzuty oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w odpowiedzi na pozew nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. W tym przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub powstała potrzeba ich powołania. Strony postępowania nie wykazały, że powołanie dowodów z dokumentów oraz zeznań świadków nie było możliwe w pozwie, ani odpowiedzi na pozew, jak również aby potrzeba powołania wskazanych dowodów wynikała później. W świetle okoliczności przedmiotowej sprawy należy wskazać, ze zawnioskowane przez strony dowody nie przyczyniłyby się do merytorycznego rozpoznania sprawy i nie miałyby wpływu na wydane w sprawie orzeczenie.

Sąd nie przeprowadził dowodu z dodatkowych faktur, o przedłożone których wnioskował powód (wniosek k. 10), albowiem cofnął on wniosek o przeprowadzenie wskazanego dowodu (protokół rozprawy k. 349). Należy zaznaczyć, że faktury, o przedłożenie których wnosił powód zostały złożone przez pozwanego oraz GDDKiA, zatem ponowne ich przedłożenie przyczyniałoby się jedynie do przedłużenia postępowania sądowego.

Sąd poczynił ustalenia w sprawie w oparciu o zeznania świadków M. B., A. W., K. L., D. N., M. D. oraz w oparciu o przesłuchanie przedstawicieli stron postępowania. Zeznania świadków jako spójne i logiczne, a nadto korespondujące wzajemnie ze sobą i znajdujące potwierdzenie w dokumentach przedłożonych w sprawie stanowią wiarygodny materiał dowodowy w sprawie. Świadkowie byli pracownikami stron postępowania w czasie realizacji Kontraktu (...), są zatem najlepiej zorientowani w kwestii zakresu prac wykonanych przez powodową spółkę w ramach realizacji Kontraktu (...). Świadkowie zgodnie zeznali, że pracownicy powodowej spółki wykonywali czynności nadzorcze na terenie budowy trasy (...) na odcinku P. – K.. Potwierdzili, że powód nie został zgłoszony jako podwykonawca strony pozwanej z uwagi na stanowisko wyrażone w tej kwestii przez GDDKiA. Z racji zajmowanych stanowisk świadkowie nie posiadali wiedzy w zakresie rozliczeń stron, co nie zmienia faktu, że obiektywnie opisali współpracę stron w zakresie realizacji Kontraktu (...). Wiedza świadków była znacząca dla niniejszego postępowania, gdyż z racji zatrudnienia znane im są działania stron podejmowane w trakcje realizacji kontraktu. Twierdzenia stron postępowania korespondują z zeznaniami świadków oraz przedłożonymi w sprawie dokumentami. Strony nie spierały się o fakty, lecz o ich interpretację w kwestii obowiązujących regulacji prawnych.

Sąd nie przeprowadził dowodu z zeznań świadków J. P. oraz J. Z. (wniosek k. 6), albowiem powód cofnął wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań wskazanych świadków (protokół rozprawy k. 260).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle okoliczności niniejsze sprawy, powództwo nie zasługuje na uwzględnienie i jako takie podlega oddaleniu w całości.

Na wstępie należy podnieść, iż ustalony przez Sąd stan faktyczny nie jest sporny między stronami. Spór sprowadza się do przeciwstawnej oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego oraz odmiennej oceny prawnej zaistniałych przesłanek żądania przez powoda kary umownej w wysokości określonej w § 6 ust. 2 łączącej strony umowy z dnia 31.10.2010r.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że – w świetle żądania pozwu i jego uzasadnienia – nie budzi wątpliwości, że podstawą faktyczną żądania pozwu (kwoty naliczonej przez powoda kary umownej) jest opóźnienie w zapłacie wystawionych przez powoda faktur VAT. Wprawdzie bowiem w uzasadnieniu pozwu powód wskazuje na występujące po stronie pozwanej spółki nieprawidłowości w wykonywaniu umowy, lecz na stronie 16 pozwu (k. 19) w sposób jednoznaczny zostało wskazane, że kara umowna została naliczona w związku z opóźnieniem w zapłacie wystawionych przez powoda faktur. Również z pisma wypowiadającego umowę – z dnia 17 czerwca 2011 roku wynika, że przyczyną dla której powód wypowiada umowę z winy pozwanej (jako zleceniodawcy) jest „brak rozwiązania kwestii płatności”. Z treści § 6 zawartej przez strony umowy (na który w powołanym wyżej fragmencie uzasadnienia powołuje się powód) wynika natomiast, że w wypadku rozwiązania umowy z przyczyn, za które ponosi odpowiedzialność druga strona, stronie rozwiązującej umowę przysługuje kara umowna w wysokości 10% wynagrodzenia brutto (…). Mając na uwadze powyższe, uznać należy, że podstawą żądania pozwu jest rozwiązanie umowy przez powoda z przyczyn leżących po stronie pozwanej spółki, a polegających na doprowadzeniu do ponad 30- dniowego opóźnienia w zapłacie należności wynikających z faktur wystawionych przez powoda.

W taki sposób określone żądanie pozwu nie zasługuje na uwzględnienie z następujących przyczyn.

Zgodnie z regulacją art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Zgodnie z wolą ustawodawcy, zastrzeżenie kary umownej może odnosić się wyłącznie do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania o charakterze pieniężnym. Niedopuszczalne jest zatem zastrzeganie kary umownej w zakresie zobowiązań pieniężnych sensu stricto, jak i zobowiązań pieniężnych w szerokim znaczeniu (tak Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 6 listopada 2003r., III CZP 61/03, OSNC 2004/5/69, OSP 2004/9/115, Wokanda 2003/12/1, Biul.SN 2003/11/5). Należy zaznaczyć, że art. 483 k.c. stanowi wyraźnie, że kara umowna może być zastrzeżona jedynie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania świadczenia niepieniężnego. Przyjmuje się, że powyższy przepis zawiera normę o charakterze iuris cogentis. Oznacza to, że swoboda kontraktowania jest w tym zakresie ograniczona i strony mogą wprowadzić do umowy zastrzeżenie o karze umownej tylko odnośnie niewykonania lub nienależytego wykonania świadczeń o charakterze niepieniężnym. Rozwiązanie to ma na celu zapobieganie obchodzenia - poprzez zastrzeganie kary umownej przy zobowiązaniach pieniężnych - zakazu ustalania odsetek powyżej poziomu odsetek maksymalnych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 2009 r., sygn. akt II CNP 16/09, niepubl., LEX nr 603757). W razie opatrzenia sankcją kary umownej niewykonania lub nienależytego wykonania świadczenia pieniężnego, takie postanowienie umowne, jako sprzeczne z normą bezwzględnie obowiązującą, musi być uznane za nieważne w świetle art. 58 § 1 k.c. (tak Sąd Najwyższy w szczególności w wyroku z dnia 18 sierpnia 2005 r., sygn. akt V CK 90/05, Monitor Prawniczy z 2005 r., nr 18, s. 874). Zgodnie z art. 58 § 3 k.c., pozostała część takiej umowy pozostanie w mocy, chyba że z okoliczności wynikałoby, że bez postanowień dotyczących kary umownej umowa w ogóle nie zostałaby zawarta (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie (wyrok z dnia 14 kwietnia 2011r., I ACa 1135/10, Apel.-W-wa 2011/4/31).

W świetle powyższego, w niniejszej sprawie kontroli wymaga regulacja § 6 ust. 2 umowy w zw. z art. 26c (...), które przewidują możliwość naliczenia przez stronę powodową kary umownej w przypadku rozwiązania umowy, której przyczyną było zaleganie strony pozowanej z płatnością 30 dni roboczych po umownym terminie wypłaty. Analiza łączącej strony umowy wskazuje, że zastrzeżenie kary umownej każdorazowo było ściśle powiązane ze skorzystaniem przez stronę z umownego prawa odstąpienia od umowy. Ocena dopuszczalności postanowienia o karze umownej, zastrzeżonej w związku z prawem umownego odstąpienia od umowy przez drugą stronę, nie może zupełnie abstrahować od przyczyn odstąpienia. Należy najpierw zawsze ustalić, czy odstąpienie od umowy nastąpiło w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem świadczenia o charakterze niepieniężnym, czy też o charakterze pieniężnym. W wypadku, gdy odstąpienie spowodowane było wyłącznie niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem świadczenia pieniężnego przez kontrahenta, należy uznać, że kara umowna zastrzeżona na wypadek odstąpienia od umowy z tej przyczyny, w istocie stanowi pośrednio sankcję za niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczenia pieniężnego. W takiej sytuacji żądanie zapłaty kary umownej nie jest uzasadnione, a samo postanowienie przewidujące takie uprawnienie jest sprzeczne z dyspozycją bezwzględnie obowiązującego art. 483 § 1 k.c.

W artykule 26c (...) przewidziano, że powód mógł odstąpić od łączącej strony umowy za 30 dniowym wypowiedzeniem miesięcznym, jeżeli pozwany zalegał z płatnościami 30 dni roboczych po umownym terminie wypłaty. Wypowiedzenie umowy z przyczyny, za którą odpowiedzialność ponosi wyłącznie pozwany rodziło, zgodnie z regulacja § 6 ust. 2 łączącej strony umowy, po stronie powoda uprawnienie do żądania zapłaty kary umownej w umówionej wysokości. Tak sformułowane zapisy umowy wskazują, że strony w istocie opatrzyły nienależyte wykonanie zobowiązania przez zamawiającego (pozwanego) w postaci opóźnienia z zapłatą należności podwójną sankcją: po pierwsze po stronie wykonawcy rodziło się wówczas uprawnienie do odstąpienia od umowy, po wtóre zaś mógł on jednocześnie naliczyć karę umowną. Sankcja w postaci kary umownej została zastrzeżona wprost na wypadek odstąpienia od umowy na skutek opóźnienia w zapłacie, zatem jest ona ściśle związana z niewykonaniem świadczenia pieniężnego. Zapis ten wykracza poza granice zakreślone regulacją art. 353 ¹ k.c., zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W ten sposób powstał zapis, stanowiący próbę obejścia wynikający z art. 483 k.c. zakazu zastrzegania kar umownych na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania świadczeń pieniężnych. Zdaniem Sądu, w stanie faktycznym niniejszej sprawy, należy uznać za nieważne na podstawie art. 58 § 1 k.c. postanowienie umowy dotyczące możliwości żądania przez powoda kary umownej z uwagi na opóźnienie pozwanego w zapłacie świadczenia.

Z uwagi na powyższe okoliczności, jedynie dla porządku należy się odnieść do zarzutów strony powodowej dotyczących nieterminowej zapłaty należności przez pozwaną spółkę.

Poza sporem w niniejszej sprawie pozostawała okoliczność, że przedmiotem zawartej przez strony umowy było „zarządzanie projektem w zakresie budowy drogi ekspresowej (...), odcinek K. – L. – P., w tym pełnienie nadzoru nad realizacją robót”, na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w L.. Przy czym – co wprost wynika z treści § 1 umowy – zawarta przez strony umowa dotyczyła wyłącznie Kontraktu (...) składającego się z zadania (...) i zadania (...) (tylko w tym zakresie powód miał pełnić obowiązki w przedmiocie zarządzenia i pełnienia nadzoru nad realizacją robót). Za wykonywane przez siebie prace powód miał otrzymywać wynagrodzenie w wysokości (...) wynagrodzenia brutto pozwanego, które to pozwany otrzyma od zamawiającego – GDDKiA w zakresie (...)(§(...) umowy). Forma i zasady płatności wynagrodzenia zostały ustalone zarówno w umowie, jak i Warunkach Ogólnych Umowy, a także w opisie przedmiotu zamówienia. Zgodnie z treścią przytoczonych dokumentów, rozliczenie za wykonane usługi miało następować w okresach miesięcznych na podstawie faktur wystawianych przez wykonawcę (powoda), po spełnieniu przez wykonawcę wymagań określonych w art. 21 Warunków Ogólnych Umowy ( (...)) oraz w § 4 ust. 3 niniejszej umowy. Z tych postanowień umownych wynika natomiast, m. in. że wynagrodzenie za wykonane usługi będzie wypłacanie w okresach miesięcznych. Z kolei podstawą wystawienia przez wykonawcę faktury stanowić będą zatwierdzone przez kierownika projektu następujące dokumenty:

- miesięczne zestawienie dniówek (czasu pracy) personelu wykonawcy wraz z potwierdzonymi przez inżyniera listami obecności z podpisami personelu wykonawcy

- zestawienie pracy ekspertów i wykonanych usług, dla których ustalono wynagrodzenie ryczałtowe

- raporty wykonawcy sporządzone zgodnie z wymaganiami umowy

- faktura zleceniodawcy wystawiona zamawiającemu.

Strony ustaliły, że oryginały list obecności i miesięczne zestawienia czasu pracy personelu wykonawcy mają stanowić załącznik do faktur wystawianych przez zleceniodawcę zamawiającemu oraz wykonawcę zleceniodawcy. W § 4 ust. 3 umowy strony postanowiły, że powód wystawi fakturę nie wcześniej niż 7 dni po przyjęciu faktury pozwanej spółki przez zamawiającego, tj. Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad.

Analiza faktur wystawionych przez powoda oraz innych dokumentów stanowiących podstawę do ich wystawienia (faktur wystawionych przez pozwaną spółkę na rzecz GDDKiA i załączników do nich) prowadzi do wniosku, że odsetki za opóźnienie były przez powoda naliczane całkowicie bezzasadnie. Podstawę do postawienia takiej tezy stanowią okoliczności związane ze zbyt „szybkim” wystawieniem faktur przez powoda (przed upływem 7 dni od przyjęcia przez GDDKiA faktury pozwanej spółki) oraz z wystawianiem przez powoda faktur na kwoty wyższe niż wynikające z zawartej przez strony umowy ((...) całej kwoty faktury pozwanej spółki, zamiast (...) tej części kwoty faktury pozwanej, która dotyczyła Kontraktu (...)). Poniżej nieprawidłowości te zostaną przedstawione w odniesieniu do pierwszych faktur wystawionych przez powoda.

Faktura z dnia 31 stycznia 2011 roku (wystawiona w oparciu o fakturę z dnia 26 stycznia 2011 roku wystawioną przez pozwaną spółkę na rzecz GDDKiA) opiewa na kwotę wyższą niż wynikająca z umowy. Została ona bowiem wystawiona przez powołana kwotę stanowiącą 75 % całej kwoty z faktury dla GDDKiA, podczas, gdy obejmowała ona nie tylko Kontrakt (...) ale także wynagrodzenie Asystenta Inżyniera Kontraktu (tzw. Kontrakt (...)). Wynika to jednoznacznie z dokumentów stanowiących załączniki do faktury wystawionej przez pozwanego na rzecz GDDKiA (k. 538-547).

Faktura z dnia 23 marca 2011 roku została wystawiona za wcześnie. Stanowiąca dla niej podstawę faktura pozwanej spółki została przyjęta przez GDDKiA w dniu 17 marca 2011 roku (172). Zatem omawiana faktura powoda winna zostać wystawiona najwcześniej w dniu 25 marca 2011 roku. Odpowiednio później (o 2 dni) faktura zostałaby zapewne odebrana przez pozwaną i o taki czas przesunięciu uległby termin zapłaty tej faktury. Omawiana faktura została wystawiona na kwotę 92 270,54 zł netto, co stanowi (...) wynagrodzenia netto wskazanego na faktorze pozwanej spółki wystawionej na rzecz GDDKiA, wynoszącego (...) zł. Jednakże, jak wynika z załączników do tej ostatniej faktury (k. 549) wskazana kwota wynagrodzenia nie dotyczyła wyłącznie kontraktu (...), lecz również wynagrodzenia asystenta inżyniera kontraktu (17 500 zł). Zatem faktura powoda winna opiewać na kwotę (...) zł netto ((...) zł brutto) stanowiącą (...) kwoty (...) zł, tj wynagrodzenia pozwanej spółki dotyczącego kontraktu (...) ((...) zł – (...) zł). W tej sytuacji nawet przy założeniu, że nie uległby zmianie termin zapłaty faktury powoda, to odsetki za opóźnienie w zapłacie wynosiłyby (...) zł, a nie wskazaną w nocie odsetkowej z dnia 18 maja 2011 kwotę (...) zł (k. 112).

Faktura z dnia 30 marca 2011 roku został przez powoda wystawiona z pięciodniowym wyprzedzeniem (stanowiąca podstawę dla wystawienia faktury przez powoda faktura pozwanej spółki została przyjęta przez GDDKiA w dniu 28 marca 2011 roku k. 557). Także omawiana faktura powoda została wystawiona na kwotę stanowiącą (...) całej faktury pozwanej spółki wystawionej na rzecz GDDKiA, pomimo, że ta ostatnia dotyczyła również wynagrodzenia za Kontrakt (...) oraz wynagrodzenia Inżyniera Kontraktu i jego asystenta (por. zestawienie k. 97 i 560 i nast). Wobec powyższego faktura powoda winna opiewać na kwotę (...) zł netto ((...) zł brutto) stanowiącą (...) wynagrodzenia pozwanej spółki związanego z Kontraktem (...) ((...) zł netto). Wobec dokonania zapłaty przez pozwaną spółkę w dwóch częściach zapłaty za omawianą fakturę w łącznej kwocie (...) zł, powstała po jej stronie nadpłata w kwocie 19 434,15 zł. Wysokość tej nadpłaty pozwala na pokrycie odsetek naliczonych za opóźnienie w zapłacie ww. faktury z 23 marca 2011 roku ((...) zł) oraz odsetek za opóźnienie w zapłacie przedmiotowej faktury z 30 marca 2011 roku, nawet przy przyjęciu za powodem terminu jej zapłaty na dzień 5 maja 2011 roku (nota odsetkowa k. 116). Nawet nieprawidłowo wyliczone odsetki za opóźnienie w zapłacie przedmiotowej faktury (nota odsetkowa k. 116) są znacznie niższe niż kwota nadpłaty. Przy czym należy mieć dodatkowo na uwadze nadpłatę powstałą w związku z zawyżoną kwotą faktury z dnia 31 stycznia 2011 roku.

Dodatkowo należy wskazać, że materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie, wskazuje jednoznacznie, że osoba Inżyniera Kontraktu nie była powiązana z Kontraktem (...), lecz osobnym stanowiskiem. Wynika to opisu przedmiotu zamówienia (k. 487 i 607v). Poszczególne pięć zespołów odnoszących się do każdego z pięciu Kontraktów miały być podmiotami niezależnymi od Inżyniera Kontraktu, z drugiej zaś strony Inżynier Kontraktu koordynuje pracę pięciu zespołów pięciu kontraktów. Skoro zatem – co pozostaje poza sporem – umowa zawarta przez strony dotyczyła Kontraktu (...), nie ma podstaw do zapłaty na rzecz powoda wynagrodzenia dotyczącego Inżyniera Kontraktu i jego asystenta.

Powyższe okoliczności wskazują jednoznacznie, że nie ma podstaw do stwierdzenia, że pozwana spółka pozostawała w opóźnieniu w zapłacie należności na rzecz powoda. Jest to twierdzenie tym bardziej uzasadnione, że w odniesieniu do pozostałych faktur wystawionych przez powoda (poza wyżej omówionymi) pozwana dokonywała ich zapłaty w kwotach wynikających z tych faktur (na co wskazuje sam powód na 16 stronie uzasadnieniu pozwu k. 19).

Jedynie na marginesie powyższych rozważań wskazać należy, że w ocenie Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy nie ma podstaw do podzielenia stanowiska powoda, że pozwana spółka nie wykonała innych obowiązków wynikających z umowy zawartej z powodem. W szczególności nie ma podstaw do uznania, że brak zgłoszenia powoda jako podwykonawcy stanowiło naruszenie obowiązków pozwanej spółki. W toku postępowania w niniejszej sprawie nie zostało bowiem wykazane, aby na pozwanej spółce taki obowiązek ciążył. Co więcej, z pisma nadesłanego przez GDDKiA (k.575v) wynika, że powód wyraził zgodę na udostępnienie swojego pracownika – J. P. pozwanej spółce w celu uzyskania i realizacji przez pozwaną zamówienia na rzecz GDDKiA. Okoliczna ta przeczy tezie powoda o spodziewanym przez niego zatrudnieniu w charakterze podwykonawcy.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów, należało orzec jak w sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.. Na kwotę zasądzoną z tego tytułu od powoda na rzecz pozwanej spółki składa się wynagrodzenie pełnomocnika (7 200 zł) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).

SSO Agnieszka Baran