Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lipca 2017 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: S.S.R. Bartosz Kasielski

Protokolant: sekretarz sądowy Sylwia Wróblewska

po rozpoznaniu w dniu 20 lipca 2017 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa S. S.

przeciwko Gminie M. Ł.

o uzgodnienie treści księgi wieczystej

1.  uzgadnia treść księgi wieczystej numer (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi dla nieruchomości oznaczonej jako działka gruntu numer (...) o powierzchni 0,0588 ha, położonej w Ł. przy ulicy (...) z rzeczywistym stanem prawnym w ten sposób że w dziale II księgi wieczystej nakazuje dokonać wpisu prawa własności S. S., syna J. S. (1), nr PESEL (...) jako właściciela w miejsce dotychczas ujawnionego wpisu prawa własności Gminy Miejskiej Ł.;

2.  nie obciąża Gminy M. Ł. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 239/17

Uzasadnienie punktu 2 wyroku z dnia 20 lipca 2017 roku

Wyrokiem z dnia 20 lipca 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi uzgodnił treść księgi wieczystej numer (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi dla nieruchomości oznaczonej jako działka gruntu numer (...) o powierzchni 0,0588 ha, położonej w Ł. przy ulicy (...) z rzeczywistym stanem prawnym w ten sposób że w dziale II księgi wieczystej nakazał dokonać wpisu prawa własności S. S., syna J. S. (1), nr PESEL (...) jako właściciela w miejsce dotychczas ujawnionego wpisu prawa własności Gminy Miejskiej Ł.. Jednocześnie Sąd nie obciążył Gminy M. Ł. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje :

Stosownie do treści art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Uwzględniając szczególny stan faktyczny niniejszej sprawy oraz stanowisko procesowe pozwanego w toku niniejszej sprawy Sąd uznał, że zachodzą przesłanki do zastosowania instytucji wynikającej z treści powyżej przytoczonego przepisu.

Po pierwsze, nieobciążenie przeciwnika procesowego obowiązkiem zwrotu kosztów procesu nie zostało sprowadzone przez ustawodawcę do przypadku niemożności ich poniesienia z uwagi na sytuację materialną. O ile praktyka sądowa wskazuje, że jest to najczęstsza przyczyna zastosowania przedmiotowej normy, o tyle z samej treści przepisu wynika szerszy jego wymiar wykraczający poza sferę czysto majątkową, a obejmujący każdy szczególnie uzasadniony przypadek, w którym oparcie się na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 k.p.c.) byłoby niezasadne.

Po wtóre, w orzecznictwie Sądu Najwyższego jako jeden z przykładów zastosowania normy art. 102 k.p.c. wskazuje się sprawy dotyczące stosunku prawnego, który może zostać ukształtowany tylko mocą wyroku sądu, choćby strony były całkowicie zgodne (por. postanowienia Sądu Najwyższego : z dnia 25 marca 1970 roku, II CZ 14/70, OSNCP 1970, nr 11, poz. 211, z dnia 11 września 1973 roku, I CZ 122/73, OSNCP 1974, nr 5, poz. 98, czy też z dnia 15 marca 1982 roku, I CZ 30/82, Lex nr 8403). Taka sytuacja miała zaś miejsce w niniejszej sprawie, gdzie żądanie uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nie było kwestionowane na żadnym etapie postępowania przez stronę pozwaną (k.64). Należy zatem stwierdzić, że strony procesu pozostawały zgodne co do zasadności zgłoszonego powództwa, co z resztą potwierdzał materiał dowodowy w postaci zgromadzonej dokumentacji.

Po trzecie, z uwagi na szczególny charakter biegu wydarzeń faktycznych, powództwo w niniejszej sprawie pozostawało jedyną prawnie dopuszczalną możliwością prowadzącą do ujawnienia w księdze wieczystej prawa własności powoda.

Realizacja ochrony prawnej na drodze postępowania administracyjnego, jak również sądowo – administracyjnego tj. próba wzruszenia ważności decyzji Wojewody (...) z dnia 9 grudnia 1993 roku w przedmiocie nabycia spornej nieruchomości przez jednostkę samorządu terytorialnego z mocy samego prawa (decyzja komunalizacyjna) była o tyle nieskuteczna, że powód nie był w stanie wykazać przesłanki rażącego naruszenia prawa w momencie jej wydawania. W konsekwencji jedynym rozwiązaniem prowadzącym do ochrony jego prawnie uzasadnionych interesów pozostawał proces o uzgodnienie treści księgi wieczystej, w ramach którego Sąd był uprawniony do dokonania kontroli incydentalnej podstawy wpisu prawa własności pozwanego do księgi wieczystej, przy czym nie w zakresie zmierzającym do wzruszenia samej decyzji stanowiącej podstawę wpisu, ale oceny, czy dokument, który stał się podstawą kwestionowanego obecnie wpisu, mógł rzeczywiście wywrzeć skutki cywilnoprawne, wynikające z jego gramatycznego brzmienia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2006 roku, II CK 335/05, (...), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2005 roku, III CK 565/04, Lex nr 277129, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2001 roku, I CKN 468/00, Lex nr 53090, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2014 roku, V CSK 514/13, Lex nr 1504591).

Po czwarte, nie można było stracić z pola widzenia faktu, że pomimo wydania w dniu 25 października 1977 roku decyzji o przyznaniu własności nieruchomości na rzecz J. S. (2) (ojca powoda) prawo to nie zostało ujawnione w księdze wieczystej przez ponad 16 lat do chwili wydania decyzji komunalizacyjnej (w dniu 9 grudnia 1993 roku). Wpływ na taki bieg zdarzeń mogła mieć śmierć J. S. (2) (w dniu 14 grudnia 1978 roku), niemniej jednak postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku zostało przeprowadzone już w 1979 roku (sprawa sygn. akt II Ns 2313/79 przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Pragi), a przy tym brak było obiektywnych przeszkód do ujawnienia stosownego prawa przez S. S. w księdze wieczystej. Uzyskane przez powoda w 1987 roku zawiadomienie o zmianach wprowadzonych w operacie ewidencji gruntów mogło uzasadniać przekonanie o uregulowaniu jego praw w stosownych rejestrach, przy czym z pewnością nie zwalniało w żaden sposób z obowiązku niezwłocznego ujawnienia swego prawa w księdze wieczystej (art. 35 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece – Dz.U.1982, Nr 19, poz. 147 z późń. zm., oraz obowiązujący do dnia 1 stycznia 1983 roku art. 29 ust.1 dekretu z dnia 11 października 1946 roku Prawo o księgach wieczystych – Dz.U.1946, Nr 57, poz. 320 z późń. zm.). W tym świetle istotnym pozostaje fakt, że sporna nieruchomość pozostawała własnością osób fizycznych do dnia 2 lipca 1975 roku, kiedy ogłoszono zarządzenie nr 7 Naczelnika Dzielnicy Ł. o przeznaczeniu terenu w obrębie ulic (...) i Wycieczkowej pod budownictwo jednorodzinne zgodnie z treścią uchwały Prezydium Rady Narodowej miasta Ł. z dnia 29 lutego 1972 roku (k.72). O ile jednak Skarb Państwa niezwłocznie ujawnił prawo własności w księdze wieczystej (k.49), o tyle nie uczynili tego zarówno powód, jak i jego ojciec, a zaniechanie wykonania ciążącego na nich obowiązku bez wątpienia przyczyniło się do stwierdzonego w niniejszym postępowaniu stanu rzeczy i konieczności zainicjowania procesu o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Z tych wszystkich względów Sąd uznał, że istniejące okoliczności stanowią podstawę do nieobciążania pozwanego kosztami procesu (art. 102 k.p.c.).