Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 grudnia 2017 roku

Sąd Rejonowy w Zgierzu, I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SR Katarzyna Balcerczyk

Protokolant: Marta Florczyk

po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2017 roku w Zgierzu

na rozprawie

sprawy z powództwa S. B.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w Ł.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

1.  pozbawia wykonalności w całości tytuł wykonawczy w postaci wyroku zaocznego Sądu Rejonowego dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi z dnia 21 lipca 2005 roku sygn. akt. XIII GC 1204/04, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 2 września 2005 roku;

2.  pozbawia wykonalności w całości tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty w postepowaniu upominawczym Sądu Rejonowego dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi z dnia 2 lutego 2005 roku sygn. akt. XIII GNc 5967/04, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 17 października 2005 roku;

3.  zasądza od pozwanego Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w Ł. na rzecz powoda S. B. kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych);

4.  oddala wniosek pozwanego o cofnięcie powodowi zwolnienia od kosztów sądowych;

5.  nakazuje pobrać od pozwanego Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w Ł. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Zgierzu kwotę 968 zł (dziewięćset sześćdziesiąt osiem złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 2371/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 sierpnia 2017 roku powód S. B. domagał się pozbawienia w całości wykonalności nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi z dnia 2 lutego 2005 roku sygn. akt XIII GNc 5967/04 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 17 października 2015 roku oraz wyroku zaocznego wydanego przez Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi z dnia 2 lutego 2005 roku, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 2 września 2015 roku, zabezpieczenia powództwa poprzez zawieszenie postępowań egzekucyjnych prowadzonych przeciwko niemu z wniosku pozwanego przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zgierzu M. G. w sprawach KM 263/13 i KM 262/13 oraz zasądzenia kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu podniósł zarzut przedawnienia roszczeń objętych zaskarżonymi tytułami wykonawczymi odpowiednio z dniem 17 października 2015 roku i 2 września 2015 roku. (pozew- k. 2-4)

Postanowieniem z dnia 8 września 2017 roku sąd zwolnił powoda od kosztów sądowych w całości oraz zabezpieczył jego powództwo poprzez zawieszenie postępowań prowadzonych przez komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zgierzu M. G. w sprawach KM 262/16 i 263/16 do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. (postanowienie- k. 52-54)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i obciążenie powoda kosztami procesu a także o dokonanie weryfikacji sytuacji osobistej i majątkowej powoda i uchylenie postanowienia sądu o zwolnieniu powoda z kosztów sądowych z uwagi na niewiarygodność oświadczenia powoda i sprzeczność z wyjaśnieniami co do sytuacji życiowej znajdującymi się w aktach komornika sądowego M. G. załączonymi do sprawy. Pozwany podniósł, iż bieg przedawnienia ulega zawieszeniu co do wszelkich roszczeń gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie mógł ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju. Pozwany nie mógł zaś wyegzekwować swych roszczeń objętych zaskarżonymi tytułami wykonawczymi z uwagi na ukrywanie się przez powoda przed komornikami przez zmianę miejsca zamieszkania a nawet zameldowania. W ocenie pozwanego sytuacje tą należy uznać za obiektywną przeszkodę uniemożliwiająca wierzycielowi wystąpienie z kolejnymi wnioskami o przeprowadzenie egzekucji. Podniósł, iż musi brać pod uwagę ewentualne koszty, które przy braku skutecznej egzekucji powiększą tylko zadłużenie. Podniosła sprzeczność żądania powoda z zasadami współżycia społecznego, podnosząc, iż uwzględnienie powództwa byłoby akceptacją przez sąd cwaniactwa i pasożytnictwa powoda. (odpowiedź na pozew- k. 65-67)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nakazem zapłaty sygn. akt XIII GNc 5967/04 z dnia 2 lutego 2005 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 4840,45 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 22 listopada 2004 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 731.80 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Klauzulę wykonalności nadano wspomnianemu orzeczeniu postanowieniem z dnia 17 października 2015 roku. (nakaz zapłaty, k. 10 załączonych akt KM 262, 263/16 nadto kserokopia nakazu zapłaty- k. 14, kserokopia postanowienia k. 15)

Wyrokiem zaocznym wydanym w sprawie o sygn. akt XIII GC 1204/04 z dnia 21 lipca 2005 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 14.507,06 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 17 listopada 2004 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 3.580,50 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Klauzulę wykonalności nadano wspomnianemu orzeczeniu postanowieniem z dnia 2 września 2015 roku. (wyrok zaoczny k. 9 akt KM 262/16, KM 263/16 nadto kserokopia wyroku zaocznego wraz z klauzulą wykonalności - k. 22)

Powód od 20 stycznia 2005 roku nie posiadał zameldowania czasowego ani stałego. Z adresu Ł., ul. (...) wymeldował się 20 stycznia 2005 roku. W dniu 28 grudnia 2015 roku był zameldowany pod adresem Ł., ul. (...) (informacja z Urzędu Miasta Ł.- k. 68 i k. 70)

Pismem z dnia 20 marca 2006 roku komornik sądowy rewiru V przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi poinformował pozwanego o bezskuteczności egzekucji wobec powoda prowadzonej na podstawie nakazu zapłaty Sądu Rejonowego dla Lodzi- Śródmieścia w Łodzi z dnia 20 września 2004 roku sygn. akt XIII GNC 3055/04. (pismo- k. 71)

W dniu 17 września 2007 roku pozwany zawarł z firmą (...) umowę o prowadzenie windykacji należności, w tym należności objętych zaskarżonymi tytułami wykonawczymi (umowa- k. 79-81)

W dniu 16 marca 2016 roku pozwany Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w Ł. wniosła o wszczęcie egzekucji wobec powoda na podstawie wyroku zaocznego wydanego przez Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi z dnia 2 lutego 2005 roku, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 2 września 2015 roku oraz nakazu zapłaty sygn. akt XIII GNc 5967/04 z dnia 2 lutego 2005 roku Sądu Rejonowego dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 17 października 2015 roku. (wniosek egzekucyjny - k. 1-2, kserokopia wniosku o wszczęcie egzekucji- k. 6-7)

Zawiadomieniem z dnia 22 marca 2016 roku wydanym w sprawie KM 262/16 komornik sądowym przy Sądzie Rejonowym w Zgierzu zawiadomił powoda o wszczęciu postępowania egzekucyjnego na podstawie wspomnianego tytułu wykonawczego, wezwał do stawiennictwa w kancelarii oraz zajął wierzytelność z tytułu nadpłaty z podatku dochodowego i VAT. (zawiadomienie- k. 16-17, wezwanie k 20, zajecie wierzytelności- k. 18-19).

Zawiadomieniem z dnia 22 marca 2016 roku wydanym w sprawie KM 263/16 komornik sądowym przy Sądzie Rejonowym w Zgierzu zawiadomił powoda o wszczęciu postępowania egzekucyjnego na podstawie wspomnianego tytułu wykonawczego, wezwał do stawiennictwa w kancelarii oraz zajął wierzytelność z tytułu nadpłaty z podatku dochodowego i VAT. (zawiadomienie- k. 8-, wezwanie k 10, zajecie wierzytelności- k. 12-13).

Powód pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym wraz z matką. Utrzymują się z renty matki w kwocie 1071,38 złotych. Miesięczne wydatki rodziny powoda kształtują się następująco: za gaz- 23,27 złotych, za czynsz- 380,75 złotych, za prąd- 54,23 złote, za telefon- 126,10 złotych. Powód jest zarejestrowany w Urzędzie Pracy jako bezrobotny. Udokumentował okres zatrudnienia w ilości 4 miesięcy i 3 dni. (oświadczenie o stanie majątkowym- k. 31-35, karta realizacji indywidualnego planu działania- k. 36, indywidualny plan działania- k. 37, decyzja- k. 38, oświadczenie- k. 39, 42, zaświadczenie- k. 43- 45, rachunki- k. 46-50)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne i podlega uwzględnieniu w całości.

W myśl art. 840 § 1. pkt 2 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne.

Jednocześnie w myśl art. 125 § 1. k.p.c. roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.

W niniejszej sprawie od momentu nadania przez Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 2 lutego 2005 roku sygn. akt XIII Gnc 5967/04 (17 października 2005 roku) oraz wyrokowi zaocznemu z dnia 21 lipca 2005 roku sygn. akt XIII GC 1204/04 (2 września 2015 roku) do momentu złożenia przez pozwanego wniosku o wszczęcie egzekucji należności zasądzonych tymże tj. dnia 16 marca 2016 roku tytułem upłynęło ponad 10 lat. Tym samym przedawnieniu uległa zarówno należność główna, jak i zasadzone tymi tytułami wykonawczymi odsetki za okres do uprawomocnienie się orzeczenia. Odsetki bowiem narosłe od daty uprawomocnienia się tychże orzeczeń uległy przedawnieniu z upływem lat 3.

Za chybiony należy uznać argument pozwanego, iż bieg przedawnienia roszczeń objętych tymi tytułami wykonawczymi uległ zawieszeniu z uwagi na niemożność dochodzenia przez pozwanego tychże roszczeń z uwagi na siłę wyższą.

W doktrynie pojęciu „siła wyższa” ( vis maior) nadawane są różne znaczenia. W judykaturze i piśmiennictwie polskim przyjęte jest powszechnie tzw. obiektywne pojęcie siły wyższej, przez które rozumie się zdarzenia o charakterze katastrofalnych działań przyrody albo nadzwyczajnych i zewnętrznych wydarzeń, którym zapobiec nie można, jak wojna czy restrykcje stanu wojennego (uchwała SN z 10 marca 1992 r., III CZP 10/92, LexisNexis nr 302871, OSP 1993, nr 2, poz. 30, z glosą J. Ignatowicza), powstanie, rewolucja, zamieszki.

Pogłębionej wykładni pojęcia „siła wyższa” dokonał Sąd Najwyższy w uchwale z 13 grudnia 2007 r., III CZP 100/2007, LexisNexis nr 1765007 (OSNC 2008, nr 12, poz. 139, uznając, iż „termin ten powinien być w zasadzie we wszystkich przepisach rozumiany jednakowo. Mimo zarysowującej się w polskiej doktrynie rozbieżności poglądów co do pojęcia siły wyższej, w orzecznictwie polskich sądów dominuje zapatrywanie opowiadające się za koncepcją obiektywną siły wyższej. Zgodnie z tą koncepcją, do zdarzeń objętych kategorią siły wyższej zalicza się zdarzenia zewnętrzne w stosunku do przedsiębiorstwa, którego działalność jest rozpatrywana jako przyczyna szkody. Ponadto zwykle dodaje się, że działanie siły wyższej musi być nieuchronne, nadzwyczajne, niemożliwe do przewidzenia. Większość wymienionych cech siły wyższej pozostaje względem siebie w relacji przyczynowo-skutkowej. Nieuchronność jest konsekwencją nadzwyczajności zjawiska. Może też wynikać z niemożności jego przewidzenia [...].W świetle aprobowanej na gruncie prawa polskiego obiektywnej koncepcji siły wyższej, wymienione cechy musi wykazywać samo to zjawisko, które jest oceniane jako działanie siły wyższej. Samo w sobie musi być więc ono nadzwyczajne i w konsekwencji nieuchronne oraz w danym układzie stosunków niemożliwe do przewidzenia, czyli innymi słowy „przemożne” Należy je uznać za takie, jeżeli ze względu na tkwiącą w nim moc oddziaływania nie było przed nim, a ściślej - przed jego skutkami, żadnej obrony [...].Zdarzenia wykazujące tę właściwość tradycyjnie ujmuje się w trzy grupy: klęski żywiołowe ( vis naturalis), akty władzy ( vis imperii) i działania zbrojne ( vis armata). Do pierwszej grupy zalicza się np. powódź, uderzenie pioruna, burzę o ogromnej sile, huragan, obfite opady śniegu lub nieprzeniknioną mgłę. Drugą grupę tworzą m.in. akty normatywne zakazujące wwozu określonych towarów, decyzje administracyjne o zniszczeniu ładunku ze względów sanitarnych, orzeczenia sądu o konfiskacie ładunku, błędny sygnał policjanta kierującego ruchem drogowym [...]. Niebudzącymi wątpliwości przykładami zdarzeń należących do trzeciej grupy są działania sił zbrojnych wrogiego państwa, rozruchy, rebelie, wojny domowe, akty piractwa lub napaść zbrojnej bandy. Zarazem nie powinna nasuwać wątpliwości niemożność zaliczenia do trzeciej grupy takich działań ludzkich, których nieodwracalność spowodowana jest tylko ich nagłością; przykładem może być wjechanie rowerzysty pod samochód lub niespodziewany, zaskakujący innego kierowcę manewr samochodem” [...].

Na gruncie cytowanego orzeczenia i dokonanej tam wykładni, którą sąd podziela w pełni, nie można uznać faktu nieznajomości miejsca zamieszkania dłużnika za silę wyższą. Przywołane przez pozwanego orzecznictwo dotyczy działań związanych z funkcjonowaniem Państwa w okresie komunistycznym, a więc z reżimem określanym mianem totalitarnego i pomimo pewnego stopnia ogólności tez przywołanych orzeczeń nie może być żadną miarą zastosowane w realiach niniejszej sprawy.

Po pierwsze, zaskarżone wyroki wydane zostały po 1989 roku, w funkcjonującym już państwie demokratycznym. Fakt niemożności ustalenia przez pozwanego miejsca zamieszkania powoda także nie może zostać zakwalifikowany jako siła wyższa. Trudno przyjąć aby była to okoliczność wyłączająca możliwość przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego mając na względzie możliwość ustanowienia dla nieznanego z miejsca pobytu dłużnika kuratora na podstawie art. 802 k.p.c. Kwestia zaś posiadania przez dłużnika majątku z którego można prowadzić egzekucję czy też jego braku jest obojętna dla możliwości przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego. Warunkuje jedynie jego skuteczność, jednak złożenie wniosku egzekucyjnego w terminie biegu przedawnienia nawet gdyby postępowanie egzekucyjne miało się zakończyć postanowieniem o umorzeniu z uwagi na bezskuteczność egzekucji doprowadziłoby do przerwania biegu przedawnienia roszczeń przysługujących pozwanemu względem powoda w myśl art. 123 § 1 pkt 1 k.p.c. Po przerwaniu biegłoby przy tym na nowo. Przyjęcie koncepcji pozwanego prowadziłoby w istocie do niemożności stwierdzenia przedawnienia w przypadku osób, z których majątku nie można skutecznie wyegzekwować żadnych należności, co jest nie do zaakceptowania.

Sąd nie dopatrzył się także w działaniu powoda sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego dopuszcza się możliwość zastosowania art. 5 k.c. w stosunku do zarzutu przedawnienia, choć powinno to mieć miejsce wyłącznie w sytuacjach wyjątkowych (por. m.in. uchwała SN z 10 marca 1993 r., III CZP 8/93, OSNC 1993, nr 9, poz. 153; wyrok z 26 stycznia 2000 r., III CKN 566/98, niepubl.; wyrok SN z 2 lutego 2000 r., II CKN 468/99, niepubl.; wyrok SN z 16 lutego 2006 r., IV CK 380/05, niepubl.; wyrok SN z 4 grudnia 2007 r., IV CSK 280/07, niepubl.).

Żadna taka wyjątkowa sytuacja nie zachodzi w niniejszej sprawie. Pozwany miał możliwość przerwania biegu przedawnienia względem powoda, z czego nie skorzystał przez okres ponad 10 lat. Przyjąć zatem należy iż powód po tak długim okresie może zwolnić się ze swego zobowiązania względem pozwanego i żadna zasada współżycia społecznego nie zostaje w takiej sytuacji naruszona. Jak już podniesiono, okres 10 lat jest czasem długim. Pozwany nie wykazał przy tym deklarowanego cwaniactwa pozwanego. Zasady doświadczenia życiowego uczą, iż wielu dłużników wobec których prowadzone są liczne postępowania egzekucyjne, nie ma majątku z którego można skutecznie egzekwować roszczenia, jednak brak jakiejkolwiek uchwytnej podstawy do przyjęcia, iż taka sytuacja była zawiniona przez powoda, m.in. iż zrezygnował z dobrze płatnej pracy, wyprzedał majątek itp. Zresztą gdyby tak było, pozwany mógłby względem niemu wytoczyć powództwo oparte na skardze paulińskiej. Brak dowodu na taką okoliczność. Zgromadzony materiał dowodowy wskazuje raczej na to, iż powód majątku żadnego nie posiada. Tym samym pozbawienie wykonalności w całości zaskarżonych tytułów wykonawczych w istocie w żaden sposób nie wpływa negatywnie na sytuację finansową pozwanego.

Z tych samych przyczyn sąd oddalił wniosek pozwanego o cofnięciu powodowi zwolnienia od kosztów sądowych. Pozwany w żaden sposób nie wykazał, aby powód posiadał jakiś majątek, który umożliwiłby mu uiszczenie kosztów sądowych. Nawet jeżeli nie przebywa pod adresem, jaki wskazał w oświadczeniu o stanie majątkowym, nie oznacza to automatycznie, iż ma jakieś środki finansowe.

Z powyższych względów orzeczono jak w pkt 1, 2 i 3 wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c.

Na koszty zasądzone na rzecz powoda złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w łącznej kwocie 3600 złotych (§ 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U z 2015 r. poz.1804)

Nadto na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. sąd nakazał pobranie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 968 złotych tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu.